SAYFA
iL.X
14
TL *
CUMHURİYET
V ?4
KULTUR
kultur@cumhuriyet.com.tr• •
Ölümünün 41. yılında büyük şairi anarken, onun ‘insan’ yanı üzerine de düşünmeliyiz...
insan ve şair Nazm ı Hikm et
ATAOL BEHRAMOĞLU
Son eşi Vera Ttılyakova’nm anılanndan, Nâzım Hikmet’in bir gün ona şu sözleri
söylediğini öğreniyoruz:
“Benim için bir kitap yaz Vera. Orada benim insan yanımı anlat Şiirlerimden, oyunlarımdan, bütün yazdıklarımdan daha önemli olan, benim insan yanımdır.”
Tulyakova’nın tanıklığıyla bize ulaşan bu sözler tam olarak ne anlama geliyor? Nâzım Hikmet’in ‘insan’ sözcüğüyle vurgulamak istediği anlam nedir?
Bu sözcükle, hayranlık uyandıran şiirlerin yaratıcısı olan kişinin de herkes gibi olağan mutlulukları ve mutsuzlukları, kahramanlıkları ve zaafları olan bir insan teki olduğunu mu; yoksa yazgısına düşen olağan dışı kederleri, hasretleri mi anlatmak istiyordu?
Sanıyorum ki, tümü birden... Okuyucu, şiirin gerisindeki insanı tanımak zorunda mıdır? Eğer söz konusu olan şair, Nâzım Hikmet’se, evet. Yaşadığı dünyanın ve çağın duygularını, kaygılarını, beklentilerini, umutlarını, Nâzım Hikmet ölçüsünde ve çapında, kendi benliğinde, kendi bedeninde, kendi kişiliğinde duyup yaşayarak yansıtabilmiş çok az dünya şairi vardır.
Böyle bir şairin ürününü, onun dünyayı algılayışından ve bireysel kişiliğinin özelliklerinden ayırarak açıklayanlayız. Başka bir deyişle, Nâzım Hikmet’in tüm yapıtlarında insan ve şair, eşine az rastlanır bir yetkinlik ve bütünlüktedir.
Nâzım'i yaratan koşullar
Büyük yolunun henüz başlangıcında genç bir şair olarak Nâzım Hikmet’in dünya görüşünün temellerini,
Tanzimat’la başlayarak Tevfik
Fikret’te doruğa ulaşan
Y,
aşadığı dünyanın
ve çağın duygularını,
kaygılarını,
beklentilerini,
umutlarını, Nâzım
Hikmet ölçüsünde ve
çapında, kendi
benliğinde, kendi
bedeninde, kendi
kişiliğinde duyup
yaşayarak
yansıtabilmiş çok az
dünya şairi vardır.
uygarlık, çağdaşlık, özgürlük kavramlarıyla, en erken çocukluk yaşlarında aile çevresinde kazandığı yurtseverlik, insancıllık duygulan oluşturur. Bunlara, lirik şiirimizin köklü geleneklerinden süzülüp gelen bir duygululuğu eklemek gerekir.Bu toplam da onu büyük şair yapmaya yeter, fakat belki evrensellik düzeyine ulaştıramazdı. Kişiliğini oluşturan birkaç özellik daha var ki yukandakilerle bir araya gelişleri yirminci yüzyıl Türkiye şiirine dünya ölçüsünde bir şair armağan etmiştir.
Bu özelliklerden biri, yine çok erken bir dönemde bilimsel, toplumcu dünya görüşünü öğrenip özümseyişidir. Daha az önemli olmayan bir başkası, şiirden sinemaya, resim ya da müzikten tiyatroya, sanatın her alanında 1920’li yıllar Rus modernizminin yaratıcı havasını solumuş olmasıdır.
Onun her yerde ve her dönemde dogmalara karşı çıkışının, kendi ülkesindeki “Puflan yıkıyoruz!” kampanyasının 1950 sonrasında yaşadığı Rusya’da her çeşit
putlaştırma ve sıradanlığa karşı sanatsal yaratıcılığın
kişiselliğini ve özgürlüğünü savunmaya öncülük edişinin nedeni, bu eşsiz, büyük sentezdir.
Şiirlerinde ve kişisel özelliklerin en dolaysız dile geldiği bir yazı türü olan mektuplarda, onun inanılmayacak kadar iyi, sevecen, verecen insanlığını duyumsarız...
Çevresindeki her şeye, herkese ışık saçan, neredeyse çocuksu, hesapsız, karşılık beklemeyen, sınırsız özverisini...
Ve belki gerçekten de, tüm özelliklerinin temelini oluşturan kişisel özelliği budur... Yapıtını,
yaşamını, eylemini, içsel bir ışıkla aydınlatan...
Temiz, çocuksu...
Yaşar Kemal’in bir gün şöyle
dediğini anımsıyorum: insanda nasıl eşsiz, benzersiz bir yürek olmalı ki, bunca yıl
hapishanelerde, katillerin, suç işlemiş kişilerin arasında yaşayıp da böylesine temiz, çocuksu kalabilsin!
Şiirlerinin yanı sıra Nâzım Hikmet’in insan kimliği üzerinde düşünmenin de hepimizin insanlığına katkısı olacaktır.
Açıkhavada
anm a konseri
Kültür Servisi - Nâzım Kültürevi
dünya şairi Nâzım Hikmet’i bugün, ölümünün 41. yılında anıyor. İstanbul Açıkhava Sahnesi’ndeki izlence saat
19.30’da başlayacak.
Ufuk Karakoç, Vedat Sakman ve Fırat Başkale müzikleriyle; Kemal Özer, Ataol Behramoğlu ve Işıl Özgentürk şiir ve konuşmalarıyla, Esin Afşar ise Nâzım’dan şiirler
etkinlikte yer alacaklar.
Yunanistan’dan Action Selanik Müzik
Topluluğu sesleriyle, şarkılarıyla
geceye katılırken Emin Igüs ve arkadaşları Nâzım bestelerini
sunacak, Nâzım Kültürevi gençlerinin korosu da geceye renk katacak. Tiyatrocu Orhan Aydın ve Metin
Coşkun ise kendi hazırladıkları küçük
gösterilerini izleyicilerle paylaşacaklar.
87.5 frekansından yayın yapan Yaşam
Radyo da bugün tüm izlencesini
Nâzım Hikmet’e ayırdı. Saat 10.00’da başlayan ‘Ağız Tadıyla’ programında yaşamı ve mektuplarının anlatımıyla başlayacak olan Nâzım günü daha sonra çeşitli konular, konuklar ve programlarla sürecek. Gazeteci
Orhan Karaveli konuk olacağı
‘Deniz’in Dalgası’ programında Nâzım
Hikmet’in sürgün yıllarını anlatırken
Nâzım’la Dünya Türü’ Nâzım’ın
gezdiği yerlere, şiirlerine yapılacak bir yolculuğu kapsıyor. Işbaşı’na konuk olarak katılacak Orhan Alkaya ise edebiyatçı Nâzım’dan eylem adamı Nâzım’a yaşananları dinleyicilerle paylaşacak. Ölümünün 41. yılında Nâzım Hikmet’i anmak için düzenlenen bir etkinlik de Nâzım Hikmet Vakfı’nın yemeği. Bu akşam Eskandil’deki yemeğe sadece vakıf üyeleri katılabiliyor.
(Açıkhava etkinliğine ilişkin ayrıntılı bilgi için Nâzım Kültürevi
Tel: O 212 245 04 81)
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi
