Marmnrailet4im
sivnsnt
Bir,ivri
?Jgl{lliNi.iqixnn
FEMINIZIJI
':::::
FEMiNiST
INORI
VE
sivnsnL'ANALiz
+ Ferniuisrn and Political Theory, Sage
Publicationi t,9S6 London.
,,
:: **M;U. Iferigim fatUtl6ui, ''' ' ,,,,.;,, ,.Bu yazt feministlerin uygun
siYa-set
kavramrna
sahip
olmadrklarr
kaygrsrndan ortaya Erkmrqtrr. Femi-nistler ya kavramrn problematik
ola-bilecelini
gdrmemiglerdir ya daga-balarr bu kavramr tanrmlamak iEin
teorik kesinlikten yoksun
gcirtin-mektedir.Literatiirii
aragtrrmak yal-nrzca inanctmrkuvvetlendirdi.
Bu-nunla beraber, gu sonuca geldinr bu yazmm ana argtimant, feminizm
ka-iakteristik
olarak siyasetbilimcileri
tarafindan kamu alanrile
ozel alanarasrnda yaprlan aynmt ortadan
kal-drrmahdrr.
Bu
gekilde ortadankal-drrma iqlemi siyasetin daha genig bir tarunmr ve qimdi birgok siyaset
bili-mi dErencisi tarafindan kabul edilen-den daha fazla siyasal eylemin
meg-rulufunu gerektirir.
Difer
bir
so-nug,
ve
ikinci
argtimantm,
kendi varsayrmianndaradikal defiqimler
olmaksrzrn, liberalizm gok srmrh
bir
alanda kalan
feminist
amaclileriye
giitiiremez.
Yazr aym zamandt,literattir
tara-findan oldukEa agrk
bir
biqimde or-taya atrlan soruya bir yamt 6nermek-tedir: neden feminist siyasetbilimci-ler siyaset
biliminin
temelkavramla-11
iizerinde
9ok ^z
etkide
bulunmuqlardrr. Burada
sosyolojik
faktdrler, siyaset
bilimcilerin ktigiik
bir
orantnrn kadrn oluqu
gibi,
veolasrlftla kadrnlann gahqmasrmn
di.i-qiik diizeyi
ile
ilgili
oldu[u
6nerile-bilir ki
siyasetbilimi
igindenmesle-ge radikal bir kargr Erkrgr engeller. Burada
verili
olan liberal,radikalve Marksist f'eminizmin agrklamalan
bir
iilgtide baglangrgniteli[inde
ge-reklidir,
ve ben herbir di.igi.inceoku-lunun benim argumammla do!rudan
ilgisi
olan konularr iizerindeyofun-laqtrm. Bagvuru listesi,okuyuculan
Judith F,wans*'
Yrd.Doc.Dr.:
vildan
iiricuNcoR*o
aa JJ
MarmnrailetiSim feminis t di.igi.incenin daha detayh analizini veren g
ahEm al ara ydneltecek_ trr.
1:-29 yrlda
ikinci
feminizm dalgasr bagladrlrndan bu yana, hareketintarafrarlarr rarafindan gegitli akade"mit
oiiiptifiter"
tattitir
yaprtor.nu
disiplinlerin
dolasr vepiati!inin
biiyiik
ole iidedeEi$r,gi;;phelidir.
Si_yaset
bilimi
gah-$malannrn g-ok az degiqtigikesindii.'BE- s'rLoi kadrnra_nn nasrl oy yqrgigi hakkrnda, siyasafdtig-rincenin klasik e'serlerinde
ka_
olnrafln Bsvrn hakkrnda, ve ydnetimin tist kademelerindeki gergek yok_
lukla'hakkrnda
daha gok geybiliyoruz.
Bununlttilt;;,
bu konulariizgn nSf e gahgmak, aragtrrmani n oldukga basm akarr p
CrgriJ-
i
izremek-tedir. Bu kendi iginde stirpriz degildir. Belki de t
oi.[.iiiyosi
teori ko_ 1.1tsynd1eok az.gey yapmig. ya
di
hiEbirgey yapmanr$trr: ve daha kesinsoylemeK gereKrse,.slyasetln geEitli kavramlan tizerin-e ve siyaset bilim_
cilerin kabul
ettili
siyaset iizerine higbirgey yapmamr$trr.Bununla beraber, burada
ileri
stirtilen iddia, feministlerin siyaset ga_hqmalanm deligtirecek higbirqey tiretmedikleri
seuino"
o"eiloii
euni;
tjtesinde, akademik.olr.lvr
diigtince ved.ifei
disiplinleid
eki y et"i,ardikkare ahndrlrnda, b.ririili 6l9iid6 olmasa bil"e, sivas5f
uiii-inin
onemlibir varsayrmr iizerine baganh bir kargr grkrE
inga.lit
"isiL,
["-u
ve 6zelalanlar arasrndaki aynm.
Bu
ikiligintullarumr
ileilgili
bir uyanrunh"F-"lgegici
olarekyapil-masr gerekir. Bu konu tizerine yakrn -zamanlardaki tj"nemli bir garigri,a_
nrn.ortaya.koydulu iizere (Ben and Gaus
ed.l9g3)
tamamen teorikte_
nmlerle bile orsa, kamu ve iizel alanlar arasrndaki srnrr belirsiz ve deliq_
f:ftr: !:df
bu yazrdaki amacrm gerEevesind.,fr"*
UoSling,g otarak nem oe genet otarak arle ve benzer gruplaSmalann cizel alanr, d-i!-erlerle_rinin
ise kamu alanrruolugturduluiterl
stirutmektedir.rartrg-ioa
ege, biz feminizmin dnctillerini kabul?dersek, kamuu",;r"t
urunio, arasrnda_ki
aynmr ortadan kaldrrmamrz gerekir. Buradag.urrytu
tigutiy*
remi_nist diigiince okulunu tartrgacalim. ( I )
ilk
olarakliberal
gciriigi.i_rartrg.aga!1ry^ulusal
KadrnOrgiilti,
ya daiEinde
gegitli.e[ilimler oldu[u
htde
J00 Grubungdrtisii oepltoir. "Belki* "l
iyi
qekilde radikarliberal
olaraktammranrirstii
ispi?oAgnewj-Taraftarlan, kadrnlara istihdam,
elitim
vs konularrnoa"iii
rr*lirverii_
mesinin iitesinde bir deligim isterken, onlar esas olarakkindi
ideallarinigergeklegtirecek bir
ya$T
igin siyapa.l a91dangolulcu
bir toprumuolug-turmak istemektedirler. Bu isteklerinin liitlesei t6plumsal
u. ,iyuiul
yl_prlanma olmaksrzrn yapabileceklerini dtigiintirler. bunun da citesinde de_
[iqime yol agacak araglan ijncelikle
elitimle ilgilidir..
Bu tlir feminizmi ve tart{acaErm
diler elilimleri
anlamak igin, onlan kendi kokenleriballamrnda ele almak geret-Jioir; yani genelolirak ikinci
Marmarailetisim
1960 larrn sonlarrnda, kadrn
i;zgiirliilti
gruplarrABD,ingiltere
veB.Almanya da ortaya grktr.(3) ABDide
sivil
haklar ve sava$ karqrtr hareketlerle "bemokratik
foplum
iEin Ofrenciler" hareketi ve bunlann ardrl-lannm yarattrfr hayalkrnkhfr
kadrnlan kendilerini bigimlendirme_y-eytj-neltti .' rn
itinf
y fit-seltm e grup lan b ireylere y arlnrz b-agrn a olm adrklannrsijsterdi ve kadrnlann baskr altrna altnmasmt Etiziimlemeye ve anlamaya
iOneltti. ingiltere'de Olrenciler ve
diferleri
sosy-rlist cilrencitoplulukla-ir
t+)iqhOi.i
btiyiik dlgiide elitizme, cinsiyetqilife-(sexizm), cinseltaci-,",
u"'g"n"l
olaiak
erkekegemenliline
cevap olarak benzer gruplaroluqturJular. Grup varolan sijl
birliklerin
drqrnda.oluEtufu zam n kadrn sosyalistler qoEuniukla butiir
giriqimlere karqr ihtiyath vearasrra da sal-drrgan tutumihyorlardl.
Almanya'da da aynr hayal krrrkhgr hi.s'sedildi'Buiunla
berabei hareketABD
v-e ingiltere'de oldulundan daha zaytftr,gok hrzh bir gekilde "yaqam stili"_siyaset ile srnrlantyordu, gOziilmelerin meydana g"iOigi kariqri< komtinlere- kalSr 9la1a]c. yalntzca kadrnlardan
oluSan komtinlerin olugumunda hareket ifadesini buldu.
Bu, iginde siyasetin feminist eleqtirisinin
oluqtulu
vegeligtili
ba!-lamdrr. b,rken d"Onem versiyonuna,
liberal
hareket olarak bakrlmahdrr(erken ddnem versiyonu
olirak
adlandrrrrken, bugi.in varolmadrfit anla-mrna gelmez).Unli.i slogan iEindeki "kiqisel olan siyasaldrr"(5) eleqtiri
iki
y$nliidtir'
itt
otarat<kidrnlinn
sorunlan ve memnuniyetsizlikleri ne onlanny919r-iii
otugtanndan kaynaklantr ne de yalnrzca kendilerine dzgiidiir.Difer
t aOrnta.ta paylagrhi ve bu duruma kadrnlarrnmutlululu
ve eylemlerinekarsr olan toritumsat faktorler neden olur. Bu nedenle onlar
siyasaldrr--ioi.'n
in.l
olirak,
erkeklerle olan bireyseliligkiler
egitsizdir: toplumsaliinriy"tln
(gendei) baskrlanna, erkeklerin giiri.iqlerine,di[er
erkekler veg"n"i
ofotif
toplum tarafindan <lesteklenen -p.ratiklere meydanokyyln
il;;"
yornt,
kairr.(6) Bu gekilde, kiqiseliliqkiler.siyasaldl;
1970 lerint,oSfu"'ndu cinsellife(se*uatityl verilen iinem, radikal feminizmin,(7)
si-vaial
ay'mcrlernl
ve dahaar
yaygrn ve huzursuz olsa da bireyselay-ir*ctttgtn
ve leZbiyenizmin muzafferhane ortaya grkrqr ve yaygmkabu-liinii
getirdi.Bu
iki
ydnlti inang,tilm
(feminist) giirtigler egittutuldulunda
kadrn hareketininbir
safhaiinrn i.iretimidir, ve feministler en aztndanpotansi-yel olarak onlarr ifade edebilir- Bu giiriiglerin niyetleri ovgtiye.de[er ve
ionuglan cesaret vericidir; bu biiyle olmadrfr
?nln,.s.eqkincilife
ve si-yasef aclamlan tarafindan yaprlan tac.ize anlaqrlabilir bir tepkioluqturur-iar.
Bunlarrndofal
sonucu,-liderlerin,sdzciilerin,yl
.da. ayncahkhgti-ztim ley icilerin olim ayaca! rdrr, ve kuramsal
.yogT
kig isel giriSim. olarak dtigtintiltir. Hareket bir agamada daha gok tuhafbir tiir
teorik P{a.tt|t1r?-fin'dan
ilerletilir:
kadrnlarbirbirlerinin
etrafinda oturur vebirbirleriyle
anlagtrlar, potansiyel
"staflan"
gdz$niinde tutarken- iglerinde en fazla gekingen oiant ue en az konu$anl cesaretlendirirler. Bu gruplarrn birgok-
Marmnrailetisim
|119nl:1$i4,y1gf
'
y.
h9T
kgn"di.isrerinde hem de kendi drqtarrndall.1:::Li5
or ug rurm ar an rah m i nleri n iis tiindedir: fakat, teorik" yeni Iik
rgm zorlayrcr temeller olugturmalan beklentisi gdzardr
#ilemez.-Bu,
ta_
l:,1,*l:" j:lly
i $ fem in i st
re o ril eri n g"
i4 f;rl-sn
i
ui"yr,
t.
erki I e y e nlaktOrlerden birisidir; ama en cjnemlisidu.
Elegtiriyj.
ballamadan rince, hangi anlama germediEini berirtmekdnemlidir. Diger y,o'.l'ar, rersine kigise:l olanr siyaial
oi*o?-i*,,nlamaz_
lar
bunun nedeni refahdevletinin aile
yagamrna mtidahale etmesidir, Marksist diiqtincedeki aileyi crevletin iqeotoSrr<^tgril;bi;
pargasr ola_rak to ptu ms allagma roliinde gtiren
elilimteire
oeffi
o"!i^oi.r"r.
n"i_
langrg noktasr daha derindir.
Boals'ui
igaret ettlgi gIUi,----"Bu,
drnelin
gu anlama gelir: Adrienna Rich'insijzi.ini.i
ettifi,
kadrnlann romantik ask ve bund.1n a9r gekmek ile
ilgili
saplanrrlan ;paylaqrlan bu elem qeklinin gereksiz ve siyasal ol
du!u"
kabuliintigerekiirir."
(Boals,'I975;
172)Bu inancrn k6k",li,jglnden gcldigi Srypl11n kompozisyonu
ile iigiii_
dir:.gtiElii bir sekilde?"yl,r,.oria
srrirf,iyiegitim
gdfi;$;i-960,tariffi_
cukla',
ve muhtemelen "cinseltrevrimin'ttuy,ftori. trurrtar,greines
( 1 968 : 1 45)'rn ABD'de yeni solun erken
.uq
gril'd6;;,ni,grn
sbyledigi91
I
I:
*.r]"^1r1:
q9_i:::,"Illc
alrk h pe rspek t ifl eri n J" n,
"ri
riurnk
u"
tofi'_ rumsalilgl
ormaKszrn kendr mutsuzluklannrn politikasrnr,' agrla gftarir_yorlau'dr. Bu durum, bu bakrg aglsmrn en ctnemli
yonr-
g!g"iri,
trr.nui;
baElangrg olarak, kamu/cjzel ayirmrna daha sonra'oirovu-Eriorak olan ve
daha geiigmig agrklamalardan Eok daha radikal
bil;;idan
okumadrr.P.:.t
d
:_tdllr!1!,aeam
att anndelil,
ama aynr zam and aLvlilik
yatag,runhuzurunun da cizel yerler.olmadrlr arna bdliinmiig toplumdaki sivag"ala_
nr
oldulu
diigtincj:sindeyiz. Bunun da citesindeni
utirunrne eEitti.,ire oe sava$ uygundur.
Bir
taraf normatif, fiziksel ve maddi etkiyeianiptii, v"
bu taraf erkektir.
,Bu g_rjrtigtel grtay_a grkan konular ileride daha geniq olarak
tartrgrla-caktrr. Bununla beraber, bazr sorunlar
acil
agrklahaj"..[ti.*"ktedir.
ilk
olarlL<, "siyaset"in
anlamr tizerindeourdmamrgt?i'siyur"tin
top-lumsal di.izenlemelerin temel bir diizenlemesini
sagray;
giila"
anlamr vardrr, toplumsal cinsiyet (gender)rollerini
ve bu"roilerifrsurekliliginin
tanrmrnr da igeren,iktidar
yiiklti
ve potansiyel olarakqeti$kiti
olarak.vars_ayrhr
ki, kollektif
ve siyasal olah aynr ienomendii.iklnci
olarak,:tk*
egemenlilinin dolasr
ve startisi.i, ve bununbir btittin
olarar<iopl
lumla
iliskisi
ye.terlibir
gekilde di,igtintilmemigrir. Dahaiesin
olaraksciylemek gerekirse, erkek
iktidan
gergekte, h-eryerde aynr zamanda mevcut olmasa bile, yaygrn olmak anlamrnda sistematiktir; ama iginde yaEadrfrmrz-toplum ve siyasarun btiti.inlegik b"ir pargasroha[
anlamrnda6y-MarmarailetiSim
-|e bir kavramdrr
ki;
kadrnlara hakim olmakla erkeklerin sahipoldufu-bir
S"VOi<SlB"nun
6tesinde, yapilanndan dolayr bilingytikseltme gruplansona erm$tlr.
Bu elegtirilere benzer inanElar, daha
farkh
bir b_iEimde oldufiult{d"'
,.uOiLJE,igolcuIglitzin
tnrafi-ndan agrklanm-rqtrr.Iglitzin'inilk
saldrnsrlln/i|'i:"go.oti*ntn
ve karJrnlann ozel Slan iginde.ka]m.al1n iEinen-seitenereL topl um salla$ttkl an iddias rndan ibarettir; iqlnd9 bulunduklart
if
o"tni*trf
ah OtStnAa-Uagarrl yafmalara karqrt olarak, igine kapanmail.
bi;iikte ;iJugu'uutruyrlin
meziyetlertilretilir
LVtt
zamarda qlEulcuiit.flrin
lutuflin
olarak siyasetin-herkese agrkoldufunu
iifrenirlerl
ve eper kadrntar siyaset diinyisrnr terkederlerse bu onlann kendi flzgiirse-;ili;Ji;.
Vurliuvttanbii
yiinetici
srntf ya daiktidar
segkinleri $lYlani6i;
k;h;f
"uiime"Uicimi
oiarak
ozenilebilir.
Fakat bu var mrdrr?E[er
uorio
iqi"r
*i't
gonilon
kim
scrrumludur'l vekimin gftarla'na
hizmet-J"tt
iliU"tal
feminizm yalnrzcabu sorulardanilk iki
tanesiniyanrtlama-ya Eahqtr.
Siyaset
bilimci
gcirtigiiyle,Iglitzin
kendi varsaytmlannriki
-siyasal*pi"i"r"ffrur*
guirqrnug,l,ta stiamaya ga'grr:bir
tanesi en fazla gele-nJksel olanrdrr, ve itcincisicinsiyete gtire toplumgllla.Spalln analizi ve bu roplumsalla$manrn siyasal rifrenrne ile olan.iligkisidir- (1972b)Var-;;ui,.i
1o,,rrhril
edebilei:efimii
gibi,kzl
ann siyasal. tes tlerde o llanlar-;;';;h;
ui
u^tu"ii
ol acakian ve-afrrkkh olarak oinsiyet
tahqlt
gl rygt<-iarr seklindedir; ve
iki
nitelikkahbibirbirine
uygun olacaktrr.Iglitzin'in
ffiffi;;d",
"Lrilrf".rmekle,
bazr krzlar iElriiy
igi yaqamrn biittin
di-E;;
;i;'
$*
tLri g o i geoe-tool.llel
oE*
9l{u su,hf
dg,,?:,s-d,Yi
lir
htikii misnarlan am am r$trr.' (197 2b :t
2i
g u;runla bCraber' I gli tzin kendi argiima-;rln;
T.ilffi
of.ricd
Uu b ulg uiunu kullanm ayr 9?1" P".,
am a kendis
inin
i;;;;h ;iA;E";
u da soylemiz.
lglitzin, kendisininki de dahil ol m ak ii zere6;tiiu
mevEut siyasal ioplumsallagma arag[rmalanntn geqerlilifine,cin-ii"Jri
(sexist) ifoO"U4imi
ve siyasetin modasr geqmiE kavramlanntkiiil;;;il;;*f[
sonuglarayol
agabilecelini ileri.siirerek, qiiphevle;rk;;. ildt
iA,:-lrt) Daha 'dzgtii olarak, kurumlara ve bu kurumlarda yerof^"
ttifrtiUo
go,atmakiiyasal girigimleri
veiktidarla gayli
resmiifikifiilg;"it
fiir
alanda araqtrnlmasina engel olur.Bu
nedenle' bui-iii,f"" Eufriralar
ciddi biqimde, kadmlarrn vekz
Eocuklannrndikkatle-.inin
""i;n"iai[i
birgok alandan habers-iz brrakarak, onlarrn varolanpo-ioniii"if"rinii
Oegirlni di,iqiiriir. B.u1da1do-I1-yr araStrrma mikro diizey.iyorLtt" yofunlalrr:
drne!,in. -"yiqi
aile etkileqim.i vqiktidar
tizerine,t;ig;b;
vEotui,
vealgkanlk
liazandrrmay-an.ilaElargibi
yayrnlariiriri'n",
Viefiram tizerine, kadrnlann mecburi askerlik hizmeti tizerine'Ve bu anlamcla, geleneksel olarak modast geqmiq
sorular ilzerinde-... diiqtik not alan krzlar
bel-ki
ger<;ekten o flanl ardan d ah a agrkgii zdiirler !MarmnrailetiSim
Belki,krdann evde ve aile igindeki iktidar iligkilerine daha duyarh
oldulu
ispatlanacakttr.
E[er,
(krzlar)-en azrn<lan bu gekildeyse...(arag trrm a) kadrnlann ye ten ekleri
tr attrnOaki
?ski mirleri ... gdmmek igin degerli olacakrrr.
takat,
teministilgilenn
rjtesinde, brjyle birgahgma,
eler
siyaseti ki$isellegtirmeye hizmet ederse, insanlara siyasetin heryerde bldugunu... ve bu yolla higkimsenin apolitik
olamayacalrnr g_6s tererek aydrnlattrlrnda
deferli
olacakrr. (197 2b:2324)
Yeniden, "sivaset heryerdedir" srizii ne devletin_yaygm
nitelilini
ne
*-ryryl:i
bir grubun hegemonyaurotn'
anrarrr.siy;;;ku"ramr
ikti-dar remerme dayah. etkilegim
olar.k,
h".ygr9.q.lynrdri.
B ununla beraber,siyasal tavrr sabit degildir. Kadrnlann
ttil.irgii,"J*ivr"',-ruri vtilt":
nen nitelikler, serbes r brrakrlan s iyas a ale tlerin'i o on tis i-iire
uiii,
... belkielitim
.s-istemimizdeki yeni delerler veamaglarla erkekler de, kendi siyasal itiit<iterin<te
nazik ve sevecen hale gelebiliiler... bciyte Uir
efitim.ig-gdzlemi ve Oznelligi daha gok tegvik
edebilir, kamu ve rjzel alanlarda birlegme... (1972a:254)
Iglitzin'in
varsayrmrndan birgok sorun ortaya grkar.ilk
olarak,mikro
ve makro siyasetler arasmda ayirm yaptr!r
lE,lee",;t"m jzgisini
nere_de gekmeyi diigi.indii[ti agrk
o6gitoir
it<inci irarat<,iieri siiiJiigiim
gibi,siyaserin
bir iktidar
oyllnuolarrk
heryerde oyn,g"[itd" gti;roucti
hal_de, hala kadrnlann verili samlan nitelirtreri siiasai
o""iorisl"'rorkh
rarz_
l?:,,?iol:9,":?.1:1..9.
iisti.inoldulu
Erkarsanibilir. UetincJ orarar,rgrir
zrn rn kendr umutlannr daha kadrnca
bir
gelecek igindelerlendirirfen,
b u bizi gergeklilin sorgll anm asm dan ahk6y m az.
S
iv^ r-i"rrekte
kadrn_:ij,.gllt="111
*ist,il:
d6niier.i.iriilebilir; fakatbriyri(Jill,[i,
kadrnrar, kendr degerlerine iligkin gi.ivenrerini yeniden kazan drklannda, kendi geitglgtsel
yerlerine-geri gekilmekten murlu olacaklarcL.Ei["[[rin
kazan_
drkla'
baglar; kadrnlann.kaybettikleri kuyruklar.H"prlnin
oiesinde,si_
yaset heryerdedir, ve herkes siyasaldrr.
.
Bu s.on.formuile$tirmenin aym zamanda aragfinlmasr gerekir.giinkii
siyas etinieryerde
varolm asr -hergeyin s iyas ailag m usn
i
"git,relirJir
Eler
biz, bir vatandaqrn giindelik yagamrna en yaktn formel i.o.o,u"r-"
siireglerinden ibaret olarak
mi$9
politikalan dtigiini.irsek, ti.im bireylerinbuna katrldrklarr sanrsmr gerektirmez, herkesin'grktr tizerinoe egii giici.i
olTlsl
sa$anrr..E!er tersine mikro dtizey siyasei siyaseryoprat
riya-ni, iktidar temelindeki etkile$imle ilgilenmek, budurumoi
r,,rmet srya-sal arenanrn drgrndariimii bir
i;lgtide karmaqrkken hepsinin e$ir ijlgddeMarmnrailettsim
yetenekli olmast miimkiin
defildir.
Gerqekten de ve belki de qaqrtrcr ol-.ir**
tti.i*Oe,
UutaOa hnlmlanan siyaset yapmak eylemi hem kamusaltr.ii,
O"Ot"l
alanlarda olur erkeklerin kadrnlardan dahaiyi
ytineticiol-Julfu.ino
dair bazrkanrtlar vardtr. (Annual Rewiewof
AnthropglopY,Tgjj:195)
Kadmlann aile igindekiiktidar
(iliqkilerinden) fazlasryla ha-berdar olduktarrnr iddiasrna inanrltrken, bu nedenden dolayr kadrnlarrn;.it;A;i;
iiyu, ut cinsiyete (p o li tic al sex)_ sahip.ol{uklanm
s oylemekbi-fl"-"V"""
dayanan*"q*
oimayan bir tahmindir. Siyasalgl*uk
leinge-n.imi"riyasit
otarat< davranmak zorunludur. Elbette 41e igindehiikme-ffi k;a;hiikme-ffi
gcirmekteyiz; ve ailenin d4rnda, en temel ve gelenekselva-io"OuSf
*
di.izJyinin oteiinde, kadrnlann siyas al katrhmr top lum s allagm a,"it.Ft"ptisi
(ietaliation) ve kacLnlann ailevi rollerininpragmatik
talep-leri tarafindan engellenmektedir. Kirkpatrick'in s6zleriyle, Milhendis olan bir kadrn yalruzca erkek statiisiintin merdivenlerindeki noktalan kazanmakla kalmaz"' va da kadrn hiyerarqisindeki, uygun olmayan davra
mqrndan dolayr bu noktalan
yitirebilir"'
-Siya;3Iriiklere
atrlan-bir karlna ttlplumsal ve psikolojikcezalar uyumu reddetmekle
iligkilidir. Kiigiik
gdrme, igsel Eeliikiler ve baEansrzhk yaygrn olarak onun otasrmtitafatlan
oldu[unainanilr'
(1975:15)Liberal teori, ya bu durumu onaylar, ya. da drqlar. Geride kalan soru, bunu yapabilmesi ve hala liberal olabilmesidir'
Liberal
teorisyenin, buradaGordiyon
diigiimii gibi
birEeyle karEt tutSryo iriOugunuileri itirmek
mantrksiz giiriinmemektedir.Diler
taraf-tan,fit,etafizir
tiElset ijzerklik ve bireyselirzgiirliile
adanmr$tf ve buna sore devlet bu amaqlar igin miidahalede bulunur. Bununla beraber,aile-ii"
,"
O""fetin topiumsallagmada birbirteriyle olan iligkisinin nasrlola-caEr ve
ikincisinin
nasrl meirulaqtrrrlacalr sorulanortlya
Erkar' Buso-*frfr.Lg"i
teori iEinde kalrrsa muhtemelen-giiztilfbilir.Difer
taraftan,li-t.iofirtfi
siyasal eylemin kamusal alam ve ki5isel olmayan toplumsalet-f.ifrql*
ile
biraraya gelmiEbireylerin
6zel alanmtn aynlmasrna adari."ndirini;
hepsinin taieplerihden haErmstz, amabirlikte
olmayrseqenle-iin
alanutt, insanlann zamankazanabildili,
yenideniiretebildifi'
dinle-n.tiioigi
veoyalanabildili
alan. Paradigmatik olarak, Benn ve Gaus'unsoyledillerl
giUi 1ed.t983:38) bu alan ailedir.$imdi
tarihsel olarak, liberal teorisyenle{n yazrlannda ve gergekte, busiin. kadrnlar <jzel alanrn hizmetgileridir. Onlar igin, yaEamm kamusalala"nlanndan bir Eekilme degildir. Daha gok, ya kadrnlar asgari anlam
dt-qrnOo t otnusal kigiler
defildirler
ya da.heriki
alandaki y9!9r-t-yalnrzca-kendi tizerlerinde-iki kath ytik dayatmaktadrr. Denning, MR'i,Wachtel vWachtel (1913) de yeniden ifade edersek, 1969 daki boqanma kanunu-nu izleyen onemli
bir
olay dnceki koca, ev igleriyle ilgilenecek birkigi-Marmnrailetisim
nin kiralanmasrnda ek masraflara marlrz kalacakur,
cinceki eEi drga.da
qahgsrn v1da. g.alqmasrn bu gdrevi
kendisi;t"
y;;;
;eiirierrni
bekle_yecektir..Evlilik
iEinde tabii, bir kadrn aym ra^anda[oCuklan
dolurur
ve yetiqtirir, kocasmrn ihtiyaqlanna cevap uerir,
onuir--utrurugffi
;;;
saygmhlrna dikkat
9$e.1, g.luveriq yapar,
ylrqt
piqirir ve kendi;i^t"_
tinc. uygunordulu
diiqiiniilen riimdige;.isr"ur.,i
v"iin"!.ii.ir.
Do[ru_su, kamusal alan
6l:f.*l:lt:t
yeti5kinierinin yansinrn gaE'alarr iizerinde asalaktrr. Pareman ( I 983 : 28 I i.,r:esitli verlerde);iliil
b;io**u
put_
'iarkal
liberalizm olarak niteren<iirmistir; cinsef"$itliEil,'J"nin
qokmesidrErnda
siirdiiriilebiiece[i
sorusu kahi.Halen, dzel alan,-mildahaleci olmayan
retorile
karEm, karmaekono-minin,lib eral refah devlerinin ilgisinden,m yar gq?,I_aii. c
Lig"tt""
.;
t;
krn kiqiseliligkileryasal
incelelneye rabidir.wEur"o*
Heport,u izle_yen yasalar kesin olarak erkek
eqcinsellilinin olabileceli
Loquilarr sap_tzrr; lesbiyen annelerin kendi cin.iel secirile.ri
t.r.ri",r"-i,olon.ooo
Eo_
cuklarr ellerinden ahnrr; ve bu kanunun yiiri.ittirrnesi daha
Eiit
r."l"ili*
dayanrr eqcinsel.iligki igin
hiruygun
bulma yagrverilidi..
liunun ciiesin_ cle, ailenrn Kencllsr devlet miidahalelcrine tabidir, en azrndan dtirt qekil_:f;ill,:tf*,::Pl"
ry*qltq
v1sa.
stanoartrnr devameitir."sin"
yo.-drm rgln tasarlanan rcfah (dcvletinin) faydalan vardrr ve bu
sekild" iite_
l::.:\i[:',r_.!l'liej
korunur.ikinci
olarak, eger bu trirr,ti.yi"*
;;;k
llril
relahrna.yardrmcr
olrca!r
diiqiiniillyorsa
hakrma
alrnabilir
( oer rrtm eK gereKr!,.I$ql
t I akirleqmeye.g6ri.iren topl umsal yoksunlukqanslar ve segimler b.oyle bir.eyreme
temel"otuqturmiij-u.
onn" ve ba_banr+ istemleri dr$.rnda
aynhlrn
stirekli orarakvfnilord,
go.met n"rav_ drr. Uqiincti olarak,,poh-sle qahsiyet bulan oevlet."Ju4l;;;
iligkin
dr1_
rum larda m iidahalede is teks izd i r,-yani kansma kargr Eid'deikuilanan ko_
canrn durumunda
oldulu
gibi. Bunun igin helki rogouvuiu nedenler ola_hilir:
uma olasrlr enbtiytik
neden,ve-belki
o.
e"*i'e,oiiiorior
aileninaraq.lannr u?. u.afJtgttl giiElendinnektir. (Bu karegori
*fid;;i;
ol'rak
ad_
lii,9,it'ltll:
-Eiinkti bafilamlanna gore devlerinajinr
rarafincran raraflilrk,Iarkh olarak
belirli
davramE ttirlerine maruz kalan bir karar igerir.) Dor_diincti olarak, devlet aileye istikrarh clavranmaz ama zamanrn ekonomik
ve siyasal kogullanna.gore davranrr. En agrk
qekliyl.,
,uuii
oonemindekadrnlardan ticretli istihdamr yiiklenmeleri
tii.i"ni,
u. ioprir.rar
(com-munal) kolayhkla.r kadrnlann g-ift vardiya ytiktinti
torayraiiimayr
saflar:barrq zamanrnda ise (izellegririlen aile ide.6klisi yenid'en
yin.r"i,ir.
$i,n_di, kesinlikle ekon om
ik
gerilem enin s aldrn sryti itgiti
otiiat,
utiyfr.
.siyasal partiler ailenin tinemini yeniden olumlarnaktaJrrlar. Bvli kaorntann
"ekstra"
gelir
elde etmelerininadaletsizlili
iizerineolafan
gikayetler olur, gocuklar tizerinde anneilgisinin
yoks=unlu!unun.tliil..i"u"
i.tittti-rtimtizdeki difier basmakahp s6zler. Bunun da iiiesinde,
belirli
kategori-de uzun dijnemli hastalann
psikiytll
hastanelerinden "topluloga"fian_
du'rlmasrm js.lgme planlannrn.iigili
yerel resmi bakrm fiizmerlerindekibrr iirtr$Ia birlikte
oldulu
diistini.iliir, bunun anayiikiiniin
ijztinde en ay_drn siyasan-rn devletin gpzdg
"jle5
kaynafura-- kadrnlara dtiqecegi'ni'arrlnra iletisim
B izim ropl umumu zda ozel af
anrl
gizlili [i. bir. dereceye k19-ut keyfidir.e""Jf;;uki-genete
tabi olan _bireyleiin giZtitigi oradadrr: ama kadrnlari.i;;k
*ts"it
Uir bedeldir. Liberaller iarafindan, cinsel egitlile.neden,il^;'fi;l
"diteUitecet
miidahaleci tilgtilerin
miimkiil
olupolmadtlt
so-*i"
rir*f"r
rcmelde, kanunlar ya da uygulamalar yalnr.zcadolaysrzola-irf.
tirJf
.f"m
etkiler. Butiir
iilgtilerefitici
olacaktrr, evigiemelinin
ayn-*
oit,, konularadefindigi
zamln, ama efiitim gibi, istihdamgibi
vehiz-;;il
k"Cgi
giUi f.onuiarla ilgilendigi laman zorlaytctdtr.(Varsayry.o-.u*
ti,
ayni
iamanda varola"nfirsai
eqitlifi.yasalarrf$n
e9k
d.alar"Ait-i
t"'Oahaetkili
olacaklardrr.) Parrtime gahgmanrnkitlesel.geniqle-resi,
diigtik ilcret ve dtiqtik prestrjdefil,
ve ijncelikle kadrnlan koruyu-.:uirhunrn,
cerekli etirtitehitlr: birndan dolayr daha fazla esnek Eal'r.qma;"1";;'";
i
fiti*.oi
aaha fazla (izerkl ik bir -tavi z olarak rol oynay. ab ili r'iil;;;"i",
t.ini
clelit
eratizm kendi iizel alanrnr devamettirebilir,
vegimdi oldulundan daha az gerginlikle'
Bu kabul edilebilir negeli ve fazlasryla liberal sonugtan once,
ilk
for-*iil*uun
"kisisel olunriyotuldrr"
yenidengirl{9n
gegirilmelidir.
E[er
ir"
l"riiiiei*'iriri.
de cocur) gerg-ekten de kalbin acrsrile ilgiliyse,
ve;;";6d;i;rirn
ileri siirdiifii
Eiti
( t qS I :2l0),
amag"...erkeklerin
veffi;;"
il;
biiiittr
uvun*uti
igii''hirlikte
uyuyarak uzunzihni
meqguli-".tf.ri"i
terkermeleriyie", gabi, erkefin ba2r ytinlerden kadrna i'isttinol-il;;;;;;;l;;il;;''k"k
iadrn
ilisk-isini?s'i4,
y"
daha fazlabir
siit
;i""r ry.il
i
a; plum kurm ak st!i
gii riin iiv o r',$,i mdilib
tlt111;
-birev.ino nu
i.lOJtiigi
noktudutoplumiattas*oyl
d-esteklcyebifr,r:$1tef]eye!il1r'
ya ni icsellEstirmc (interialization) yerinc tifrenmcyi kabul eder'(10)Kuru-i;;;i[iir"nd"
karqr grkanlainelerdii'l
Miimkiin
en kaba benzetmeil"irinliirri;;r;; i*iun
ve Jane nedir, bu rolleri kendilerineiifr,eqlrye-;i;.kar$*
ti*
."grnigrir? ve Onlara hangi.segimlgr sylu,lmygtu-r'l onla.r annc ve babalarrna saygrtr olarak yeni yollara dofruroplumsallaStlrabi-iiJ;;,
;'"
;cat,
oroui,i
incelmiq annebaba ve 9-9cu\.etkilegimionla'
,"ltiS"
O"grue*ite.-Oi$.e.fef
i"
Ulnyizlevebilir'
Cinseleqitlile
ulaq-iiut
.tit"roiizmin
isteksiziigiyte bu gekilde yrtcrtabitir ve bu eski birlibe-."lriyf..Oir
konugma u9 i-fadetrzgtirltiltinii
stnrrlamak 1o1?nle;vik
e.t-."tii..
(zarar buradafiziksel
tehlikeye vartr, ya.da Eiddetli ekonomikctxtintuve
varrr). Bu qekilde liberal bir firsategittifi dig"-"
liberalhoq-liiil
iA.i,fi
tarafindanbogaltrhr. Buradabir
eleEtiri (dofrudanfeminizm-Ie
ilgili
olmayan)ileri
stiriiltir:" .. . diigtincesiz ho g goriiye dayanan gerggklik dti.gtincesi ;
btittirtdi.i$tinceler egit olarak
dolru
defildir,
ve bundan dolayr egit olarak hoggtiriilemezler...Diigiincelerindzgtir pazanasla dzgiir
defildir,
ama daima bir-pa-zardrrl Bunu bozmak komiserler ya da denetqiler
de[il
ama nesnelbir
gergeklik diigtincesi sadft eleqtirel zekagerektirir.
Eler
engelleyiciho;giirii
varsa, ayqt 4ma1{.1ho g
giiriisiizltilti
Ozgtir krlm avardr.
(Jac oby, I 977 :xviii)
Mamaralletisim
Sdziin[
ettiEimsibi.
bijvle bir.ba]rg agrsrnr kabul etmekteliberal is_
P!:i4'k
fqTip.ft
pr-oje tehlikesinagy"iud.rii,
r"-*iiris'tii
iitera
uhbl_
mesur.rn miimkiin olup olamayacaEr iorusunu
";t;-;tur.il;qo!u
geEitlinedenlerle de olsa,
diler yoldn se"g.UJi&r.
vrsrE
s.*'ur
$u ya da bu safhada. bircok kadrn radikal feminizmin
hosnutsuzluk-liT
i
q-
.|*t9y.eunu hissiti.
H. areke tin-b.$
ffi
re?"frillii-rnda,
buFi-::.r19::""
(t971)
sevgi ve aqkiizerine otanUorfirireiinJel
(n)
hiinerve algllayl$rna ve erken radikal feminisr analizin
basitiiline
atfblunur. Bununla beraber, cekiciliEi aym zamanda onun ijnciillerii_rin siyasaley_
lem]ili!inden
kaynaktanri.t-ru"rui
r*r"r.rr;i"
""
rtliirt""iil
radrorann
ayagrnr. yere basmaktan
gekindili
yerde, radikalieminiJGr
erlediter. Eylem igin nedenter rizerine yetJrsiz
du_$ii""r,;;
d;fl;i
yen gtiphe_ siz hareketin geri kalanlarr iginproblemlliortay;
&;;k;;,
radikatfe-minizm bizi
bircok vanhstri<tai,tonusunoiuyirnd;il;;"
otesinde,cinsiyetin siyaseti ve cinsel tercln konusunu canh tutar.
_ Ktsaca radikal feminizm cinsiyete g6re srruflandrrmayr toplumdaki en
eski ve en dnemli b6li.inme otarat
iterlsiirei;
ayil;;,kil;t*drr,
hem siyasal hem de kisisel: ve diEerfeminisr grupiagmalardanion-Lri"y"_
I
i:']:,ft'
I
iliqki ter iqinded"ir.( Ia ilAiffii
iilinl#,ii.
J".i
uivoro_J ( yeruden ilrerim araclan ijzerindeki kontrole yeniden iuf,ip ofmuyi i9"_ rir. bu ndan dolayr bakls de E i sir. Fi res tone\,
;ff
il;"6;'riien
gdriigtii_liiEii
"riip bebek'i dogar annEtigrnturn,na.iue r.uho-ni"i,'iiin
,o.urair.
Diler
gegitli konular da radikal feminizm tarafindan ortayakonur ve taruqrlrr. Bununla beraber. hem haretet iginrte trem O"
JulJrn*
g"u."_lerde patriargi kavramrnrn kuilanrmr
iyi uiiinmitteaii"triaiiiist
reminist_ ler arasrnda ateqli bir tartrqma oda!,oi- u;;i;;tu
oluuil^J"n
uo tau_ ramdrr.Bu Filmer'in
parriarqisi-de!itdir.
y;
a;;;k;;;cel
terimi
kullanan herhangi
bir
yazanri t aurf,m,oeg'itoiiriiuiurn]dieri"n
t_u_frndan
iyi
bir qekilde tairmlanmrqur:Paterfamilias, kendi rizgi.irlii!i.inti korumak iCin
atle hukukunu gerektirir, kardeSee hirliEi ve
-ideolojik megruiye ti gerekti rir. Ayn r zarianda,
Ken(lr evrqr lktlctannr giiqlendirmek igin kaba
segimini ihmal etrnez. Siyasal iktidar paradie
masr ya da tamusal gtihretin (renown) toplulmsal
iinkoqulu olmanrn 6resinde, patriarEi ve
iinsel
iktidar
doltrini
siyasal iktidanni.irii;leridir,
toplumsal ve
ideolojil
bigimlerde erkekliEin tanrmnr yerine getirmek igin birlikte davrananerkekkardElili
(brotherhood) nin yaraulmasr. (1981:1034).
Patriargi kavramrmn kabul edil_rnesinin dzel/kamusal aynmt gergekli_fiinin reddine yolagtrlr agrktrr, ve bir ideolojik yapr otarak'giiciinti
tl*tire
Marmarailetigtm
Yalnrzca giddetti toplumsal kangfthk alunda kamu ve tizel arasrndaki soyut duvann giicii sar
silrr, ve onun fetigist dolasr erkek miidahalesi olarak agrklantr. (198 I : 1 14)
Patriargi kavramrna Marksist
feministler
tarafindan giiqlq bigimdesaldrnhr$trr.
Marksist feministler, klsaca, cins aynmrnrn smrf_aynmm-dan daha tjnemli oldulunu kabul edemezler; ve onlar patriargi kavramr-na radikal feministler tarafindan
kullanrldrfr
gibiduralan
olarak, tarihdrgr olarak ve erkek
egemenlilinin
iladeedildili.991$ kiiltiirel
de!-i$i-min nedenini agrklayamaz gortirler. (Bu nokta tabii
ki
kavramratmaksr-zrn kabul edile6itr, -eger "patriarqi" bir ideal tip olarak anla$rhrsa).
Eleg-tiri
burada dahafarkliolarak
yapilu. Patriarqi kavramr, ne siyasetinagft
olarak ifade edilmi$
bir
tanlmrnr,ne de tantma karqrt olarak, kadrnlarrn durumununbir
agrklamastnrileri
stirer. (Bu noktaM?+!l-s!
feministlertarafindan yaprlan "tarih dtgt" saldrrsr ile ozdeq
defildir.)
Neden devlet sosyalizmi ya da kapitalizm kadrnlannba[rmhlgrna
(subordination)da-yalllno geregi duyari
Eler
toplum erkekler tarafindan yonetiliyor dedifi-inizAe bizim toplumu anlamamtza ne eklenir'likinci
soruya radikal feminist bir cevap verilir, bu erkekler tarafindankonulan kurai, despotik,
zalimdir
ve sonug olarak kaba kuvvetg paya. nrr. Radikal feminist devrimden sonra,erkekler kadtnsrdelerleri
kabul edeceklerdir: aqk, gevkat, nezaket.iktidar di.iEkiinliilii
dtigkiinltiliin
ik-tidan tarafindan ortadan kalkacaktr'
Radikal
feminist
olmayan bazr kadrnlar tarafindan kabul edilen bugtjrtiSe oldukqa benzer bir'girriig vardrr; bu g$rtigii daha 6nce baqka
yer-I"
toittqrtgtrm
(Evans, 1984). Burada,ilk
olarak hemen $,t'sciylenebi-lir,
erkeklerin ve kadrnlannileri
stirtildiilii
gibi farkh olduklannrny9!9r-li
olmavan kanttt vardrr.ikinci
olarak, varsayrlannitelikler
olsa bile,eEer
bunlar
toplumsallagmanrniirtiniiyse, toplumun dfiniiqtimii
karEt oiarak onlan eti<ileyebilirdi. egerbiyolojik
temele dayaryyorsa,,yalntzca,matriarkal bir deviim, ve kadrnlann
yiinetimi
radikal feministleringor-mek istedikleri bir toplum bigimine nedenolabilirdi.
B6ylebir
asimetriradikal feminist bir tiiopya
defildir,
matriargi nasil baqanlabilir'lErkek-Ierin gi.ictine ve
elilimlerine
kargt nastl olugturulur ve devamettirilebi-lir'l
Sonug gdyle olmahdrr, radikal feminizmin temel katkllan cizel ve ka-musal alan arasrndaki aynma saldrnda yatmaktadrr;liberal feministlerin yaptrklarrndan daha uygun
bir
saldrndlr,"kamu" vg"iizel"
alanlann si-yasal ballantrlanm daha agrk tllarak talaffuz eder. Bununla beraber, pat-riargi kavramr,ikinci
dnermenindolrululuna
karar vermeden once,bu-rada
verildili
gekliyle en azrndan anlamaya yarayan bir arag olarak kabul edilmelidir.Aa z+J
MarrutrailetiSim
Radikal feminizmin eksik ordugu yerde, Marksist feministlere hem yardrmcr olunur, hem. de engeilenii:
iEino.
y._k;.$*ni;gahgrrgr
agrkolarak ifade edilmig. bir teoril.E"rq"u"nin
"uri,g,o,rlva.J,m'-eoiri,
gijnki.iM
1*.it*
.g tindem ine g rig lri . b i
r
gekilder.ioi,ii".*
^"?ii*
isi
s orun unuy erles tiri r ; b a
a
M arks is i g rupl a mitann oavraniffi
;;il
;i.i
;;fi
i;:
nir,
srnrfinanalitik
cinceligi tiz-erindeki rsrar ve kadrnlann ezilmesinintistesinden
gelinebilecefini'
sanrlmasrndakir."i.,
q9g*
fi,
uigi.J"
y"_ tersiz olarak alsrlanrr. Kadrnlann gok sayrda
ticretf
EmJ
safla.na
ge_
9,isl9ri, cinsel
eiitri[e
ne.den.oi-ilt$il
t,utin".r"
t.u.i'0.
su onkaburile deferlendirilebirir: irk
olarakdtijunul.n
tarzdauii
rraaitsist devrimhentiz gergekleqmemigrir, ve bazr
Marksistlei
sr."oii""i"i
so.syarizmitoplumla'nr
savunmaktadrrlar. B ununlaue.ud*
t,u u-uiulrrrrrrk gunuagrllayabilmelidir Marxism- igindeki ailenin
;rd." krik
;sr anarizinin
varhfrna.raEmel,
iiretimin
kamusal dtinyasrnat*g,
oraroi. Marksist fe_
minizm.
diler
egilimler gibi kamusavciz6t,kitiEil:nreoil,nur,
ve ifade etmelidir..
ucretli
emek.gi.ici.inekadrnlann g.eniq gaph giriglerininverili
olmasr, e!er. herhangi birgey onranndurum-lannit'ottiirsii.-ii;,
;"
bunun daotesinde feminis
t
il gilerin " s.ap rlncr"
old u! u $ekiina;k-ii
oEu Martsls tgtirtiqiin
verili
olmasr,kadrnla'n
yeniden f,retici,olii;;;'k;italisr
dev_rer iqin normar olarak iiretimde.airlagrldr[r
$.kity.i.
til;;h ;ia;E*"
iqeren Marksist uzlagrmlar iizerine
sitorinri
tiit
iqlm'i-or.nasr ga$rtlcrde[ildir.
Serm.ayenin bakrg.agrsrndan, evigi, hem
gtinliik
olarak hem de nesil temeline dayah olara[
em ek g lictintin yeniden iiretim
i
iieileilidir.
(Himmelweit ve
Mohun,
1977:16\-Bunun da citesinde, aile yaEamsal ideolojik bir role sahiptir:
"... cinsel olarak tanrmlanmrg rollerin yerinin saptanmasryla, hem gocuklann uyumlu hale geti
rilmesi, hem de uysal, yola getidimig ve bcilin
mlig iggi
srnfimn
si.iregelmeiinde tjnemli bir istikrarla6trrma iglevi... Toplumsal iiretimde oto riterili$kiler
(sermayedardan iggiye) evigindeonceki grizlemler ve onay yoluyla kolaylaqrr
(anne babadan gocuklara ve kocadan kansina),' (1971:16)
Y tzarlar, Marksistlerin.3ra![rTay a y alnrznaMarks'tan grkarak
bagla-drklanna
igaretederler, "ytikselen
boganmaoranlarr,
diigen dogum oranlan, ve yeniden iiretime dervletin yeniilgisi..."
ve
gunueklerleri
'annnrailetisim
Uretici giigler
verili
oldu[unda,iki
cinse devenideritiietim igin gereksi nim duy ulur' Fakat
6u, emelin cinsiyetadayah aynmrnda
elitimin
u"'sencierin,Yasfu ve hastalann bakrmrnrn ka drniann iqi igine dahil oldufunun aEtklamasrdefildir.
kamusal ve dzel aliur i'iretimleri ara,tn?uki aynm, eme[in cinsel aytmrm ezeli bir sabit otarat< almamakla
ilgili
aEftlama gerektirir.
(1971:29)Bu rrasairn kendi ballamrnda ijzel ijnemi
vardr:
evigiemeli
taru9ma-rtn"r-"f"Su'."t
trir incelEnmesi. Kamu ve dzel alanlar arasrndaki aynmaitlrai
eOlimiyor grirtiniirken,(13) eviEi alanrn dolasJna belir.siz olmayani"ri-f.ii"
ruid,rii-tr. Bonon tiiesinde, kamu sektorti burada liberalteoris-;;;1".iliilmusat
atani ite aynl $eyde[ildir, e_mpiritglar$, eler
ideolo-iik
otarak de[ilse, evigi alanr ijzel alana gerEekten Eok yaKrndlr'Marksizmin
bir
vesiyonunda, ailetabii
ki yalnrl:a
ktsmen ortadantatOirrtir;
toplumsallagttrtcrrolii
-iqin,yonetici
srnrfin hegemonyasrnr;ffi;;;;
yu'Ou atteinatit olaraktipitalist
diinya. g6riigtintin " devletiniJ;;t.j;il'
;y gttr; (OiAl
olarak.bakrli.
B ununla birlikte, birE ok feminis t,C,;;;;d
u" Etti,
de Oatrit olmak izere (1977lT
Q$
ideoloji kavramrnaJavanarak, ailenin iam olarak
DiA
olarakg(iriilmeyecefini,
ama daha;;t
6;rk ijiti
oiaugunu tartr$rrlar: bu gekilde, bunun iEindeki feministiltiil;i;"i;
"f.
tii-fi"Oansiji
aqarlar, ama onun srnrrlarrnrn tjtesindekii.:.,ifiuf..
Burada UEtirti bir ironioldulu
di.iqiiniilebilir, feministlerkapi-;i;il;i;d"[
kamuiozet aynmr gerEeklifini bir.boyutta reddedenbir
.fifir".
giOrnyorlai:
ama bu'teoritnagtamttatci nokta, efer feministey-iJ;^i;fu;ti
"
f O'"
g"""
diiqiiniirse, s aldrrm asr gereken bir efilimdir.
Bu Eekilde, daha Eok deneme geklinde
otdulu
halde, ve Marksizminkadrnlin
evigi alandan grkarmak olgusunu onaylamast nedeniyle (prati5-re, kadrnlarrnOzgtirltilti
ya farktr Imaglarr ktlvalamakta kullanrlanbir
il;;ai;;
yu Oa"" O"u?iniO"n sonra" biqarrlan bir,qeydir'), Marksistfe-minizmin
iiy^"t
teorisine enbiiyiik
katknt, kamui6zel aynmrnasaldrrr-ir",f"
*t*.
Liberalizm taruqmasrndaileri si.iriildiifii
Eili
ty"t
fiili
ola-;rk;J;
taidrrrlm aks rzrn ij zel aland a biiytk
deli giklikler planlamakzordur.
Burada s6zii edilen feminist yazarlardzur yalnrzca
ikisi
siyasetbilimci-dir.
ABD
ve ingiltere'deki feminist siyasetbilimcilerin
gortinenYlter-sizliklerinin
nedenleri nelerdir,disiplinlerinin
temelolretiierine
karqr miicadele etmek gabasrnda olmalarrna rafmen? Akademik olmay-anfe-minizmin
ileri
stiidtifii
gibi, kadrn siyasetbilimcilerin
siyaseti veiktidan
hor gormeleri ve UuJe[itOe araEtrrmalardan kagmalarr.olamaz.
Biz
di-sipliie
normlan igselieqtirmiq olabiliriz, epistemolojikdlretiler
de dahil,siyaset bilimine baganh bir kargr grkrqa engel olan: Nietzsche ile birlikte,
Marmnralletisim
farkh nedenrerden dolayr, sineklerin kurtulama yacaprbir
gige igine tuza_
!a
dtigtilmtigttir. (Strong,
toti,li+j
ri.n
bunainanmryorum. Agrk sos_
voloiik
fakt<irrervarkenlve.as*
olaiakJirpii;
iffi;
i#irist
diisiince_
nin kurrulusunun gerigmesine
"ng"i
;ru"
ffiq'g"il^i"atnr".
varken, herh an gi
bir olaydi
btiyt" rE tr.r"-ii.ri
s r grnm ak gerek i zd ir.
_
irgili
ordu!u.diigiintilen
ilk
faktrir,
ingiltereye
ABD,den daha uy_gundur, sivaset
bilimcilerin ktigiik
bi,
orunrnrn kadrn oruqudur, bu ne_
denle savri
arr azdr.
.rri*
r.iirir.,
i.
r"'ol"i;;';iffi
y;i.trr
(sasrrtrc rs ayrda o ldu! u halde) : feminis tler
.r^r"o-.
o""iii.il'i;d;frrl
"
ilgili
ko_nularda gahgmazlar; ve "kadrnru' u"
iiyu."t;
ur*-ou,;tilrk
ara$urmacl muhtemelen,teorik
ya daempirik
ol"u.n, gergektenbilgimize
katkrdabu I unan salqmalarr a il g i
nairrli,
ur
u ri
vf;i;ilil
;i;;;,
delie tiren
aErk Eans yoktur.
ikinci
olarak, hem ABD'de hem de ihgiltere,de, ve ,,kadrnga'gmala_
rr"ndaki
parlamava1a!m9n,
taorntai
u.iryur.t, lui
oiu,Jr..tigisel
ilgi
bakrg agrirndan,
6irleg"ti.itrisiJun!n'iyi
g.irigimdegildir.
Ingirrere,de kitaplarda feministbrjitiyer
iqrtilti.,.".lqgtl oerotiatit
teoritizerine; bu gekilde vavrnlan
isreven.{f*
qgr.L.1"iii
"r*iu;;
y;;r"sajrn
so-nuqta ortamdan daha cinemii otdrrtunut
issioe'r"[,
i*Jri""
de sem_bolik
reformlan verine g.etirmekte;h"uryQfi
il
;;iin|
enger olan.APD'dq, kadrn patronaiit",.dot o
go[[1r
k*yer
yoru vardrr; ama kadrngahgmalan deparrmamrun bir rivisli
ormar.d;;ily;;u
#*"rt
olmak_tan gok, kadrnlar tizerine- yazan'bir siyaiet
bilimci
ormak hala tercih edi_lebilir.
ikinci
durumda,kid;la;
;;;ii".
uruqur,na yapma girigiminden evvel, kiginin ismini farkh bir alanda yup,norrnu yardrmcr olur.Bu problemler daha ileri_bir kangrkrrla yol agar: kadrnlar iizerine
ga_
tqm ayr s esenler, disi plin le karq r
taiffi
i*saii;
ka;;ititi
e aU uraya_ c akl ard r r; e
{5
ry{
an-
e n gellevil
i
o r olirii
d";;ilil;"dkrci
rler pat_ terman'rnsriyledi[i
gibi,-Ozel ve kamu alanlannrn liberal muhalefetin
feminist toprancr elegtirisi hala filozoiunu
bekliyor.(1983: 300)
DiPNOTLAR
l.
Qalda'
feminizmigln{e
tigden fazra.gizgivardrr..6rne[in,
eko-feminizm ve anarkofeminizm vardri; r7e
oevrimcGminizm
ra_dikal okulun pargasrdrr. Benim metnimde
"n
ug*
or-*
org*
nda brrakrlan sosyalist feminizmdir; bu rizgtil ballamda,
ue-nim
.gririiq iim, radikal ve Marksis t fem in izilri n gtirti nti
glerin-den ibarettir, tartr$maya tam olarak ne kattrklarftdrr.
2.
Qaldagleminizm Friedan
1963)'rn yayrnrndan grronrgtr..nu-nunla beraber, tarugtrlrm gruplaEm-alar bu verimli eserin
bir
sonucu olarak
delil
ama ondan sonra ortraya grkmrqtrrMarmara
llet$im
3. Insiltere'de hareketin baSlangrE safhalannda farkh gdriiqler bura-"da verilmistir, Coote ve aampbeU 1982)' ve Rowbothom
-1983). Yeierli d6kuman
yoklulunda'
birgok yazar kendr de-neyim ve algrlanna daYanm4ur.Londiln
Schoo-lof
Econ6micsSocialist
Society'nin 6nde gelen iivesi olan 1969 da Stokely Carmichael bu gekildeaqrklam4-tr:
"Dewimde kadrrun yeri miilevazidir .."Tabii
ki
sloganABD
deYeni
Solun erken ve orta d6nemindencftart
drEr tartrsrlahilir.eci<tr
fi
av'krn dtisiinen bir erkek de benzer giigltiklerle karqtla-slr; amaburada, genel olarak konuqulursa, erkek egcinseller ;ortavackmaz".
BirEoklin
igin
gegici bir kabuldiir; ama Qdhretini kaybetmiSbir
kabul.Bu noktayr ifade
enili
iqin Albert Weale miiteqekkinm' John Rotjinson'a bu nolitayr taru$trEr iqin miitegekkirim'ineitrcre'Oen sdzediyoruml
ABD'de
Millett
1972)'in daha fazla-etkili
olduEu edriiliiYor.
fatii
ti
Uutim"radikil
feministlerin
lezbiyen oldu[unu. ya datiim lezbiyenlerin radikal feminist oldulunu sdylemek
delil-dir.
Bu tabii
ki,
yazarlann,varoldulu gibi' belirli
bir boyunayalntz-ca- daha
ivi
bir toplum iqin regete dnermekten qoK'Kaplu
z-min analiiivle ilsilenmelerinden dolayrdr.Beni bu kayniEa y6nelten Alex Callinicos'a borgluyum' 4. 7. 8. 9. 10.
ll.
5. 6. 1'' lJ.KAYNAKLAR
Annual
Review
of
Anthropology.
(1977)'Ardener,S. (ed.) (1981)
Perceiving
Women.
London: Dent'Balbus,I( 1982)
Marxism
and
Domination
Princeton: PnncetonUniversitY Press.
Barrett,M.
(1980)Women's Oppression Today. London:
Ver-so.
Benn,S. ve S. Gaus (ed) (1983) Public and Private
in
SocialLife'
London:Croom Helm.Boals,K. (197
5)
"Review:Political
Science",Signs'I(I):
I6174'Bouchier,b.
(1983)The
Feminist
Challenge.
London:Macmil-lan.
Bowles,
G
veR.
Klein
(ed) (1983)Theories
of
Women's Stu'
dies. London: Routledge.
Breines,P. (1968) "Marxism and the New Left in
America".
say-1335
I
J.Habermas (ed),Antworten auf Herbert Marcu'
se.Frankfurt: Suhrkump Verlag
iginde.Bromlev.P. ( 1977)
Familv Law.
London:
Butterworth.Coote,A ve i}.Campbell
(i982)
Sweet Freedom.Oxford:
Marmarailetisim
coward,R.
(1983)patriarchar
precedents.
London:Routhled-ge.
coward,R
ve J.E'is (lg7i)
Language and
Materiarism.
Lon-don: Routhledpe.Dreitzei,H. (ed)
(I_giZ)Family, Marriage and the
Struggte
of
the
Sexes. London: Macmillan.Duncan,G.
(ed)
(19_83)Democrau"'ttr.o.y
and
practice.
Cam bridge.^!.aaprid Se Univers
ity
lress. -- --Ehrenreich,B.
(i9g3)
rtt" ri"*G'oi
ru"".
London: pluto.Eisens tein,
?.
gil
5t2l O). C
apitatist
natri
a-rcfry" ur.O^if,"
C*"
for
SociaristFeminism. New
york
and Lonoon,'rraontrrryReview press.
ElstainJ. (1981)
pubric Man, private woman. oxford:
Martin
Robertson.
Erstain,J.
(ed)
(19g2)The Famity
in
poriticar
rhought.
Brigh-ton: Harvester. Evans,
{udith
(1984) ,,The Good Society? Implications of a GreaterP a r t i c i p i at i o n .by \V o me n t
n
p ub ti crii
r;
i
i
rtnlui
st,r-dies,
XXXII
(4):61g26.Firestone,S. (1971)
The Diarectic
of
sex. London:
Jonarhan Ca-pe.
Freeman,J.
(1971)
The politics
of
Women,s
Liberation.
New York: David McKav.
Friedan,B. (1.963)
The Feminist Mystique.
Harmondsworth:renguln.
Friedman,S. ve
E.
Sarah (ed) (19g2)On
the
problem of
Men. London: The Women's Pres.s.'Hartsock,N.
Moneyr_Sexand power.London:
Longman. Himnrelweit,s ve s. -Mohun (rg7i
)
" oo,iiii-i)ui
ir'
ini
c"p itot,,,
.
Cambridge
Journal
of
Economics,I(f
l:iS:il
-Iglitzin,
L.
(r9i
2al " p o riti c ar n duciit
in
a,rrts
;;;;i
iiiiotr
o r,,, po-litics
and Society,Il(2):24159.
Iglitzin,L.
.( r97
zb)
" s exTypiyg and p o litic izationin childr
en,sAtti-tudes".
American poriticar science
ar.o"iuiio",rn
yrl-_
lft
genel toplantrsrncla sunulanbildiri.
Jacoby,^R.
_(l9Z)
Social Amnesia. Brighton:
Harvester.Jaggar,A..
(1983)
Feminist potitics
anl
Human
Nui".".
Brighton: Harvester.
JanssenJurreit,M (1982) Sexism. London: pluto.
Kirkpatrick-,lJ.
(r9i4)
poriticar woman.
New
york:
BasicBooks.
McAllister,P.
(ed) (1982)Reweaving
the
web
of Life.
phila-delphia: New Sociery publisheri.
Vl{kr,E,
(1?8_1)New
French
Feminisms. Brighron:
Harvesrer.Millett,K.
(1972) SexualPolitics.
London: Abicus.
Oikley,A.
(1982)Subject Women.
London: Fonrana.o'Brien,M._
(1981)
The Politics
of
Reproduction.
London:
MarmarailetiSim
pateman,c.
(I983)
"Feminist critiques^of the Public/PrivateDicho-' -*Dicho-'^Dicho-'-;;*y):ruv.Z8
ri03
S.Benn veS'baus
(ed)'-P.ubliqand
Friiaie
in
sociat
Life.
London:croom
Helm
iginde.Reiter,R.-(lglSl Toward an Anthropology
of
Women'
NewYork:
MonthlY Review Press'no*Uoltam,S (198i)
'S;;;;;-P.
D..u*t
and Dilemmas' London: Virago'
f
rgg)l
Female
Power and Male
Dominance'
"Cam'bridge: Cambridge University Press'
so.n"nii.
fealirg8ij
The"unhappy Marriage of Marxism
'
and
Feminism-
London: Plut'tl'S^ve.sj. (rqsz) Biological
politics-.
London:Tavistock.S;a;il;;
-
n.-6i
irss3iFeminist
rheorists.
London:rhe
wo-men's Press.
Sto."v,-M.
ueM.
Price (1981)Women,
Power and Politics'
-
London: Tavistock.
Strune,T.
iI982)
"Oi,lipus as Hero: Family Metaphors inNietzsc-rrr'rrE'r'
).
ilv]ib?'j.
Eiirtruin
(ed),The
nahity in
Political
ifhougfit'
Brighton: Harvester iEinde'Yates,G^.-(1gi7l
whilwo*.tt
Want'
Cambridge'MA
andLon-don: Harvard UniversitY Press'
yoonsi
(i980)
"Soc'ia list Feriinism and the LtmitsoIPy*I
Systems'
" " ""'