Cumhuriyet Üniversitesi Dişhekimliği Fakültesi Dergisi Cilt 2, Sayı 1, 1999
ENDODONTİK OLARAK TEDAVİ EDİLEN DİŞLERDE GÜÇLENDİRİLMİŞ
POLİETİLEN FİBER POST/CORE UYGU LU MASI: (OLGU BİLDİRİSİ)
Dt.Hale ARI* Yrd.Doç.Dr.Sema BELLİ'*
ÖZET
Kök kanal dolgulu ve kuron kırıktı dişlerin kanal içinden destekli bir endodontik post-core ile restorasyonu, tedavinin uzun dönem klinik başarısı açısından oldukça Önemlidir. Son yıllarda geliştirilen bir materyal olan plazma ile pürüzlendirilmiş polietilen bir fibril materyalin (Ribbond), geleneksel post-core materyallere göre klinik kullanımı açısından oldukça avantajlı olduğu rapor edilmiştir. Bu çalışmada bir olguda Ribbond'un, kuron kırıktı bir üst kanin dişte post-core olarak uygulaması su-nulmuş ve yöntem tartışılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Güçlendirilmiş polietilen fiber, post/core, Ribbond,
SUMMARY
Restoration of pulpless teeth with crown facture using an endodontic post-core is important tor long term clinical success of the treatment. A Recently developed material, plasma trea-ted polyethylene fiber (Ribbond,) is reportrea-ted to have advanta-ges tor clinical use. When compared to traditional post-core ma-terials.ln the presented case,clinical use of Ribbond, as a post-core to treat a crown fractured upper canin tooth was introdu-ced and discussed.
Key Words:Reinforcement polyethylene fiber, post/core. Ribbond.
GİRİŞ
Dişlere gelen ani travmalar veya kanal teda-visi sonrasında ortaya çıkan, mine dentin ve se-menti içerisine alan kuron-kök kırıkları hem hasta hem de hekim açısından oldukça sıkıntılı bir klinik tablo yaratır. Restoratif diş hekimliğinde, kanal te-davi sonrası dişlerde kırılganlığın arttığı iddia edil-miş bunun nedenin madde kaybına bağlı olduğu bildirilmiştir.1,11 Sonraki araştırmalarda ise kanal tedavili dişlerin kırılmasında özellikle diş dokusun-daki nem içeriğinin azalması, internal ve eksternal diş kayıpları gösterilmiştir.6,12 Kanal tedavili bir dişin uzun süre ağızda kalabilecek şekilde restorasyonu kanal tedavisini tamamlayan en önemli işlemdir. Bu dişlerin kuron kök kırıklarında kırık hattının diş seviyesi ile ilişkisi ve çeşitli faktörlere göre pek çok tedavi yöntemi uygulanabilir. Özellikle kuron kök bileşim yerinde oluşan kırıklarda daimi restorasyon için kök içinden destek alan bir restorasyona ihtiyaç vardır ki bunun için klasik olarak prefabrik postlar, sıklıkla kullanılmaktadır.6
Son yıllarda adeziv dişhekimliğindeki olumlu gelişmeler ile birlikte yeni jenerasyon dentin bon-ding ajanlar, rezin simanlar ve restoratif materyal-lerin ortaya çıkarılması bu tür kırık dişmateryal-lerin tedavi-lerinde uzun, pahalı ve komplike protetik restoras-yonların yerine, endodontik tedavi gören dişi kuv-vetlendirilerek tedavisini mümkün kılmıştır.5
Günümüzde, Ribbond, isimli (plazma ile güç-lendirilmiş polietilen bir fiber) yeni bir malzeme su-
nulmuştur. Örgü şerit olarak da adlandırılan bu materyal kompozit rezin veya akril ile birlikte kulla-nılmaktadır. Oldukça güçlü, biyolojik olarak zararlı olmayan, ışığı geçirebilme özelliğinde estetik ve kolayca uygulanabilen bir materyal olan Ribbond, kilitli ve kafes şeklinde bir yapıdadır. (Resim 1)
Resim 1:Polietilen fibrilin kilitli ve kafes şeklinde yapısı.
Kesilirken ve uygulanırken şekil ve boyut olarak değişiklik göstermeyen bu örgü şerifin kalın-lığı 0.4 mm'dir ve 1 mm, 2 mm, 3 mm. 4 mm ve 9 mm eninde değişik boyutlarda pazarlanmaktadır. Ancak polietilen fibriller, elde edilirken plazma ile pürüzlendirilmeden ve aktive edilmeden dental re-zinlerle kimyasal olarak bağlanamazlar. Bu nedenle öncelikle plazma uygulanarak polimerik hibrit oluşturulur ve böylece hibrit yapı, dental rezinlere interfasiyal bağlanmayı yüksek düzeye getirerek
* S.Ü. Dişhekimliği Fakültesi Diş Hastalıkları ve Tedavisi Anabilim Dalı Endodonti Bilim Dalı Doktora Öğrencisi **S.Ü. Dişhekimliği Fakültesi Diş Hastalıkları ve Tedavisi Anabilim Dalı Endodonti Bilim Dalı Öğretim Üyesi
C.Ü. DİŞHEKİMLİĞİ FAKÜLTESİ DERGİSİ 1999 CİLT: 2, SAYI: 1
gelen kuvvetleri taşıyabilecek gücü artırır.9 Materyalin kullanım alanları, endodontik post ve kor yapımı, periodontal splint amaçlı kullanımı, di-rek adeziv köprü yapımı, ortodontik tutucu olarak kullanımı, kompozit rezin restorasyon ve overden-ture protezleri güçlendirmek ve kırılmış köprü ve protezleri tamir etmek olarak bildirilmiştir.9
Bu olguda bir üst sol canin dişin endodontik tedavisinden uzun süre sonra oluşan kuron-kök kı-rığının Ribbond, kompozit post/core uygulamasıyla tedavisi sunulmuştur.
OLGU
Proteze destek olan sol üst canin dişinin kı-rılması nedeniyle kliniğimize başvuran 60 yaşındaki erkek hastanın dental hikayesinde bu dişine 5 yıl kadar önce kanal tedavisi ve daimi restorasyonu-nun yapıldığı belirlendi. Bu süre boyunca şikayeti-nin olmadığını belirten hastamızın, protez kroşesi-ne bağlı travma sonucu dişinin kırıldığı saptandı. Klinik muayenede, kuronun labial ve lingualde diş-etinin yaklaşık 1-2 mm üzerinde, mezialde 2 mm üzerinde, distalde 1mm altında olacak şekilde kırıl-mış olduğunu görüldü. Apikal dokuların radyogra-fik olarak normal olduğu saptandıktan sonra (Re-sim 2), bu dişe Ribbond, kompozit post/core uygu-lamaya karar verildi.
Resim 2:Apikal dokuların tedavi öncesi radyografik görünümü.
Anestezi altında koterizasyon yapılarak dişin distal kenarı ortaya çıkarıldı. Rubber dam takıldık-tan sonra doldurulan kanalda driller yardımı ile ya-pılacak post için yer açıldı (Resim 3).
Resim 3: Hastada Rubber-dam uygulandı, kanal 1/3 apikale kadar boşaltıldı.
Ribbond'un (Ribbond İne, USA) üretici firma önerilerine uygun olarak kanal boyunun 1/3'lük kuronal kısmına kadar kanal patı boşaltıldı. Kanal genişliğine uygun olarak bu olguda orta boy (3 mm) Ribbond kullanılmak üzere tercih edildi. Post boşluğunun boyu bir periodontal sont yardımı ile ölçüldü (Resim 4).
Resim4:Perio dontal sond yardımıyla post boşluğu- nun boyu ölçül dü.
Ölçülen boyutun iki katı ve yapılacak korun uzunluğunun iki katı dahil olacak şekilde kullanılacak Ribbond uzunluğu tespit edildi ve set içinde yer alan özel makas yardımı ile iki eşit parça kesildi (Resim 5).
Resim5:Ribbondun uzunluğu bir alümünyum folyo ile ölçüldü ve uygun kalınlıkta fiber,set içinde yer alan özel makas ile kesildi.
Bu işlemler sırasında Ribbond'un çıplak el veya pudralı eldiven ile kontaminasyondan kaçınmak amacı ile yine set içinde yer alan pamuklu eldivenlerden yararlanıldı. Kesilen Ribbond, dualpolimerize olabilen bir bağlayıcı ajan (Liner Bond IIV, Kuraray Co, Ltd,Osaka, JAPAN) ile ıslatıldı ve polimerizasyonundan kaçınmak üzere kullanıma kadar kapalı bir ortamda saklandı. Kök kanalının iç yüzeyi aynı sette yer alan primer ile 30 saniye boyunca hazırlandı. Hava spreyi ile kurutulduktan sonra yine aynı sisteme ait dual cure bağlayıcı rezin materyal kanal içine uygulandı, fazla materyal hafif hava spreyi uygulanarak uzaklaştırıldı. Bu işlemler sırasında operatör lambası ve ışıklı cihaz kullanılmadı. Yüksek dolduruculu bir dual cure akıcı rezin kompozit (Variolink II Refill, Vivadent Ets, Schaan, LIECHTENSTEIN) 20 saniye karıştırıldıktan sonra kanal içine bir kanal aleti yardımıyla yerleştirildi. Seçilen ve daha önceden bağlayıcı ajanla ıslatılan Ribbond'un üzerindeki fazla materyal bir peçeteye emdirildi. Set içinde yer alan özel sond ile tam ortasından kanal içine 30
C.Ü. DİŞHEKİMLİĞİ FAKÜLTESİ DERGİSİ 1999 CİLT: 2, SAYI: 1
doğru, tabandaki sertlik hissedilene kadar basınçla uygulandı. İkinci bir parça, aynı işlemler uygulandıktan sonra ilk parçaya dik olacak şekilde yerleştirildi (Resim 6).
Resim6:Ribbond kanal içerisine yerleştirildi.
Resim 7: Ribbond’un açıkta kalan uçları, yine bir presel yardımı ve aynı sond kullanılarak içeri doğru katlandı
Korun şekli kabaca verildikten sonra ilk an-daki polimerizasyonu uyarmak amacı ile görünür mavi ışık kullanıldı. Korun son şeklini vermek üzere yine bir anterior-posterior kompozit rezin materyalden yararlanıldı (Resim 8).
Resim 7-8:Ribbond'un açıktaki uçları kanal içerisine katlandı ve korun son şekli verildi.
TARTIŞMA
Bu olguda, endodontik tedavi görmüş, pro-tez kroşesine bağlı travma sonucu kırılan bir dişin Ribbond, post/core ile restorasyonu sunulmuştur. Endodontik tedavili dişlerde, özellikle mevcut madde kaybının üzerine giriş kavitesi preparasyonunun eklenmesiyle dişlerde
kırılma olasılığı artmaktadır. Endodontik tedavi sonrasında cam iyonomer ve kompozit türü materyaller kullanılarak yapılan restorasyonların dişin iç direncini arttırdığı ve kırılmalara karşı dayanıklılık sağladıkları bildirilmiştir.8,13 Kırık dişlerin tedavisinde, geleneksel kompozit veya protetik restorasyonların yerine Ribbond, post/core uygulaması dişin içten kuvvetlendirilmesi ve kırılmalara dayanımlarının arttırılması açısından avantajlı bulunmuştur.4
Güçlendirilmiş polietilen fiber, yumuşak bir kıvamdayken şekillendirilmesi nedeni ile kök kanalı ve pulpa odasına adapte edilmesi sırasında sağlam diş yapısının fazlaca çıkarılmasını gerektir-mez. Düzensizliklere ve andırkatlara adapte olarak, dişe bağlandığı için, sertleştikten sonra daha retantif olduğu ve rotasyon yapmadığı bildirilmiştir.7 Ayrıca diş renginde olduğundan dolayı döküm veya prefabrik postlar gibi oksidasyon sonucu kök kanal duvarı boyunca ve yumuşak dokuda renk değişimi yaratmamakta ve daha sonra yapılacak restorasyonu estetik açıdan olumsuz olarak etkilememektedir7. Ribbond'un üretici firması, şeri-tin kullanımından önce bir adeziv ile ıslatılmasını önermektedir. Islak rezinin daha fazla bağlanma yüzeyi ve daha yüksek dayanım sağladığı bildiril-miştir.5 Bu olguda da Ribbond, bir adeziv rezin ile ıslatılarak kullanılmıştır. Kendi içinde polimerizas-yonun sağlanması açısından dual-cure bir materyal kullanılmıştır. Adeziv rezinin miktarının fazla ol-ması, kanal içinde aşırı birikimine neden olabilece-ği için yine üretici firma önerileri doğrultusunda materyalin fazlası peçete ile alınmıştır. Kanal içinde korun şekillenmesi için ise yine bir dual-cure akıcı kompozit materyal kullanılmıştır. Ribbond, ile yapılan kompozit korlarda, korun alt yapısı için çe-kirdeğin şeklinin aynı dual-cure kompozit materyal ile yapılmasının sakıncasının olmamakla birlikte bu olguda üst yapı kompozit bir rezin ile tamamlan-mıştır.
Kırık hattının dişeti altındaki seviyesine göre bu tür olgularda kimi zaman restorasyonu kolay-laştırmak için kemik cerrahisi ile birlikte periodontal cerrahi gerekmektedir.2,3 Bazı durumlarda ise dişeti altında kalan parçanın ortodontik olarak yük-seltilmesi ile restorasyon mümkün olabilmektedir.10 Ancak bu olguda kırık hattının nispeten küçük bir alanda dişeti seviyesinin altında olması nedeniyle koterizasyon yeterli olmuştur.
Güçlendirilmiş polietilenfiber post-core ile il-gili çok fazla klinik çalışma olmamakla birlikte, Hornbrook ve Hastings5 , Ribbond, ile restore edil-miş 24 olguda 12 ay sonrasında her hangi bir ba-şarısızlığa rastlamadıklarını bildirmişlerdir. Bu ol-guda sadece yöntem tanıtılmış ve sunulmuştur, bu yeni sistem ile yapılacak uzun süreli klinik veya in-vitro çalışmalara ihtiyaç vardır.
C.Ü. DİŞHEKİMLİĞİ FAKÜLTESİ DERGİSİ 1999
KAYNAKLAR
1. Baraban DJ.The restoration of pulpless teeth,Dent
Clin Nor Am, 11:633.1967.
2. .Baratieri LN, Manteiro S, Cardoso AC, Melo Filho JC.Coronal fracture with invasion of the biological width: A case report.Quintessence Int, 24:85-91.1993.
3. Baratieri LN, Manteiro S, Mendes de Albuquerque F, Vieira LCC, Caldeira de Andrada MA.Claudio de Melo J.Reat- tactment of a tooth fragment with a "new" adhesive system:a case report. Quintesserıce Int, 25:91-96,1994.
4. Burke FJT. Reattactment of fractured central incisor tooth fragment.Br Dent J,170:223-225,1991.
5. Hombrook DS, Hastings JH.Use of bondable resin forcement fiber for post and core build-up in an endodontically treated tooth:Maximizing strength and aesthetics.Practical Peri- odontics and Aesthtic Dentistry,7:33-42,1995.
6. Hudis SI, Golstein GR.Restoration of endodonticaly treated teeth:a review of literatüre.J Prosthet Dent, 55:33-38. 1986.
7. Karna JC.A fiber composite laminate endodontic post and core. Am J Dent, 9:230-232, 1996.
8. Macpherson LC, Smith BGN.Reinforcement of wea- kened cusps by adhesive restorative materials:an in vitro study. Br Dent J,178:341-344,1995.
9. Miller TE.A new material for periodontal splinting and orthodontic retantion.Compend Cond Educ Dent, 14:800- 812,1993.
10. Ries KJ,Johnson GK,Nieberg LG.Vertical extrusion using a removable orthodontic appliance.J Am Dent As- soc.116.521-523.1988,
11. Rosen H.Operative procedures multilated endodon tically treated teeth Prosthet Dent, 11:973,1961.
12. Stern N,Hirshfeld Z, Principles of preparing endo dontically treated teeth for dovvel and core restorations, J Prost het Dent, 20:162-165.1973.
13. Trope M.Tronstad LResistance to fracture of endo dontically treated premolars restored with glass ionomer ce- ment or acid etch composite resin.J Endodon, 17:257-259,1991.
CİLT: 2, SAYI:1
