Turşucuzade Ahmet Muhtar efendi konağı taş odası'nın yapı malzemeleri ölçeğinde korunma sorunları ve öneriler

(1)

KADR HAS ÜNVERSTES

FEN BLMLER ENSTTÜSÜ

TURUCUZADE AHMET MUHTAR EFEND KONAI

TA ODASI’NIN YAPI MALZEMELER ÖLÇENDE

KORUNMA SORUNLARI VE ÖNERLER

MUSTAFA ERU

(2)

TURUCUZADE AHMET MUHTAR EFEND KONAI

TA ODASI’NIN YAPI MALZEMELER ÖLÇENDE

KORUNMA SORUNLARI VE ÖNERLER

MUSTAFA ERU

KADR HAS ÜNVERSTES ubat, 2012

(3)

(4)

ii

CONVERSATION QUESTIONS AND PROPOSALS ABOUT

THE STONE ROOM OF TURSUCUZADE AHMET MUHTAR

EFENDI MANSION CONCERNING THE BASIS OF

BUILDING MATERIALS

Abstract

In Istanbul, the capital of the Ottoman Empire for hundreds of years, stone rooms, which were embedded in mansions and seaside residences, were used to protect properties from fire and used for storage. They were also used as living spaces. In short, they served a variety of important functions.

These stone rooms, through their existence, intended uses, different functions and architectural characteristics, reflect the age which they were built.

In this study, the concept of the stone room, with its different classifications and architectural characteristics, was studied. An attempt was made to explain the location of this room - the importance of where it was placed within the home its status, relation to its environment and its history - through archival studies.

Restoration and the properties of the material that was used, as well as the factors which have affected the degradation of the building, were examined on the basis of building materials.

(5)

iii

Samples of mortar, plaster, brick, wood, metal, paint and dirt taken from the Stone Room of Turcucuzade Ahmet Muhtar Efendi Mansion were examined in the laboratory in order to determine the ingredients of the materials that were used and the state of degradation.

After laboratory studies, the rate of binder aggregate and ingredients of the mortar and plaster samples were determined and compared with each other.

Types of stone samples and their differentiation in building, the size and properties of brick samples and their ingredients, types of wooden samples and ingredients of paint samples were studied and the results compared while differentiations and similarities were determined.

Dirt samples taken from the building were analyzed to study the factors which affect the degradation of restoration building materials, the state of degradation and materials added during interventions. The effects of those materials and general status of the building were then assessed.

The materials which must be used in future restoration efforts were determined and some proposals were formulated for future generations.

(6)

iv

TURUCUZADE AHMET MUHTAR EFEND KONAI

TA ODASI’NIN YAPI MALZEMELER ÖLÇENDE

KORUNMA SORUNLARI VE ÖNERLER

Özet

Osmanl mparatorluu’na uzun yllar bakentlik yapm olan stanbul’da özellikle ahap konak ve yallara eklemlenmi olan ve saklama ihtiyacnn yan sra yangndan eyalar korumak amacyla da kullanlm olan ta odalar, yaam alan olarak kullanlmalar ve farkl ilevleriyle de karmza çkmaktadrlar.

Ta odalar; ortaya çklar, kullanm amaçlar, farkl ilevleri, mimari özellikleri ve kendilerine has yaplaryla ina edildikleri döneme ait birçok özellii günümüze tamaktadrlar.

Bu çalmada ta oda kavram, stanbul’daki ta odalarn snflandrlmas ve mimari özellikleri genel bir bak açsyla incelenmi ve Turucuzade Ahmet Muhtar Efendi Kona Ta Odas’nn yeri, konumu, bulunduu alann önemi, mevcut durumu, çevresiyle olan ilikisi ve tarihçesi ariv çalmalar ile açklanmaya çallmtr.

Yapnn geçirdii onarmlar, malzeme özellikleri ve yapnn bozulmasna etki eden faktörler ise malzeme ölçeinde aratrlmtr.

(7)

v

Turucuzade Ahmet Muhtar Efendi Kona Ta Odas’ndan alnm olan harç, sva, ta, tula, ahap, metal, boya ve kir örnekleri laboratuvar ortamnda incelemeye alnm ve malzemelerin içeriklerini, niteliklerini ve bozulmuluk durumlarn tespit etmek amacyla analizler yaplmtr.

Yaplan analizler neticesinde yapdaki harç ve sva örneklerinin balayc – agrega oranlar ve içerikleri tespit edilerek karlatrlm, ta örneklerinin türleri ve yapdaki farkllamalar, tula örneklerinin boyutsal özellikleri ve içerikleri, ahap örneklerinin türleri, metal örneklerinin türleri ve boya örneinin içerii aratrlm çkan sonuçlar birbirleri ile karlatrlarak farkllklar ve bezerlikler tespit edilmitir.

Yapdan alnan kir örnekleri ise yap malzemelerinin bozulmasna etki eden baz faktörlerin aratrlmas amacyla analiz edilmi ve çkan sonuçlar birbirleriyle karlatrlmtr.

Yap malzemelerinin özgünlüü, onarmlar, bozulmuluk durumlar, yapya müdahaleler sonucunda giren malzemeler, bu malzemelerin etkileri ve yapnn genel durumu deerlendirilmi, koruma - onarm çalmalarnda kullanlacak malzemelerin tespiti yaplarak yapnn gelecek kuaklara özgün karakteri ile aktarlmasna yönelik olarak önerilerde bulunulmutur.

(8)

vi

TEEKKÜR

Bu çalmann ortaya çkmasnda desteklerini esirgemeyen bata danman hocam Sn. Yrd. Doç. Dr. Yonca Kösebay ERKAN olmak üzere, BB Koruma Uygulama ve Denetim Müdürlüü’ne, stanbul l Özel daresi’ne, SNR Restorasyon Ltd. irketi’ne, Sn. Kimya Mühendisi Nimet ALKAN’a, Sn. Prof. Dr. Mehmet MAHRAMANLIOLU’na, Sn. Doç. Dr. Ahmet GÜLEÇ’e, Sn. Yrd. Doç. Dr. Namk AYSAL’a, Sn. Yrd. Doç. Dr. Dilek DOU’ya, Sn. Yrd. Doç. Dr. Ahmet Vefa ÇOBANOLU’na, Sn. Sanat Tarihçi – Arkeolog Ahmet ÇAKMAK’a, Sn. Maden Mühendisi Gazanfer AKINCI’ya, Sn. Restoratör Çidem KÖROLU’na,

ve özverili katklarndan dolay Sn. Jeoloji Y. Mühendisi M. Okay AHN’e, Sn. Y. Konservatör - Restoratör, Arkeolog Ergün ÇAIRAN’a ve bu çalmann her

aamasnda emei olan Sn. Y. Kimyager Hazal Özlem ERSAN’a teekkürü bir borç bilirim.

(9)

vii

ÇNDEKLER

CONVERSATION QUESTIONS AND PROPOSALS ABOUT THE STONE ROOM OF TURSUCUZADE AHMET MUHTAR EFENDI MANSION CONCERNING THE BASIS

