TT-57'«2 3
Milliyet
Çarşamba 27 Ağustos 1997
BASSO Bolu’da
Bilkent Senfoni Orkestrası bugün saat 19.00’da Bolu İzzet Baysal Üniversitesi Kültür Merkezi’nde bir
konser verecek.
kültür
sanat
Y ö n e t e n : B ü l e n t B E R K M A N
27
“Yaşasın Edebiyat”
*/■' işs
j?.
7. Burdur Kültür ve Sanat Şenliği kapsamında, Kerim Afşar bugün saat 2l.00’de “Yaşasın Edebiyat” adlı oyunu sahneleyecek.
Füreya yaşamını, sanatıyla biçimlendirdi, toprağı,
çamuru, kili yaşamıyla, birikimleriyle yoğurdu...
Ara Güler'in objektifinden Füreya Koral
Zeynep ORAL _____
ÖLÜM, yaşamın öteki adı olsa da, “hadi gelsin artık” diye beklense de, geride kalanlan kahrediyor. Çünkü yerine yokluğu, boşluğu, paylaşmanın
olanaksızlığını, bundan böyle söylenemeyecekleri, birlikte gülememeleri, artık
yaşanamayacak olanlan bırakıyor. Füreya yalnız çok önemli, önder nitelikli bir sanatçı değil, aynı zamanda yaşama biçimiyle, düşünce biçimiyle, bilinçli
seçimleriyle, azimli çalışmasıyla ve yaratıcı kişiliğiyle, gerçek bir insan, bütüncül bir insandı.
Olağanüstü bir ailenin (Şakir Paşa Ailesi'nin) sanat ortamında büyüyen çocuğu, savaşı ve mütarekeyi gördü, Cumhuriyetin üanını, tek parti, çok parti dönemlerini, askeri darbeleri yaşadı. Yokluğu, yoksulluğu ve varsıllığı, buhranlan ve umutlan yaşadı. Ayncalıklı kalabalıklan, özgürlüğün bedeli yalnızlığı yaşadı. “Güçlü kadın" görünümü
gerisinde, incecik hassas duyarlılığını hep korudu.
Füreya, yaşamım, sanaüyla biçimlendirdi, sanatını yaşamıyla, birikimleriyle yoğurdu.
Çizgi, renk, toprak, çamur, kil... Bu malzeme, Füreya’nın
avuçlannda, onun birikimleri, düşünceleri ve duygusallığıyla buluştuğunda, en yalın olanın bile, çok boyutlu bir dünyaya açılabildiğini gördük.
Bitmeyen bir yol
Geleneksel halk sanatlanndan, Anadolu el işlemelerinden hat sanahndan izlerle başlayan; Hitit motiflerinin egemenliğinden geçerek, seramiği mimariyle bütünleme çabalanna ulaşan; duvar panolarından üç boyutlu heykellere dönüşen; tek renkliliğin zorlamalanndan, beyazın binbir türüne kanatlanan; malzemenin tüm olanaklarım araşürmaya uzanan ve hiç bitmeyen bir yoldu Füreya’mn izlediği yol.
1951 yılında Paris Sergisi’nden ve Maya Galerisi’ndeki ilk sergiden
bu yana, bu yolda çeşitli ve çok farklı evreler birbirini izledi. Ama her evre, bir öncekinin devamıydı. Kopukluk yoktu. Süreklilik ve bütünlük egemendi. Bu yolun, öteki tüm sanat dallanyla, edebiyatla, şiirle, tiyatroyla, müzikle, mimariyle, grafik sanatlarla beslendiği ortadaydı.
Hitit güneşleri, duvar panolan, içlerinde balıklann yüzdüğü kuşlann kanat çırptığı tabaklar, beyaz porselenler, kuş saray lan, kutu kutu evler, mahalleler, kapılar, pencereler... Hepsi, seçimle, bilinçli seçimle birbirini izledi. Füreya “sevdiği için” yapü yaptıklannı: Sevmek, bilinçli seçimlerin doğal sonucuydu... Sevmek, bellibaşlı seçimlerin nedeniydi...
Balıklarınız kanat çırpmaya, kuşlannız yüzmeye, eserleriniz, yaşamdaki tek umudunuz olan “çağdaşlaşmayı” anımsatmaya devam edecek Füreya Hanım. Ama bu arada, bizler, sizi ve yaratıcı kişiliğinizi, cömertçe dağıttığınız sevgilerinizi çok özleyeceğiz.
“A teş ve Sır”
onun yapıtlarında
FÜREYA Koral 1910 yılında Büyükada’da doğdu. Büyükada o yıllarda, sekiz -on Osmanlı ailesinin gönüllü sürgün yeri idi. Büyük bahçeler içindeki ahşap köşklerde yaşayan, Saray'ın hastasından ve politik çekişmelerden kaçan bu kalabalık ailelerden biridir Şakir Paşa ailesi.
Füreya’mn babası Emin Koral, annesi Şakir Paşa’nın büyük kızı Hakiyye Hanım’dır.
1914 yılında aile ilk darbeyi yer. Şakir Paşa trajik bir şekilde ölür. Bu olay aileyi allak - bullak eder. Kırk gün sonra ikinci darbe gelir: 1. Dünya Savaşı.
Müzik, resiin, edebiyat dünyası içinde açmıştır gözlerini Füreya ve yüksek öğrenim için felsefeyi seçer. Bir yandan da Prof. Berger ile keman çalışmalarını sürdürür.
1930 yılında, henüz 20 yaşmdayken ilk evliliğini yapar.
Bursa’da bir çiftlikte bulur kendini. 1935 yılında Ankara’ya taşınır Füreya. Dokuz yaşmda İzmir’de tanıdığı Mustafa Kemal, artık Atatürk’tür. Füreya (ikinci evliliğini yapüğı) Kılıç Ali Paşa’dan dolayı Atatürk’ün çevresindedir. Sonra, o korkunç 1940 yılı. Bir yaşam da iki dünya savaşı. Bu kadarı fazla, der. Kurtuluşu müzikte bulur.
Bu arayış yıllarını, sanatoryum yıllan izler, 1947’de Leysin’de. Bir yandan ince hastalık, bir yandan kaçınılmaz dinlenme, tedavi... İki yıla yakın süren zorunlu
sanatoryum günlerini, resimle, yontuyla, seramik çalışmalanyla doldurur.. 1949’da senatoıyum dışı tedavi süresi içinde Lausanne’da bir atölye bulup, daha sonra yaşamına yön verecek olan seramik sanatına dört elle sanlır.
İlk sergi Paris’te
1951 yılında Paris’te ilk sergisini açar. Aynı yıl İstanbul’a döner. Adalet Cimcoz’u n Maya’smda sergiler Paris çalışmalarını.
Bu dönemi ikinci bir hastalık süreci izler. 1954’de yeniden başlar. Kendine bir atölye kurar.
Yaşamöyküsünün bir bölümünü almtıladığımmız Füreya Koral’ın 40. sanat yılı dolayısıyla yayınlanan Ferit Edgü’nün "Füreya Ateş ve Sır” adlı albümünde, yazar kitabın sonunu "Onun sanatının gerçek öyküsünü sözcüklerde değil, yapıtlarında arayın. Ateş ve sır oradır çünkü” diye bitiriyor.
Not: Füreya Koral bugün Dolmabahçe Camii’nde kılınacak öğle namazından sonra deniz yoluyla aile mezarlığının bulundu ğu Büyükada’ya götürülecek.
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi
