t
Arahk 1963
Ölümünün 75 inci yıldönümünde:
NAMIK KEMAL
Yazan: Şemsettin Kutlu
2 A r a l ı k 1884 y ı lı n d a Y a h y a K e m a l d o ğ m u ş tu. T ü r k e d e b i y a t ı n ın g e le c e k te k i b ü y ü k şairi d ö r t y aşın ı ta m a m l a d ı ğ ı gü n, 2 A r a l ık 1888 de, N a m ık Kemal, öld ü . B u b a k ım d a n , 2 A r a l ı k t a rihi, e d e b iy a tım ız ın h e m m u t l u h em m u ts u z g ü n l e r i n d e n b iri sa y ıls a y e r id ir .
« F e t ih l e r u f k u T ek ird ağ » ın d a d o ğ u p Sakız A d a s ı n d a ölen, B o l a y ı r ’da g ö m ü le n N a m ık K e m al, 75 y ıl v a r ki, y u r d u n b u en çok sevd iği b ö lg es in d e ebedi u y k u s u n u u y u m a k t a d ı r . O n u n 48 y ıllık ö m r ü f ı r t ı n a l a r l a , a c ı l a r l a , s a v a ş la r la , z i n d a n l a r l a d o l u d u r . A m a b u n l a r ı n hepsi nin ü s tü n d e , t e r t e m i z ve id ea lis t v arlığ ı, bir b a y r a k m is a l i d a lg a l a n ı p d u r m a k t a d ı r .
N a m ık "K em al'in, e d e b i y a t ı n h e m e n h e r a la n ı n d a e s e r v e r i r k e n , değiş mez -amacı «T o p lu m için s anat» ilk e si idi. Şiiri, t iy a t r o y u , ro m an ı, g azete yi, h a t t â t a r i h i bile b u a çıd an ele alm ış, b u a çıd an iş lem işti. M e n f a a t d u y g u l a r ı n d a n g e r ç e k te n u z ak , k a tı k s ı z b i r v a ta n s e v e r d i . E n gin b i r e d e b i y a t v e s a n a t t a l e n in e s a h ip o l d u ğ u h a ld e ge reğ i k a d a r s a n a t k â r o la m a m ı ş s a b u n u n seb eb in i - â d e t a k u t s a l l a ş t ı r m ı ş o ld u ğ u - bu v a ta n s e v e r l i ğ i n d e a r a m a l ı d ı r ; ç ü n k ü o, s a n a t k o n u s u n d a k i b ü t ü n g ü c ü n ü ve çab a sın ı v a ta n ve u l u s h i z m e ti n e a d am ış tı. K e n d is in in :
Sipihrin bahtını, ikb alini hep pa.vmâl ettim , H a m iy y et m esleğin d e terk-i evlâd ü ıyal ettim ; H ayatım dan m uazzezken vatandan in fisal ettim , Sebat ii azme hâil bir deni dünya mı kalm ıştır?
m ı s r a l a r ı a sla b i r ö v ü n m e d e ğ il d ir. N a m ık K e m al, b e lk i ö v ü n m e y i hiç b ilm iy e c e k k a d a r , ki şisel k a y g ı l a r d a n u z a k t ı r . B u ve b e n z e r i m ıs r a la r ı, olsa olsa, y a lç ı n k işili ğ in in k e n d i k a l e mi ile çiz ilm iş e s k iz le r i s a y ıla b ilir .
1873 y ı m d a «İbret» g a z e te s in d e «Vatan» b aş lık lı b i r m a k a l e s i y a y ın l a n m ı ş t ı . N a m ık K e m al, b u m a k a l e d e «... İnsan vatan ın ı sev er :
Çünkü vatan, ö y le bir galibin şim şiri v e y a bir kâtibin k a lem iy le çizilen m evhum hatlardan ibaret d e ğ il; m ille t, hü rriyet, m enfaat, u h u v v e t, tasarruf, h âk im iyet, ecdada hürm et, a ile y e m uhabbet, yâd-ı şebad et gibi birçok hissi- vat-ı u lv iy en in içtim aından hasıl olm u ş bir
fikr-i m ukaddestir» d iy o r d u . K ısa b i r süre son
ra « V atan y a h u t S ilis tre » -adlı t i y a t r o s u n u n t e m s ili y ü z ü n d e n bazı o l a y l a r çıkınca, K ı b r ı s ’a s ü r ü l d ü . S ü r g ü n e d e n l e r ; M a g o s a ’d a k i k a r a n l ı k ve ıslak z in d a n d a o n u n y o la gele ce ğini, s e r b e s t b ı r a k ı l m a s ı iç in y a l v a r ı p y a k a r a c a ğ ı n ı u m m u ş lard ı. O y s ak i N a m ı k K e m a l , b u r a d a n b i r a r k a d a şın a y o l la d ı ğ ı m e k t u p t a , «Londra’daki saray
b ah çeleri ile M agosa zin d an ları arasında bir fark görm üyorum » diye y a z ıy o r d u . Bu if a d e s in
de de t a m a m i y l e s a m im î id i. O tu z sekiz a y b u z in d a n d a k a ld ı. H e m de hiç a ğ la y ı p s ı z ıl d a n m a d a n ; a f fe d ilm e s i için h e r h a n g i b i r y e r e y a l v a r m a k şö y le d u r s u n , b u k o n u y a y ö n e lm e y i a k lı n a bile g e tir m e d e n ..
K a r m a k a r ı ş o l m u ş saçı s a k a lı ile, in in e çe k ilm iş b i r a s lan gibi, y ı l l a r c a b u z in d a n d a o t u r du, y a t t ı k a lk t ı . E s e r le r in i n ö n e m li b i r k ı s m ı nı da o r a d a yazdı, t a m a m l a d ı .
Abdül-aziz’in t a h t t a n in d iriliş i ü z e r i n e K ı b r ı s ’t a k i s ü r g ü n h a y a t ı ve k işise l d e r t l e r i sona e r m iş gibi idi. A m a v a t a n l a ilg ili o l a n l a r ı zin c ir le m e s ü r ü p g id iy o r d u . B ir p a d iş a h l a b ite n b a s k ılı id are , ö tek i ile - a r t a r a k - y e n id e n b a ş lam ıştı. F e l â k e t l i s a v a ş l a r d a y u r d u , b i r b a ş t a n b i r başa , s a r s ı y o r d u . O tu z a ltı y a ş ı n d a k i genç ş a ir :
V atanın bağrına düşm an dayadı hançerini, Yok im iş kurtaracak b ah tı kara m âderini.
diye h a y ıf l a n ı p d u r u y o r d u . Ö m r ü n ü n , b u n d a n s o n r a k i o n b i r - oniki y ılın d a , y a r ı s ü r g ü n , y a r ı g ö re v li o l a r a k M idilli, Rodos, S a k ız a d a l a r ı n d a d o la ş tır ıld ı. 1888 de ö ld ü ğ ü z am an , y u k a r ı d a k i b eyti ni, i l e r i d e :
V atanın bağrına düşm an dayasın hançerini, B ulu nur kurtaracak bahtı kara m âderini.
ş e k l in d e d e ğ iş tir e c e k ve r u h u n u m u t l u l u ğ a k a v u ş t u r a c a k o lan M u s ta f a K e m a l , d a h a yedi yaşın ı s ü r ü y o r d u .
7
tamik Kemal’Sen
Seçmel er
:
— K ıt a —
Ç e k m e d i m ö m r ü m d e zincir-i e s a r e t b â r ın ı, Kayd- ı d ü n y a d a n m ü b e r r â y ı m b i l i r d ü n y a b e n i; İşte m ey d a n -ı h a m i y y e t, k a ç m a ey cellâd-ı zu lm Ya seni m a h v e y l e s i n M e v l â c ih a n d a , y a beni.— K ıt’a —
D a im a m e r d o l m a y ı a h d e y l e d i m c a n ım la ben, Hüccet-i n a m u s u m u i m z a la d ım k a n ı m l a ben, B ir isa et e y le se m , y ü z b in ita b e y l e r b a n a D uzehi d ü n y a d a g ö r d ü m k e n d i v i c d a n ı m d a b en.— Murabba —
S ıd k ile t e r k e d e l i m h e r e m e li, h e r heves i, K ı r a lı m hâ il ise azm im ize t e n kafesi, İ n l e d i k ç e e le m in d e n v a t a n ı n h e r nefesi, «Gelin im d a d a » d iyor, b a k b u d u r A l l a h sesi! M a h v e d e r k e n d in i b ü l b ü l b ile h ü r r i y e t için, Ç e k il i r mi b u b e l â âlem-i p ü r - m i h n e t için, Din için, d e v l e t için, c an ç ek iş e n m i l l e t için ; A zm e hâ il mi o l u r m u ş b u ç ü r ü k t e n kafesi? M e m le k e t b itt i, y in e b i t m e d i h â l â sen ben, Bize b u h a l ile b izd e n b ü y ü k o lm a z d ü ş m a n , Dest-i a ’d âd ay ız, A l l â h için e y ehl-i v a t a n Yetiş ir, t e r k e d e l i m g a y r i h e v â v ü h e v es i!.
— B eyitler —
S a n a se n d e n g e lir b i r işde a n c a k d â d lâ z ı m s a ; Ü m id in kes z a fe rd en , g a y r d a n i m d â d lâzımsa. Ehl-i v a t a n m u h a b b e t i d i r gayret-i v a t a n ; Z a n n e t m e y i n ki t o p r a k iç in d ir b u iti b a r .
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi
