• Sonuç bulunamadı

Siyaset bilimi disiplini içinde feminizm, feminist teori ve siyasal analiz

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Siyaset bilimi disiplini içinde feminizm, feminist teori ve siyasal analiz"

Copied!
17
0
0

Yükleniyor.... (view fulltext now)

Tam metin

(1)

Marmnrailet4im

sivnsnt

Bir,ivri

?Jgl{lliNi.iqixnn

FEMINIZIJI

':::::

FEMiNiST

INORI

VE

sivnsnL'ANALiz

+ Ferniuisrn and Political Theory, Sage

Publicationi t,9S6 London.

,,

:: **M;U. Iferigim fatUtl6ui, ''' ' ,,,,.;,, ,.

Bu yazt feministlerin uygun

siYa-set

kavramrna

sahip

olmadrklarr

kaygrsrndan ortaya Erkmrqtrr. Femi-nistler ya kavramrn problematik

ola-bilecelini

gdrmemiglerdir ya da

ga-balarr bu kavramr tanrmlamak iEin

teorik kesinlikten yoksun

gcirtin-mektedir.

Literatiirii

aragtrrmak yal-nrzca inanctmr

kuvvetlendirdi.

Bu-nunla beraber, gu sonuca geldinr bu yazmm ana argtimant, feminizm

ka-iakteristik

olarak siyaset

bilimcileri

tarafindan kamu alanr

ile

ozel alan

arasrnda yaprlan aynmt ortadan

kal-drrmahdrr.

Bu

gekilde ortadan

kal-drrma iqlemi siyasetin daha genig bir tarunmr ve qimdi birgok siyaset

bili-mi dErencisi tarafindan kabul edilen-den daha fazla siyasal eylemin

meg-rulufunu gerektirir.

Difer

bir

so-nug,

ve

ikinci

argtimantm,

kendi varsayrmiannda

radikal defiqimler

olmaksrzrn, liberalizm gok srmrh

bir

alanda kalan

feminist

amacl

ileriye

giitiiremez.

Yazr aym zamandt,literattir

tara-findan oldukEa agrk

bir

biqimde or-taya atrlan soruya bir yamt 6nermek-tedir: neden feminist siyaset

bilimci-ler siyaset

biliminin

temel

kavramla-11

iizerinde

9ok ^z

etkide

bulunmuqlardrr. Burada

sosyolojik

faktdrler, siyaset

bilimcilerin ktigiik

bir

orantnrn kadrn oluqu

gibi,

ve

olasrlftla kadrnlann gahqmasrmn

di.i-qiik diizeyi

ile

ilgili

oldu[u

6nerile-bilir ki

siyaset

bilimi

iginden

mesle-ge radikal bir kargr Erkrgr engeller. Burada

verili

olan liberal,radikal

ve Marksist f'eminizmin agrklamalan

bir

iilgtide baglangrg

niteli[inde

ge-reklidir,

ve ben herbir di.igi.ince

oku-lunun benim argumammla do!rudan

ilgisi

olan konularr iizerinde

yofun-laqtrm. Bagvuru listesi,okuyuculan

Judith F,wans*'

Yrd.Doc.Dr.:

vildan

iiricuNcoR*o

aa JJ

(2)

MarmnrailetiSim feminis t di.igi.incenin daha detayh analizini veren g

ahEm al ara ydneltecek_ trr.

1:-29 yrlda

ikinci

feminizm dalgasr bagladrlrndan bu yana, hareketin

tarafrarlarr rarafindan gegitli akade"mit

oiiiptifiter"

tattitir

yaprtor.

nu

disiplinlerin

dolasr ve

piati!inin

biiyiik

ole iide

deEi$r,gi;;phelidir.

Si_

yaset

bilimi

gah-$malannrn g-ok az degiqtigikesindii.'BE- s'rLoi kadrnra_

nn nasrl oy yqrgigi hakkrnda, siyasafdtig-rincenin klasik e'serlerinde

ka_

olnrafln Bsvrn hakkrnda, ve ydnetimin tist kademelerindeki gergek yok_

lukla'hakkrnda

daha gok gey

biliyoruz.

Bununlttilt;;,

bu konular

iizgn nSf e gahgmak, aragtrrmani n oldukga basm akarr p

CrgriJ-

i

izremek-tedir. Bu kendi iginde stirpriz degildir. Belki de t

oi.[.iiiyosi

teori ko_ 1.1tsynd1eok az.gey yapmig. ya

di

hiEbirgey yapmanr$trr: ve daha kesin

soylemeK gereKrse,.slyasetln geEitli kavramlan tizerin-e ve siyaset bilim_

cilerin kabul

ettili

siyaset iizerine higbirgey yapmamr$trr.

Bununla beraber, burada

ileri

stirtilen iddia, feministlerin siyaset ga_

hqmalanm deligtirecek higbirqey tiretmedikleri

seuino"

o"eiloii

e

uni;

tjtesinde, akademik

.olr.lvr

diigtince ve

d.ifei

disiplinleid

eki y et"i,ar

dikkare ahndrlrnda, b.ririili 6l9iid6 olmasa bil"e, sivas5f

uiii-inin

onemli

bir varsayrmr iizerine baganh bir kargr grkrE

inga.lit

"isiL,

["-u

ve 6zel

alanlar arasrndaki aynm.

Bu

ikiligintullarumr

ile

ilgili

bir uyanrun

h"F-"lgegici

olarek

yapil-masr gerekir. Bu konu tizerine yakrn -zamanlardaki tj"nemli bir garigri,a_

nrn.ortaya.koydulu iizere (Ben and Gaus

ed.l9g3)

tamamen teorik

te_

nmlerle bile orsa, kamu ve iizel alanlar arasrndaki srnrr belirsiz ve deliq_

f:ftr: !:df

bu yazrdaki amacrm gerEevesind.,

fr"*

UoSling,g otarak nem oe genet otarak arle ve benzer gruplaSmalann cizel alanr, d-i!-erlerle_

rinin

ise kamu alanrru

olugturduluiterl

stirutmektedir.

rartrg-ioa

ege, biz feminizmin dnctillerini kabul?dersek, kamu

u",;r"t

urunio, arasrnda_

ki

aynmr ortadan kaldrrmamrz gerekir. Burada

g.urrytu

tig

utiy*

remi_

nist diigiince okulunu tartrgacalim. ( I )

ilk

olarak

liberal

gciriigi.i_rartrg.aga!1ry

^ulusal

Kadrn

Orgiilti,

ya da

iEinde

gegitli.e[ilimler oldu[u

htde

J00 Grubungdrtisii oepltoir. "Belki

* "l

iyi

qekilde radikar

liberal

olarak

tammranrirstii

ispi?o

Agnewj-Taraftarlan, kadrnlara istihdam,

elitim

vs konularrnoa

"iii

rr*lirverii_

mesinin iitesinde bir deligim isterken, onlar esas olarak

kindi

ideallarini

gergeklegtirecek bir

ya$T

igin siyapa.l a91dan

golulcu

bir toprumu

olug-turmak istemektedirler. Bu isteklerinin liitlesei t6plumsal

u. ,iyuiul

yl_

prlanma olmaksrzrn yapabileceklerini dtigiintirler. bunun da citesinde de_

[iqime yol agacak araglan ijncelikle

elitimle ilgilidir..

Bu tlir feminizmi ve tart{acaErm

diler elilimleri

anlamak igin, onlan kendi kokenleriballamrnda ele almak geret-Jioir; yani genel

olirak ikinci

(3)

Marmarailetisim

1960 larrn sonlarrnda, kadrn

i;zgiirliilti

gruplarr

ABD,ingiltere

ve

B.Almanya da ortaya grktr.(3) ABDide

sivil

haklar ve sava$ karqrtr hare

ketlerle "bemokratik

foplum

iEin Ofrenciler" hareketi ve bunlann ardrl-lannm yarattrfr hayal

krnkhfr

kadrnlan kendilerini bigimlendirme_y-e

ytj-neltti .' rn

itinf

y fit-seltm e grup lan b ireylere y arlnrz b-agrn a olm adrklannr

sijsterdi ve kadrnlann baskr altrna altnmasmt Etiziimlemeye ve anlamaya

iOneltti. ingiltere'de Olrenciler ve

diferleri

sosy-rlist cilrenci

toplulukla-ir

t+)

iqhOi.i

btiyiik dlgiide elitizme, cinsiyetqilife-(sexizm), cinsel

taci-,",

u"'g"n"l

olaiak

erkek

egemenliline

cevap olarak benzer gruplar

oluqturJular. Grup varolan sijl

birliklerin

drqrnda.oluEtufu zam n kadrn sosyalistler qoEuniukla bu

tiir

giriqimlere karqr ihtiyath vearasrra da sal-drrgan tutum

ihyorlardl.

Almanya'da da aynr hayal krrrkhgr hi.s'sedildi'

Buiunla

berabei hareket

ABD

v-e ingiltere'de oldulundan daha zaytftr,

gok hrzh bir gekilde "yaqam stili"_siyaset ile srnrlantyordu, gOziilmelerin meydana g"iOigi kariqri< komtinlere- kalSr 9la1a]c. yalntzca kadrnlardan

oluSan komtinlerin olugumunda hareket ifadesini buldu.

Bu, iginde siyasetin feminist eleqtirisinin

oluqtulu

ve

geligtili

ba!-lamdrr. b,rken d"Onem versiyonuna,

liberal

hareket olarak bakrlmahdrr

(erken ddnem versiyonu

olirak

adlandrrrrken, bugi.in varolmadrfit anla-mrna gelmez).

Unli.i slogan iEindeki "kiqisel olan siyasaldrr"(5) eleqtiri

iki

y$nliidtir'

itt

otarat<

kidrnlinn

sorunlan ve memnuniyetsizlikleri ne onlann

y919r-iii

otugtanndan kaynaklantr ne de yalnrzca kendilerine dzgiidiir.

Difer

t aOrnta.ta paylagrhi ve bu duruma kadrnlarrn

mutlululu

ve eylemlerine

karsr olan toritumsat faktorler neden olur. Bu nedenle onlar

siyasaldrr--ioi.'n

in.l

olirak,

erkeklerle olan bireysel

iligkiler

egitsizdir: toplumsal

iinriy"tln

(gendei) baskrlanna, erkeklerin giiri.iqlerine,

di[er

erkekler ve

g"n"i

of

otif

toplum tarafindan <lesteklenen -p.ratiklere meydan

okyyln

il;;"

yornt,

kairr.(6) Bu gekilde, kiqisel

iliqkiler.siyasaldl;

1970 lerin

t,oSfu"'ndu cinsellife(se*uatityl verilen iinem, radikal feminizmin,(7)

si-vaial

ay'mcrlernl

ve daha

ar

yaygrn ve huzursuz olsa da bireysel

ay-ir*ctttgtn

ve leZbiyenizmin muzafferhane ortaya grkrqr ve yaygm

kabu-liinii

getirdi.

Bu

iki

ydnlti inang,

tilm

(feminist) giirtigler egit

tutuldulunda

kadrn hareketinin

bir

safhaiinrn i.iretimidir, ve feministler en aztndan

potansi-yel olarak onlarr ifade edebilir- Bu giiriiglerin niyetleri ovgtiye.de[er ve

ionuglan cesaret vericidir; bu biiyle olmadrfr

?nln,.s.eqkincilife

ve si-yasef aclamlan tarafindan yaprlan tac.ize anlaqrlabilir bir tepki

oluqturur-iar.

Bunlarrn

dofal

sonucu,-liderlerin,

sdzciilerin,yl

.da. ayncahkh

gti-ztim ley icilerin olim ayaca! rdrr, ve kuramsal

.yogT

kig isel giriSim. olarak dtigtintiltir. Hareket bir agamada daha gok tuhaf

bir tiir

teorik P{a.tt|

t1r?-fin'dan

ilerletilir:

kadrnlar

birbirlerinin

etrafinda oturur ve

birbirleriyle

anlagtrlar, potansiyel

"staflan"

gdz$niinde tutarken- iglerinde en fazla gekingen oiant ue en az konu$anl cesaretlendirirler. Bu gruplarrn birgok

(4)

-

Marmnrailetisim

|119nl:1$i4,y1gf

'

y.

h9T

kgn"di.isrerinde hem de kendi drqtarrnda

ll.1:::Li5

or ug rurm ar an rah m i nleri n iis tiindedir: fakat, teorik" yeni I

ik

rgm zorlayrcr temeller olugturmalan beklentisi gdzardr

#ilemez.-Bu,

ta_

l:,1,*l:" j:lly

i $ fem in i s

t

re o ril eri n g

"

i4 f;rl-sn

i

ui

"yr,

t.

erki I e y e n

laktOrlerden birisidir; ama en cjnemlisidu.

Elegtiriyj.

ballamadan rince, hangi anlama germediEini berirtmek

dnemlidir. Diger y,o'.l'ar, rersine kigise:l olanr siyaial

oi*o?-i*,,nlamaz_

lar

bunun nedeni refah

devletinin aile

yagamrna mtidahale etmesidir, Marksist diiqtincedeki aileyi crevletin iqeotoSrr<

^tgril;bi;

pargasr ola_

rak to ptu ms allagma roliinde gtiren

elilimteire

oe

ffi

o"!i^oi.r"r.

n

"i_

langrg noktasr daha derindir.

Boals'ui

igaret ettlgi gIUi,

----"Bu,

drnelin

gu anlama gelir: Adrienna Rich'in

sijzi.ini.i

ettifi,

kadrnlann romantik ask ve bun

d.1n a9r gekmek ile

ilgili

saplanrrlan ;payla

qrlan bu elem qeklinin gereksiz ve siyasal ol

du!u"

kabuliinti

gerekiirir."

(Boals,'I97

5;

172)

Bu inancrn k6k",li,jglnden gcldigi Srypl11n kompozisyonu

ile iigiii_

dir:.gtiElii bir sekilde

?"yl,r,.oria

srrirf,iyiegitim

gdfi;$;i-960,tariffi_

cukla',

ve muhtemelen "cinsel

trevrimin'ttuy,ftori. trurrtar,greines

( 1 968 : 1 45)'rn ABD'de yeni solun erken

.uq

gril'd6;;,ni,grn

sbyledigi

91

I

I:

*.r]"^1r1:

q

9_i:::,"Illc

alrk h pe rspek t ifl eri n J" n,

"ri

riurn

k

u"

tofi'_ rumsal

ilgl

ormaKszrn kendr mutsuzluklannrn politikasrnr,' agrla gftarir_

yorlau'dr. Bu durum, bu bakrg aglsmrn en ctnemli

yonr-

g!g"iri,

trr.nui;

baElangrg olarak, kamu/cjzel ayirmrna daha sonra'oirovu-Eriorak olan ve

daha geiigmig agrklamalardan Eok daha radikal

bil;;idan

okumadrr.

P.:.t

d

:_tdllr!1!,aeam

att ann

delil,

ama aynr zam and a

Lvlilik

yatag,run

huzurunun da cizel yerler.olmadrlr arna bdliinmiig toplumdaki sivag"ala_

nr

oldulu

diigtincj:sindeyiz. Bunun da citesinde

ni

utirunrne eEitti.,

ire oe sava$ uygundur.

Bir

taraf normatif, fiziksel ve maddi etkiye

ianiptii, v"

bu taraf erkektir.

,Bu g_rjrtigtel grtay_a grkan konular ileride daha geniq olarak

tartrgrla-caktrr. Bununla beraber, bazr sorunlar

acil

agrklaha

j"..[ti.*"ktedir.

ilk

olarlL<, "siyaset"

in

anlamr tizerinde

ourdmamrgt?i'siyur"tin

top-lumsal di.izenlemelerin temel bir diizenlemesini

sagray;

giila"

anlamr vardrr, toplumsal cinsiyet (gender)

rollerini

ve bu"roilerifr

surekliliginin

tanrmrnr da igeren,

iktidar

yiiklti

ve potansiyel olarak

qeti$kiti

olarak.

vars_ayrhr

ki, kollektif

ve siyasal olah aynr ienomendii.

iklnci

olarak,

:tk*

egemenlilinin dolasr

ve startisi.i, ve bunun

bir btittin

olarar<

iopl

lumla

iliskisi

ye.terli

bir

gekilde di,igtintilmemigrir. Daha

iesin

olarak

sciylemek gerekirse, erkek

iktidan

gergekte, h-eryerde aynr zamanda mevcut olmasa bile, yaygrn olmak anlamrnda sistematiktir; ama iginde yaEadrfrmrz-toplum ve siyasarun btiti.inlegik b"ir pargasr

oha[

anlamrnda

(5)

6y-MarmarailetiSim

-|e bir kavramdrr

ki;

kadrnlara hakim olmakla erkeklerin sahip

oldufu-bir

S"VOi<Sl

B"nun

6tesinde, yapilanndan dolayr bilingytikseltme gruplan

sona erm$tlr.

Bu elegtirilere benzer inanElar, daha

farkh

bir b_iEimde oldufiu

lt{d"'

,.uOiLJE,igolcu

Iglitzin

tnrafi-ndan agrklanm-rqtrr.Iglitzin'in

ilk

saldrnsr

lln/i|'i:"go.oti*ntn

ve karJrnlann ozel Slan iginde.ka]m.al1n iEin

en-seitenereL topl um salla$ttkl an iddias rndan ibarettir; iqlnd9 bulunduklart

if

o"tni*trf

ah OtStnAa-Uagarrl yafmalara karqrt olarak, igine kapanma

il.

bi;iikte ;iJugu'uutruyrlin

meziyetler

tilretilir

LVtt

zamarda qlEulcu

iit.flrin

lutuflin

olarak siyasetin-herkese agrk

oldufunu

iifrenirlerl

ve eper kadrntar siyaset diinyisrnr terkederlerse bu onlann kendi flzgiir

se-;ili;Ji;.

Vurliuvttan

bii

yiinetici

srntf ya da

iktidar

segkinleri $lYlani

6i;

k;h;f

"uiime"Uicimi

oiarak

ozenilebilir.

Fakat bu var mrdrr?

E[er

uorio

iqi"r

*i't

gonilon

kim

scrrumludur'l ve

kimin gftarla'na

hizmet

-J"tt

iliU"tal

feminizm yalnrzcabu sorulardan

ilk iki

tanesini

yanrtlama-ya Eahqtr.

Siyaset

bilimci

gcirtigiiyle,

Iglitzin

kendi varsaytmlannr

iki

-siyasal

*pi"i"r"ffrur*

guirqrnug,l,ta stiamaya ga'grr:

bir

tanesi en fazla gele-nJksel olanrdrr, ve itcincisicinsiyete gtire toplumgllla.Spalln analizi ve bu roplumsalla$manrn siyasal rifrenrne ile olan.iligkisidir- (1972b)

Var-;;ui,.i

1o,,

rrhril

edebilei:efim

ii

gibi,

kzl

ann siyasal. tes tlerde o llanl

ar-;;';;h;

ui

u

^tu"ii

ol acakian ve-afrrkkh olarak oin

siyet

tahqlt

gl ry

gt<-iarr seklindedir; ve

iki

nitelik

kahbibirbirine

uygun olacaktrr.

Iglitzin'in

ffiffi;;d",

"Lrilrf".rmekle,

bazr krzlar iElri

iy

igi yaqamrn biittin

di-E;;

;i;'

$

*

tLri g o i geoe-t

ool.llel

oE

*

9l{u s

u,hf

dg,,?:,s-d,Y

i

lir

htikii m

isnarlan am am r$trr.' (197 2b :t

2i

g u;runla bCraber' I gli tzin kendi argiim

a-;rln;

T.ilffi

of.r

icd

Uu b ulg uiunu kullanm ayr 9?1" P

".,

am a kendis

inin

i;;;;h ;iA;E";

u da soylem

iz.

lglitzin, kendisininki de dahil ol m ak ii zere

6;tiiu

mevEut siyasal ioplumsallagma arag[rmalanntn geqerlilifine,

cin-ii"Jri

(sexist) ifoO"

U4imi

ve siyasetin modasr geqmiE kavramlannt

kiiil;;;il;;*f[

sonuglara

yol

agabilecelini ileri.siirerek, qiiphevle

;rk;;. ildt

iA,:-lrt) Daha 'dzgtii olarak, kurumlara ve bu kurumlarda yer

of^"

ttifrtiUo

go,

atmakiiyasal girigimleri

ve

iktidarla gayli

resmi

ifikifiilg;"it

fiir

alanda araqtrnlmasina engel olur.

Bu

nedenle' bu

i-iii,f"" Eufriralar

ciddi biqimde, kadmlarrn ve

kz

Eocuklannrn

dikkatle-.inin

""i;n"iai[i

birgok alandan habers-iz brrakarak, onlarrn varolan

po-ioniii"if"rinii

Oegirlni di,iqiiriir. B.u1da1do-I1-yr araStrrma mikro diizey

.iyorLtt" yofunlalrr:

drne!,in. -"y

iqi

aile etkileqim.i vq

iktidar

tizerine,

t;ig;b;

vE

otui,

ve

algkanlk

liazandrrmay-an.ilaElar

gibi

yayrnlar

iiriri'n",

Viefiram tizerine, kadrnlann mecburi askerlik hizmeti tizerine'

Ve bu anlamcla, geleneksel olarak modast geqmiq

sorular ilzerinde-... diiqtik not alan krzlar

bel-ki

ger<;ekten o flanl ardan d ah a agrkgii zdiirler !

(6)

MarmnrailetiSim

Belki,krdann evde ve aile igindeki iktidar iligkilerine daha duyarh

oldulu

ispatlanacak

ttr.

E[er,

(krzlar)-en azrn<lan bu gekildeyse...

(arag trrm a) kadrnlann ye ten ekleri

tr attrnOaki

?ski mirleri ... gdmmek igin degerli olacakrrr.

takat,

teminist

ilgilenn

rjtesinde, brjyle bir

gahgma,

eler

siyaseti ki$isellegtirmeye hizmet ederse, insanlara siyasetin heryerde bldugunu

... ve bu yolla higkimsenin apolitik

olamayacalrnr g_6s tererek aydrnlattrlrnda

deferli

olacakrr. (197 2b:2324)

Yeniden, "sivaset heryerdedir" srizii ne devletin_yaygm

nitelilini

ne

*-ryryl:i

bir grubun hegemonya

urotn'

anrarrr.

siy;;;ku"ramr

ikti-dar remerme dayah. etkilegim

olar.k,

h".ygr9.q.

lynrdri.

B ununla beraber,

siyasal tavrr sabit degildir. Kadrnlann

ttil.irgii,"J*ivr"',-ruri vtilt":

nen nitelikler, serbes r brrakrlan s iyas a ale tlerin'i o on tis i-iire

uiii,

... belki

elitim

.s-istemimizdeki yeni delerler ve

amaglarla erkekler de, kendi siyasal itiit<iterin<te

nazik ve sevecen hale gelebiliiler... bciyte Uir

efitim.ig-gdzlemi ve Oznelligi daha gok tegvik

edebilir, kamu ve rjzel alanlarda birlegme... (1972a:254)

Iglitzin'in

varsayrmrndan birgok sorun ortaya grkar.

ilk

olarak,

mikro

ve makro siyasetler arasmda ayirm yaptr!r

lE,lee",;t"m jzgisini

nere_

de gekmeyi diigi.indii[ti agrk

o6gitoir

it<inci irarat<,

iieri siiiJiigiim

gibi,

siyaserin

bir iktidar

oyllnu

olarrk

heryerde oyn,

g"[itd" gti;roucti

hal_

de, hala kadrnlann verili samlan nitelirtreri siiasai

o""iorisl"'rorkh

rarz_

l?:,,?iol:9,":?.1:1..9.

iisti.in

oldulu

Erkarsanibilir. UetincJ orarar,

rgrir

zrn rn kendr umutlannr daha kadrnca

bir

gelecek igin

delerlendirirfen,

b u bizi gergeklilin sorgll anm asm dan ahk6y m az.

S

iv^ r-i"rrekte

kadrn_

:ij,.gllt="111

*ist,il:

d6niier.i.iriilebilir; fakat

briyri(Jill,[i,

kadrnrar, kendr degerlerine iligkin gi.ivenrerini yeniden kazan drklannda, kendi gei

tglgtsel

yerlerine-geri gekilmekten murlu olacaklarcL.

Ei["[[rin

kazan_

drkla'

baglar; kadrnlann.kaybettikleri kuyruklar.

H"prlnin

oiesinde,

si_

yaset heryerdedir, ve herkes siyasaldrr.

.

Bu s.on.formuile$tirmenin aym zamanda aragfinlmasr gerekir.

giinkii

siyas etin

ieryerde

varolm asr -hergeyin s iyas ailag m us

n

i

"git,relirJir

Eler

biz, bir vatandaqrn giindelik yagamrna en yaktn formel i.o.o,

u"r-"

siireglerinden ibaret olarak

mi$9

politikalan dtigiini.irsek, ti.im bireylerin

buna katrldrklarr sanrsmr gerektirmez, herkesin'grktr tizerinoe egii giici.i

olTlsl

sa$anrr..E!er tersine mikro dtizey siyasei siyaser

yoprat

riya-ni, iktidar temelindeki etkile$imle ilgilenmek, bu

durumoi

r,,rmet srya-sal arenanrn drgrnda

riimii bir

i;lgtide karmaqrkken hepsinin e$ir ijlgdde

(7)

Marmnrailettsim

yetenekli olmast miimkiin

defildir.

Gerqekten de ve belki de qaqrtrcr ol-.

ir**

tti.i*Oe,

UutaOa hnlmlanan siyaset yapmak eylemi hem kamusal

tr.ii,

O"

Ot"l

alanlarda olur erkeklerin kadrnlardan daha

iyi

ytinetici

ol-Julfu.ino

dair bazrkanrtlar vardtr. (Annual Rewiew

of

AnthropglopY,

Tgjj:195)

Kadmlann aile igindeki

iktidar

(iliqkilerinden) fazlasryla ha-berdar olduktarrnr iddiasrna inanrltrken, bu nedenden dolayr kadrnlarrn

;.it;A;i;

iiyu, ut cinsiyete (p o li tic al sex)_ sahip.

ol{uklanm

s oylemek

bi-fl"-"V"""

dayanan

*"q*

oimayan bir tahmindir. Siyasal

gl*uk

lein

ge-n.imi"riyasit

otarat< davranmak zorunludur. Elbette 41e iginde

hiikme-ffi k;a;hiikme-ffi

gcirmekteyiz; ve ailenin d4rnda, en temel ve geleneksel

va-io"OuSf

*

di.izJyinin oteiinde, kadrnlann siyas al katrhmr top lum s allagm a,

"it.Ft"ptisi

(ietaliation) ve kacLnlann ailevi rollerinin

pragmatik

talep-leri tarafindan engellenmektedir. Kirkpatrick'in s6zleriyle, Milhendis olan bir kadrn yalruzca erkek statiisiintin merdivenlerindeki noktalan kazanmakla kalmaz"' va da kadrn hiyerarqisindeki, uygun olmayan davra

mqrndan dolayr bu noktalan

yitirebilir"'

-Siya;3I

riiklere

atrlan-bir karlna ttlplumsal ve psikolojik

cezalar uyumu reddetmekle

iligkilidir. Kiigiik

gdrme, igsel Eeliikiler ve baEansrzhk yaygrn olarak onun otasr

mtitafatlan

oldu[una

inanilr'

(1975:15)

Liberal teori, ya bu durumu onaylar, ya. da drqlar. Geride kalan soru, bunu yapabilmesi ve hala liberal olabilmesidir'

Liberal

teorisyenin, burada

Gordiyon

diigiimii gibi

birEeyle karEt tutSryo iriOugunu

ileri itirmek

mantrksiz giiriinmemektedir.

Diler

taraf-tan,

fit,etafizir

tiElset ijzerklik ve bireysel

irzgiirliile

adanmr$tf ve buna sore devlet bu amaqlar igin miidahalede bulunur. Bununla beraber,

aile-ii"

,"

O""fetin topiumsallagmada birbirteriyle olan iligkisinin nasrl

ola-caEr ve

ikincisinin

nasrl meirulaqtrrrlacalr sorulan

ortlya

Erkar' Bu

so-*frfr.Lg"i

teori iEinde kalrrsa muhtemelen-giiztilfbilir.

Difer

taraftan,li-t.iofirtfi

siyasal eylemin kamusal alam ve ki5isel olmayan toplumsal

et-f.ifrql*

ile

biraraya gelmiE

bireylerin

6zel alanmtn aynlmasrna adar

i."ndirini;

hepsinin taieplerihden haErmstz, ama

birlikte

olmayr

seqenle-iin

alanutt, insanlann zaman

kazanabildili,

yeniden

iiretebildifi'

dinle-n.tiioigi

ve

oyalanabildili

alan. Paradigmatik olarak, Benn ve Gaus'un

soyledillerl

giUi 1ed.t983:38) bu alan ailedir.

$imdi

tarihsel olarak, liberal teorisyenle{n yazrlannda ve gergekte, busiin. kadrnlar <jzel alanrn hizmetgileridir. Onlar igin, yaEamm kamusal

ala"nlanndan bir Eekilme degildir. Daha gok, ya kadrnlar asgari anlam

dt-qrnOo t otnusal kigiler

defildirler

ya da.her

iki

alandaki y9!9r-t-yalnrzca-kendi tizerlerinde-iki kath ytik dayatmaktadrr. Denning, MR'i,Wachtel v

Wachtel (1913) de yeniden ifade edersek, 1969 daki boqanma kanunu-nu izleyen onemli

bir

olay dnceki koca, ev igleriyle ilgilenecek bir

(8)

kigi-Marmnrailetisim

nin kiralanmasrnda ek masraflara marlrz kalacakur,

cinceki eEi drga.da

qahgsrn v1da. g.alqmasrn bu gdrevi

kendisi;t"

y;;;

;eiirierrni

bekle_

yecektir..Evlilik

iEinde tabii, bir kadrn aym ra^anda

[oCuklan

dolurur

ve yetiqtirir, kocasmrn ihtiyaqlanna cevap uerir,

onuir--utrurugffi

;;;

saygmhlrna dikkat

9$e.1, g.luveriq yapar,

ylrqt

piqirir ve kendi

;i^t"_

tinc. uygun

ordulu

diiqiiniilen riim

dige;.isr"ur.,i

v"iin"!.ii.ir.

Do[ru_

su, kamusal alan

6l:f.*l:lt:t

yeti5kinierinin yansinrn gaE'alarr iizerinde asalaktrr. Pareman ( I 983 : 28 I i.,r:esitli verlerde)

;iliil

b;io**u

put_

'iarkal

liberalizm olarak niteren<iirmistir; cinsef

"$itliEil,'J"nin

qokmesi

drErnda

siirdiiriilebiiece[i

sorusu kahi.

Halen, dzel alan,-mildahaleci olmayan

retorile

karEm, karma

ekono-minin,lib eral refah devlerinin ilgisinden,m yar gq?,I_aii. c

Lig"tt""

.;

t;

krn kiqisel

iligkileryasal

incelelneye rabidir.

wEur"o*

Heport,u izle_

yen yasalar kesin olarak erkek

eqcinsellilinin olabileceli

Loquilarr sap_

tzrr; lesbiyen annelerin kendi cin.iel secirile.ri

t.r.ri",r"-i,olon.ooo

Eo_

cuklarr ellerinden ahnrr; ve bu kanunun yiiri.ittirrnesi daha

Eiit

r."l"ili*

dayanrr eqcinsel.iligki igin

hiruygun

bulma yagr

verilidi..

liunun ciiesin_ cle, ailenrn Kencllsr devlet miidahalelcrine tabidir, en azrndan dtirt qekil_

:f;ill,:tf*,::Pl"

ry*qltq

v1sa.

stanoartrnr devam

eitir."sin"

yo.-drm rgln tasarlanan rcfah (dcvletinin) faydalan vardrr ve bu

sekild" iite_

l::.:\i[:',r_.!l'liej

korunur.

ikinci

olarak, eger bu trir

r,ti.yi"*

;;;k

llril

relahrna.

yardrmcr

olrca!r

diiqiiniillyorsa

hakrma

alrnabilir

( oer rrtm eK gereKr

!,.I$ql

t I akirleqmeye.g6ri.iren topl umsal yoksunluk

qanslar ve segimler b.oyle bir.eyreme

temel"otuqturmiij-u.

onn" ve ba_

banr+ istemleri dr$.rnda

aynhlrn

stirekli orarak

vfnilord,

go.met n"rav_ drr. Uqiincti olarak,,poh-sle qahsiyet bulan oevlet.

"Ju4l;;;

iligkin

dr1_

rum larda m iidahalede is teks izd i r,-yani kansma kargr Eid'deikuilanan ko_

canrn durumunda

oldulu

gibi. Bunun igin helki rogouvuiu nedenler ola_

hilir:

uma olasrlr en

btiytik

neden,

ve-belki

o.

e"*i'e,oiiiorior

ailenin

araq.lannr u?. u.afJtgttl giiElendinnektir. (Bu karegori

*fid;;i;

ol'rak

ad_

lii,9,it'ltll:

-Eiinkti bafilamlanna gore devlerin

ajinr

rarafincran raraflilrk,

Iarkh olarak

belirli

davramE ttirlerine maruz kalan bir karar igerir.) Dor_

diincti olarak, devlet aileye istikrarh clavranmaz ama zamanrn ekonomik

ve siyasal kogullanna.gore davranrr. En agrk

qekliyl.,

,uuii

ooneminde

kadrnlardan ticretli istihdamr yiiklenmeleri

tii.i"ni,

u. ioprir.rar

(com-munal) kolayhkla.r kadrnlann g-ift vardiya ytiktinti

torayraiiimayr

saflar:

barrq zamanrnda ise (izellegririlen aile ide.6klisi yenid'en

yin.r"i,ir.

$i,n_

di, kesinlikle ekon om

ik

gerilem enin s aldrn s

ryti itgiti

otiiat,

utiyfr.

.si

yasal partiler ailenin tinemini yeniden olumlarnaktaJrrlar. Bvli kaorntann

"ekstra"

gelir

elde etmelerinin

adaletsizlili

iizerine

olafan

gikayetler olur, gocuklar tizerinde anne

ilgisinin

yoks=unlu!unun

.tliil..i"u"

i.tittti-rtimtizdeki difier basmakahp s6zler. Bunun da iiiesinde,

belirli

kategori-de uzun dijnemli hastalann

psikiytll

hastanelerinden "topluloga"

fian_

du'rlmasrm js.lgme planlannrn.

iigili

yerel resmi bakrm fiizmerlerindeki

brr iirtr$Ia birlikte

oldulu

diistini.iliir, bunun ana

yiikiiniin

ijztinde en ay_

drn siyasan-rn devletin gpzdg

"jle5

kaynafura-- kadrnlara dtiqecegi'ni

(9)

'arrlnra iletisim

B izim ropl umumu zda ozel af

anrl

gizlili [i. bir. dereceye k19-ut keyfidir.

e""Jf;;uki-genete

tabi olan _bireyleiin giZtitigi oradadrr: ama kadrnlar

i.i;;k

*ts"it

Uir bedeldir. Liberaller iarafindan, cinsel egitlile.neden

,il^;'fi;l

"diteUitecet

miidahaleci tilgtilerin

miimkiil

olup

olmadtlt

so-*i"

rir*f"r

rcmelde, kanunlar ya da uygulamalar yalnr.zcadolaysrz

ola-irf.

tirJf

.f"m

etkiler. Bu

tiir

iilgtiler

efitici

olacaktrr, evigi

emelinin

ayn-*

oit,, konulara

defindigi

zamln, ama efiitim gibi, istihdam

gibi

ve

hiz-;;il

k"Cgi

giUi f.onuiarla ilgilendigi laman zorlaytctdtr.

