GAZİOSMANPAŞA ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
20 NUMARALI
SİVAS ŞER‘İYE SİCİLİ’NİN
TRANSKRİPSİYONU
Hazırlayan
Ömer BAŞOL
Tarih Ana Bilim Dalı
Yakınçağ Tarihi Bilim Dalı
Yüksek Lisans Tezi
Danışman
Yrd. Doç. Dr. Alparslan DEMİR
TEŞEKKÜR
Bu çalıĢmanın baĢından sonuna kadar, gerek akademik anlamda gerekse teknik anlamda bana en büyük desteği veren tez danıĢmanlarım Yrd. Doç. Dr. Alparslan DEMĠR ve Karaman Üniversitesi öğretim üyesi Yrd. Doç. Dr.Mehmet MERCAN‟a, yüksek lisans eğitimimin ilk iki döneminde bizlere yardımcı olan, Ģu anda Çankırı Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Mehmet BEġĠRLĠ‟ye, Doç.Dr. Ali AÇIKEL‟e ve Öğretim Görevlisi Murat HANĠLÇE‟ye teĢekkür ederim.
ÖZET
ġer„iye sicilleri Osmanlı Devleti‟nin 15. asrın Ġkinci yarısından yıkılıĢına kadar geçen dönemde Osmanlı‟nın sosyal, siyasi, ekonomik, hukuki vb. alanlarda aydınlatıcı bilgiler ihtiva etmektedir. Bugün hemen hemen her Ģehrimizin sicil defteri mevcut olup, Sivas ilimize ait ġer„iye sicillerinden ba„zıları üzerinde araĢtırmalar yapılmıĢtır. Transkripsiyonunu yaptığımız defter orjinali BaĢbakanlık Osmanlı ArĢivi‟nde bulunan 20 numaralı Sivas ġer„iye defteridir.
Hicri 1255-1257 (Miladi 1839-1841) yıllarına ait olan defter 170 sayfadan oluĢmaktadır. Defterde fermân, berat, hüccet, i„lam, buyruldu, tereke, vakfiye gibi belgeler bulunmaktadır. Defterin transkripsiyonu çalıĢmanın iskeletini oluĢturmaktadır. Transkripsiyon yapılırken, transkripsiyon kurallarına uyulmaya çalıĢılmıĢtır. Ayrıca hüküm özetleri ve hüküm tasnifleri ile o döneme ait Sivas‟ın idari ve fiziki yapısı, Ģer„iye sicilleri ve Sivas Ģer„iye sicilleri ile ilgili daha önce yapılmıĢ çalıĢmalar ile 20 numaralı Sivas Ģer„iye defteri hakkında bilgiler verilmiĢtir. Ekler kısmında defterin orijinal metinleri konulmuĢtur. Bu çalıĢmamızdan Hicri 1255-1257 (M. 1839-1841) yıllarının Sivas‟ı hakkında sosyal, siyasal, ekonomik, hukuki vb. alanlarda çok değerli bilgiler elde edileceği kanaatindeyiz.
ABSTRACT
Court registers include useful information about the Ottoman‟s social, political, economical, legal, etc. fields from the 2nd half of the 15th century to the fall of the Ottoman Empire today there are almost all cities‟ court registers, researchers were made on some court register belonging to our Sivas city. The register we will introduce is the 20 numbered Sivas court registers in the National Library.
The register belonging to 1255-1257 of the Hegira (1839-1841 of the Christian era) has 170 pages. There are documents like imperial edict, no guilt, legal document, writ, order, estate, deed of trust. The transcription of the register forms the framework of study. It was tried to obey the rules of transcription while the transcription was doing transcription. Furthermore, know ledges about sentence summary and classification, administrative and physical construction of Sivas, court register and studies made before writ Sivas‟ court register, 20 numbered court register of Sivas were given. The original texts of register were put in the appendix. In my opinion, important know ledges about social, political, economical, legal, etc. fields of Sivas in 1255-1257 of the Hegira (1839-1841 of the Christian era) will be gat throughout study.
İÇİNDEKİLER ETİK SÖZLEŞME ... I TEŞEKKÜR ... II İTHAF ... III ÖZET ... IV ABSTRACT ... V İÇİNDEKİLER ... VI KISALTMALAR LİSTESİ ... VII
1. GİRİŞ ... 1
1.1.ġER„ĠYE SĠCĠLLERĠ‟NĠN TANIMI,KAPSAMI VE HAZIRLANMASI ... 2. SİVAS Ş.SİCİLLERİ VE S.Ş.S İLE İLGİLİ YAPILAN ÇALIŞMALAR ... 3
2.1.SĠVAS ġER„ĠYE SĠCĠLLERĠ ... 3
2.2.SĠVAS ġER„ĠYE SĠCĠLLERĠ ĠLE ĠLGĠLĠ ÇALIġMALAR ... 4
3. MATERYAL VE YÖNTEM ... 6
4. 20 NUMARALI SİVAS ŞER‘İYE SİCİL DEFTERİ HAKKINDA ... 8
5. 20 NUMARALI S.Ş.S. DEFTERİ HÜKÜM ÖZETLERİ ... 10
6. 20 NUMARALI S.Ş.S DEFTERİ HÜKÜM TASNİFLERİ. ... 21
7. 19.YY SİVAS EYÂLETİNİN İDARİ YAPISI,KAZALARI,MAHALLELERİ.24 7.1. SĠVAS EYÂLETĠNĠN ĠDARĠ YAPISI ……… 24
7.2. 20 NUMARALI DEFTERE GÖRE SĠVAS SANCAĞININ KAZALARI….………...26
7.3 20 NUMARALI DEFTERE GÖRE SĠVAS ġEHRĠNĠN MERKEZ MAHALLELERĠ….……. 27
7.3.1 Sivas Şehrinin Müslüman Mahalleleri ……… 27
7.3.2 Sivas Şehrinin Gayrımüslüm Mahalleleri ………...… 28
8. 20 NOLU SİVAS ŞER‘İYE SİCİLİNİN TRANSKRİPSİYONLU METNİ…. 29 9. BULGULAR………...……… 567
10. SONUÇ…....……….. 572
11. KAYNAKLAR ... 573
12. SÖZLÜK ... 575
KISALTMALAR LİSTESİ
A.:Arapça
B.: Receb
Ca.: Cemaziye‟l-evvel
C.: Cemaziye‟l-ahir
GOÜ: GaziosmanpaĢa Üniversitesi H.: Hicrî L.: ġevval M.: Muharrem N.: Ramazan R.: Rebiü‟l-ahir Ra.: Rebiü‟l-evvel S.: Safer
S.ġ.S.: Sivas ġer„iye Sicili
ġ.: ġaban
TTK: Türk Tarih Kurumu
vb.: ve benzerleri
Z.: Zilhicce
1. GİRİŞ
1.1. ŞER‘İYE SİCİLLERİ’NİN TANIMI KAPSAMI VE HAZIRLANMASI
Osmanlı idari mekânizmasında adli, idari ve beledi vazifeleri uhdesinde bulunduran kadıların merkez ile olan yazıĢmaları, mahkemede verdikleri hükümleri, çeĢitli sebeplerle tanzim ettikleri senetleri vs. belgeleri ihtiva eden “kadı defteri”, “mahkeme zabıtları”1
isimleriyle zikr edilen Ģer„iye sicilleri; Osmanlı Devleti‟nin 15. yüzyıldan yıkılıĢına kadarki döneme ıĢık tutmaktadır. Sayıları altı bini aĢan Ģer„iye sicillerinin Osmanlı Devleti‟nin idari teĢkilatında kaza olarak yer alan Ģehirler için tutulduğu göz önüne alınırsa büyük bir kısmının günümüze ulaĢamadığı söylenebilir. Mesela Sivas ilimizin 18.yüzyılın son çeyreğinden önceki dönemlere ait Ģer„iye sicilleri çeĢitli nedenlerden dolayı günümüze ulaĢamamıĢtır.
ġer„iye sicillerindeki belgeleri iki kısımdan inceleyebiliriz. Birincisi; kadılar tarafından bizzat kaleme alınan kayıtlardır. Bunlar; hüccet, ilam, mürasele, temessük vs. belgelerdir. Bu belgeler kadıların adli görevleriyle ilgili olup, her çeĢit dava kayıtlarıyla mukâvele, senet, satıĢ, vakfiye, vekâlet, vesayet, ıtk, borçlanma, tereke taksimi gibi Ģer„i muamelelere dair resmi kayıtları ihtiva etmektedir2. Ġkincisi ise merkezden kadılara
gönderilen fermân, berat, buyruldu, mektup, tezkere gibi hükümlerin suretleridir. Bu iki sınıf belgeler muntazam bir Ģekilde defterlere kaydedilmiĢtir.
ġer„iye sicilleriyle ilgili üç temel kavramın bilinmesi gerekmektedir. Bunlardan birincisi mahzar kavramıdır. Mahzar sözlük anlamı itibariyle huzur ve hazır olmak demektir. Terim olarak iki manası vardır. Birincisi; tarafların iddia ve delillerini ihtiva eden, ancak hakimin kararına esas teĢkil etmeyen beyânlardır. Ġkincisi; her hangi bir
1 M.Zeki Pakalın, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, II, Ġstanbul 1977, s.383. 2 Ġ.Hakkı UzunçarĢılı, Osmanlı Devleti’nin İlmiye Teşkilatı, Ankara 1988, s. 109.
mesele hakkında düzenlenen yazılı belgenin muhtevasının doğruluğunu belirtmek için belgenin altında mecliste hazır bulunan ve meseleye vakıf olan kiĢilerin yazılı olarak ikrar ettikleri Ģehadetliğidir. Ġkinci kavram olan sicil ise, insanlarla ilgili bütün hukuki olayları, kadıların verdikleri karar suretlerini, hüccetleri ve yargıyı ilgilendiren çeĢitli belgelerin defterlerde yazılı olarak kayıt altına alınmasıdır. Üçüncü kavram ise sakk-ı Ģer„idir. Bu kavram; ġer„i sicillerdeki her çeĢit yazılı kayıtların belirli bir usule göre düzenlenmesi ve sicile kaydedilmesi olarak açıklanır. Kadıların hangi usullere göre belge tanzim edeceklerine dair sakk kitapları kaleme alınmıĢtır3.
Ġlk dönemlerde Ģer„iye sicillerindeki yazı dili Türkçe ve Arapça karıĢıktır. Ama 17.yüzyılın sonlarında örnek saklar yazılınca dil tamamen TürkçeleĢmiĢ ve üslup birliği sağlanmıĢtır.
Bu defterler belli bir usule göre hazırlanmaktaydı. Mahkemelere ve hakimlere göre ebatları değiĢmiĢtir. ġer„iye sicillerinde genellikle talik ve rika kırması denilen yazılar kullanılmıĢtır4. Kullanılan kağıtlar çok sağlam, parlak, mürekkepleri günümüze
kadar parlaklığını muhafaza edecek kadar sabittir. Genellikle defterin üzerinde kadıların ismi mevcuttur.
ġer„iye sicilleri hukuki, iktisadi, idari, askeri, sosyal vb. alanlarda önemli bir kaynak değerine sahiptir. Bu değerli kaynaklardan ait olduğu Ģehrin merkezle iliĢkisi, yöneticileri, kadıların durumu, kararların dayanak noktaları, Ġslam hukuku, Müslim gayrımüslim durumları, sancak, kaza, nahiye ve köy adları, ticari faaliyetler, esnaf ve zanaatkarlar, vergi durumu, askeri yapı, gelir-gider durumları, aile yapısı, eĢ-çocuk durumu, Ģahıs adları vb. alanlarda ayrıntılı bilgiler edinilebilir.
3 Bu husûsta geniĢ bilgi için bakınız. Ahmet Akgündüz, Şer‘iyye Sicilleri, II, Ġstanbul 1988, s. 12-17. 4 Mübahat Kütükoğlu, Osmanlı Belgelerinin Dili (Diplomatik), Ġstanbul 1994, s. 59-61.
2. SİVAS ŞER‘İYE SİCİLLERİ VE SİVAS ŞER‘İYE SİCİLLERİ İLE İLGİLİ YAPILAN ÇALIŞMALAR
2.1. Sivas Şer‘iye Sicilleri
Sivas kazasına ait 65 adet Ģer„iye sicil defteri bulunmaktadır. Bu defterlerin orjinalleri BaĢbakanlık Osmanlı ArĢivinde bulunmaktadır. Bu defterlerin numaraları ile hicri ve miladi yılları aĢağıdaki tabloda gösterilmiĢtir.
No Hicri Yıl Miladi Yıl No Hicri Yıl Miladi Yıl
1 1191-1196 1776-1781 34 1279-1280 1863-1864 2 1196-1202 1781-1787 35 1280-1281 1864-1865 3 1202-1205 1787-1790 36 1281-1282 1865-1866 4 1206-1213 1791-1798 37 1282-1283 1866-1867 5 1209 1794 38 1283-1284 1867-1868 6 1213-1217 1798-1802 39 1284-1284 1867-1868 7 1217-1220 1802-1805 40 1284-1285 1868-1869 8 1220-1224 1805-1809 41 1285-1286 1869-1870 9 1224-1227 1809-1812 42 1284-1286 1868-1870 10 1231-1232 1816-1817 43 1285-1289 1869-1873 11 1233-1237 1818-1822 44 1286-1289 1870-1873 12 1237-1238 1822-1823 45 1286-1287 1870-1871 13 1238-1240 1822-1824 46 1288-1289 1872-1873 14 1241-1242 1825-1826 47 1289-1292 1873-1876 15 1243-1245 1827-1829 48 1292 1876 16 1247-1249 1831-1833 49 1289-1291 1873-1875 17 1249-1250 1833-1834 50 1292 1876 18 1251-1253 1835-1837 51 1292-1295 1876-1879 19 1253-1255 1837-1839 52 1295-1298 1879-1882 20 1255-1257 1839-1841 53 1295-1300 1879-1884 21 1260-1261 1844-1845 54 1300-1303 1884-1887 22 1261-1262 1845-1846 55 1303-1305 1887-1889 23 1262-1264 1846-1848 56 1305-1306 1889-1890 24 1264-1265 1848-1849 57 1306-1309 1890-1893 25 1266 1850 58 1309 1893 26 1266-1267 1850-1851 59 1309-1312 1893-1896
27 1268 1852 60 1312-1314 1896-1898 28 1268-1270 1852-1854 61 1314-1317 1898-1901 29 1270-1272 1854-1856 62 1316-1319 1900-1903 30 1274-1275 1858-1859 63 1319-1323 1903-1907 31 1275-1277 1859-1861 64 1321-1324 1905-1908 32 1277-1278 1861-1862 65 1324-1327 1908-1911 33 1278-1279 1862-1863
Bunlar dıĢında 66-85 arası defterler Divriği‟ye, 85-91 arası Kangal‟a, 91-95 arası ġarkıĢla‟ya, 95-103 arası SuĢehri‟ne, 103-119 arası defterler ise Gürün‟e aittir.
2.2. Sivas Şer‘iye Sicilleri ile İlgili Çalışmalar
Sivas iline ait bu Ģer„iye sicillerinden 10, 12, 58 ve 60 numaralı defterler çalıĢılmıĢtır. 10 numaralı Sivas Ģer„iye sicil defterini; 2003 yılında Cemalettin Çakır yüksek lisans tezi olarak hazırlamıĢtır5
. Bu çalıĢmanın temelini transkripsiyon oluĢturmaktadır. ÇalıĢmada Sivas ġer„iye sicilleri ile 10 numaralı defter hakkında bilgi verildikten sonra, transkripsiyon metodu üzerinde durulmuĢ ve sonrasında defterdeki hükümlere numara verilerek hüküm özetleri çıkarılmıĢ ve bunlar konularına göre tasnif edildikten sonra defterin transkripsiyonuna geçilmiĢtir.
12 numaralı Sivas Ģer‟iye sicil defteri ise Tuğba Yalçın tarafından yüksek lisans tezi olarak çalıĢılmıĢtır. Bu çalıĢma değerlendirme niteliğinde olup dört bölümden oluĢmaktadır. Birinci bölümde “II.Mahmut dönemine kadar Sivas” baĢlığının altında Sivas‟ın tarihi, idari yapısı, idari birimleri ve Ģehirdeki görevliler hakkında bilgi verilirken, ikinci bölümde “ġehir ve sosyal hayat” baĢlığı altında, Ģehrin fiziki unsurları, aile hayatı, dini unsurlar ve toplumsal hayat hakkında bilgi verilmiĢtir. Üçüncü
5 Cemalettin Çakır, 10 Numaralı Sivas Şer’iye Sicil Defterinin Transkripsiyonu, Marmara Üniversitesi,
Türkiyat AraĢtırmalar Enstitüsü, Türk Tarihi Anabilim Dalı, Yeniçağ Tarihi Bilim Dalı, (YayınlanmamıĢ Yüksek Lisans Tezi), Ġstanbul, 2003
bölümde, “Sicil kayıtlarına göre merkez ve taĢra münasebetleri” baĢlığı altında, asayiĢ, kutlamalar, askeri olaylar, atamalar hakkında bilgi verilirken, dördüncü bölümde ise, “ekonomik hayat” baĢlığı altında, para ve maliye, madenler, ticari hayat ve Ġstanbul‟un ihtiyaçlarının temini gibi konular üzerinde durulmuĢtur6
.
Gündoğan Yıldırım ise çalıĢmasında ġer„iye sicillerinin önemi hakkında bilgi verdikten sonra 58 numaralı Sivas Ģer„iye sicilinin transkripsiyonunu yapmıĢtır7
. Sivas Ģer‟iye sicilleri üzerine yapılmıĢ bir diğer çalıĢma da, Ülkü Kaya tarafından 2004 yılında çalıĢılan 60 numaralı Sivas Ģer„iye sicil defteridir. Yüksek lisans tezi olarak hazırlanan çalıĢması genel bir değerlendirme ile transkripsiyondan meydana gelmektedir8. 6
Tuğba Yalçın, Sivas’ın İki Yılı, Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (YayınlanmamıĢ Yüksek Lisans Tezi), Sivas, 2002.
7 Gündoğan Yıldırım, 58 numaralı Sivas Şer’iye Sicili Transkripsiyonu, Ankara Üniversitesi, Dil Tarih ve
Coğrafya Fakültesi, Tarih Bölümü, (YayınlanmamıĢ Yüksek Lisans Tezi), Ankara 1994.
8
Ülkü Kaya, 60 Numaralı Sivas Şer’iye Sicil Defteri Transkripsiyornu ve Değerlendirmesi, Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, (YayınlanmamıĢ Yüksek Lisans Tezi), Kayseri, 2004.
3. MATERYAL VE YÖNTEM
ÇalıĢmamıza konu olan „„20 Numaralı Sivas ġer„iye Sicili‟‟, Ankara Milli Kütüphâne arĢivinde muhafaza edilen mikro-filmlerden fotokopi çıktısı olarak çoğaltılmak suretiyle temin edilmiĢtir. Defter, bilimsel ölçütlere göre transkribe edilip, konu ile ilgili kitap ve makaleler ıĢığında ġer‟iye sicilleri, Sivas‟ın idari yapısı ve 20 numaralı Sivas Ģer‟iye defteri hakkında bilgi verilmiĢtir.
Defterdeki belgeler önce tarafımızdan transkribe edilmiĢ, daha sonra danıĢman gözetiminde bütün belgeler bir kez daha okunarak hatalı ve eksik olan yerler mümkün olduğu kadar düzeltilmeye çalıĢılmıĢ, okunmasında güçlük çekilen kelimeler, yer ve Ģahıs isimleri için lügatlere ve ilgili eserlere baĢvurulmuĢtur. Okunmasında Ģüphe görülen kelimelerin yanına soru iĢareti (?) konulmuĢtur. Buna rağmen okunamayan kelimeler üç nokta (…) ile gösterilmiĢtir. Bazen aynı kelimelerin değiĢik belgelerde eksik ya da farklı yazıldığı görülmüĢtür. Bu durumdaki kelimeler, aslına sadık kalınarak yazılmıĢtır. Belgelerin çeĢitli yerlerinde, özellikle Ģahıs adı gelmesi gereken ba„zı yerlerde, küçük boĢluklar bırakılmıĢtır. Bu tür boĢluklar da [boĢluk] Ģeklinde belirtilmiĢtir.
Defter, transkripsiyon kurallarına bağlı kalınarak transkribe edilmiĢtir. Ayın (ع) harfi için („), hemze (ﻋ) için, (‟) iĢaretleri, imlâ bakımından uzatma gerektiren Arapça ve Farsça kökenli kelimelerde ilgili harflerin üzerine (^) iĢareti konmuĢtur. Yer ve ġahıs isimlerinde transkrip kurallarına uyulmamıĢtır.
Defterde yer alan belgelere sayfa numarasıyla birlikte bir de belge numarası verilmiĢtir. Örneğin; beĢinci sayfadaki birinci belge için [5/BELGE-1], ikinci belge için [5/BELGE-2], vb. Ģekilde gösterilmiĢtir. Belgeler baĢladıkları sayfaya göre
numaralandırılmıĢtır. Yani bir belgenin ağırlıklı kısmı diğer sayfada olsa bile belge numarası belgenin baĢladığı sayfa esas alınarak numaralandırılmıĢtır. Ayrıca, transkripsiyonun herhangi bir yerinde asıl belgedeki sayfa numarası değiĢtiğinde, diğer sayfanın numarası köĢeli parentez ve siyah puntoyla belirtilmiĢtir. Örneğin sayfa 15‟e geçilmiĢse [15] Ģeklinde gösterilmiĢtir.
4. 20 NUMARALI SİVAS ŞER‘İYE DEFTERİ HAKKINDA
Üzerinde çalıĢtığımız defter Sivas kazasına ait olup, Milli Kütüphâne‟de Sivas ġer„iye Sicilleri kataloğunda 20 numara ile kayıtlıdır. 170 sayfadan ibaret olan defterin 93 ve 94. sayfaları boĢ bırakılmıĢtır. Yazı türü talik olmakla birlikte yer yer rik„a da kullanılmıĢtır. Hacimli bir defter olup, yazısı küçük ba„zı yerler çok sık yazılmıĢ ve ba„zı yerler silik olduğundan dolayı okumakta zorlanılmıĢtır.
Defterimiz Hicri 1255-1257 (Miladi 1839-1841) tarihlidir. Belgelerin yıllara göre kayıtları kronolojik sıraya genelde uygundur. Yalnız defterin son sayfalarında ki belgelerde bu duruma dikkat edilmemiĢtir. Sondaki bu belgelerde 1257 yılı kayıtlı belgeden sonra 1256 yılı kayıtlı veya 1255 yılı kayıtlı belge gelebilmektedir. Defterdeki belgeler de 78. sayfaya kadar hicri 1255 tarihi bu sayfadan sonra hicri 1256 tarihi bulunmaktadır. Belgeler genellikle bu iki tarihe kayıtlıdır. Defterin 1. belgesi ile sonda bulunan ba„zı belgelerde 1257 tarihi kayıtlıdır. Fermân, berat, hüccet vb. belgelerin tarihleri Arapça yazıyla tarihlendirilirken ba„zı beratların altında aynı zamanda tarihler rakamla yazılmıĢtır. Yine ba„zı belgelerin altına belgenin hangi makamdan çıktığı ve nerede yazıldığı notu da düĢülmüĢtür.
Defterde 291 hüküm bulunmaktadır. Belgelerin bir kısmı merkezden gönderilen hükümler olduğu gibi büyük bir kısmı o bölgenin kaza idaresince düzenlenen belgelerdir. Belgeler içerisinde fermân, berat, hüccet, ilam, mürasele, temessük, vakfiye ve tereke kayıtları mevcuttur. Bunlar arasında çoğunluk tereke kayıtlarıdır. Bu terekelerin büyük bir çoğunluğu Sivas Ģehir merkezine aittir. Tereke kayıtlarında en ince ayrıntısına kadar kullanılan eĢyalar kayıt altına alınmıĢ olduğundan re„âyâ, askeri zümre ve esnaf gibi farklı zümrelerin mal varlıklarını karĢılaĢtırma imkanı olmasının
yanında, sosyal, ekonomik ve hukuki anlamda da bilgiler edinilmektedir. Özellikle tereke kayıtları çıkarılırken eĢyalar ile kaç adet olduğu ve değerleri tablo çıkartılarak gösterilmiĢtir. Mülk satıĢı ile ilgili belgelerde ise belgenin sonunda Ģahitlerin isimleri yazılmıĢtır. Merkezden gelen belgeleri ise genelde erzak sevkiyatı veya vergi tahsiliyle ilgili kayıtlar oluĢturmaktadır. Vergi ve erzak tahsili için yapılan taksimatta Sivas‟a bağlı kazalar, köyler ve mahalleler yer almakta olup, bu bilgiler ıĢığında miladi 1839-1840 ve 1841 yıllarının Sivas‟ının idari yapısı, vergi miktarı ve tahsilatı ile harcamalar ve Ģehirdeki esnaf zümreleri hakkında oldukça önemli bilgilere ulaĢmaktayız. Yine bu bilgiler daha anlaĢılır olmasını düĢündüğümüzden dolayı tablolar halinde düzenlenmiĢtir.
Defterde ba„zı yazım hataları dikkati çekmektedir. Örneğin Sivas‟ın mahallelerine vergi taksimi yapılırken Bazar mahallesinde para miktarına “3” yerine “4” yazılmıĢtır. Yine Tokmakkapu mahallesinde “22” para yazılması gerekirken “12” para yazılmıĢtır. Bu hatalar dipnotlarla belirtilmiĢtir.
Ba„zı sayfaların satır baĢları ve sonlarında silikler oldukça fazladır. Bunun yanında üzerleri karalanmıĢ ve tam okunamayan yerler bulunmaktadır. Bunları (silik) Ģeklinde belirttik. Ba„zı belgelerin baĢında Arapça dua ve ibareler bulunmaktadır. ġühûdü‟l-hal dediğimiz Ģahitler kısmının sayfanın sağ ya da en alt kısmına çapraz Ģekilde yazıldığı görülmüĢtür. Ayrıca fermânlarda “buyurdum ki”, “vusul buldukda” gibi ibarelerden sonra yazılması gereken ulak isimleri boĢ bırakılmıĢtır. Bu durumu (boĢ) Ģeklinde gösterdik.
5. 20 NUMARALI SİVAS ŞER‘İYE SİCİLİ HÜKÜM ÖZETLERİ
SAYFA BELGE
NO HÜKÜM ÖZETĠ
1-2 Belge-1 Askerde vefat edenlerin mallarının varislerine verilmesine dair defter.
3 Belge-1 Sultan Mahmut'un ölümü ile tahtan iniĢini halka duyrulmasına dair fermân.
3-4 Belge-2 Süleyman Beğ Vakfiyesidir.
5 Belge-1 Hafız PaĢa'nın Sivas'a Ġntikaline dair.
5 Belge-2 Orduya gönderilen top, mühimmat, nukûd ve sairenin deftere kaydına dair fermân.
6-7 Belge-1 Mustafa Ağa'nın terekesinin taksimine dair.
7 Belge-1 Seyyid Hasan ve karındaĢı Seyyid Hüseyin'in evlâdı vakıfdan olup olmadığına dair.
7 Belge-2 Ġbrâhim ibn-i Abdullah'ın vakfının menzilinin icarına dair. 8 Belge-1 Mehmed Hasip PaĢa'nın Muacelat Müdüri tayinine dair fermân. 9 Belge-1 Talimnameye uyulmasına dair buyruldı.
9-10-11-12 Belge-2 Talimatname.
12 Belge-1 Mehmed bin Ömer'in tereke defteridir.
13-14-15 Belge-1 Turhal kazası menzilhânelerine yardım için diğer kazalara düĢen meblağın taksim defteridir.
15 Belge-1 Ömer bin Mehmet'in tereke taksim defteridir. 15-16 Belge-2 Enfiye için gelen emir.
16-17 Belge-1 Emir Balı-zâde Osman Ağa'nın tereke taksim defteridir.
17 Belge-1 Ahmed kavas bin Mehmed'in mallarının satılarak kardeĢi Hasan Ağa'ya teslimine dair.
17 Belge-2 Ahmed kavas bin Salih'in Sivas'da kalan mallarının satılarak Hasan Ağa'ya teslimine dair.
18 Belge-1 TaĢcı Mebab veled-i Sahik'in tereke taksim defteridir. 18 Belge-2 Tatar Hüseyin bin Osman'ın tereke taksim defteridir. 18 Belge-3 Canbaz Osman'ın tereke takdim defteridir.
19-20 Belge-1 AsayiĢin sağlanmasına dair fermân.
20 Belge-1 Dukas zımminin malını hibe ettiğine ve kalan malında satın alındığına dair.
21-22 Belge-1 Abdullah Efendin bin Mehmet'in tereke defteridir. 23 Belge-1 Hatice bint-i Tutlı'nın vakfiyesidir.
23 Belge-2 Ayvaz oğlı Mehmet'in tereke satıĢ defteridir.
Seyyid Mehmed Efendi'ye satıldığına dair.
24 Belge-2 Askerlik sırasında vefat iden Ġsmail bin Hasan'ın terekesinin ailesine virilmesine dair defter.
25 Belge-1 Mahmud bin Abdullah'ın tereke taksimine dair defter.
25 Belge-2 Karabet veled-i Kabril'in mülkünü Mığır zımmiye sattığına dair. 26 Belge-1 Osman Ağa bin Ali'nin mülkünü Babus veled-i Mesek'e sattığına
dair.
26 Belge-2 Malatya'dan Sivas'a avdet iden meçhul bârgîrlerin bedeline dair. 26 Belge-3 Meçhul bir kimsenin tereke defteridir.
27 Belge-1 Esad Mehmed PaĢa'nın Sivas müĢirliğine dair fermân. 27 Belge-2 Hacı Osman bin Mahmud'un tereke taksim defteridir.
28 Belge-1 Behram PaĢa mirahuru Abdullah bin Abdullah'ın tereke taksim defterdir.
28-29 Belge-2 Mehmed Ağa bin Halil'in tereke taksim defteridir.
29 Belge-1 Cebelü bedellerinin Sivas kaymakamı Ali Bey'e teslimine dair. 29 Belge-2 Hafız Nuri Efendi'nin Sivas sancağı muacelatının kontrolü görevi
verildiğine dair sened.
30 Belge-1 Es-Seyyid Numan Efendi bin el-Hâc Mehmed Efendi'nin tereke taksim defteridir.
30 Belge-2 Seyyid Mehmet'in tereke taksim defteridir. 31 Belge-1 ġerife Hatun'un tereke taksim defteridir. 32 Belge-2 Erbaa kazasının borcına dair sened. 33 Belge-1 Müfti tayinine dair buyruldı. 33 Belge-2 Müfti tayinine dair buyruldı. 33 Belge-3 Müfti tayinine dair buyruldı.
34 Belge-1 Mustafa bin Abdullah'ın mutasarrıfı oldığı arazinin fuzuli yere iĢgal edildiğine dair.
34 Belge-2 Abdullah bin Ömer'in tereke taksim defteridir. 35 Belge-1 Cihadiye akçesinin toplanmasına dair buyruldı. 35 Belge-2 Ġskend veled-i Serab'ın tereke taksim defteridir.
36 Belge-1 Ebubekir Efendi, GülhaĢ-zâde Mustafa Ağa ve Cunbuloğlı Ali Ağa'nın bir yıllığına kirahâne iĢletme mukâvelesi.
36-37 Belge-2 Es-Seyyid Mustafa Ağa'nın tereke taksim defteridir. 37 Belge-1 Emine bint-i Süleyman'ın tereke taksim defteridir.
38 Belge-1 Tozanlu kazasına tabi Ohdurum karyesi öĢrünün akreb pazarına nakline dair sened.
38 Belge-2 Halil bin Hasan'ın tereke taksim defteridir.
39 Belge-1
Seyyid Hasan Fakıh vakfı çeĢmesinin tamiri içün Salâvât karyesinin malikanesinden ayrılan beĢ sehimin Ģer„en devam etmesine dair maruz.
Çepni ve Karahisar-ı BehramĢah kazalarına tevzi ve taksim defteridir.
40 Belge-1
Sivas dolaylarında murur idenlerin hanlarda kalmayıb Ermenileri rahatsız etmeleri ve Ermeni patriğinin bu durumun düzeltilmesini istemesi üzerine vaziyetin halledilmesine dair fermân.
40-41-42 Belge-2 Sivas'da eksik kalan masarıfatın en kısa sürede toplanmasına ve bu masarıfatın esnaflara düĢen taksim defteridir.
42 Belge-1 DerviĢ Mehmed Efendi bin Ġsmail'in ihtiyaçtan dolayı havlusu etrafındaki araziyi almak istemesine dair mürasele.
43 Belge-1 Zeliha bint-i el-Hâc Ahmed nam Hatun'un mülkünü Hasan ÇavuĢ'a sattığına dair.
43 Belge-2 Molla Ahmed bin Mustafa'nın tereke taksim defteridir. 43-44 Belge-3 Fatıma bint-i Osman'ın tereke taksim defteridir.
44 Belge-1 Mustafa bin Yusuf'un tereke taksim defteridir. 44 Belge-2 Ġbrâhim bin Süleyman'ın tereke taksim defteridir.
45 Belge-1
Hüseyin bin Mehmet'in mülkünü zorla Seyyid Hasan Ağa'ya sattığını ve o mülkte annesi AiĢe'nin de hissesi olduğunı ve durumun tekrar görüĢülmesi ve tekrar karara bağlanmasına dair hüccet.
45-46 Belge-2 Ebubekir bin Osman'ın tereke taksim defteridir.
46 Belge-1 Hatice bint-i Osman'ın mülkünün Osman bin Mehmet'e satılmasına dair.
46 Belge-2 HurĢit bin Abdullah'tan kalan malların Mehmet bin Osman'a satılmasına dair.
46-47 Belge-3 Mustafa'nın tereke taksim defteridir.
47 Belge-1 Hüseyin bin Ömer'in tereke taksim defteridir. 47 Belge-2 Merkûm Ömer'in tereke taksim defteridir. 48-49-50 Belge-1 Adaletin sağlanmasına dair.
50-51 Belge-1 HurĢit Mehmed bin Abdullah'ın tereke taksim defteridir. 51 Belge-1 Kerime bint-i Süleyman'ın tereke taksim defteridir. 51-52 Belge-2 ġems bint-i Hüseyin Efendi'nin tereke taksim defteridir.
52 Belge-1 Sarı Seydi mezrasının Göni köyü tarafından iĢgaline son verilmesi ve orasının malikane olduğuna dair fermân
53 Belge-1 Es-Seyyid el-Hâc Abdurrahman Ağa'nın mülküni Ağa bin zımmiye sattığına dair hüccet.
54 Belge-1 Samsun iskelesinden Diyarbekir'e gönderilen asker eĢyalarının nakline dair fermân.
54 Belge-2 Mevlânâ ġemsettin'in biraderleri ve evlatlarının tekaliflerine dair fermân.
54 Belge-3 Adı geçen derviĢlerin tekalif defterinden ihracına dair buyruldu. 55 Belge-1 Artin veled-i Mikail'in tereke taksim defteridir.
55 Belge-2 Eyran nam zımminin tereke taksim defteridir. 56 Belge-1 Sivas ilinin mesarıfatına dair.
56 Belge-2 Hatice bint-i Abdullatif'in tereke taksim defteridir. 56-57 Belge-3 Yahya Efendi bin Abdullah'ın tereke taksim defteridir.
57 Belge-1 Ömer bin Hüseyin'in tereke taksim defteridir.
58 Belge-1 Ücretlerin ve tereke taksiminin adil yapılmasına dair fermân 58 Belge-2 Müfti Efendi'nin ihbarnamesidir.
59 Belge-1 Ali Efendi bin Ömer'in tereke taksim defteridir.
59 Belge-2 Uzun Osman-zâde Osman Ağa'nın tereke taksim defteridir. 60 Belge-1 Ergani'den Samsun iskelesine nühas nakline dair fermân.
60 Belge-2 Tokad kalhânesindeki nühasın Samsun iskelesine nakline dair fermân.
61 Belge-1 Ergani'den Dersaadet'e gönderilen nühasın nakli için gerekli hazariyenin taksim defteridir.
62 Belge-1 Ali Ağa bin Abdullah'ın tereke taksim defteridir.
62 Belge-2 Mehmet bin Hasan‟ın mülk satıĢında Nisa Hanım‟a vekil oldığına dair.
63 Belge-1 Fatma ibn-i Katipcioğlı Ahmed nam hatun vakfiyesi.
63-4-5-66 Belge-2 1255 senesi altı aylık dönemde Sivas merkezin masrafına dair. 66-67 Belge-1 Sivas esnafına düĢen mebaliğin taksim ve tahsil defteridir.
68-69-70 Belge-1 Muharrem ayından Zilhicceye kadar geçen dönemdeki mesarıfın mahallere taksim defteridir.
71 Belge-1 Zeliha bint-i Mehmed'in tereke taksim defteridir.
71 Belge-2 Mehmed Rüstem'in Kul Emir oğlı Mehmed Ağa'dan alacağına dair.
72 Belge-1 Soyacıoğlı Sarı Ahmed vakfının mütevelliliğine dair. 72 Belge-2 Mustafa Beğ vakfiyesi.
73 Belge-1 Vabi-zâde el-Hâc Ali Ağa vakfiyesidir.
73 Belge-2 Molla Süleyman bin Mustafa'nın tereke taksim defteridir.
74 Belge-1 Manuk KeĢiĢ veled-i Sahak'ın varislerine kalan eĢyaların Hacuk oğlı Minas'a teslimine dair hüccet.
74-75 Belge-2 Es-Seyyid Mehmed bin Hasan'ın tereke taksim defteridir. 76-77 Belge-1 Fatıma bint-i Veliddin'in tereke taksim defteridir.
78 Belge-1 Hasan bin nam müteveffanın tereke taksim defteridir. 79 Belge-1 Ağob veled-i Kirkor'un tereke taksim defteridir. 79-80 Belge-2 Ağbab veled-i Ġrmiye'nin tereke taksim defteridir.
80 Belge-1 Mehmed bin Mehmed'in tereke taksim defteridir.
80-81 Belge-2 Bıçakcı Hüseyin bin Hüseyin'in tereke taksim defteridir.
81-82 Belge-2 Zaralı-zâde Es-Seyyid Lütfullah PaĢa ibn-i Osman Beğ'in tereke taksim defteridir.
83 Belge-1 Hacuk nam zımminin mülkünü Halil Efendi'ye sattığına dair hüccet.
83 Belge-2 Ġbrâhim bin Ebubekir'in tereke taksim defteridir. 83 Belge-3 Mehmed bin Ebubekir'in tereke taksim defteridir. 84 Belge-1 AiĢe bint-i el-Hâc Ahmed'in vakfiyesidir.
85 Belge-1 AiĢe bint-i el-Hâc'ın tereke taksim defteridir. 85 Belge-2 Ömer bin Halil'in tereke taksim defteridir.
86 Belge-1 El-Hâc Ali bin Mehmed'in tereke taksim defteridir.
86 Belge-2 Keçeci Mığır'ın es-Seyyid MemiĢ Ağa bin Mehmed Ağa'ya açtığı dava hücceti.
87 Belge-1 Memur tayinine dair fermân.
87-88 Belge-2 Hüseyin bin Mustafa'nın tereke taksim defteridir. 88 Belge-1 Zeyneb bint-i Osman'ın tereke taksim defteridir.
88 Belge-2 Boğos veled-i Artin nam halikin tereke taksim defteridir. 89-90 Belge-1 Tatar Ağası Ali Ağa bin Ġbrâhim'in tereke taksim defteridir.
90 Belge-1 Muytafzade el-Hâc Mehmed Ağa bin Hasan'ın mülkünü Simon veled-i Artin'e sattığına dair hüccet.
90 Belge-2 Ömer bin Ali'nin tereke taksim defteridir.
91 Belge-1
Es-Seyyid Hafız Mustafa Efendi bin Numan Efendi'ye babası, erkarındaĢı ve annesinden kalan malların satılarak meblağın gönderildiğine dair tereke defteri.
92 Belge-1 Mevlüde bint-i Mehmed'in mülklerini Habersun veled-i Murad'a sattığına dair hüccet.
92-95-96
(93-94 boĢ) Belge-2
Menkük veled-i Dirifus'un veraset defteridir.
97 Belge-1
Harburut canibinde bulunan Timarlu süvariler için Samsun iskelesi üzerinden gönderilen eczayı tabyanın nakli için gereğinin yapılmasına dair fermân.
97 Belge-2 Ahmed bin Osman'ın tereke taksim defteridir.
98 Belge-1 Yusuf Dede bin Mehmet'in imâmetinin tekrar iadesine dair fermân.
98 Belge-2
Emine nam sağirin babası Ahmet'in arazisine Mustafa bin Zey nel'in fuzuli taarruzundan vazgeçib, arazinin Emine nam sağire verilmesine dair mürasle
99 Belge-1
Abdulkerim ÇavuĢ, Pir Mehmed, Yusuf ÇavuĢ ve Kehriban Hatun vakfının mutasarrıflığının Abdulkerim Halife'ye tevcihi ve nukûd giderlerinin eksiksiz defterlere kaydına dair berat.
99 Belge-2 Güzet bint-i Beyrus'un mülkünü Agob ve Hacar'a sattığına dair hüccet.
99-100 Belge-3 Ömer Ağa bin Osman'ın tereke taksim defteridir. 100-01-102 Belge-1 Altın ve akçenin fiyatlarının mübeyyin defteri.
102 Belge-1 Ömer bin Abdullah'ın tereke taksim defteridir. 103 Belge-1 Mustafa nam müteveffanın veraset defteridir. 103 Belge-2 Hatice bint-i Ömer'in tereke taksim defteridir. 104 Belge-1 Hüseyin bin Mehmet'in tereke taksim defteridir. 104-105 Belge-2 Emine Hatun vakfiyesi.
105 Belge-1 Es-Seyyid Koca Mustafa Ağa bin Ali'nin tereke taksim defteridir. 106 Belge-1 Abdulkadir bin Ali'nin veraset ibrasıdır.
106-107 Belge-2
Mevhibe Sultan'ın doğumu için Ģenliklerin yapılması, yapılan Ģenlikler için harcamalara dikkat edilmesine ve fukarâdan asla maddi yardım alınmamasına dair fermân.
107 Belge-1 Manik nam halikin tereke taksim defteridir.
107 Belge-2 Mustafa halifenin Lala ġahin zaviyesi vakfına zaviyedar olarak atanmasına dair berat.
108 Belge-1 Ağob veled-i Kirkor'un kızı Sürbük'ün annesi Marnus'u babasın dan kalan hissenin iadesine dair.
108 Belge-2 Vakfa aid bir hamamın Attar Osbab adlı bir kiĢiye icârına dair. 108-109 Belge-3 Ağob veled-i Fezar nam halikin tereke taksim defteridir.
109-10-111 Belge-1 Sivas'ın Receb ayının birinden Zilhicce ayının sonuna kadar ki masrafın Sivas mahallelerine taksim defteri.
111 Belge-1 Diyarbekir, Malatya ve Harburut'dan Dersaadet'e asker nakline ve yol masraflarının karĢılanmasına dair fermân.
112 Belge-1 El-Hâc Süleyman bin Cendik Mehmed'in tereke taksim defteri dir. 112 Belge-2 Diyarbekir, Malatya ve Harburut'dan Dersaadet'e asker nakline ve
yol masraflarının karĢılanmasına dair fermân.
113 Belge-1 Sivas asakir-i hassa-i Ģahâne askerlerinden Hüseyin bin Veli'nin yaralanması sonrasında kendisine maaĢ bağlanmasına dair berat.
113 Belge-2
Mevlüde bint-i Ahmet, Tobal Osman-zâde Seyyid Hafız Mehmet Efendi ve Seyyid Osman Efendi'nin ortak mülklerini Kabril zımmiye sattıklarına dair.
113 Belge-3 Diyarbekir, Malatya ve Harburut'dan Dersaadet'e asker nakline ve yol masraflarının karĢılanmasına dair fermân.
114 Belge-1
Ġbrâhim bin Osman ve karındaĢı Mehmet bin Osman'ın mülklerini Ohan ve Kabril ve Ohannes ve Karabet nam zımmilere sattıklarına dair.
114 Belge-2 Margırid bint-i Pelpek'in annesinden kalan hissesini almak için kardeĢi Ohannes veled-i Ağob'u dava ibrasıdır.
115 Belge-1 Kantaroğlı Ali Kahya ile Hamza kethüdanın oğlı Abdullah‟ın uygunsuz davrandıklarını ve gereğinin yapılmasına dair.
115 Belge-2
Hatunmar bint-i Ohannes'in babasının akli dengesinin yerinde olmayıb Kabril zımmiye hibe ettiği mülkün kendisine verilmesine dair.
116 Belge-1 Mehmet bin Hasan'ın tereke taksim defteridir.
116 Belge-2
Hatunmar bint-i Ohannes'in babasından kalan malın bir kısmı kardeĢi Zeganil tarafından kendisine verilmediği, Zeganil'in de o malın kendisine ait olduğuna baba malı olmadığına dair ibra. 117 Belge-1 Malatya'daki Topçu Alayı‟nın Dersaadet'e gelinceye kadar her
türlü ihtiyaçlarının karĢılanmasına dair fermân.
117-118 Belge-2 Nazmi-zâde es-Seyyid el-Hâc Hasan Ağa bin Mehmet Efendi'nin tereke taksim defteridir.
118 Belge-1 Karagözoğlı Ömer Ağa ve karındaĢlarının mülklerini Ağob veled-i Sarkveled-iz ve Arhan'a sattıklarına daveled-ir.
119-120 Belge-1 Mısır valisi Mehmed Ali PaĢa ile ilgili fermân. 120-121 Belge-2 Sivas mahallelerinden toplanan meblağın defteridir.
121 Belge-1 Ġsmi bilinmeyen aslen iskilibli olan ve Sivas'ta vefat eden zatın tereke defteridir.
121 Belge-2 Vefat eden Rum Yorgi'nin varisi olmadığından terekesinin müzayede ile satılmasına dair esman tereke defteridir.
121-22-23-124 Belge-3
Balbek veled-i Ohannes'in tereke taksim defteridir. 125 Belge-1 AiĢe bint-i Ömer'in baliğ oldığına dair kayıd.
125 Belge-2 Zaralızade Mehmed Beğ vakfının iĢlerini Receb PaĢa'nın büyük oğlının sürdürmesine dair ilam.
125 Belge-3 Hamza bin Ahmed'in tereke taksim defteridir.
126-127 Belge-1 Sabiha bint-i Mustafa'nın vakfiyesine AiĢe bint-i Abdullah'ın itirazına dair.
127 Belge-1 Ali Dedeoğlı Abdullah bin Ahmed'in tereke taksim defteridir. 127 Belge-2 Vahide bint-i Yusuf'un tereke taksim defteridir.
128 Belge-1 Bağdat ahâlisinden tarîkat ehli olan DerviĢ Hızır'a Sivas cizye malından yüz guruĢ maaĢ bağlanmasına dair berat.
128 Belge-2 Der-aliyye'de vefat eden Tatar Ebul Kasım Ağa bin Süleyman'ın satılan mallarının defteridir.
128 Belge-3 Kivirk zımminin mallarını Ġğba ve Artin zımmilere sattığına dair. 129 Belge-1 Parsuh veled-i Hacun'un tereke taksim defteridir.
129 Belge-2 Kürdoğlı Osman bin Ali'nin mülkünü KeĢiĢ Ağob'a sattığına dair. 130 Belge-1 Halil nam müteveffanın tereke taksim defteridir.
131 Belge-1
Parçih veled-i Haçik nam halikin zevcesi Ahsebert bint-i Artin'in kocasının terekesinden oldığını iddia ettiği malların Ohannes ve kardeĢi Vartiris'den alınması için açtığı davaya dair.
132 Belge-1 Asiye bint-i Ali'nin mülkünü oğlı Osman'a sattığına dair.
132 Belge-2 Köle Osman oğlı Ali bin Ġbrâhim'in mülkünü Sirob zımmiye sattığına dair.
mallarının satılarak varislerine verilmesine dair. 133-134 Belge-2 Enfiye ile ilgili fermân.
135 Belge-1 Virmezoğlı Ali bin Ömer'in vefat iden Osman Beğ'den 100 guruĢlık alacağını terekesinden tahsiline dair.
136 Belge-1 El-Hâc Mehmet'in terekesinin taksim kaydıdır.
136 Belge-2 Kömürlüoğlı Said Ahmet bin Mehmet‟in vasiliğine dair.
136 Belge-3 Babil veled-i Kabril'in Terzi Ġstefan'e verilen eĢya ve emlak defteridir.
137 Belge-1
Bulut Mehmet'in on veya on iki yaĢındakı kızını Ahmed Ağa'nın haremine hizmet etmesi için verdiğini ve kızının altı gün sonra kaybolduğuna dair.
137 Belge-2 Sürücü Deli Halil ile Sürücü Kangallı Karz zımmi arasında alacak-verecek meselesinin kalmadığına dair.
138 Belge-1 Ohannes veled-i Mardirus'un mülkünü Babu zımmiye sattığına dair hüccet.
138 Belge-2 Aslen Divriğili olup Asitane-i aliyyede askerlik yaparken Sivas'da vefat eden Cuma bin Zeynel'in tereke defteridir.
138 Belge-3 Halime bint-i Abdullah'ın tereke taksim defteridir. 139 Belge-1 Ağob veled-i Sarkiz'in tereke taksim defteridir.
139 Belge-2 Hambarsun veled-i Ağob'un mülkünü Kalaycı Müncabil veled-i Hacik'e sattığına dair.
140-141 Belge-1 Ayvaz-zâde kerimesi Fatma bint-i Ömer Ağa'nın tereke taksim defteridir.
141-142 Belge-2 Murad oğlı Ġsvadar veled-i Enrun'un tereke taksim defteridir. 142 Belge-1 Artin veled-i Sarkiz'in tereke taksim defteridir.
142 Belge-2
Ġstanbul'a gelen Ġran Ģehzadesi Sami Nesib'in Samsun'dan Bağdat'a varıncaya kadar yolda Ģenliklerle karĢılanması ve emniyetinin sağlanmasına dair fermân.
143 Belge-1 Mihail veled-i Artin'in mülkünü Nalçacı Babu'ya sattıgına dair. 143 Belge-2 Mardirus veled-i Sarkiz'in tereke taksim defteridir.
143-144 Belge-3 El-Hâc Abdullah ibn-i Hacı Mustafa'nın tereke taksim defteridir. 144 Belge-1 Veliddin ibn-i Abdullah'ın mülkünü Ulakçı Ġsmail ibn-i Osman'a
sattığına dair.
144 Belge-2 Ġsis bint-i Bogos'un mülkünü Mığır ve kardeĢi Ağob'a sattığına dair.
145 Belge-1 Ebubekir ibn-i Hüseyin'in mülkünü Ömer Ağa bin Mehmed'e sattığına dair.
145 Belge-2 Receb ibn-i Osman'ın tereke taksim defteridir.
145 Belge-3 DerviĢ Ömer ibn-i Mehmed'in tereke taksim defteridir.
146 Belge-1 Zaralı-zâde es-Seyyid Lütfullah PaĢa ibn-i Osman Beğ'in tereke taksim defteridir.
146 Belge-2 Hasan ibn-i Ali'nin mülkünü Karabet veled-i Ağob'a sattığına dair 147 Belge-1 Ali ibn-i el-Hâc'ın tereke taksim defteridir.
147 Belge-2 Ömer ve kardeĢi Mehmed Emin ibn-i Osman'ın mülklerini Karabat veled-i Ağob'a sattıklarına dair.
147 Belge-3 Abdurrahman bin Abdulfettah'ın tereke taksim defteridir. 148 Belge-1 Ġbrâhim Efendi ibn-i Halil'in tereke taksim defteridir. 148 Belge-2 Seyyid Hafız Halil Efendi bin DerviĢ Ömer vakfı vakfiyesi. 148 Belge-3 Abdullah ibn-i Abdulkadir'in mülkünü Ahmed Ağa ibn-i
Ġbrâhim'e sattığına dair.
148 Belge-4 Abdullah ibn-i Abdulkadir'in mülkünü Abdullah ibn-i el-Hâc Mehmed'e sattığına dair.
149 Belge-1 Kustan veled-i Mizadar'ın tereke taksim defteridir. 149-150 Belge-2 Süleyman ibn-i Halil'in tereke taksim defteridir.
150 Belge-1 Hadice bint-i Uzun Osman'ın mülkünün Ömer ibn-i Ömer'e satmasına dair.
150 Belge-2 Erzurum MüĢiri Hafız PaĢa'nın Sivas'taki masrafının Ġbrâhim Ağa tarafından tahsiline dair.
151 Belge-1 Ġbeklizade Receb Beğ'in Sobacı oğlı Sarı Ahmet vakfını mülk ile mübadele etmesine dair.
152 Belge-1 Fatma bint-i Ömer'in Kassam defteridir. 152 Belge-2
Hacı Hasan bin Abdurrahman'ın Kah-zâde Mehmed Efendi, Osman Efendi ve zevceleri Zeyneb ve ġerife'yi dava etmesine dair maruz.
152 Belge-3 ġemsi bint-i Ömer'in mülkünü Kevirk ve zevcesi Marnus'a sattığına dair.
153 Belge-1 Mustafa ibn-i Mustafa'nın mülkünü Mikail, Ağob, Taros ve Kabril'e sattığına dair.
153 Belge-2 Mustafa ibn-i Mehmet'in tereke taksim defteridir.
153-154 Belge-3 Seyyid Osman Efendi bin Mustafa'nın tereke taksim defteridir. 154 Belge-1 Abdullah bin Hamza'nın ġakir-zâde Abdulkadir Ağa bin Ahmed
Ağa'nın babasından kalan tarlayı elinden aldığına dair.
155 Belge-1
Karagöz-zâde es-Seyyid Ömer Ağa, es-Seyyid Mustafa, es-Seyyid Ali ve es-Seyyid Ebubekir ibn-i Mehmet'in mülklerini Mirmizan oğulları Mihail, Ağob, Toros ve Kabril'e sattıklarına dair.
155 Belge-2 Ohannes zımminin kassam defteridir.
156 Belge-1 Hafız Mehmet ibn-i Musa'nın tereke taksim defteridir.
156 Belge-2 Asıf Beğ'in Karalar köyünün camisine imâm olarak atanmasına dair berat.
156-157 Belge-3 Mehmed ibn-i el-Hâc Mehmet Said'in tereke taksim defteridir. 157 Belge-1 Sahak veled-i Zure'nin mülkünü Hatunmar bint-i Sarkiz'e sattığına
157 Belge-2
Aslen MuĢlu olan ve Sivas'da askerlik yaparken vefat eden Ahmed'in malının satılarak sandığa teslim olan meblağın defteridir.
157 Belge-3 Mustafa ibn-i Ebubekir'in tereke taksim defteridir.
158 Belge-1 Kivirk veled-i Karabet nam zımminin tereke taksim defteridir. 158 Belge-2 Musik veled-i Nekfuz'un tereke taksim defteridir.
159 Belge-1 Karabet veled-i Nizar‟ın tereke taksim defteridir.
159 Belge-2 Aslen Ballu kazasından olan Karabet veled-i Maruk'un Sivas'ta vefatı üzerine satılan mallarının defteridir.
159 Belge-3 Mehmed ibn-i Yusuf'un tereke taksim defteridir.
160 Belge-1 Kevirk veled-i Manuk'un mülkünü Sarkiz veled-i Ağob'a sattığına dair.
160 Belge-2 Abdullah ibn-i Ali'nin elindeki incinin kıymeti ve mallarının değerine dair defter.
160 Belge-3 Kivirk veled-i Abraham'ın tereke taksim defteridir.
161 Belge-1 Tahir oğlı Kuvirk'in içki içtiğini ve bir daha böyle bir Ģey yapmayacağına dair.
161 Belge-2 Tatar Receb ibn-i Mehmed'in tereke taksim defteridir. 161 Belge-3 Mehmed ibn-i Hüseyin'in tereke taksim defteridir.
162 Belge-1 Seyyid Abdullah bin Ali'nin mülkünü Ġsadır zımmiye sattığına dair.
162 Belge-2 Tatar Seyyid Abdullah bin Mustafa'nın tereke taksim defteridir. 163 Belge-1 Sarı Ahmet vakfının mülklerinde değiĢiklikler yapıldığına dair
fermân.
163 Belge-2 El-Hâc Osman bin Hasan'ın tereke taksim defteridir. 163-164 Belge-3 Hüseyin ibn-i Ali'nin tereke taksim defteridir.
164 Belge-1 Manuk veled-i Artin'in mülkünü Ohannes veled-i Mardirus'a sattığına dair.
164 Belge-2 Ballı kazasından tahaddüdde bulunan kiĢilerin isimlerine dair. 165 Belge-1 Ballı kazasından tahaddüdde bulunan kiĢilerin isimlerine dair. 165 Belge-2 Tersane mürettebatından olan Sivaslı --- izin verildiğine dair. 165 Belge-3 Tersane mürettebatından olan Sivaslı Asar veled-i Kivirk nam
Ohannes'e izin verildiğine dair.
165-166 Belge-4 Sivas Eyâletinde bulunan birinci alay için gönderilen eĢyanın defteridir.
166 Belge-1 Koçgiri aĢiretinin vergilerinin hânelere taksimine dair defter. 166 Belge-2 Zikr edilen hanların odabaĢılarının gerekli hizmetleri eksiksiz
sunmaları aksi takdirde cezalandırılmalarına dair.
166 Belge-3
ġeyhancı ġeyh Ebubekir bin Osman, duhancı Seyyid Ali bin Osman, Seyyid Osman Efendi bin Seyyid Mehmet'in Muacelat Nâzırı Seyyid Ġbrâhim Ağa tarafından görevlendirlidiğine dair.
166 Belge-4 Gazgancı oğlı Ağba zımminin bundan sonra meyhânecilik yapmayacağına dair.
166 Belge-5 Deli Halil'in bundan bundan böyle Ģarap içmemesine ve Hasan ÇavuĢ ile Mehmet'in kefil olmasına dair.
166 Belge-6 Kuloğlı Mığır veled-i Misya'nın bundan böyle meyhânecilik yapmayacağına dair.
167 Belge-1 Sivaslı Ali veled-i Resul'ün askerlikten ihraç kaydı.
167 Belge-2 Mütevelli Taciroğlı Mehmet Ağa ve biraderi Osman Ağa ve Bekir Ağa'ya düĢen tuz ve arpa miktarı.
167 Belge-3 Mütevelli Taciroğlı Mustafa Ağa ve biraderi Mahmut Ağa‟ya düĢen tuz ve arpa miktarı.
167 Belge-4 Mütevelli Taciroğlı Mehmet Ağa ve biraderi Osman Ağa ve Bekir Ağa'ya düĢen tuz ve arpa miktarı
168 Belge-1 Mütevelli Kulçukoğlı Ali Ağa ve kardeĢi Mehmet Ağa‟ya düĢen tuz ve un miktarı
168 Belge-2 Mütevelli Kulçukoğlı Ali Ağa ve kardeĢi Mehmet Ağa‟ya düĢen tuz ve un miktarı
168 Belge-3 Mütevelli Taciroğlı Mustafa Ağa ve biraderi Mahmut Ağa‟ya düĢen tuz ve un miktarı
168 Belge-4
Askerde topcı olan Sivas Gökçebostan Mahallesinden Mehmet veled-i Ali'nin yaralanması sonrasında askerden alınması ve kendisine bir miktar para verilmesine dair.
169 Belge-1
Zile kazası Alaca Mescit mahallesinden Araboğlı, Tatar Osman ve Boz Ahmet'in bundan böyle devlet aleyhine konuĢmamaları- na dair.
169 Belge-2
Musul'da asker olan Ömer bin Halil ve Hisab bin Seyyid'in memleketler Sivas'a izne gönderildiği ve engellenmemelerine dair.
169 Belge-3 Askerde iken yaralanan Hasan veled-i Hasan'a maaĢ bağlanma- sına dair.
169 Belge-4 Sivas cephâne dizdarına teslim olınan eĢyaların defteridir. 170 Belge-1 Saraydaki mir-ahura teslim olınan eĢya.
6. 20 NUMARALI SİVAS ŞER‘İYE SİCİLİ HÜKÜM TASNİFLERİ
TEREKE TAKSİMİNE DAİR HÜKÜMLER;
[6-7/B1], [12/B2], [15/B1], [16-17/B1], [18/B1-B2-B3], [21-22/B1], [23/B2], [25/B1], [26/B3], [27/B2], [28/B1], [28-29/B1], [30/B1-B2], [31/B1], [34/B2], [35/B2], [36-37/B2], [37/B1], [38/B2], [43/B2], [43-44/B3], [44/B1-B2], [45-46/B2], [46-47/B3], [47/B1-B2], [50-51/B1], [51/B1], [51-52/B2], [55/B1-B2], [56/B2], [56-57/B3], [57/B1], [59/B1-B2], [62/B1], [71/B1], [73/B2], [75-76/B2], [76-77/B1], [78/B1-B2], [79/B1], [79-80/B2], [80/B1], [80-81/B2], [81-82/B2], [82/B1], [83/B2-B3], [85/B1-B2], [86-B1], [87-88/B1], [88/B1-[85/B1-B2], [89-90/B1], [90/[85/B1-B2], [92-95-96/[85/B1-B2], [97/[85/B1-B2], [99-100/B3], [102/B1], [103/B1-B2], [104/B1], [105/B1], [106/B1], [107/B1], [108-109/B3], [112/B2], [113/B3], [114/B2], [115/B2], [116/B1-B2], [117-118/B2], [121/B1-B2], [122-123/B3], [125/B3], [127/B1-[121/B1-B2], [128/[121/B1-B2], [129/B1], [130/B1], [133/B1], [135/B1], [136/B1-B3], [138/B2-B3], [139/B1], [140-141/B1], [141-142/B2], [142/B1], [143/B2], [143-144/B3], [145/B2-B3], [146/B1], [147/B1-B3], [148/B1], [149/B1], [149-150/B2], [152/B1], [153/B2], [153-154/B3], [155/B2], [156/B1], [156-157/B3], [157/B2-B3], [158/B1-B2], [159/B1-B2-B3], [160/B3], [161/B2-B3], [162/B2], [163/B2], [163-164/B2].
MÜLK SATIŞINA DAİR HÜKÜMLER;
[17/B1-B2], [20/B1], [25/B2], [26/B1], [42/B1], [43/B1], [45/B1], [46/B1-B2], [53/B1], [62/B2], [83/B1], [90/B1], [91/B1], [92/B1], [99/B2], [113/B2], [118/B1], [128/B3], [129/B2], [131/B1], [132/B1-B2], [138/B1], [139/B2], [143/B1], [144/B1-B2],
[145/B1], [146/B2], [147/B2], [148/B3-B4], [150/B1], [152/B3], [153/B1], [155/B1], [157/B1], [160/B1], [162/B1], [164/B1].
VAKIFLARA DAİR HÜKÜMLER;
[3-4/B2], [7/B1], [23/B1], [24/B1], [39/B1], [63/B1], [72/B1-B2], [73/B1], [84/B1], [104-105/B2], [108/B2], [125/B2], [126-127/B1], [148/B2], [151/B1], [163{B2].
SİVAS EYÂLETİNİN ÇEŞİTLİ MASRAFLARININ KAZA, EŞRAF VE MAHALLELERE TAKSİMİNE DAİR HÜKÜMLER;
[32/B1], [39/B2], [40-41-42/B2], [56/B1], [63-64-65-66/B2], [66-67/B1], [68-69-70/B1], [109-110-111/B1], [120-121/B2], [150/B2], [166/B1].
GÖREV TEVCİHLERİNE DAİR HÜKÜMLER;
[5/B1], [8/B1], [27/B1], [29/B2], [33/B1-B2-B3], [58/B2], [87/B1], [98/B1], [99/B1], [107/B2], [156/B2], [166/B3].
ASKER, ASKERLİK VE ERZAK SEVKİYATINA DAİR HÜKÜMLER;
[1-2/B1], [5/B2], [24/B2], [29/B1], [54/B1], [97/B1], [111/B1], [117/B1], [165/B2-B3], [165-166/B4], [167/B1], [168/B4], [169/B2-B3-B4], [170/B1-B2]
ASAYİŞ İLE İLGİLİ HÜKÜMLER;
[19-20/B1], [40/B1], [48-49-50/B1], [115/B1]
AVARIZ, CİZYE VB. TAHSİLİNE DAİR HÜKÜMLER;
MENZİLLERE DAİR HÜKÜMLER;
[7/B2], [13-14-15/B1]
MAL SEVKİYATINA DAİR HÜKÜM;
[60/B1-B2]
MEYHÂNE VE İÇKİYE DAİR HÜKÜMLER;
[161/B1], [166/B4-B5-B6]
ENFİYE İLE İLGİLİ HÜKÜMLER;
[15-16/B2], [133-134/B2] MUHTELİF KONULAR; [3/B1], [9/B1], [9-10-11-12/B2], [26/B2], [34/B1], [36/B1], [52/B1], [54/B2], [54/B3], [58/B1], [71/B2], [74/B1], [86/B2], [98/B2], [100-101/B1], [106-107/B2], [113/B1], [119-120/B1], [125/B1], [128/B1], [136/B2], [137/B1-B2], [142/B2], [152/B2], [154/B1], [169/B1]
7. XIX. YÜZYILDA SİVAS EYÂLETİ’NİN İDARİ YAPISI, KAZALARI VE MAHALLELERİ
7.1. XIX. Yüzyıl Sivas Eyâleti’nin İdari Yapısı
Osmanlı hakimiyeti altında Sivas büyük bir eyâlet merkezi idi. XVI.asır ortalarında Eyâlet-i Rum adı verilen Sivas Eyâleti, paĢa sancağı olan Sivas‟tan baĢka, Amasya, Çorum, Bozok, Divriği, Canik ve Arapkir sancaklarından meydana gelmekteydi. Sınırları Orta Fırat havalisinden Orta Karadeniz bölümüne kadar uzanıyordu. Kanunname-i Süleyman üzere, vezirin hassı 900000 akçe olup, eyâlette 48 zeamet, 928 tımar bulunuyordu ve eyâlet teçhizatı ile 9000 asker çıkartıyordu9
. XIX.yüzyıl ortalarına kadar Sivas Eyâleti‟nin idari yapısında pek değiĢiklik olmamıĢtır.
1839 yılında Tanzimat Fermânı‟nın ilanıyla birlikte, Osmanlı Devleti‟nin mülki ve idari teĢkilatında, kademeli olarak önemli değiĢiklikler yapıldı. 1840-1864 arasında, klasik dönemdeki eyâlet-sancak-kaza sistemi korunarak ba„zı eyâletlerin idari taksimatı değiĢtirildi. Bunlardan biri de Sivas eyâletiydi. 1847 yönetim düzenlemelerinde, Sivas Eyâleti; merkez sancak, Amasya ve Divriği‟den oluĢan üç sancaktan oluĢmuĢtur. 1854 düzenlemelerine göre ise; Sivas merkez, Amasya ve Karahisar-ı ġarki ( ġebinkarahisar) sancaklarından oluĢmakta ve Sivas sancağının, Sivas merkez, Aziziye ( PınarbaĢı), Koçgiri (Zara), Tokat, Divriği, Darende, Gürün ve Tenos (ġarkıĢla) olmak üzere sekiz kazası bulunmaktaydı10
.
9 Besim Darkot, “Sivas”, Ġslam Ansiklopedisi, MEB Yay. , C. 10, EskiĢehir, 1997, s. 574.
10 Ramazan Özey, 20. Yüzyıl Başlarında Sivas’ın Tarihi ve Coğrafyası, Cumhuriyetin 80.yılında Sivas
Osmanlı Devleti‟nin mülki taksimattaki en köklü düzenleme, 1864 yılında “vilayet nizamnamesi” ile gerçekleĢtirildi. Devletin mülki idaresinde bu tarihe kadar devam etmiĢ olan eyâlet, sancak ve diğer mülki birimler yerine yenileri kabul edildi. En büyük idari üniteye “vilayet” adı verilerek, vilayet sancaklara, sancak kazalara, kaza karyelere (köylere) bölündü. Vilayet amirine “vali”, sancak amirine “mutasarrıf”, kazaların yöneticisine “kaymakam” denildi11
.
1864 yılındaki vilayet nizamnamesinin 1867 yılında ülke genelinde yaygınlaĢtırılmasıyla, Sivas Eyâleti‟nin adı “Sivas Vilayeti” oldu ve Sivas Vilayeti, Sivas merkez, Amasya ve Karahisar-ı ġarki ( ġebinkarahisar) sancaklarından meydana geldi12.
Tablo 1. 1867 yılında Sivas Vilayetinin idari taksimatı
SANCAKLAR KAZALAR
Sivas Sivas, Aziziye (PınarbaĢı), Tokat, Koçgiri (Zara), Divriği, Darende, Gürün, Tenos (ġarkıĢla)
Amasya Amasya, Merzifon, Zile, Mecidözü, Osmancık, Erbaa, Köprü Karahisar-ı ġarki Karahisar-ı ġarki, SuĢehri, Milas (Hamidiye, Mesudiye),
Koyulhisar
1871 yılında “Ġdare-i Umumiye-i Vilayet Nizamnamesi” adıyla yayımlanan nizamnamede Sivas‟ın, Selanik‟le birlikte örnek vilayet olarak seçildiği görülmektedir. Bu dönemde idari yapıda en önemli değiĢiklik, 1880 yılında Sivas sancağına bağlı bir kaza olan Tokat‟ın sancak haline getirilmesidir13
.
Tablo 2. 1890 yılında Sivas Vilayetinin Sancak ve Kaza Dağılımı
SANCAK KAZA SANCAK KAZA
11
Ali Açıkel, Tokat Sancağı’nın İdari Durumu ve Nüfus Yapısı (1880-1907), Sosyal Bilimler Dergisi, Cumhuriyet Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi, Cilt:27, No:2, Sivas, 2004, s 257.
12
Mehmet Mercan, Sivas Vilayeti’nin Teşkili ve İdari Yapısı (1867-1920), Osmanlı Döneminde Sivas Sempozyumu Bildirileri, Mayıs 2003, s. 553-555.
13
SĠVAS
Sivas
AMASYA
Amasya
Koçgiri (Zara) Merzifon
Divriği Köprü
Tonus (ġarkıĢla) Osmancık
Gürün GümüĢhacıköy Darende Ladik Hafik Havza Yıldız Mecidözü Aziziye (PınarbaĢı) TOKAT Tokat KARAHĠSAR-I ġARKĠ Karahisar-ı ġarki Erbaa Mesudiye Zile Koyulhisar Niksar SuĢehri Alucra
Sivas Vilayeti 1890‟lı yıllarda Anadolu‟nun en büyük vilayetlerinden biri olup, yüzölçümü 83.700 metre kare, nüfusu 1.086.455 kiĢidir14
.
1900 yılında, Sivas sancağına Bünyan-ı Hamid ve Kangal kazaları eklenmiĢtir. Ancak 1911‟de Bünyan-ı Hamid Kayseri‟ye, Darende ise Malatya‟ya bağlanmıĢtır.
7.2. 20 Numaralı Deftere Göre Sivas Merkez Kazaları
20 numaralı deftere göre 1839-1841 yıllarında Sivas merkez sancağının 20 tane
kazası olduğu tesbit edilmiĢtir. Bunlar;
Artukabad Mecidözü Ballu Nallu Eyrek Niksar Gelmugad Sonisa Hafik ġarkipâre Hüseyinabâd TaĢabâd Ġlbeğli Turhal KarakuĢ Tokat 14
Karayaka Yıldızili
Kazabâd Zile
7.3. 20 Numaralı Deftere Göre Sivas Merkez Mahalleleri
20 numaralı deftere göre Sivas merkezde 59 mahalle olduğu tespit edilmiĢtir.
Mahallelerin büyük bir kısmında Müslim ve Gayrımüslimler birlikte yaĢamaktadır. Tamamını Müslümanların oluĢturduğu mahalleler mevcut iken, tamamını Gayrımüslümlerin oluĢturduğu mahalleler mevcut olmayıp buna karĢın Gayrımüslümlerin yoğun olduğu mahalleler bulunmaktadır. Müslümanların ve Gayrımüslümlerin yoğun yaĢadığı ba„zı mahalleler adlarıyla belli olmaktadır: “Kösedere-i Müslim”, “Kösedere-i Zımmi” gibi. AĢağıdaki tabloda o dönemdeki vergi tahsiline göre Müslümanların ve Gayrımüslümlerin yoğun olarak yaĢadığı mahalleler ayrı ayrı verilmiĢtir.
7.3.1. Müslümanların çoğunlukta olduğu mahalleler;
Abdulkerim Mahallesi Ali Baba Mahallesi
Bahtiyar Bostanı Mahallesi Bâb-ı Kayseriyye Mahallesi
Bazar Mahallesi Billur Mahallesi
Câmi„-i Kebîr Mahallesi ÇavuĢbaĢı Mahallesi
Ece Mahallesi Ferhat Bostanı Mahallesi
Ganem Mahallesi Gök Hüssam Mahallesi
Gökçebostan Mahallesi Gökmedrese Mahallesi
Hacı Mahmud Mahallesi Hacı Mehmed Mahallesi
Hacı Veli Mahallesi Hacı Zahid Mahallesi
Hoca Ali ÇavuĢ Mahallesi Hoca Hüssâm Mahallesi
Ġmaret Mahallesi Kal„â ardı Mahallesi
Kabalı Mahallesi Kal„â-i Atîk Mahallesi
Kal‟a-i Cedîd Mahallesi Keçibula Mahallesi
Kılağuz Mahallesi Kırçuk Mahallesi
Kösedere-i Müslim Mahallesi Küçük Minare Mahallesi
OğlançavuĢ Mahallesi OsmanpaĢa Mahallesi
PaĢa Beğ Mahallesi Sarı ġeyh Mahallesi
Sofu Himmet Mahallesi ġah Hüseyin Mahallesi
ġems FerrâĢ Mahallesi ġeyh Çoban Mahallesi
Temürcülerardı Mahallesi Tokmakkapu Mahallesi
Üryân-i Müslim Mahallesi Veled Beğ Mahallesi
Yahya Beğ Mahallesi Zâviye-i Abdulvahab Mahallesi
Zâviye-i Ali Baba Mahallesi Zilkâr Mahallesi
7.3.2. Gayrımüslümlerin yoğunlukta olduğu mahalleler;
Ağçabölge Mahallesi Akdeğirmen Mahallesi
Baldırbazarı Mahallesi Hoca Ġmam Mahallesi
Kenise Mahallesi Köhne Civân Mahallesi
Kösedere-i Zımmî Mahallesi Kurt Mescidi Mahallesi Küçük Bengiler Mahallesi Örtülüpınar Mahallesi Üryân-i Zımmî Mahallesi
8. 20 NUMARALI SİVAS ŞER‘İYE DEFTERİNİN TRANSKRİPSİYONU
[1/BELGE-1]
ĠĢbu bin ikiyüz elli yedi senesi asâkir-i mansûre suvârileri me‟mûriyetleri hitâmında Mîralây Bey Sivas‟a vurûdunda fevt olanların mîr-i mûmâ-ileyh ma„rifetiyle vârislerine bi‟t-tahkîk huzûr-ı Ģer„ide teslîm olunan mebâliğin defteridir ki ber-vech-i âti zikr olunur. 5 S sene 57
AÇIKLAMA GURUġ PARA Dördünci çavuĢ vekîli Zileli Ġsmail veled-i Ömer fevt olub verâseti
er karındaĢı Halil ibn-i Hamza teslîm olınan mebâliğ
2277 20 Altıncı bölükde yedinci onbaĢıda Tokad kazâsında ve Hüseyin
veled-i Salih‟in verâseti babası Salih‟e teslîm olınan mebâliğ.
0225 - Altıncı bölükde üçüncü onbaĢı vekîli Osman veled-i Mustafa fevt
verâseti zevcesi Ġkrumiye ve vâlidesi Salime ve sülbîye-i sağire kızı Mevlüde ve li-ebeveyn er karındaĢı Mustafa‟nın taraflarından vekîlleri Mehmed veled-i Mehmed‟e teslîm olunan mebâliğ
- -
Ġkinci bölükte üçüncü onbaĢıda Ömer veled-i Ömer fevt olub verâseti babası merkûm ile vâlidesi Na„ime‟ye münhasıra olub babası Mehmed‟e teslîm olan mebâliğ.
