Manisa İli'nde bulunan el işlemeleri

(1)

T.C.

SELÇUK ÜNİVERSİTESİ

SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ

EL SANATLARI ANA BİLİM DALI

EL VE MAKİNA NAKIŞLARI EĞİTİMİ BİLİM DALI

MANİSA İLİ’NDE BULUNAN EL İŞLEMELERİ

YÜKSEK LİSANS TEZİ

Arzu YILDIRIM

Danışman

Yrd. Doç. Dr. Emine KARPUZ

(2)

(3)

(4)

T.C.

SELÇUK ÜNİVERSİTESİ Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürlüğü

Ö

ğr

enc

ini

n Adı Soyadı ARZU YILDIRIM Numarası 104239031002 Ana Bilim /

Bilim Dalı

EL SANATLARI EĞİTİMİ

EL VE MAKİNA NAKIŞLARI EĞİTİMİ Danışmanı YRD. DOÇ. DR. EMİNE KARPUZ

Tezin Adı MANİSA İL’İNDE BULUNAN EL İŞLEMELERİ

ÖZET

Araştırmanın konusu, ‘’Manisa İl’inde Bulunan El İşlemleri’’ olarak

belirlenmiştir. 20. yüzyıla tarihlendirilen 69 adet el işlemeli ürün ile sınırlandırılmıştır.

Araştırma dört ana bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde, konunun tanımı amacı ve önemi belirtilmiş, sınırlılıkları ve yönteminden söz edilmiştir. Ayrıca Manisa İli hakkında genel bilgi, Türk İşleme sanat tarihi ve konu ile ilgili yararlanılan kaynaklara yer verilmiştir.

Araştırmanın amacı, Manisa İl’inde bulunan el işlemeli örneklerin özelliklerini tanıtmak, fotoğraflarla belgelemek ve konu ile ilgili kaynak oluşturmaktır.

Bu amaç doğrultusunda ikinci bölümde katalog yer almaktadır. Manisa İl’inde bulunan el işlemelerinin gözlenebilir özellikleri ve kaynak kişilerden alınan bilgiler doğrultusunda gözlem fişleri oluşturulmuştur. Gözlem fişleri fotoğraflarla desteklenmiştir. Saha çalışması, gözlem ve karşılıklı görüşmeye dayalı yöntem kullanılmıştır. Kullanılan yöntem sonucunda ürünlerin özellikleri belgelenmiştir.

İncelenen örnekler katalog bölümüne tür çeşitliliğine göre alfabetik

olarak yerleştirilmiştir. Seçilen türler; Bindallı,bindallı parçası, bohça, ceket, cüz kesesi, çevre, fırçalık, gömlek, iç donu, kaşıklık, örtü başlığı adı altında aynalık örtüsü, baş örtüsü, dolap örtüsü, elbise örtüsü, masa örtüsü, masa örtüsü parçası, ocak örtüsü, sehpa örtüsü, yüklük örtüsü ayrıca minder yüzü, pano, peşkir, pike, seccade, sofra kasnak kılıfı, yastık başlığı, yastık yüzü, yaygı, yazılı levha olmak üzere toplamda 29 ana başlık altında incelenmiştir.

Üçüncü bölümde Manisa İlinde bulunan el işlemelerinin değerlendirilmesi başlığı altında kullanılan teknikler, kullanılan malzeme, kullanılan türler, bezeme konuları, renk özellikleri ve günümüzdeki durumu hakkında detaylı bilgiler yer almıştır.

Dördüncü bölümde sonuç başlığı altında incelenen örnekler değerlendirilerek yöre işlemeciliği hakkında bilgi verilmiştir.

(5)

T.C.

SELÇUK ÜNİVERSİTESİ Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürlüğü

Ö

ğr

enc

ini

n Adı Soyadı ARZU YILDIRIM Numarası 104239031002

Ana Bilim / Bilim Dalı

ELSANATLARI EĞİTİMİ

EL VE MAKİNA NAKIŞLARI EĞİTİMİ Danışmanı YRD. DOÇ. DR. EMİNE KARPUZ

Tezin Adı HAND EMBROİDERY İN MANİSA

SUMMARY

The Subject Of Our Reseach Is “Hand Embroidery in Manisa”

Examined samples is located alphabetically by type to catalog section. Selected species studied under 29 main headirgs as Bindallı, Bindallı pieces, packet, jacket, cuz cover, enviroment, brush up, shirt, underwear, spoon cup, mirror cover, veil, cup board cover, table cover, ocak örtüsü, sehpa örtüsü, yüklük örtüsü, ayrıca minder yüzü, pano, peşkir, pike, seccade, sofra kasnak kılıfı, yastık başlığı, yastık yüzü, yaygı, yazılı levha.

In Thirth section; tecniques, meterials, type, arnomentations, color propeties and present status of hand embroideries found in Manisa are evaluated.

In Fourth section, given information about regioned embroidary by evaluated the samples in resul title.

(6)

İÇİNDEKİLER

Sayfa No

1. GİRİŞ………..1

1.1. Araştırmanın Konusu………...1

1.2. Araştırmanın Amacı ve Önemi………1

1.3. Araştırmanın Sınırları………...1

1.4. Araştırma Yöntemi………..…………1-3 1.5. Manisa İli Hakkında Genel Bilgi……….……...3-4 1.6. İşlemenin Tanımı ve Tarihçesi……….…..4-7 1.7. Konu İle İlgili Kaynaklar………...7-8 2. KATALOG……….9-174 3. MANİSA’DA BULUNAN EL İŞLEMELERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ………..175 3.1. Kullanılan Teknikler………...175 3.1.1. İşleme………...175 3.1.2. Kenar Temizleme………....176 3.2. Kullanılan Malzeme………...176 3.2.1. Kumaş……….176 3.2.2. İplik……….177 3.3. Kullanılan Türler………...177 3.4. Bezeme Konuları………...177 3.4.1. Bitkisel Bezeme ……….177-178 3.4.2. Geometrik Bezeme………..178 3.4.3. Nesneli Bezeme………...178 3.4.4. Yazılı Bezeme………...178 3.4.5. Figürlü Bezeme………...179 3.5. Renk Özellikleri………..179-180 3.6. Günümüzdeki Durumu………..180 4. SONUÇ………180-183 Kaynak Kişi Künyeleri

(7)

Kaynakça

Fotoğraflar Listesi Tablolar Listesi Tablolar

(8)

ÖNSÖZ

Geçmişten günümüze ulaşan işlemelerimiz kültürümüzün aynasıdır. Aynı kültür dairesinde, fakat farklı coğrafyalarda yaşayan toplulukların da motif, teknik ve renk özelliklerinde benzerlikler bulunmaktadır.

Bu araştırmanın konusu ‘‘Manisa İli’nde Bulunan El İşlemeleri’’ olarak

belirlenmiştir. Yörede bulunan birbirinden zengin motif ve renk özellikleri ile işlenmiş 69 adet örnek incelenmek için seçilmiştir. Yöre işlemeleri hakkında bugüne kadar detaylı ve kapsamlı bir çalışmanın yapılmamış olması konuyu önemli ve orijinal kılmaktadır.

İncelenen ürünlerin özelliklerinin tespiti için gözlem fişi oluşturulmuştur. Gözlem fişlerinin oluşturulmasında araştırmacı, danışmanın bilgi birikimi ve yazılı kaynaklardan faydalanılmıştır. Saha araştırması sonucunda elde edilen bilgiler gözlem fişlerine kaydedilmiştir. Bu araştırma ile yörenin işleme sanatı hakkında bilgi verilmiştir.

Çalışmalarımda bilgi ve tecrübeleriyle bana yol gösteren; danışmanım

Yrd.Doç.Dr.Emine KARPUZ’a, Kula Kenan Evren Müzesinde bulunan işlemeler hakkında bilgi edinmemizi sağlayan Sait BOZAR’a, işlemelerini bizimle paylaşan Manisa yöresi halkına ayrıca maddi ve manevi desteğini esirgemeyen aileme teşekkürlerimi sunarım.

(9)

1. GİRİŞ

1.1. Araştırmanın Konusu Amacı ve Önemi

Bu araştırmada konu ‘‘Manisa İli’nde Bulunan El İşlemeleri’’ olarak

belirlenmiştir. Bir birinden zengin motif ve renk özellikleriyle işlenmiş ürünler bize yöre halkının ince zevkini yansıtmaktadır.

Bu araştırmada ulaşılmak istenen amaçlar geleneksel el sanatları örneklerinden biri olan el işlemeleri ile yapılan ürünlerimizi; yazılı kaynaklardan faydalanılarak, geçirdiği tarihi süreç hakkında bilgi vermek, tanıtmaktır.

Eserin yapılış tarihi, bugünkü durumu, onarım görüp görmediği, boyutları, kullanılan malzeme, teknik, renk, bezeme konuları ve kompozisyon özellikleri bakımından tespit etmek ve gözlem fişlerine kaydedilen verilerden hareketle bulgulara ve ulaşılan bulgulardan hareketle sonuca gitmektir.

Araştırmanın bir diğer amacı da bundan sonraki çalışmalara kaynak

oluşturmaktır. Manisa yöresi işlemeleri hakkında bugüne kadar detaylı ve kapsamlı bir çalışmanın yapılmamış olması araştırmayı önemli ve orijinal kılmaktadır.

1.3. Konunun Sınırları

Araştırma Manisa İl merkezi ve merkeze bağlı ilçe, belde ve köy olmak üzere 13 yerleşim biriminde bulunan ve 20. yüzyıla tarihlendirilen tür, motif ve renk özelikleri bakımından birbirinden farklı 69 adet el işlemeli ürün ile sınırlandırılmıştır. Manisa il merkezinden 14 adet örnek, merkeze bağlı köylerden; Karayenice, Karaoğlanlı, Recepli, Yağcılar, Yeşil köyden 26 adet örnek, Kula ilçesinden 7 adet örnek, Akhisar ilçesinden 2 adet örnek, Saruhanlı ilçesi köy ve kasabalarından; Büyükbelen, Gümülceli, Çınaroba, Koldere Kasabası, Mütevelli 20 adet işleme örneği incelemek amacıyla seçilmiştir. İncelenen eserler tezin katalog bölümünü oluşturmuştur.

1.4.Araştırmanın Yöntemi

Araştırmada gözleme ve karşılıklı görüşmeye dayalı tarama yöntemi kullanılmıştır.

İncelenen ürünlerin özelliklerinin tespiti için aşağıda örneği verilen gözlem fişi oluşturulmuştur. Saha çalışması, mülakat ve gözlem sonucunda elde edilen bilgiler

(10)

kaydedilmiştir. Gözlem fişlerinin oluşturulmasında araştırmacı, danışmanın bilgi birikimi ve yazılı kaynaklardan faydalanılmıştır ( Barışta, 1981: 1- Altun, 2006: 5).

GÖZLEM FİŞİ ÖRNEĞİ Örnek No : Ürünün Adı : Fotoğraf No : Ürün Sahibi : Ürünün Adresi : Geliş Biçimi : Ürünün Yeri : İnceleme Tarihi : Yapılış Tarihi : Yapan Kişi : Bugünkü Durumu : Onarım Durumu : Ayrıntılı Tanım :

Tür : Yöredeki Adı: Kaynak Kişi:

Boyutları (en x boy) : Kullanılan Malzemeler: Kullanılan Kumaş : Kullanılan Gereçler : Kenar Temizlemede : Uygulanan Teknik : İşleme : Kenar Temizlemede : Kullanılan Renkler : Zeminde : İşlemede : Kenar Temizlemede : Bezeme Konular : Bitkisel Bezeme :

(11)

Geometrik Bezeme : Nesneli Bezeme : Yazılı Bezeme : Figürlü Bezeme : Kompozisyon :

Ürünün sahibi, ürünün geliş biçimi, yapılış tarihi, yapan kişi, bugünkü durumu, onarım durumu hakkındaki bilgiler saha araştırmasında yörede yaşayan kişilerle yapılan mülakatlardan elde edilen bilgilere göre yazılmıştır. Ürün sahipleri adreslerini vermekten kaçınmışlardır. Bilimsel etik gereği bu bilgiler araştırmacıda saklı tutulmaktadır.

Ürünlere ait boyutlar, örnekler üzerinde mezura ile ölçülerek en x boy ölçümleri cm. değerinde kaydedilmiştir.

Türler gözlem fişine alfabetik olarak yazılmıştır. Örtü grubunda olan örnekler örtü başlığında incelenmiştir

Ürünlerde kullanılan malzemeler; kullanılan kumaş, kullanılan gereç ve kenar temizleme başlıkları altında incelenmiştir.

Ürünlerde uygulanan teknik ve renk özellikleri; zeminde, işlemede ve kenar temizleme başlıkları altında incelenmiştir.

Ürünlerin işlenmesinde seçilen bezeme konuları; bitkisel bezeme, geometrik bezeme, nesneli bezeme, yazılı bezeme ve figürlü bezeme olarak ele alınmış ve kompozisyon özellikleri kaydedilmiştir. Motif isimleri yörede kaynak kişilerle yapılan görüşmelerden alınan ve daha önce yapılan araştırmalardan yararlanarak anoloji yöntemiyle yazılmıştır. Gözlem fişlerinde elde edilen bilgiler değerlendirilerek bulgulara dönüştürülmüş ve sonuca ulaşılmıştır.

1.5. Manisa İli Hakkında Genel Bilgi

Manisa, Batı Anadolu’nun denize kıyısı bulunmayan, fakat kıyıya en yakın ildir.Coğrafi bakımdan, Ege bölgesinin orta ve kuzeyinde olup, batısı Asıl Ege, doğusu ise İç Batı Anadolu bölgesinde yer almaktadır. Gediz havzasının büyük bölümü il sınırları içinde bulunmaktadır. İl idari bakımdan doğudan Uşak’ın Merkez ve Eşme, Kütahya’nın Gediz ve Simav, Kuzeyden Balıkesir Sındırgı, Merkez, Savaştepe ve İvrindi, Güneyden Aydın’ın Nazilli ve Kuyucak, Güneydoğudan

(12)

Denizli’nin Buldan ve Güney, Güneybatıdan İzmir’in Bornova, Menemen, Aliağa, Bergama ve Kınık ilçeleriyle çevrilidir ( Manisa İl Yıllığı, 2000: 4).

Manisa, Osmanlı Devrinde “Şehzadeler şehri” olarak tanınan, üzümün anavatanı olarak bilinen, yeşili, mesir macunu ile meşhur bir ildir.

Yunan tarihçilerin iddialarına göre Tesalya’dan gelen ve Truva savaşına katılan Magnetler M.Ö. 1450 de ‘‘Magnesia Kalesi’’ ni Spil Dağı eteklerinde inşa etmişler ve buraya yerleşmişlerdir. Anadolu’daki eski her kentin ismini Yunanca bir kelimeye bağlamak Yunan tarihçilerin taktiğidir. Bu iddiaların doğruluğu şüphelidir. Türkler Magnesia ismini Manisa olarak değiştirmişlerdir. Başka bir rivayete göre Manisa civarında mıknatıslı demir olduğundan Manisa ismi “mıknatıstan” gelmektedir. Manisa’nın tarihi Truva savaşından çok önceye, M.Ö. 3000’lere dayanır ( Rehber Ansiklopedisi, XI:212-213).

Nüfus: Manisa İli, diğer birçok konu, sektör ve gösterge olduğu gibi nüfus varlığı ile de Türkiye’nin önemli illeri arasındadır. 1997 yılı nüfus tespit sonuçlarına göre 1.232.015 nüfusu ile ülkemizin 11. büyük ilidir (Manisa İl Yıllığı, 2000: 141).

El sanatları: Manisa’nın Gördes, Kula ve Demirci’de dokunan halıları çok meşhurdur (Rehber Ansiklopedisi, 218). Ayrıca güveç yapıcılığı, at arabacılığı, keçecilik gibi el sanatları da yaşamaktadır ( Manisa İl Yıllığı, 2000: 197-198).

1.5. İşlemenin Tanımı ve Tarihçesi

‘’ İşleme; her cins kumaş ve deri üzerine elde veya makinede iğne ve tığ gibi araçlarla, kasnak, gergef ve kâğıt vasıtasıyla gerilen zemin üzerine, iplik, sırma, sim, tel kullanarak çeşitli tekniklerin sayılarak veya sayılmadan düz ya da kabarık bir şekilde uygulanması sonucu el emeği göz nuru ile oluşturulan süsleme sanatıdır’’(Altun, 1996: 32).

İhtiyaçları karşılama arzusu ile doğan işleme sanatının ilk örneklerine,

M.Ö. 3. Yüzyıl’da Mete’nin birçok Asya kavmini egemenliği altına alarak kurduğu Hun devletlerinden günümüze ulaşan örneklerde rastlanmaktadır.

Pazırık ve Noin Ula kurganında bulunan örneklerde aplike ve kordon tutturma iğneleri ile Noin Ula 6. Kurganında ele geçirilen duvar perdesinde zincir işinin de uygulandığını ortaya koymaktadır(Barışta, 1995: 1-6).

(13)

‘’568 yılının ağustos ayında Zemarkhos başkanlığındaki Bizans elçilik heyeti, Batı Göktürk ülkesine diplomatik münasebetleri geliştirmek için gittiğinde, kağanın sarayında, huzura kabulünü renkli bir üslupla nakleder. Elçi tamamiyle som altından yapılmış ve benekli bir at tarafından çekilen tahtta oturan İstemi Han’ın etrafında şahit olduğu lüksten, ince sanat zevkiyle meydana getirilen sanat eserlerinden adeta büyülenmişti. Hatıratında Hakanın çadırından büyük bir hayranlıkla bahseder. Çadır, tamamıyla sırma işlemeli çeşitli bölümleri olan bir saray gibi geniş ve muhteşemdi. Her köşesi ipek işlemeler ve kürklerle tezyin edilmişti. Direkleri altın plakalarla kaplanmış ve süslenmiş, Hakanın yatağı ise tamamıyla altınla bezenmişti’’(Diyarbekirli, 1972: 59).

Uygur kültürü ve sanatındaki köklü gelişmeyi belirgin olarak gösteren örnek, duvar resimleridir. Bunlarla o dönemden kalmış kumaş parçalarından bazıları konumuza açıklık getirecek niteliktedir. Resimlerde Uygur soylularının elbiselerinin işlemelerle zenginleştirildiği görülüyor (Sürür, 1976: 12).

Selçuklu Türkleri de işlemeye büyük önem vermişlerdir. Fransa’da Lion

Müzesinde teşhir edilen ve üzerinde altın telle işlenmiş yazılar bulunan kumaş Selçuklu hükümdarı Alaaddin Keykubad’a aittir (Berker, 1974: 3). Muhammed Hoylu Nakkaş albümünde ‘‘Gülşah ve Varka’’ hikâyesine bezeyen atın üzerinde bulunan çulun ve Kubudabad Sarayı çinilerini bezeyen bazı figürlerin üzerindeki elbiselerin işlemelerle bezendiği görülmektedir(Barışta, 1995: 12). Ayrıca Divan-ı Lugat-it Türk’ten Türklerin yerleşik olanlarının evinde, göçebe olanlarının çadırlardaki yaşamı öğrenilir. Ev eşyalarının Türklerin hayatında büyük bir öneminin olduğu belirtilir. Evlerinin duvarlarının nakışlı duvar süslemesi veya nakışlı çarşaf ve halılarla kaplandığı bunların ‘’Kerim’’olarak adlandırıldığı sözlüğün verdiği bilgilerdendir (Süslü, 1989: 3).

Beylikler döneminde işleme sanatının varlığını belgeleyen örnekler Akşehir ve Taş Medrese Müzesinde bulunan iki mezar taşıdır. 14. Yüzyıl başına aittir. Palmet ve lotuslarla bezeli olan alınlık kısmının hemen altından ince bordür şeklinde burmalı sütunlar bulunmaktadır. İki sütun arasında bağdaş kurarak gergefinin başına oturmuş bir kadın figürü tasvir edilmiştir. İkinci mezar taşı ise 14. Yüzyıl sonuna aittir ve sivri dilimli bir alınlığın içinde figürü çevreleyen nar dalları ile kaplıdır. Ve mezar

(14)

taşları burmalı sütunlarla sınırlıdır. Bağdaş kurmuş kadın figürü gergef işlemektedir (Eruz, 1994: 9-10).

İstanbul’u ele geçirerek yeni bir çağı başlatan Fatih Sultan Mehmet süsleme sanatçıları ve işleme sanatçıları içinde yeni bir dönem başlatmıştır. İstanbul’da kurulan ve saray eşyalarını yapan ‘‘Karhane-i Hassa’’ da, ‘‘…Ehl-i Hıref-i Hassa’’ denilen iki bin sanatkâr çalışıyordu. Bunlar arasında altın işleme yapanlar, simkeşanlar ve ipekçiler de vardı. İşleme örnekleri saray nakkaşçılarınca düzenlenirdi(Sürür, 1976: 13-14).

Ayrıca saraya alınan cariyelere de Kur’an okuma, okuma-yazma, hat gibi derslerin yanında nakış, dikiş gibi dersler de verilirdi(Atasoy, 2011: 122).

16. Yüzyıldan kalan kaşbastılar, mendiller, uçkur don, yastıklar, kalkanlar bu dönem giyim kuşam ve gündelik eşya türleri hakkında bilgi vermektedir. Bu dönemde sayılarak yapılan pesent, hesap iğnesi, slav iğnesi gibi tekniklerin yanında kordon tutturma, aplike, sarma gibi tekniklerin kullanıldığı görülmektedir.

Doğudaki seferlerin İran’la yapılan antlaşmasıyla sona erdiği, Batıda savaşların sürdüğü 17. Yüzyıldan kalan ve işlemelerle bezenmiş makrame, kavuk örtüsü, uçkur don, ok torbası, seccade, yer örtüsü, çadır gibi türler bu sanat dalına duyulan ilginin sürdüğü göstermektedir. Sarhoş bacağı, Girit iğnesi, kordon tutturma, pesent, hesap iğnesi, Maraş işi, metal plaka aplike gibi iğne tekniklerinin kullanıldığı görülmektedir. 18. Yüzyılda ise iğne sayısının giderek üçü aştığı görülmektedir. İlk yarısında muşabak, ikinci yarısında ilme, çin iğnesi ve tel kırma yeni seçimler olarak ilgimizi çeker. 19. Yüzyılda siyasi ve ekonomik bunalımlar, Rus savaşları, Mısır isyanları gibi sebeplerle gerilemeye başlayan Osmanlı İmparatorluğunda işleme ve bazı süsleme sanatlarında duraklama görülmemiştir. Bu dönemde karşılaştığımız örnek bezleri Mithat paşa ile başlatılan teknik eğitimin izlerini taşırken cilbent gibi örnekler zorunlu kılınan ilköğrenimin yankılarını taşımaktadır. 20. Yüzyılın ilk döneminde yani Osmanlı imparatorluğunun sonlarında işleme sanatında duraklama göze çarpmaktadır. Makinenin uygulamaya girmesi diğer yandan ekonomik bunalımlar bu dönemde 19 yüzyılda tür, gereç, teknik konularının seçildiği biçimlendirme, renklendirme ve kompozisyon özelliklerinin yenilendiği görülmektedir (Barışta, 1995: 21-89).

(15)

Cumhuriyetimizin ilk yıllarında kılık ve kıyafeti bezeyen bir dal olan

işlemecilik; 24 Ağustos 1925 kıyafet İnkılâbı’ndan sonra değişen kültüre bağlı olarak azalmıştır. İzmir, İstanbul, Erzurum v.b. merkezlerde terzi yanında çalışan işlemecilerin süslediği kadın giyiminden; Salta, fermane, önlük, kuşak, duvak; erkek giyiminde; zıvga, gömlek, potur, şalvar vb. gibi türler yerini yeni giyim türlerine bırakması bu görüşü desteklemektedir. Günümüzde günlük eşyalar yerine özel günlerde kullanılan eşyaların işlemelerle süslendiği dikkati çekmektedir.

Bu dönemde en yaygın uygulanan teknik kanaviçedir. Ayrıca sarma, pesent, kum iğnesi, delik işi, ciğer deldi v.b. gibi tekniklerin kullanıldığı görülmektedir (Barışta,1984: 10-17).

1.6.Konu ile İlgili Kaynaklar

ALTUN, Gülizar, Muğla İli’nde Bulunan El İşlemeleri (19.-20. yy.), 2006 basılmamış doktora tezinde Muğla ilinde bulunan el işlemeleri tür, teknik, motif ve kompozisyon özellikleri hakkında bilgi verilmektedir.

BARIŞTA, H. Örcün, Osmanlı İmparatorluk Dönemi Türk İşlemelerinden Örnekler, Ankara, 1981 adlı eserde Osmanlı İmparatorluk Dönemi Türk İşlemeleri hakkında bilgi verilmektedir.

BARIŞTA, H.Örcün, Türk İşleme Sanatı Tarihi, Ankara, 1995 adlı

eserde işlemenin tanımı, kümelenmesi, Anadolu ve çevresi Türk işlemeciliği, uygulanan iğne teknikleri, seçilen konular, motiflerin biçimlendirilmesi ve renk özellikleri konuları hakkında bilgi verilmektedir.

BARIŞTA, H.Örcün, Türk İşlemelerinden Teknikler, Ankara, 1997

adlı eserde işlemenin genel sınıflaması ve bazı iğne teknikleri hakkında bilgi verilmektedir.

BARIŞTA, H. Örcün, Cumhuriyet Dönemi Türk Halk İşlemeciliğinden Desen ve Örnekler, Ankara, 1981 adlı eserde Cumhuriyet dönemi Türk halk işlemeciliği hakkında bilgi verilmektedir

SÜRÜR, Ayten, Türk İşleme Sanatı, İstanbul, 1976 adlı eserde işlemenin kısa tarihi gelişimi, Türk hayatındaki yeri, İşlemenin uygulandığı eşya, kullanılan alet ve malzeme, işleme teknikleri, günümüzde işleme sanatı bilgileri hakkında bilgi verilmektedir.

(16)

KÖKLÜ, Hülya, El İşlemeleri, İstanbul, 2002 adlı eserde İşleme

hakkında genel bilgi, işlemede kullanılan araç ve gereçler, işlemede desen ve kompozisyon özellikleri, kenar temizleme teknikleri, iğne teknikleri hakkın da bilgi verilmektedir.

(17)

(18)

Örnek No : 1 Ürünün Adı : Bindallı Fotoğraf No : 1-2

Ürün Sahibi : Emine KARTAL Ürünün Adresi : Manisa-Merkez Geliş Biçimi : Annesinden kalmıştır.

Ürünün Yeri : Sandıkta bohça içerisinde saklanmaktadır. İnceleme Tarihi : 23.02.2012

Yapılış Tarihi : 1912

Yapan Kişi : Bilinmemektedir

Bugünkü Durumu : Metal bükümlü ipek ipliklerde kararma vardır. Onarım Durumu : Onarım görmemiştir.

Ayrıntılı Tanım :

Tür : Yöredeki Adı: Kaynak Kişi:

Bindallı _______ ______

Boyutları (en x boy) : Ön beden boyu: 135 cm. Arka beden boyu:135 cm. Kol boyu:45 cm.

Kullanılan Malzemeler:

Kullanılan Kumaş : Kadife

Kullanılan Gereçler: Metal bükümlü ipek iplik, metal pul, boncuk Kenar Temizlemede: Pamuklu iplik

Uygulanan Teknik :

İşleme : Dival işi

Kenar Temizlemede: Makinede baskı dikişi, hazır dantel Kullanılan Renkler :

Zeminde : Mor

İşlemede : Altın sarısı Kenar Temizlemede: Açık mor Bezeme Konuları :

(19)

Kompozisyon :”O” yakalı, uzun kollu bindallının; ön yüzeyi, arka yüzeyi, yakası, kolları ve etek çevresi işlemelidir. Yaka kenarlarından başlayarak etek ucuna doğru devam eden ‘’S’’ kıvrımlı dal üzerine papatya çiçeği yerleştirilmiştir. Kol kenarlarında da aynı süsleme görülmektedir. Bindallının yüzeyine serpme olarak yıldız çiçeği, papatya dalı, ve sepet içinde yer alan papatya demeti motifleri aşağıdan yukarıya doğru yönlendirilerek kompozisyon oluşturulmuştur. Renklendirmede; altın sarısı kullanılmıştır.

(20)

Fotoğraf No: 1. Emine KARTAL’ın evinde bulunan bindallının genel görünüşü

(21)

Örnek No : 2

Ürünün Adı : Bindallı parçası Fotoğraf No : 3-4

Ürün Sahibi : Selvet ÖZER Ürünün Adresi : Manisa-Merkez

Geliş Biçimi : Kayınvalidesinden kalmıştır. Ürünün Yeri : Bohça içerisinde saklanmaktadır. İnceleme Tarihi : 23.02.2012

Yapan Kişi : Bilinmemektedir

Bugünkü Durumu : Paylaşılan bindallı parçasının sadece ön etek kısmı kalmıştır. Onarım Durumu : Onarım görmemiştir.

Ayrıntılı Tanım :

Bindallı ______ ________

Boyutları (en x boy) :114x124 cm. Kullanılan Malzemeler:

Kullanılan Gereçler : Metal bükümlü ipek iplik, metal pul-boncuk Kenar Temizlemede: Pamuklu iplik

Kenar Temizlemede: Geniş kenarı; makinede baskı dikişi Uzun kenarı; Kesik kumaş kenarı Kullanılan Renkler :

Zeminde : Bordo

İşlemede : Altın sarısı Kenar Temizlemede: Bordo Bezeme Konuları :

Bitkisel Bezeme : Gül, mine, dal, yaprak Nesnel Bezeme : Püskül, saksı

(22)

Kompozisyon : Ön etek kısmı mevcut olan bindallı parçasının yüzeyi işlemelidir. İşlemenin merkezinde saksı içerisinden çıkan gül, dal, yaprak, mine ve püskül motifleri aşağıdan yukarıya doğru yönlendirilmiştir. Etek uçlarında ‘’C’’ kıvrımlı dalların içine yerleştirilen papatyalar bulunmaktadır. Renklendirmede; altın sarısı kullanılmıştır.

(23)

Fotoğraf No: 3 Selvet ÖZER’in evinde bulunan bindallı parçasının genel görünüşü

Fotoğraf No: 4 Selvet ÖZER’in evinde bulunan bindallı parçasının detay görünüşü

(24)

Örnek No : 3 Ürünün Adı : Bohça Fotoğraf No : 5-6

Ürün Sahibi : Ayşe YURTÇU

Ürünün Adresi : Sakarya mahallesi, Yamanlar caddesi 70/8 Manisa-Merkez Geliş Biçimi : Kayınvalidesinden kalmıştır.

Ürünün Yeri : Bohça içerisinde saklanmaktadır. İnceleme Tarihi : 18.08.2011

Yapan Kişi : Belli değildir.

Bugünkü Durumu : Kumaşın yüzeyinde yırtılmalar mevcuttur. Ayrıca metal iplikler kararmıştır.

Onarım Durumu : Onarım görmemiştir. Ayrıntılı Tanım :

Tür : Yöredeki Adı: Kaynak Kişi: Bohça ___________ ________ Boyutları (en x boy) : 80x80 cm.

Kullanılan Kumaş : Atlas

Kullanılan Gereçler : Metal bükümlü ipek iplik Kenar Temizlemede: Pamuklu iplik

İşleme : Sarma, Türk işi (verev pesent), hasır iğne Kenar Temizlemede: Elde baskı dikişi

Kullanılan Renkler :

Zeminde : Bordo

İşlemede : Altın sarısı Kenar Temizlemede: Bordo Bezeme Konuları :

Bitkisel Bezeme : Papatya, dal ve yaprak Nesneli Bezeme : Sitilize Saksı

(25)

Kompozisyon : Kare formdaki bohçanın yüzeyi işlemelidir. Bohçanın merkezinde sitilize edilmiş saksı motifinin çevresine saksı motifi içinde yer alan papatya, dal ve yaprak motifi düzensiz olarak yerleştirilmiştir. Bohçanın kenarlarına aynı motif düzgün sıralamalarla yerleştirilerek kompozisyon oluşturulmuştur. Renklendirmede; altın sarısı kullanılmıştır.

(26)

Fotoğraf No: 5. Ayşe YURTÇU’nun evinde bulunan bohçanın genel görünüşü

(27)

Örnek No : 4 Ürünün Adı : Bohça Fotoğraf No :7

Ürün Sahibi : Ayşe TEKİN Ürünün Adresi : Manisa-Merkez

Geliş Biçimi : Kayınvalidesinden kalmıştır. Ürünün Yeri : Bohça içerisinde saklanmaktadır. İnceleme Tarihi : 20.11.2011

Yapan Kişi : Belli değildir.

Bugünkü Durumu : Metal bükümlü iplikler ve metal pullar kararmıştır. Onarım Durumu : Onarım görmemiştir.

Ayrıntılı Tanım :

Tür : Yöredeki Adı: Kaynak Kişi: Bohça ___________ ________

Boyutları (en x boy) : 80x80 cm. Kullanılan Malzemeler:

Kullanılan Gereçler : Metal bükümlü ipek iplik, metal pul Kenar Temizlemede: Pamuklu iplik

Kenar Temizlemede: Elde baskı dikişi Kullanılan Renkler :

İşlemede : Altın sarısı Kenar Temizlemede: Mor

Bezeme Konuları :

Bitkisel Bezeme : Papatya, yıldız çiçeği, dal ve yaprak Nesneli Bezeme : Sitilize edilmiş sepet

(28)

Kompozisyon :Kare formdaki bohçanın yüzeyi işlemelidir. Bohçanın merkezinde papatya dallarının çevirdiği yıldız çiçeği yer almaktadır. Dört köşesinde sitilize edilmiş sepet içerisinden çıkan papatya, dal ve yaprak motifi merkeze doğru yönlendirilmiştir. Kenarlarında bir dal üzerinde yaprak motifleri bağlantılı sıralamalarla yerleştirilmiştir. Renklendirmede; altın sarısı kullanılmıştır.

(29)

Örnek No : 5 Ürünün Adı : Bohça Fotoğraf No : 8

Ürün Sahibi : Gülizar ÖZKAN

Ürünün Adresi : Karayenice köyü-Manisa Geliş Biçimi : Kendisi yapmıştır.

Ürünün Yeri : Yüklükte saklanmaktadır. İnceleme Tarihi : 25.05.2011

Yapan Kişi : Gülizar ÖZKAN Bugünkü Durumu : Sağlamdır

Onarım Durumu : Onarım görmemiştir Ayrıntılı Tanım :

Tür : Yöredeki Adı: Kaynak Kişi: Bohça Ayakkabı bohçası Gülizar ÖZKAN Boyutları (en x boy) : 57x63 cm.

Kullanılan Kumaş : Pamuklu dokuma Kullanılan Gereçler : Pamuklu iplik Kenar Temizlemede: Pamuklu iplik Uygulanan Teknik :

İşleme : Kanaviçe-Tek çapraz iğne tekniği Kenar Temizlemede: Elde baskı dikişi

Zeminde : Beyaz

İşlemede : Kırmızı, bordo, mor, açık- koyu yeşil, siyah Kenar Temizlemede: Beyaz

Bezeme Konuları :

Bitkisel Bezeme : Kır çiçekleri, lale, dal ve yaprak Geometrik Bezeme : Dikdörtgen zikzak

(30)

Kompozisyon :Dikdörtgen formdaki bohçanın kenarları işlemelidir. Bohçanın bir köşesine kır çiçekleri, yaprak ve dal motifleri bağlantılı sıralamalar ile yerleştirilmiştir. Motifin devamında zikzak dal ara boşluklarına lale motifleri yerleştirilerek bohçanın dörtkenarı bezenmiştir. Renklendirmede; Kır çiçeklerinde kırmızı, mor, pembe, siyah; lale motifinde kırmızı, bordo ve siyah; yaprak, dal ve zikzak dikdörtgenlerde açık-koyu yeşil kullanılmıştır.

(31)

Örnek No : 6 Ürünün Adı : Bohça Fotoğraf No : 9-10

Ürün Sahibi : Zehra GÖKTOPRAK Ürünün Adresi : Büyükbelen-Saruhanlı Geliş Biçimi : Kendisi yapmıştır.

Ürünün Yeri : Sandıkta bohça içerisinde saklamaktadır. İnceleme Tarihi : 12.02.2012

Yapan Kişi : Zehra GÖKTOPRAK Bugünkü Durumu : Sağlamdır

Tür : Yöredeki Adı: Kaynak Kişi: Bohça Duvar süsü Zehra GÖKTOPRAK Boyutları (en x boy) :88x92 cm.

Kullanılan Kumaş : Saten

Kullanılan Gereçler : Pamuklu iplik Kenar Temizlemede: Pamuklu iplik Uygulanan Teknik :

İşleme : Kanaviçe-Tek çapraz iğne tekniği Kenar Temizlemede: Makinada baskı dikişi, Mekik oyası Kullanılan Renkler :

Zeminde : Sarı

İşlemede : Kırmızı, bordo, açık-koyu yeşil Kenar Temizlemede: Beyaz

Bitkisel Bezeme :Kızılcık, yaprak, dal

Kompozisyon : Dikdörtgen formadaki bohçanın yüzeyi işlemelidir. Kızılcık, yaprak ve dal motifleri düzgün sıralamalar ile yerleştirilerek kompozisyon oluşturulmuştur. Renklendirmede; kızılcıkta kırmızı, bordo; dal ve yaprakta açık-koyu yeşil kullanılmıştır.

(32)

Fotoğraf No:9. Zehra GÖKTOPRAK’ın evinde bulunan bohçanın genel görünüşü

Fotoğraf No:10. Zehra GÖKTOPRAK’ın evinde bulunan bohçanın detay görünüşü

(33)

Örnek No : 7 Ürünün Adı : Ceket Fotoğraf No : 11-12

Ürün Sahibi : Selma KAYALI

Ürünün Adresi : Gümülceli kasabası-Saruhanlı Geliş Biçimi : Annesinden kalmıştır.

Yapılış Tarihi :1912

Yapan Kişi : Bilinmemektedir Bugünkü Durumu : Sağlamdır

Tür : Yöredeki Adı: Kaynak Kişi: Ceket _______ ______ Boyutları (en x boy) : Ön Boyu: 81cm Arka boyu: 81 cm. Kol boyu: 45 cm. Kullanılan Malzemeler:

Kullanılan Gereçler : Metal bükümlü ipek iplik, metal pul Kenar Temizlemede: Pamuklu iplik

Kenar Temizlemede: Makinede baskı dikişi Kullanılan Renkler :

İşlemede : Altın sarısı Kenar Temizlemede: Mor

(34)

Kompozisyon : ‘’O’’ yakalı, uzun kollu ceketin ön ve arka yüzeyi, yaka kenarları, kol kenarları ve etek çevresi işlemelidir. Yaka kenarlarından başlayarak etek ucuna doğru devam eden ‘’S’’ kıvrımlı dal üzerine papatya çiçeği yerleştirilmiştir. Kol kenarlarında da aynı süsleme görülmektedir. Ceketin yüzeyine serpme olarak papatya dalı ve yarım daire içerisine yerleştirilen yıldız çiçeği aşağıdan yukarıya doğru yönlendirilerek kompozisyon oluşturulmuştur. Renklendirmede; altın sarısı kullanılmıştır.

(35)

Fotoğraf No:11. Selma KAYALI’nın evinde bulunan ceketin genel görünüşü

(36)

Örnek No : 8

Ürünün Adı : Cüz kesesi Fotoğraf No : 13

Ürün Sahibi : Raziye ZEYREK

Ürünün Yeri : Duvarda asılı durmaktadır. İnceleme Tarihi : 25.05.2011

Yapan Kişi : Raziye ZEYREK Bugünkü Durumu : Sağlamdır

Tür : Yöredeki Adı: Kaynak Kişi: Cüz Kesesi Kur’an-ı Kerim çantası Raziye ZEYREK Boyutları (en x boy) : 52x29 cm.

Kullanılan Kumaş : Pamuklu dokuma Kullanılan Gereçler : Pamuk iplik Kenar Temizlemede: Pamuk iplik Uygulanan Teknik :

İşleme : Kanaviçe-Tek çapraz iğne Kenar Temizlemede: Makinede baskı dikişi Kullanılan Renkler :

Zemin : Beyaz

İşlemede : Sarı, açık-koyu pembe, koyu mor, kahverengi, açık-koyu yeşil

Kenar Temizlemede: Beyaz Bezeme Konuları :

Bitkisel Bezeme : Kır çiçeği, sümbül, yaprak, dal Geometrik Bezeme : Zikzak dal

(37)

Kompozisyon : Dikdörtgen formdaki cüz kesesinin yüzeyi işlemelidir. Zikzak dalların ara boşluklarına kır çiçeği, sümbül, yaprak ve dal motifleri yerleştirilerek kompozisyon oluşturulmuştur. Renklendirmede; kır çiçeği ve sümbüllerde açık-koyu pembe ve koyu mor; yapraklarda açık-koyu yeşil; zikzak dalda kahverengi ve sarı kullanılmıştır.

Fotoğraf No: 13. Raziye ZEYREK’in evinde bulunan Cüz Kesesinin genel görünüşü

(38)

Örnek No : 9 Ürünün Adı : Çevre Fotoğraf No : 14

Ürün Sahibi : Pamiş BAŞLILAR

Ürünün Adresi : Koldere Kasabası-Saruhanlı Geliş Biçimi : Kendisi yapmıştır.

Ürünün Yeri : Sehpanın üzerinde serilidir. İnceleme Tarihi : 05.02.2012

Yapan Kişi : Pamiş BAŞLILAR Bugünkü Durumu : Sağlamdır

Çevre ______ _______

Boyutları (en x boy) :54x60 cm. Kullanılan Malzemeler:

Kullanılan Kumaş : Pamuklu dokuma Kullanılan Gereçler : Pamuklu iplik Kenar Temizlemede : Pamuklu iplik Uygulanan Teknik :

İşleme : Sarma

İşlemede : Turuncu, kırmızı, açık mor, açık yeşil, siyah Kenar Temizlemede: Beyaz

Bitkisel Bezeme : Küpeli, hanımeli, mine çiçeği, dal ve yaprak Nesneli Bezeme : Vazo

(39)

Kompozisyon : Kare formdaki çevrenin köşeleri işlemelidir. Bir vazo içerisindeki küpeli, hanımeli, mine çiçeği, dal ve yaprak motifleri bir merkeze doğru yönlendirilerek kompozisyon oluşturulmuştur. Renklendirmede; vazo, mine çiçeği ve dalda siyah; hanımeli çiçeğinde turuncu; küpelide kırmızı; yapraklarda yeşil kullanılmıştır.

(40)

Örnek No : 10 Ürünün Adı : Çevre Fotoğraf No : 15-16

Ürün Sahibi : Kadiriye Çakmak

Ürünün Adresi : Gümülceli kasabası-Saruhanlı Geliş Biçimi : Annesinden kalmıştır.

Yapan Kişi : Bilinmemektedir. Bugünkü Durumu : Metal tel kararmıştır. Onarım Durumu : Onarım görmemiştir. Ayrıntılı Tan :

Tür : Yöredeki Adı: Kaynak Kişi: Çevre mendil Kadiriye Çakmak Boyutları (en x boy) : 33x33 cm.

Kullanılan Kumaş : Pamuklu dokuma Kullanılan Gereçler : Yassı metal tel

Kenar Temizlemede: Pamuklu iplik Uygulanan Teknik :

İşleme : Tel sarma

Zeminde : Pembe

İşlemede : Gümüş rengi Kenar Temizlemede: Siyah

Bitkisel Bezeme :Yıldız çiçeği

Kompozisyon : Kare formdaki çevrenin köşeleri işlemelidir. Yıldız çiçeği motifi merkeze doğru yönlendirilerek kompozisyon oluşturulmuştur. Renklendirmede; gümüş rengi kullanılmıştır.

(41)

Fotoğraf No:15. Kadiriye ÇAKMAK’ın evinde bulunan çevrenin genel görünüşü

Fotoğraf No: 16. Kadiriye ÇAKMAK’ın evinde bulunan çevrenin detay görünüşü

(42)

Örnek No :11 Ürünün Adı : Çevre Fotoğraf No : 17-18

Ürün Sahibi : Emine ERDEM Ürünün Adresi : Yeşil köy- Manisa Geliş Biçimi : Annesinden kalmıştır.

Yapan Kişi : Bilinmemektedir. Bugünkü Durumu : Metal tel kararmıştır. Onarım Durumu : Onarım görmemiştir. Ayrıntılı Tanım :

Tür : Yöredeki Adı: Kaynak Kişi: Çevre Yağlık Emine ERDEM Boyutları (en x boy) : 30x30 cm.

Kullanılan Kumaş : Pamuklu dokuma Kullanılan Gereçler :Yassı metal tel Kenar Temizlemede: Pamuklu iplik Uygulanan Teknik :

İşlemede : Gümüş rengi Kenar Temizlemede: Sarı

Nesneli Bezeme : Stilize edilmiş saçak Geometrik Bezeme : Zikzak dal

(43)

Kompozisyon : Kare formdaki çevrenin köşeleri işlemelidir. Zikzak dalın içine yerleştirilen stilize edilmiş saçak motifi merkeze doğru yönlendirilerek kompozisyon oluşturulmuştur. Renklendirmede; gümüş rengi kullanılmıştır.

Fotoğraf No: 17 Emine ERDEM’in evinde bulunan çevrenin genel görünüşü

(44)

Örnek No :12 Ürünün Adı : Fırçalık Fotoğraf No : 19-20

Ürün Sahibi : Gülizar ÖZKAN

Ürünün Yeri : Duvarda asılı durmaktadır. İnceleme Tarihi : 25.05.2011

Yapan Kişi : Gülizar ÖZKAN Bugünkü Durumu : Sağlamdır.

Fırçalık _____ _____

Boyutları (en x boy) :Boy: 32 cm. kısa kenarlar: 5 cm. En: 16 cm. Kullanılan Malzemeler:

İşleme : Kanaviçe-Tek çapraz iğne

İşlemede : Kırmızı, açık-koyu mor, açık-koyu yeşil Kenar Temizlemede: Beyaz

Bitkisel Bezeme : Hercai menekşe, gelincik, tomurcuk, dal, yaprak

(45)

Kompozisyon :Dikdörtgen formdaki fırçalığın yüzeyi işlemelidir. Kumaşın merkezine hercai menekşe, tomurcuk, dal ve yaprak motifleri aşağıdan yukarıya doğru yönlendirilerek yerleştirilmiştir. Fırçalığın iki uzun kenarına gelincik, tomurcuk, dal ve yaprak motifleri bağlantılı sıralamalar ile yerleştirilerek kompozisyon oluşturulmuştur. Renklendirmede; hercai menekşe ve tomurcuklarda açık-koyu mor, turuncu; gelincik ve tomurcuklarında kırmızı; gözemelerinde siyah; dal ve yapraklarda açık-koyu yeşil kullanılmıştır.

(46)

Fotoğraf No: 19. Gülizar ÖZKAN’ın evinde bulunan fırçalığın genel görünüşü

(47)

Örnek No : 13 Ürünün Adı : Gömlek Fotoğraf No : 21-22

Yapan Kişi : Zehra GÖKTOPRAK Bugünkü Durumu : Sağlamdır.

Gömlek ______ _______

Boyutları (en x boy) : Ön Boyu: 53 cm. Arka boyu: 53 cm. Kol boyu: 47 cm.

Kullanılan Kumaş : Keten dokuma Kullanılan Gereçler : Pamuklu iplik Kenar Temizlemede: Pamuklu iplik Uygulanan Teknik :

İşleme : Kanaviçe-Tek çapraz iğne Kenar Temizlemede : Makinede baskı dikişi Kullanılan Renkler :

İşlemede : Sarı, açık-koyu pembe, siyah, açık-koyu yeşil Kenar Temizlemede: Beyaz, koyu pembe

(48)

Kompozisyon : ‘’V’’ yakalı, uzun kollu gömleğin yaka kenarları, kol kenarları ve yüzeyi işlemelidir. Yaka kenarına gül, tomurcuk, yaprak ve daldan oluşan motif aşağıdan yukarıya doğru yönlendirilerek düzgün sıralamalarla yerleştirilmiştir. Kol kenarlarında da aynı süsleme görülmektedir. Gömleğin yüzeyinde kır çiçeği ve gül, dal, yapraktan oluşan motifler aşağıdan yukarıya doğru yönlendirilmiştir. Renklendirmede; gül ve tomurcuklarda sarı, pembe, siyah; kır çiçeğinde sarı, açık-koyu pembe, siyah; dal ve yapraklarda açık-koyu yeşil kullanılmıştır.

(49)

Fotoğraf No:21. Zehra GÖKTOPRAK’ın evinde bulunan gömleğin genel görünüşü

Fotoğraf No: 22. Zehra GÖKTOPRAK’ın evinde bulunan gömleğin detay görünüşü

(50)

Gömlek ______ ________

Boyutları (en x boy) : Ön Boyu: 62 cm. Arka boyu: 62 cm. Kol Boyu: 52 cm. Kullanılan Malzemeler:

Kullanılan Kumaş : Keten dokuma Kullanılan Gereçler: Pamuklu iplik Kenar Temizlemede: Pamuklu iplik Uygulanan Teknik :

İşleme : Kanaviçe-Tek çapraz iğne tekniği Kenar Temizlemede : Makinede baskı dikişi

Zeminde : Turuncu

İşlemede : Açık-koyu mor, açık-koyu yeşil Kenar Temizlemede: Turuncu

(51)

Kompozisyon : ‘’V’’ yakalı, uzun kollu gömleğin yaka kenarları, kol kenarları ve yüzeyi işlemelidir. Yaka kenarına hercai menekşe, yaprak ve daldan oluşan motif aşağıdan yukarıya doğru yönlendirilerek düzgün sıralamalarla yerleştirilmiştir. Kol kenarlarında aynı süsleme görülmektedir. Gömleğin yüzeyinde de hercai menekşe, dal ve yapraktan oluşan motif aşağıdan yukarıya yönlendirilmiştir. Renklendirmede; hercai menekşe ve kır çiçeklerinde açık-koyu mor; dal ve yapraklarda açık-koyu yeşil renkleri kullanılmıştır.

(52)

Fotoğraf No: 23. Zehra GÖKTOPRAK’ın evinde bulunan gömleğin genel görünüşü

Fotoğraf No: 24. Zehra GÖKTOPRAK’ın evinde bulunan gömleğin detay görünüşü

(53)

Ürün Sahibi : Behiye BANAZ Ürünün Adresi : Manisa-Merkez Geliş Biçimi : Annesinden kalmıştır.

Yapan Kişi : Bilinmemektedir.

Bugünkü Durumu : Kumaşta küf lekeleri vardır. Metal tel kararmıştır. Onarım Durumu : Onarım görmemiştir.

Gömlek _______ ______

Boyutları (en x boy) : 60 cm. Bel: 38 cm. Kol Boyu: 52 cm Kullanılan Malzemeler:

Kullanılan Kumaş : Pamuklu dokuma Kullanılan Gereçler :Yassı metal tel Kenar Temizlemede: Pamuklu iplik Uygulanan Teknik :

Kenar Temizlemede : Makinede baskı dikişi Kullanılan Renkler :

İşlemede : Gümüş rengi Kenar Temizlemede: Mor

(54)

Kompozisyon : ‘’O’’ yaka, uzun kollu gömleğin yaka kenarları işlemelidir. Gömleğin yaka kenarlarına ‘’V’’ şeklinde yerleştirilen zikzak dalın içerisine papatya, yaprak ve daldan oluşan motif aşağıdan yukarıya doğru yönlendirilerek kompozisyon oluşturulmuştur. Renklendirmede; gümüş rengi kullanılmıştır.

Fotoğraf No: 25. Behiye BANAZ’ın evinde bulunan gömleğin genel görünüşü

(55)

Örnek No : 16 Ürünün Adı : İç Donu Fotoğraf No : 27

İç Donu ____________ _________

Boyutları (en x boy) :Boy: 86 cm. bel: 110 cm. Kullanılan Malzemeler:

İşleme : Kanaviçe-Tek çapraz iğne tekniği Kenar Temizlemede: Makinede baskı dikişi, tığ oyası Kullanılan Renkler :

İşlemede : Açık-koyu mor, açık-koyu yeşil Kenar Temizlemede: Mor

Bitkisel Bezeme : Sümbül, dal ve yaprak

Kompozisyon : İç donun paça kenarları işlemelidir. Sümbül, yaprak ve daldan oluşan motif bağlantılı sıralamalar ile yerleştirilerek kompozisyon oluşturulmuştur. Renklendirmede; sümbüllerde açık-koyu mor; dal ve yapraklarda açık-koyu yeşil kullanılmıştır.

(56)

Fotoğraf No: 27. Zehra GÖKTOPRAK’ın evinde bulunan iç donunun genel görünüşü

(57)

Örnek No :17 Ürünün Adı : İç Donu Fotoğraf No : 28

Ürün Sahibi : Senem KOCASAVRAN Ürünün Adresi : Gümülceli kasabası-Saruhanlı Geliş Biçimi : Kaynanasından kalmıştır.

Yapan Kişi : Bilinmemektedir Bugünkü Durumu : Sağlamdır

İç Donu ______ _______

Boyutları (en x boy) :Boy: 76 cm. en: 90 cm. Kullanılan Malzemeler:

İşlemede : Kanaviçe-Tek çapraz iğne teknikleri Kenar Temizlemede: Makinede baskı dikişi, tığ oyası Kullanılan Renkler :

İşlemede : Koyu Pembe, Koyu yeşil Kenar Temizlemede: Pembe, beyaz

Bitkisel Bezeme : Mine çiçeği, dal ve yaprak

Kompozisyon : İç donunun paça kenarları işlemelidir. Mine çiçeği, yaprak motifleri bir dal üzerine bağlantılı sıralamalar ile yerleştirilerek kompozisyon oluşturulmuştur. Renklendirmede; mine çiçeğinde koyu pembe; dal ve yapraklarda koyu yeşil kullanılmıştır.

(58)

Fotoğraf No: 28. Senem KOCASAVRAN’ın evinde bulunan iç donunun genel görünüşü

(59)

Örnek No :18 Ürünün Adı : Kaşıklık Fotoğraf No : 29

Ürün Sahibi : Raziye ZEYREK

Ürünün Yeri : Mutfakta asılı durmaktadır. İnceleme Tarihi : 25.05.2011

Yapan Kişi : Raziye ZEYREK

Bugünkü Durumu : Kumaşında yırtılmalar vardır. Onarım Durumu : Onarım görmemiştir.

Kaşıklık ______ _______

Kullanılan Kumaş : Etamin Kullanılan Gereçler : Pamuklu iplik Kenar Temizlemede: Pamuklu iplik Uygulanan Teknik :

İşleme : Kanaviçe-Tek çapraz iğne tekniği Kenar Temizlemede: Makinede baskı dikişi

Zeminde : Kahverengi

İşlemede : Kahverengi, kırmızı, koyu yeşil Kenar Temizlemede: Kahverengi

Bitkisel Bezeme :Lale, yaprak Geometrik Bezeme :Zikzak dal

(60)

Kompozisyon :Dikdörtgen formdaki kaşıklığın yüzeyi işlemelidir. Zikzak dalların ucuna yerleştirilen lale ve yaprak motifleri aşağıdan yukarıya doğru yönlendirilerek kompozisyon oluşturulmuştur. Renklendirmede; lale motifinde kırmızı; yapraklarda koyu yeşil; dalda kahverengi kullanılmıştır.

(61)

Örnek No : 19

Ürünün Adı : Örtü-Aynalık örtüsü Fotoğraf No : 30-31

Ürün Sahibi : Kenan Evren Müzesi

Ürünün Adresi : Akgün mah. Zafer sok. Kula Geliş Biçimi : Bağışlanmıştır.

Ürünün Yeri : Aynalığın altında sergilenmektedir. İnceleme Tarihi : 01.04.2012

Yapılış Tarihi : Bilinmemektedir Yapan Kişi : Bilinmemektedir Bugünkü Durumu : Metal iplik kararmıştır. Onarım Durumu : Onarım görmemiştir. Ayrıntılı Tanım :

Aynalık örtüsü _______ ______

Kullanılan Kumaş : Pamuklu dokuma

Kullanılan Gereçler : Metal bükümlü ipek iplik Kenar Temizlemede : Pamuklu iplik

İşleme : Sarma

Kenar Temizlemede : Makinede baskı dikişi Kullanılan Renkler :

İşlemede : Gümüş rengi Kenar Temizlemede : Beyaz

Bitkisel Bezeme : Papatya, dal ve yaprak

Kompozisyon : Dikdörtgen formdaki aynalık örtüsünün kenarları işlemelidir. Bir dal üzerinde yer alan üç adet papatya ve yaprak motifleri bağlantılı sıralamalar ile yerleştirilerek kompozisyon oluşturulmuştur. Renklendirmede; papatya, dal ve yaprakta gümüş rengi kullanılmıştır.

(62)

Fotoğraf No: 30 Kenan Evren Müzesi’nde bulunan aynalık örtüsünün genel görünüşü

Fotoğraf No: 31. Kenan Evren Müzesi’nde bulunan aynalık örtüsünün detay görünüşü

(63)

Örnek No : 20

Ürünün Adı : Örtü-Aynalık örtüsü Fotoğraf No : 32

Yapan Kişi : Zehra GÖKTOPRAK Bugünkü Durumu : Sağlamdır

Tür : Yöredeki Adı: Kaynak Kişi: Aynalık örtüsü ______ _____ Boyutları (en x boy) : 115x45 cm.

İşleme : Kanaviçe-Tek çapraz iğne tekniği Kenar Temizlemede : Makinede baskı dikişi, tığ oyası Kullanılan Renkler :

İşlemede : Sarı, koyu pembe, bordo, açık-koyu yeşil Kenar Temizlemede: Beyaz

(64)

Kompozisyon : Dikdörtgen formdaki aynalık örtüsünün kenarları işlemelidir. Yaban gülü, tomurcuk, dal ve yaprak motiflerinden oluşan buketler bağlantılı sıralamalar ile yerleştirilerek kompozisyon oluşturulmuştur. Renklendirmede; gül ve tomurcuklarda pembe, bordo, sarı; dal ve yapraklarda açık-koyu yeşil kullanılmıştır.

Fotoğraf No: 32. Zehra GÖKTOPRAĞIN evinde bulunan aynalık örtüsünün genel görünüşü

(65)

Örnek No : 21

Ürünün Adı : Örtü-Başörtüsü Fotoğraf No : 33

Ürün Sahibi : Kezban ÇULHA

Ürünün Adresi : Karayenice köyü-Manisa Geliş Biçimi : Kendisi yapmıştır.

Ürünün Yeri : Yüklükte saklanmaktadır. İnceleme Tarihi : 03.01.2012

Yapan Kişi : Bilinmemektedir. Bugünkü Durumu : Sağlamdır.

Tür : Yöredeki Adı: Kaynak Kişi: Baş örtüsü Gelin baş örtüsü Kezban ÇULHA Boyutları (en x boy) :

Kullanılan Kumaş : Pamuklu dokuma

Kullanılan Gereçler : Pamuklu iplik, metal bükümlü ipek iplik, pul Kenar Temizlemede: Pamuklu iplik

İşleme : Pul tutturma

Kenar Temizlemede: Elde baskı dikişi, Firkete oyası Kullanılan Renkler :

Zeminde : Kırmızı İşlemede : Gümüş rengi Kenar Temizlemede: Altın sarısı Bezeme Konuları :

Bitkisel Bezeme : Dal Geometrik Bezeme : Daire

(66)

Kompozisyon :Üçgen formdaki başörtüsünün köşesi işlemelidir. Dal motifi ve daire biçimleri bir merkeze yönlendirilerek yerleştirilmiştir. Renklendirmede; gümüş rengi kullanılmıştır.

Fotoğraf No: 33. Kezban ÇULHA’nın evinde bulunan başörtüsünün genel görünüşü

(67)

Örnek No : 22

Ürünün Adı : Örtü-Başörtüsü Fotoğraf No : 34-35

Ürün Sahibi : Adile ATLIATA Ürünün Adresi :Yağcılar köyü-Manisa Geliş Biçimi : Annesinden kalmıştır.

Yapan Kişi : Kamile BİLGİLİ Bugünkü Durumu : Sağlamdır

Onarım Durumu : Onarım görmemiştir. Ayrıntılı Tanım :

Tür : Yöredeki Adı: Kaynak Kişi: Baş örtüsü Mevlüt örtüsü Adile ATLIATA Boyutları (en x boy) :106x62 cm.

Kullanılan Kumaş : Tülbent Kullanılan Gereçler: Yassı metal tel Kenar Temizlemede: Pamuklu iplik Uygulanan Teknik :

İşlemede : Gümüş rengi Kenar Temizlemede: Sarı

Bitkisel Bezeme : Lale

(68)

Kompozisyon : Dikdörtgen formdaki başörtüsünün üç kenarı işlemelidir. Örtünün iki kısa kenarlarına zikzak motifleri ile bordür oluşturulmuştur. Bordürün iç kısmına ve başörtüsünün alınlık kısmına lale dalları ve eşkenar dörtgen aşağıdan yukarıya doğru yönlendirilerek düzgün sıralamalar ile yerleştirilmiştir. Renklendirmede; gümüş rengi kullanılmıştır.

(69)

Fotoğraf No: 34. Adile ATLIATA’nın evinde bulunan başörtüsünün genel görünüşü

Fotoğraf No: 35. Adile ATLIATA’nın evinde bulunan başörtüsünün detay görünüşü

(70)

Örnek No : 23

Ürünün Adı : Örtü-Dolap Örtüsü Fotoğraf No : 36

Ürün Sahibi : Meryem KIRIŞ

Ürünün Adresi : Koldere Kasabası-Saruhanlı Geliş Biçimi : Satın almıştır.

Ürünün Yeri : Dolabın üzerinde kullanılmaktadır. İnceleme Tarihi : 05.02.2012

Yapan Kişi : Bilinmemektedir Bugünkü Durumu : Kumaşı yırtılmıştır. Onarım Durumu : Onarım görmemiştir. Ayrıntılı Tanım :

Tür : Yöredeki Adı: Kaynak Kişi: Dolap örtüsü ______ _______ Boyutları (en x boy) :105x84 cm.

İşleme : Kanaviçe- Çift çapraz iğne Kenar Temizlemede: Elde baskı dikişi, tığ oyası Kullanılan Renkler :

İşlemede :Turuncu, açık-koyu mor, yeşil Kenar Temizlemede: Sarı, beyaz

(71)

Kompozisyon : Dikdörtgen formdaki dolap örtüsünün yüzeyi işlemelidir. Dolap örtüsünün merkezine lale, tomurcuk, yaban gülü, yaprak ve daldan oluşan buket aşağıdan yukarıya doğru yönlendirilmiştir. Kenarına lale, tomurcuk, dal ve yaprak motifleri düzgün sıralamalar ile yerleştirilerek kompozisyon oluşturulmuştur. Renklendirmede; lale ve tomurcuklarda turuncu, mor; gülde açık-koyu mor, turuncu; dal ve yapraklarda açık-koyu yeşil kullanılmıştır.

Fotoğraf No:36. Meryem KIRIŞ’ın evinde bulunan dolap örtüsünün genel görünüşü