(Varsayry.o-.u*

t

i,

ayni

iamanda varola"n

firsai

eqitlifi.yasalarrf$n

e9k

d.ala

r"Ait-i

t"'Oaha

etkili

olacaklardrr.) Parrtime gahgmanrn

kitlesel.geniqle-resi,

diigtik ilcret ve dtiqtik prestrj

defil,

ve ijncelikle kadrnlan koruyu-.:u

irhunrn,

cerekli etirtitehitlr: birndan dolayr daha fazla esnek Eal'r.qma

;"1";;'";

i

fi

ti*.oi

aaha fazla (izerkl ik bir -tavi z olarak rol oynay. ab ili r'

iil;;;"i",

t.ini

cle

lit

eratizm kendi iizel alanrnr devam

ettirebilir,

ve

gimdi oldulundan daha az gerginlikle'

Bu kabul edilebilir negeli ve fazlasryla liberal sonugtan once,

ilk

for-*iil*uun

"kisisel olun

riyotuldrr"

yeniden

girl{9n

gegirilmelidir.

E[er

ir"

l"riiiiei*'iriri.

de cocur) gerg-ekten de kalbin acrsr

ile ilgiliyse,

ve

;;";6d;i;rirn

ileri siirdiifii

Eit

i

( t qS I :2

l0),

amag

"...erkeklerin

ve

ffi;;"

il;

biiiittr

uvun*uti

igii''

hirlikte

uyuyarak uzun

zihni

meqgul

i-".tf.ri"i

terkermeleriyie", gabi, erkefin ba2r ytinlerden kadrna i'isttin

ol-il;;;;;;;l;;il;;''k"k

iadrn

ilisk-isini

?s'i4,

y"

daha fazla

bir

siit

;i""r ry.il

i

a; plum kurm ak st!

i

gii riin iiv o r',$,i mdi

lib

tlt111;

-birev.in

o nu

i.lOJtiigi

noktudu

toplumiattas*oyl

d-esteklcyebifr,r:

$1tef]eye!il1r'

ya ni icsellEstirmc (interialization) yerinc tifrenmcyi kabul eder'(10)

Kuru-i;;;i[iir"nd"

karqr grkanlai

nelerdii'l

Miimkiin

en kaba benzetme

il"irinliirri;;r;; i*iun

ve Jane nedir, bu rolleri kendilerine

iifr,eqlrye-;i;.kar$*

ti*

."grnigrir? ve Onlara hangi.segimlgr sylu,lmygtu-r'l onla.r annc ve babalarrna saygrtr olarak yeni yollara dofru

roplumsallaStlrabi-iiJ;;,

;'"

;cat,

oroui,i

incelmiq annebaba ve 9-9cu\.etkilegimi

onla'

,"ltiS"

O"gru

e*ite.-Oi$.e.fef

i"

Ulnyizlevebilir'

Cinsel

eqitlile

ulaq-iiut

.

tit"roiizmin

isteksiziigiyte bu gekilde yrtcrtabitir ve bu eski bir

libe-."lriyf..Oir

konugma u9 i-fade

trzgtirltiltinii

stnrrlamak 1o1?n

le;vik

e.t-."tii..

(zarar burada

fiziksel

tehlikeye vartr, ya.da Eiddetli ekonomik

ctxtintuve

varrr). Bu qekilde liberal bir firsat

egittifi dig"-"

liberal

hoq-liiil

iA.i,fi

tarafindanbogaltrhr. Burada

bir

eleEtiri (dofrudan

feminizm-Ie

ilgili

olmayan)

ileri

stiriiltir:

" .. . diigtincesiz ho g goriiye dayanan gerggklik dti.gtincesi ;

btittirtdi.i$tinceler egit olarak

dolru

defildir,

ve bundan dolayr egit olarak hoggtiriilemezler...Diigiincelerin

dzgtir pazanasla dzgiir

defildir,

ama daima bir-pa-zar

drrl Bunu bozmak komiserler ya da denetqiler

de[il

ama nesnel

bir

gergeklik diigtincesi sadft eleqtirel zeka

gerektirir.

Eler

engelleyici

ho;giirii

varsa, ayqt 4ma1{.1

ho g

giiriisiizltilti

Ozgtir krlm a

vardr.

(Jac oby, I 977 :

xviii)

(10)

Mamaralletisim

Sdziin[

ettiEim

sibi.

bijvle bir.ba]rg agrsrnr kabul etmekte

liberal is_

P!:i4'k

fqTip.ft

pr-oje tehlikesinag

y"iud.rii,

r"-*iiris'tii

iitera

uhbl_

mesur.rn miimkiin olup olamayacaEr iorusunu

";t;-;tur.il;qo!u

geEitli

nedenlerle de olsa,

diler yoldn se"g.UJi&r.

vrsrE

s.*'ur

$u ya da bu safhada. bircok kadrn radikal feminizmin

hosnutsuzluk-liT

i

q-

.|*t9y.eunu hiss

iti.

H. areke tin

-b.$

ffi

re?"f

rillii-rnda,

bu

Fi-::.r19::""

(t971)

sevgi ve aqkiizerine otan

UorfirireiinJel

(n)

hiiner

ve algllayl$rna ve erken radikal feminisr analizin

basitiiline

atfblunur. Bununla beraber, cekiciliEi aym zamanda onun ijnciillerii_rin siyasal

ey_

lem]ili!inden

kaynaktanri.

t-ru"rui

r*r"r.rr;i"

""

rtliirt""iil

radrorann

ayagrnr. yere basmaktan

gekindili

yerde, radikal

ieminiJGr

erlediter. Eylem igin nedenter rizerine yetJrsiz

du_$ii""r,;;

d;fl;i

yen gtiphe_ siz hareketin geri kalanlarr igin

problemlliortay;

&;;k;;,

radikat

fe-minizm bizi

bircok vanhstri<tai,tonusunoi

uyirnd;il;;"

otesinde,

cinsiyetin siyaseti ve cinsel tercln konusunu canh tutar.

_ Ktsaca radikal feminizm cinsiyete g6re srruflandrrmayr toplumdaki en

eski ve en dnemli b6li.inme otarat

iterlsiirei;

ayil;;,kil;t*drr,

hem siyasal hem de kisisel: ve diEerfeminisr grupiagmalardan

ion-Lri"y"_

I

i:']:,ft'

I

iliqki ter iqinded"ir.( I

a ilAiffii

iilinl#,ii.

J".i

uivoro_

J ( yeruden ilrerim araclan ijzerindeki kontrole yeniden iuf,ip ofmuyi i9"_ rir. bu ndan dolayr bakls de E i sir. Fi res tone\,

;ff

il;"6;'riien

gdriigtii_

liiEii

"riip bebek'i dogar annEtigrn

turn,na.iue r.uho-ni"i,'iiin

,o.urair.

Diler

gegitli konular da radikal feminizm tarafindan ortaya

konur ve taruqrlrr. Bununla beraber. hem haretet iginrte trem O"

JulJrn*

g"u."_

lerde patriargi kavramrnrn kuilanrmr

iyi uiiinmitteaii"triaiiiist

reminist_ ler arasrnda ateqli bir tartrqma oda!,

oi- u;;i;;tu

oluuil^J"n

uo tau_ ramdrr.

Bu Filmer'in

parriarqisi

-de!itdir.

y;

a;;;k;;;cel

terimi

kullanan herhangi

bir

yazanri t aurf,m,

oeg'itoiiriiuiurn]dieri"n

t_u_

frndan

iyi

bir qekilde tairmlanmrqur:

Paterfamilias, kendi rizgi.irlii!i.inti korumak iCin

atle hukukunu gerektirir, kardeSee hirliEi ve

-ideolojik megruiye ti gerekti rir. Ayn r zarianda,

Ken(lr evrqr lktlctannr giiqlendirmek igin kaba

segimini ihmal etrnez. Siyasal iktidar paradie

masr ya da tamusal gtihretin (renown) toplulmsal

iinkoqulu olmanrn 6resinde, patriarEi ve

iinsel

iktidar

doltrini

siyasal iktidann

i.irii;leridir,

toplumsal ve

ideolojil

bigimlerde erkekliEin tanrmnr yerine getirmek igin birlikte davranan

erkekkardElili

(brotherhood) nin yaraulmasr. (1981:1034)

.

Patriargi kavramrmn kabul edil_rnesinin dzel/kamusal aynmt gergekli_

fiinin reddine yolagtrlr agrktrr, ve bir ideolojik yapr otarak'giiciinti

tl*tire

(11)

Marmarailetigtm

Yalnrzca giddetti toplumsal kangfthk alunda kamu ve tizel arasrndaki soyut duvann giicii sar

silrr, ve onun fetigist dolasr erkek miidahalesi olarak agrklantr. (198 I : 1 14)

Patriargi kavramrna Marksist

feministler

tarafindan giiqlq bigimde

saldrnhr$trr.

Marksist feministler, klsaca, cins aynmrnrn smrf

_aynmm-dan daha tjnemli oldulunu kabul edemezler; ve onlar patriargi kavramr-na radikal feministler tarafindan

kullanrldrfr

gibi

duralan

olarak, tarih

drgr olarak ve erkek

egemenlilinin

ilade

edildili.991$ kiiltiirel

de!-i$i-min nedenini agrklayamaz gortirler. (Bu nokta tabii

ki

kavramr

atmaksr-zrn kabul edile6itr, -eger "patriarqi" bir ideal tip olarak anla$rhrsa).

Eleg-tiri

burada daha

farkliolarak

yapilu. Patriarqi kavramr, ne siyasetin

agft

olarak ifade edilmi$

bir

tanlmrnr,ne de tantma karqrt olarak, kadrnlarrn durumunun

bir

agrklamastnr

ileri

stirer. (Bu nokta

M?+!l-s!

feministler

tarafindan yaprlan "tarih dtgt" saldrrsr ile ozdeq

defildir.)

Neden devlet sosyalizmi ya da kapitalizm kadrnlann

ba[rmhlgrna

(subordination)

da-yalllno geregi duyari

Eler

toplum erkekler tarafindan yonetiliyor

dedifi-inizAe bizim toplumu anlamamtza ne eklenir'l

ikinci

soruya radikal feminist bir cevap verilir, bu erkekler tarafindan

konulan kurai, despotik,

zalimdir

ve sonug olarak kaba kuvvetg paya. nrr. Radikal feminist devrimden sonra,erkekler kadtnsr

delerleri

kabul edeceklerdir: aqk, gevkat, nezaket.

iktidar di.iEkiinliilii

dtigkiinltiliin

ik-tidan tarafindan ortadan kalkacaktr'

Radikal

feminist

olmayan bazr kadrnlar tarafindan kabul edilen bu

gtjrtiSe oldukqa benzer bir'girriig vardrr; bu g$rtigii daha 6nce baqka

yer-I"

toittqrtgtrm

(Evans, 1984). Burada,

ilk

olarak hemen $,t'

sciylenebi-lir,

erkeklerin ve kadrnlann

ileri

stirtildiilii

gibi farkh olduklannrn

y9!9r-li

olmavan kanttt vardrr.

ikinci

olarak, varsayrlan

nitelikler

olsa bile,

eEer

bunlar

toplumsallagmanrn

iirtiniiyse, toplumun dfiniiqtimii

karEt oiarak onlan eti<ileyebilirdi. eger

biyolojik

temele dayaryyorsa,,yalntzca,

matriarkal bir deviim, ve kadrnlann

yiinetimi

radikal feministleringor-mek istedikleri bir toplum bigimine neden

olabilirdi.

B6yle

bir

asimetri

radikal feminist bir tiiopya

defildir,

matriargi nasil baqanlabilir'l

Erkek-Ierin gi.ictine ve

elilimlerine

kargt nastl olugturulur ve devam

ettirilebi-lir'l

Sonug gdyle olmahdrr, radikal feminizmin temel katkllan cizel ve ka-musal alan arasrndaki aynma saldrnda yatmaktadrr;liberal feministlerin yaptrklarrndan daha uygun

bir

saldrndlr,"kamu" vg

"iizel"

alanlann si-yasal ballantrlanm daha agrk tllarak talaffuz eder. Bununla beraber, pat-riargi kavramr,

ikinci

dnermenin

dolrululuna

karar vermeden once,

bu-rada

verildili

gekliyle en azrndan anlamaya yarayan bir arag olarak kabul edilmelidir.

Aa z+J

(12)

MarrutrailetiSim

Radikal feminizmin eksik ordugu yerde, Marksist feministlere hem yardrmcr olunur, hem. de engeilenii:

iEino.

y._k;.$*ni;gahgrrgr

agrk

olarak ifade edilmig. bir teoril.E"rq"u"nin

"uri,g,o,rlva.J,m'-eoiri,

gijnki.i

M

1*.it*

.g tindem ine g rig lri . b i

r

gekilde

r.ioi,ii".*

^"?ii*

isi

s orun unu

y erles tiri r ; b a

a

M arks is i g rupl a mitann o

avraniffi

;;il

;i.i

;;fi

i;:

nir,

srnrfin

analitik

cinceligi tiz-erindeki rsrar ve kadrnlann ezilmesinin

tistesinden

gelinebilecefini'

sanrlmasrndaki

r."i.,

q9g*

f

i,

uigi.J"

y"_ tersiz olarak alsrlanrr. Kadrnlann gok sayrda

ticretf

EmJ

safla.na

ge_

9,isl9ri, cinsel

eiitri[e

ne.den.oi-ilt$il

t,u

tin".r"

t.u.i'0.

su onkabur

ile deferlendirilebirir: irk

olarak

dtijunul.n

tarzdauii

rraaitsist devrim

hentiz gergekleqmemigrir, ve bazr

Marksistlei

sr."oii""i"i

so.syarizmi

toplumla'nr

savunmaktadrrlar. B ununla

ue.ud*

t,u u-uiulrrrrrrk gunu

agrllayabilmelidir Marxism- igindeki ailenin

;rd." krik

;sr anarizinin

varhfrna.raEmel,

iiretimin

kamusal dtinyasrna

t*g,

oraroi. Marksist fe_

minizm.

diler

egilimler gibi kamusavciz6t

,kitiEil:nreoil,nur,

ve ifade etmelidir.

.

ucretli

emek.gi.ici.inekadrnlann g.eniq gaph giriglerinin

verili

olmasr, e!er. herhangi birgey onrann

durum-lannit'ottiirsii.-ii;,

;"

bunun da

otesinde feminis

t

il gilerin " s.ap rlncr

"

old u! u $ekiina;k-i

i

oEu Martsls t

gtirtiqiin

verili

olmasr,

kadrnla'n

yeniden f,retici

,olii;;;'k;italisr

dev_

rer iqin normar olarak iiretimde.airlagrldr[r

$.kity.i.

til;;h ;ia;E*"

iqeren Marksist uzlagrmlar iizerine

sitorinri

t

iit

iqlm'i-or.nasr ga$rtlcr

de[ildir.

Serm.ayenin bakrg.agrsrndan, evigi, hem

gtinliik

olarak hem de nesil temeline dayah olara[

em ek g lictintin yeniden iiretim

i

iie

ileilidir.

(Himmelweit ve

Mohun,

1977:16\-Bunun da citesinde, aile yaEamsal ideolojik bir role sahiptir:

"... cinsel olarak tanrmlanmrg rollerin yerinin saptanmasryla, hem gocuklann uyumlu hale geti

rilmesi, hem de uysal, yola getidimig ve bcilin

mlig iggi

srnfimn

si.iregelmeiinde tjnemli bir istikrarla6trrma iglevi... Toplumsal iiretimde oto riter

ili$kiler

(sermayedardan iggiye) eviginde

onceki grizlemler ve onay yoluyla kolaylaqrr

(anne babadan gocuklara ve kocadan kansina),' (1971:16)

Y tzarlar, Marksistlerin.3ra![rTay a y alnrznaMarks'tan grkarak

bagla-drklanna

igaret

ederler, "ytikselen

boganma

oranlarr,

diigen dogum oranlan, ve yeniden iiretime dervletin yeni

ilgisi..."

ve

gunu

eklerleri

(13)

'annnrailetisim

Uretici giigler

verili

oldu[unda,

iki

cinse de

venideritiietim igin gereksi nim duy ulur' Fakat

6u, emelin cinsiyetadayah aynmrnda

elitimin

u"'sencierin,Yasfu ve hastalann bakrmrnrn ka drniann iqi igine dahil oldufunun aEtklamasr

defildir.

kamusal ve dzel aliur i'iretimleri ara

,tn?uki aynm, eme[in cinsel aytmrm ezeli bir sabit otarat< almamakla

ilgili

aEftlama ge

rektirir.

(1971:29)

Bu rrasairn kendi ballamrnda ijzel ijnemi

vardr:

evigi

emeli

taru9ma-rtn"r-"f"Su'."t

trir incelEnmesi. Kamu ve dzel alanlar arasrndaki aynma

itlrai

eOlimiyor grirtiniirken,(13) eviEi alanrn dolasJna belir.siz olmayan

i"ri-f.ii"

ruid,rii-tr. Bonon tiiesinde, kamu sektorti burada liberal

teoris-;;;1".iliilmusat

atani ite aynl $ey

de[ildir, e_mpiritglar$, eler

ideolo-iik

otarak de[ilse, evigi alanr ijzel alana gerEekten Eok yaKrndlr'

Marksizmin

bir

vesiyonunda, aile

tabii

ki yalnrl:a

ktsmen ortadan

tatOirrtir;

toplumsallagttrtcr

rolii

-iqin,

yonetici

srnrfin hegemonyasrnr

;ffi;;;;

yu'Ou atteinatit olarak

tipitalist

diinya. g6riigtintin " devletin

iJ;;t.j;il'

;y gttr

; (OiAl

olarak.b

akrli.

B ununla birlikte, birE ok feminis t,

C,;;;;d

u" Etti,

de Oatrit olmak izere (1977

lT

Q$

ideoloji kavramrna

Javanarak, ailenin iam olarak

DiA

olarak

g(iriilmeyecefini,

ama daha

;;t

6;rk ijiti

oiaugunu tartr$rrlar: bu gekilde, bunun iEindeki feminist

iltiil;i;"i;

"f.

tii-fi"Oan

siji

aqarlar, ama onun srnrrlarrnrn tjtesindeki

i.:.,ifiuf..

Burada UEtirti bir ironi

oldulu

di.iqiiniilebilir, feministler

kapi-;i;il;i;d"[

kamuiozet aynmr gerEeklifini bir.boyutta reddeden

bir

.fifir".

giOrnyorlai:

ama bu'teoritnagtamttatci nokta, efer feminist

ey-iJ;^i;fu;ti

"

f O'"

g"""

diiqiiniirse, s aldrrm asr gereken bir e

filimdir.

Bu Eekilde, daha Eok deneme geklinde

otdulu

halde, ve Marksizmin

kadrnlin

evigi alandan grkarmak olgusunu onaylamast nedeniyle (prati5-re, kadrnlarrn

Ozgtirltilti

ya farktr Imaglarr ktlvalamakta kullanrlan

bir

il;;ai;;

yu Oa"" O"u?iniO"n sonra" biqarrlan bir,qeydir'), Marksist

fe-minizmin

iiy^"t

teorisine en

biiyiik

katknt, kamui6zel aynmrna

saldrrr-ir",f"

*t*.

Liberalizm taruqmasrnda

ileri si.iriildiifii

Eili

ty"t

fiili

ola-;rk;J;

taidrrrlm aks rzrn ij zel aland a b

iiytk

deli giklikler planlamak

zordur.

Burada s6zii edilen feminist yazarlardzur yalnrzca

ikisi

siyaset

bilimci-dir.

ABD

ve ingiltere'deki feminist siyaset

bilimcilerin

gortinen

Ylter-sizliklerinin

nedenleri nelerdir,

disiplinlerinin

temel

olretiierine

karqr miicadele etmek gabasrnda olmalarrna rafmen? Akademik olmay-an

fe-minizmin

ileri

stiidtifii

gibi, kadrn siyaset

bilimcilerin

siyaseti ve

iktidan

hor gormeleri ve UuJe[itOe araEtrrmalardan kagmalarr.olamaz.

Biz

di-sipliie

normlan igselieqtirmiq olabiliriz, epistemolojik

dlretiler

de dahil,

siyaset bilimine baganh bir kargr grkrqa engel olan: Nietzsche ile birlikte,

(14)

Marmnralletisim

farkh nedenrerden dolayr, sineklerin kurtulama yacaprbir

gige igine tuza_

!a

dtigtilmtigttir. (Stron

g,

toti,li+j

ri.n

buna

inanmryorum. Agrk sos_

voloiik

fakt<irrer

varkenlve.as*

olaiak

Jirpii;

iffi;

i#irist

diisiince_

nin kurrulusunun gerigmesine

"ng"i

;ru"

ffiq'g"il^i"atnr".

varken, herh an g

i

bir o

laydi

btiyt" rE tr.

r"-ii.ri

s r grnm ak gerek i zd ir.

_

irgili

ordu!u.diigiintilen

ilk

faktrir,

ingiltere

ye

ABD,den daha uy_

gundur, sivaset

bilimcilerin ktigiik

bi,

orunrnrn kadrn oruqudur, bu ne_

denle savri

arr azdr.

.rri

*

r.iirir.,

i.

r"'ol

"i;;';iffi

y;i.trr

(sasrrtrc r

s ayrda o ldu! u halde) : feminis tler

.r^r"o-.

o""iii.il'i;d;frrl

"

ilgili

ko_

nularda gahgmazlar; ve "kadrnru' u"

iiyu."t;

ur*-ou,;tilrk

ara$urmacl muhtemelen,

teorik

ya da

empirik

ol"u.n, gergekten

bilgimize

katkrda

bu I unan salqmalarr a il g i

nairrli,

ur

u ri

vf;i;ilil

;i;;;,

deli

e tiren

aErk Eans yoktur.

ikinci

olarak, hem ABD'de hem de ihgiltere,de, ve ,,kadrn

ga'gmala_

rr"ndaki

parlamava

1a!m9n,

taorntai

u.iryur.t, lui

oiu,Jr..tigisel

ilgi

bakrg agrirndan,

6irleg"ti.itrisiJun!n'iyi

g.irigim

degildir.

Ingirrere,de kitaplarda feminist

brjitiyer

iqrtilti.,.".lqgtl oerotiatit

teori

tizerine; bu gekilde vavrnlan

isreven.{f*

qgr.L.1"iii

"r*iu;;

y;;r"sajrn

so-nuqta ortamdan daha cinemii otdrrtunu

t

issioe'r"[,

i*Jri""

de sem_

bolik

reformlan verine g.etirmekte;

h"uryQfi

il

;;iin|

enger olan.

APD'dq, kadrn patronaiit",.dot o

go[[1r

k*yer

yoru vardrr; ama kadrn

gahgmalan deparrmamrun bir rivisli

ormar.d;;ily;;u

#*"rt

olmak_

tan gok, kadrnlar tizerine- yazan'bir siyaiet

bilimci

ormak hala tercih edi_

lebilir.

ikinci

durumda,

kid;la;

;;;ii".

uruqur,na yapma girigiminden evvel, kiginin ismini farkh bir alanda yup,norrnu yardrmcr olur.

Bu problemler daha ileri_bir kangrkrrla yol agar: kadrnlar iizerine

ga_

tqm ayr s esenler, disi plin le karq r

taiffi

i*saii;

ka;;ititi

e aU uraya_ c akl ard r r; e

{5

ry

{

an

-

e n gellevil

i

o r ol

irii

d"

;;ilil;"dkrci

rler pat_ terman'rn

sriyledi[i

gibi,-Ozel ve kamu alanlannrn liberal muhalefetin

feminist toprancr elegtirisi hala filozoiunu

bekliyor.(1983: 300)

DiPNOTLAR

l.

Qalda'

feminizm

igln{e

tigden fazra.gizgivardrr..

6rne[in,

eko-feminizm ve anarkofeminizm vardri; r7e

oevrimcGminizm

ra_

dikal okulun pargasrdrr. Benim metnimde

"n

ug*

or-*

org*

nda brrakrlan sosyalist feminizmdir; bu rizgtil ballamda,

ue-nim

.gririiq iim, radikal ve Marksis t fem in izilri n gtirti nti

glerin-den ibarettir, tartr$maya tam olarak ne kattrklarftdrr.

2.

Qaldag

leminizm Friedan

1963)'rn yayrnrndan grronrgtr..

nu-nunla beraber, tarugtrlrm gruplaEm-alar bu verimli eserin

bir

sonucu olarak

delil

ama ondan sonra ortraya grkmrqtrr

(15)

Marmara

llet$im

3. Insiltere'de hareketin baSlangrE safhalannda farkh gdriiqler bura-"da verilmistir, Coote ve aampbeU 1982)' ve Rowbothom

-1983). Yeierli d6kuman

yoklulunda'

birgok yazar kendr de-neyim ve algrlanna daYanm4ur.

Londiln

Schoo-l

of

Econ6mics

Socialist

Society'nin 6nde gelen iivesi olan 1969 da Stokely Carmichael bu gekilde

aqrklam4-tr:

"Dewimde kadrrun yeri miilevazidir .."

Tabii

ki

slogan

ABD

de

Yeni

Solun erken ve orta d6neminden

cftart

drEr tartrsrlahilir.

eci<tr

fi

av'krn dtisiinen bir erkek de benzer giigltiklerle karqtla-slr; amaburada, genel olarak konuqulursa, erkek egcinseller ;ortava

ckmaz".

BirEoklin

igin

gegici bir kabuldiir; ama Qdhretini kaybetmiS

bir

kabul.

Bu noktayr ifade

enili

iqin Albert Weale miiteqekkinm' John Rotjinson'a bu nolitayr taru$trEr iqin miitegekkirim'

ineitrcre'Oen sdzediyoruml

ABD'de

Millett

1972)'in daha fazla

-etkili

olduEu edriiliiYor.

fatii

ti

Uu

tim"radikil

feministlerin

lezbiyen oldu[unu. ya da

tiim lezbiyenlerin radikal feminist oldulunu sdylemek

delil-dir.

Bu tabii

ki,

yazarlann,

varoldulu gibi' belirli

bir boyuna

yalntz-ca- daha

ivi

bir toplum iqin regete dnermekten qoK'

Kaplu

z-min analiiivle ilsilenmelerinden dolayrdr.

Beni bu kayniEa y6nelten Alex Callinicos'a borgluyum' 4. 7. 8. 9. 10.

ll.

5. 6. 1'' lJ.

KAYNAKLAR

Annual

Review

of

Anthropology.

(1977)'

Ardener,S. (ed.) (1981)

Perceiving

Women.

London: Dent'

Balbus,I( 1982)

Marxism

and

Domination

Princeton: Pnnceton

UniversitY Press.

Barrett,M.

(1980)

Women's Oppression Today. London:

Ver-so.

Benn,S. ve S. Gaus (ed) (1983) Public and Private

in

Social

Life'

London:Croom Helm.

Boals,K. (197

5)

"Review:

Political

Science",

Signs'I(I):

I6174'

Bouchier,b.

(1983)

The

Feminist

Challenge.

London:

Macmil-lan.

Bowles,

G

ve

R.

Klein

(ed) (1983)

Theories

of

Women's Stu'

dies. London: Routledge.

Breines,P. (1968) "Marxism and the New Left in

America".

say

-1335

I

J.Habermas (ed),

Antworten auf Herbert Marcu'

se.Frankfurt: Suhrkump Verlag

iginde.

Bromlev.P. ( 1977)

Familv Law.

London:

Butterworth.

Coote,A ve i}.Campbell

(i982)

Sweet Freedom.

Oxford:

(16)

Marmarailetisim

coward,R.

(1983)

patriarchar

precedents.

London:

Routhled-ge.

coward,R

ve J.

E'is (lg7i)

Language and

Materiarism.

Lon-don: Routhledpe.

Dreitzei,H. (ed)

(I_giZ)

Family, Marriage and the

Struggte

of

the

Sexes. London: Macmillan.

Duncan,G.

(ed)

(19_83)

Democrau"'ttr.o.y

and

practice.

Cam bridge.^!.aaprid Se Univers

ity

lress. -- -

-Ehrenreich,B.

(i9g3)

rtt" ri"*G'oi

ru"".

London: pluto.

Eisens tein,

?.

gil

5t2l O). C

apitatist

natri

a-rcfry" ur.O^

if,"

C

*"

for

Sociarist

Feminism. New

york

and Lonoon,'rraontrrry

Review press.

ElstainJ. (1981)

pubric Man, private woman. oxford:

Martin

Robertson.

Erstain,J.

(ed)

(19g2)

The Famity

in

poriticar

rhought.

Brigh-ton: Harvester. Evans,

{udith

(1984) ,,The Good Society? Implications of a Greater

P a r t i c i p i at i o n .by \V o me n t

n

p ub ti c

rii

r;

i

i

rtnlui

s

t,r-dies,

XXXII

(4):61g26.

Firestone,S. (1971)

The Diarectic

of

sex. London:

Jonarhan Ca-pe.

Freeman,J.

(1971)

The politics

of

Women,s

Liberation.

New York: David McKav.

Friedan,B. (1.963)

The Feminist Mystique.

Harmondsworth:

renguln.

Friedman,S. ve

E.

Sarah (ed) (19g2)

On

the

problem of

Men. London: The Women's Pres.s.'

Hartsock,N.

Moneyr_Sex

and power.London:

Longman. Himnrelweit,s ve s. -Mohun (rg7

i

)

" o

o,iiii-i)ui

ir'

ini

c

"p itot,,,

.

Cambridge

Journal

of

Economics,I(f

l:iS:il

-Iglitzin,

L.

(r9i

2al " p o riti c ar n duc

iit

in

a,rrt

s

;;;;i

iiiiotr

o r,,, p

o-litics

and Society,Il(2):24159.

Iglitzin,L.

.( r97

zb)

" s exTypiyg and p o litic ization

in childr

en,s

Atti-tudes".

American poriticar science

ar.o"iuiio",rn

yrl-_

lft

genel toplantrsrncla sunulan

bildiri.

Jacoby,^R.

_(l9Z)

Social Amnesia. Brighton:

Harvester.

Jaggar,A..

(1983)

Feminist potitics

anl

Human

Nui".".

Brighton: Harvester.

JanssenJurreit,M (1982) Sexism. London: pluto.

Kirkpatrick-,lJ.

(r9i4)

poriticar woman.

New

york:

Basic

Books.

McAllister,P.

(ed) (1982)

Reweaving

the

web

of Life.

phila-delphia: New Sociery publisheri.

Vl{kr,E,

(1?8_1)

New

French

Feminisms. Brighron:

Harvesrer.

Millett,K.

(1972) Sexual

Politics.

London: Abicus.

Oikley,A.

(1982)

Subject Women.

London: Fonrana.

o'Brien,M._

(1981)

The Politics

of

Reproduction.

London:

(17)

MarmarailetiSim

pateman,c.

(I983)

"Feminist critiques^of the Public/Private

Dicho-' -*Dicho-'^Dicho-'-;;*y):ruv.Z8

ri03

S.Benn ve

S'baus

(ed)'-P.ubliq

and

Friiaie

in

sociat

Life.

London:

croom

Helm

iginde.

Reiter,R.-(lglSl Toward an Anthropology

of

Women'

New

York:

MonthlY Review Press'

no*Uoltam,S (198i)

'S;;;;;-P.

D..u*t

and Dilemmas' London: Virago'

f

rgg)l

Female

Power and Male

Dominance'

"Cam'bridge: Cambridge University Press'

so.n"nii.

fealirg8ij

The"unhappy Marriage of Marxism

'

and

Feminism-

London: Plut'tl'

S^ve.sj. (rqsz) Biological

politics-.

London:Tavistock.

S;a;il;;

-

n.-6i

irss3iFeminist

rheorists.

London:

rhe

wo-men's Press.

Sto."v,-M.

ue

M.

Price (1981)

Women,

Power and Politics'

-

London: Tavistock.

Strune,T.

iI982)

"Oi,lipus as Hero: Family Metaphors in

Nietzsc-rrr'rrE'r'

).

ilv]ib?'j.

Eiirtruin

(ed),

The

nahity in

Political

ifhougfit'

Brighton: Harvester iEinde'

Yates,G^.-(1gi7l

whilwo*.tt

Want'

Cambridge'

MA

and

Lon-don: Harvard UniversitY Press'

yoonsi

(i980)

"Soc'ia list Feriinism and the Ltmits

oIPy*I

Systems

'

" " "

"'

ri;-;ui'.

so"iurist Review,

505

l,x

(21 3) :1 698 8'

Referanslar

Benzer Belgeler

Kimi zaman kendi bedenini bir mecra olarak kullanarak kadın bedeni üzerindeki toplumsal denetimi sorgulayan bu sanatçılar, kimi zaman hem öznesi hem nesnesi

coğrafyacılar diğer feminist araştırmacılar gibi erkek patriyarkasına meydan okuyarak kadınların toplumsal yaşamını iyileştirmeye ve geliştirmeye odaklanırlar (Dixon ve

Yapışkan spiraller yapılırken daha sonra herhangi bir işe yaramayacağı için yapışkan olmayan spiral kaldırılır.. Ağın kurulumu tamamlandıktan sonra örümcek

Platonik aşklar benim bildiğim bir şey değil, ama iki insan arasında aşk olduğu zaman seks çok önemli bir faktördür.. “Aşk olunca, seks kötü olsa da, olmasa

A report in Turkish (dated 2 June 1525) attributed to Selmar Reis, Ottoman admiral in the Red Sea is as much response to Portuguese activities as a warning to the Turkish

Altta: Solda depreme dayanıklılığı klasik tekniklerle sağlanmış, ortada darbe emiciler, çelik çerçeveler ya da çelik perde duvarları gibi yön- temlerle

1) Değerden arınmış araştırma önermesi, araştırma nesnelerine karşı tarafsızlık ve kayıt- sızlık ilkesi yerine, araştırma nesneleri ile kısmen yan tutan,

Çalışmada tüm deneklerin Spor Yapma Düzeyi ile Sürekli ve Durumluluk Kaygı Düzeyleri arasında anlamlı ilişki bulunmamıştır.. Buna göre Spor Yapma Düzeyinin sınav