0480 - Altıncı bölükte dördüncü çavuĢ Ahmed veled-i Ebubekir fevt olub
verâseti Zile‟de verasesi tarafından bâ-hüccet-i Ģer„iye vekîl nasb olunan Eyüb ibn-i Halis huzûr-ı Ģer‟de merkûm Eyüb‟e teslîm olunan mebâliğ beyân olunur.
1942 20
5425 - Kâdı-zâde asâkir-ı mansûra süvarilerinden ikinci bölükte ikinci
onbaĢı sânîsi Seyyid Hüseyin veled-i Seyyid Mahmud fevt olub veraseti babası merkûm Mahmud Efendi‟ye terk müteveffâ-yı merkûm esmânını tamamen ve kâmilen ahz eylediği huzûr-ı Ģer‟de takrîri kayd Ģud esmân-ı terk.
1208 -
Çevremin dört kabu müteveffânın terekesi esmânından devletlü Mîralây Beğ tarafından tamamen ve kâmilen çevrem sâkinlerinden Ahmed ibn-i Ahmed‟in ahz eylediği huzûr-ı Ģer‟de takrîri esmânı terk
4947 -
veled-i Ahmed‟e tamamen terekesi akçesini ahz eyledim deyu takrîri kayd Ģud.
0647 - BeĢinci bölükte beĢinci onbaĢıda on birinci nefer Said veled-i
Mehmed fevt verâseti vâlidesi Ġsmihan tarafından vekîl eyledi ki Seyyid Mehmed veled-i Halil ve Hüseyin veled-i Hasan nâm kimesneler Ģehâdetleriyle sâbitü‟l-vükela Ġsmail veled-i Osman nâm kimesneye huzûr-ı Ģer‟de takrîr Ģud.
0562 36
12660 36 Ġkinci bölükte mülâzım sânîsi Cebecioğlu Ġsmail veled-i
Mustafa‟nın veraseti sülbi sağîr oğlu Mehmed‟in ġemsi nâm hatun tarafından vekîl olub vekâleti Mehmed ibn-i Mahmud ve Ömer ibn-i Mehmed nâm kimesneler Ģehâdetleriyle sâbitü‟l-vükela Mustafa ibn-i Halil ahz eylediği takrîr Ģud.
00850 -
BeĢinci bölükde altıncı onbaĢıda dördünci nefer Kara Kıratlı Mahmud veled-i Osman fevt olub bâ-hüccet-i Ģer„iye verâseti vekîli müsbiti Ġllez-zâde Hasan çavuĢ ibn-i Ġlyas nâm kimesne ahz eylediği huzûr-ı Ģer„ide takrîri esmân terekesi Ģud.
00584 -
Altıncı bölükde beĢinci onbaĢıda onbirinci nefer Osman veled-i Hüseyin nâm müteveffânın babası merkûm Hüseyin‟e teslîm
00572 - 14666 36 Üçünci bölükde beĢinci onbaĢıda dördünci nefer Hasan veled-i Ali
nâm müteveffânın vâlidesi Refiye tarafından veled-i mütevellîsi vekîli Ömer müteveffâ-yı merkûm terekesi ahz eylediği takrîr kayd Ģud mebâliğin sağîr oğlı Ahmed‟e teslîm dahi
00366 10
Birinci bölükde dördüncü onbaĢıda dokuzıncı nefer Mustafa veled-i Ali‟nin terekesi pederi Ali‟ye teslîm takrîr kayd Ģud.
00636 - Üçüncü bölükde altıncı onbaĢıda dördünci nefer Ġbrâhim veled-i
Ahmed‟in terekesi pederi Ahmed ahz eylediği takrîr kayd Ģud
00318 - Dördüncü bölükde dördüncü onbaĢıda sekizinci nefer Ahmed
veled-i Osman‟ın vârveled-isveled-i vâlveled-idesveled-i Aveled-iĢe tarafından vekîl-veled-i müseccveled-il Ģer„veled-iyesveled-i ġakir Efendi huzûr-ı Ģer„de ahz eylediğini takrîr kayd Ģud.
00325 03 16312 09 Sivas alâyının dördüncü bölükde dördüncü onbaĢının neferi Bozoklı
Hasan veled-i Hasan fevt olub verâseti babası merkûm Hasan yedinde olan i„lâm mûcibince merkûm Hasan‟a huzûr-ı Ģer„de takrîr-ı teslîm Ģud
00610 -
Altıncı bölükde ikinci onbaĢının sekizinci neferi Mehmed veled-i Halil fevt olub verâseti li-ebeveyn er karındaĢı Ahmed Ağa ahz eylediği kayd Ģud mebâliğ huzûr-ı Ģer„de takrîri
00869 - Ġkinci bölükde altıncı onbaĢıda beĢinci nefer Mehmed veled-i
müteveffânın Mîralây Beğ‟den oğlının terekesini huzûrda ahz eylediği takrîr Ģud
18041 09 Üçüncü bölükde dördüncü onbaĢıda dördüncü nefer Osman veled-i
Mehmed‟in terekesi huzûr-ı Ģer„de babası Mehmed‟in mîralây Beğ‟den tamamen ahz eylediği takrîri Ģerh Ģud
00853 20 Dördüncü bölükde yedinci nefer Doğallu Halil veled-i Ömer‟in nâm
müteveffânın babası merkûm Ömer‟e mîralây yedinden huzûr-ı Ģer„de eylediği takrîri
00378 20 Ġkinci bölükde ikinci onbaĢıda birinci nefer Abdurrahman veled-i
Osman‟ın karındaĢı Hayrullah mîralây yedinde huzûr-ı Ģer„de teslîm
00503 - 19776 09 Dördüncü bölükde ikinci onbaĢının onuncı neferi Ebubekir veled-i
Ġsmail fevt olub verâseti vâlidesi (silik) ve babası merkûm Ġsmail‟e münhasıra olub babası Ġsmail mîralây yedinden tamamen ahz eyledim deyu takrîri kayd Ģud
00703 30
Ġkinci bölükde sekizinci onbaĢıda beĢinci nefer Halil veled-i Mehmed fevt olub verâseti zevcesi Emine ve sülbi sağîr oğlı Mehmed‟e münhasıra olub vasîsi tarafından Halil bin Halil ve Seyyid Mehmed bin Ömer Ģehâdetleriyle Ali bin Mehmed mîr-i mûmâ-ileyh bundan ahz
00308 -
Dördüncü bölükde beĢinci onbaĢıda altıncı nefer Ömer veled-i Ahmed‟in babası merkûm Ahmed‟e Mîralây Beğ‟den tamamen ahz eylediği
00474 - Altıncı bölükde altıncı onbaĢıda on ikinci nefer Ali veled-i
Mehmed‟in li-ebeveyn er karındaĢı Ahmed ve li-ebeveyn kız karındaĢı Emine‟ye münhasıra olub karındaĢı merkûm Ahmed vekâleti ibn ile mîralâydan tamamen ahz eylediği
-
-
22005 39 Dördüncü bölükde altıncı onbaĢı Ömer veled-i Ahmed‟in zevcesi
Kerime sağîr oğlı Ahmed nâm sağîrin vasîsi tarafından vekîl münhasır Ģer„îsi Hüseyin Mîralây Beğ‟den tamamen ahz eyledim deyu takrîri Ģerh Ģud
00220 -
Nefer Ebubekir veled-i Mehmed Emin fevt olub verâseti zevcesi Hadice ve vâlidesi Emine ve sağîr oğlı Mehmed ve kızları Emine ve ġerife nâm sağîrlerin vasiyesi tarafından vekîli Mehmed Sadri mîralâydan tamamen ahz eylediki takrîri kayd Ģud
00986 20
Dördüncü bölükde dördünci onbaĢıda ondördünci nefer Tuzcıoğlı Mustafa veled-i Abdullah‟ın babası merkûm Abdullah mîralâydan ahz
Ġkinci bölükde dördünci onbaĢıda onikinci nefer Ali veled-i Halil‟in babası merkûm Halil mîralâydan ahz eylediği Ģerh Ģud
00606 -
24324 09 BeĢinci bölükde dördünci onbaĢıda ondördünci neferi Hasan veled-i
Mehmed‟in babası merkûm Mehmed tereke-i müteveffâ-yı mîralâydan ahz eylediği takrîr
00776 - Ġkinci bölükde dördünci onbaĢıda onücünci neferi Ebubekir veled-i
Ömer‟in babası merkûm Ömer esmân tereke-i mîralâydan ahz ile
00735 - Dördünci bölükde ikinci onbaĢıda beĢinci nefer Niksarlı Mustafa
veled-i Mehmed fevt olub bu tarafda verâseti oldığından babası merkûm Mehmed ve vâlidesi Fatma nâm kimesneler taraflarından vekîl olan vekâleti Selim Ağa ibn-i Abdullah ve Abdullah ibn-i Mehmed nâm kimesneler Ģehâdetleriyle sâbitü‟l-vekâle Mehmed Salih ibn-i Ömer nâm kimesneye Mîralây Beğ yedinden mebâliğ-i mezkûrı huzûr-ı Ģer„de tamamen ve kâmilen ahz ve kabz eylediği
01775 -
Üçünci bölükde ikinci onbaĢıda dördünci nefer Niksarlı Ali veled-i Mahmud fevt olub verâseti babası merkûm Mahmud nâm kimesneye hissesi intikâl idüb tarafından vekîl eylediği vekâleti Selim Ağa ibn-i Abdullah ve Abdullah ibn-i Mehmed Ģehâdetleriyle sâbitü‟l-vükâle Mehmed Salih ibn-i Ömer kimesne Mîralây Beğ yedinden mebâliğ-i mezkûrı huzûr-ı Ģer„de tamamen ve kâmilen ahz ve kabz eylediği kayd Ģud. Fî 27 R sene 57
00479 -
[2] nakli yekûn 28088 09
Ġkinci alâyda üçünci bölükde birinci çavuĢ Halid veled-i Mehmed‟in terekesi vâlidesi ve zevcesi ve li-ebeveyn er karındaĢı ve li-ebeveyn kız karındaĢına münhasıra olub müteveffâ-yı merkûmın terekesi Mîralây Beğ‟den karındaĢı Ömer‟e teslîm olındığı kayd Ģud
02081 -
Birinci bölükde ikinci onbaĢıda ikinci neferi Divriğli Ali veled-i Mustafa fevt olub verâseti zevcesi ile iki nefer li-ebeveyn er karındaĢı Ġbrâhim ve Mehmed Emin nâm kimesneler tarafından bâ-hüccet-i Ģer„iye vekîlleri el-Hâc Ġsmail bin Mehmed Mîralây Beğ yedinden mebâliğ-i mezkûrı huzûr-ı Ģer„de bi‟l-vekâle tamamen ve kâmilen ahz eylediği kayd Ģud
00563 20
30732 29 Üçünci bölükde altıncı onbaĢıda yedinci nefer Divriğli Mehmed
veled-i Ali fevt olub verâseti bir nefer zevcesi ile vâlidesi Asiye ve li-ebeveyn er karındaĢı Mustafa ve DerviĢ Ġsmail nâm kimesnelerin taraflarından bâ-hüccet-i Ģer„iye vekîl olan el-Hâc Ġsmail ibn-i Mehmed Mîralây Beğ yedinden tamamen ve kâmilen ahz ü kabz eylediği kayd Ģud