OF BUILDING MATERIALS Abstract ... ii

TURUCUZADE AHMET MUHTAR EFEND KONAI TA ODASI’NIN YAPI MALZEMELER ÖLÇENDE KORUNMA SORUNLARI VE ÖNERLER Özet ... iv

TEEKKÜR ... vi

ÇNDEKLER ... vii

TABLO LSTES ... ix

EKL LSTES ... xi

FOTORAF LSTES ... xii

GÖRÜNTÜ LSTES ... xvi

KISALTMA VE SEMBOL LSTES... xviii

1. GR ... 1

1.1. Çalmann Amac ... 1

1.2. Çalmann Kapsam ve Yöntemi ... 2

2. TURUCUZADE AHMET MUHTAR EFEND KONAI TA ODASI ... 4

2.1. eyhülislam Turucuzade Ahmet Muhtar Efendi ... 4

2.1.1. eyhülislamlk Makam ... 5

2.2. Turucuzade Ahmet Muhtar Efendi Kona Ta Odas Yeri ve Konumu ... 6

2.3. Turucuzade Ahmet Muhtar Efendi Kona Ta Odas Tarihçesi ... 9

2.4. Ta Oda Kavram ve Turucuzade Ahmet Muhtar Efendi Kona Ta Odas Mimari Özellikleri ... 16

2.4.1. Ta Oda Kavram ... 16

2.4.2. Ta Odalarn Genel Mimari Özellikleri ... 17

2.4.3. Ta Odalarn Snflandrlmas ... 19

2.4.4. Turucuzade Ahmet Muhtar Efendi Kona Ta Odas Mimari Özellikleri ... 21

2.5. Turucuzade Ahmet Muhtar Efendi Kona Ta Odas’nn Çevresiyle Olan likisi ………..31

2.6. Turucuzade Ahmet Muhtar Efendi Kona Ta Odas’nn Mevcut Durumu ………..37

3. TURUCUZADE AHMET MUHTAR EFEND KONAI TA ODASI YAPI MALZEMELERNN ANALZLER VE DEERLENDRLMELER ... 43

3.1. Analizlerin Metodolojileri ... 43

3.1.1. Örnek Alm ... 44

3.1.2. Örneklerin Tanmlanmas ... 47

3.1.3. Asit Kayb Analizi ... 48

3.1.4. Elek Analizi ... 48

(10)

viii

3.1.6. Tuz Testleri ... 49

3.1.7. letkenlik Ölçümü ... 52

3.1.8. Protein ve Ya Testleri ... 53

3.1.9. Petrografik Analiz ... 53

3.1.10. Nokta Yükü Dayanm ndeksi Deneyi ... 55

3.1.11. SEM-EDX Analizi ... 55

3.1.12. Ahap Örneklerinin Analizi ... 56

3.2. Analiz Sonuçlar ... 58

3.2.1. Örneklerin Tanmlar ... 58

3.2.2. Asit Kayb, Elek ve Kzdrma Kayb Analizi Sonuçlar ... 76

3.2.3. Tuz Testleri, letkenlik Ölçümü ve Protein - Ya Testleri Sonuçlar ... 80

3.2.4. Petrografik Analiz Sonuçlar ... 85

3.2.4.1. Asit Kayb Analizinden Sonra Örnein Kalan Agregalarnn Stereo Mikroskop ncelemesi ………..85

3.2.4.2. Örnek Kesitlerinin Petrografik Analiz Sonuçlar ... 98

3.2.5. Nokta Yükü Dayanm ndeksi Deneyi Sonuçlar ... 135

3.2.6. SEM – EDX Analizi Sonuçlar ... 140

3.2.7. Ahap Örneklerinin Analiz Sonuçlar ... 173

3.3. Analiz Sonuçlarnn Deerlendirilmesi ... 176

3.3.1. Örneklerin Test, Deney ve Analiz Sonuçlarnn Deerlendirilmesi ... 176

3.3.2. Turucuzade Ahmet Muhtar Efendi Kona Ta Odas Yap Malzemelerinin Deerlendirilmesi ... 192 3.3.2.1. Harç Örnekleri ... 193 3.3.2.2. Sva Örnekleri ... 198 3.3.2.3. Ta Örnekleri ... 199 3.3.2.4. Tula Örnekleri ... 201 3.3.2.5. Ahap Örnekleri ... 201 3.3.2.6. Metal Örnekleri ... 201 3.3.2.7. Boya Örnei ... 202 3.3.2.8. Kir Örnekleri ... 202

4. TURUCUZADE AHMET MUHTAR EFEND KONAI TA ODASI KONSERVASYON VE RESTORASYON ÖNERLER ... 204

4.1. Konservasyon ve Restorasyon Önerileri ... 204

4.2. Koruma ve Onarm Çalmalarnda Kullanlmas Önerilen Yap Malzemeleri ……….221 4.2.1. Kireç Talar ... 221 4.2.2. Tüf Talar ... 221 4.2.3. Tulalar ... 222 4.2.4. Harçlar ... 222 4.2.5. Svalar ... 223 5. SONUÇ ... 225 6. KAYNAKLAR ... 232

EK A ÖRNEKLERN ALINDII YERLER GÖSTEREN ÇZMLER ... 239

EK B KR ÖRNEKLERNN ALINDII YERLER VE TEST SONUÇLARINI GÖSTEREN ÇZMLER ... 248

EK C YAPI MALZEMELERN GÖSTEREN ÇZMLER ... 261

(11)

ix

TABLO LSTES

Tablo 3-1. Harç Örneklerinin Kzdrma Kayb ve Asitle Kayp Analizi Sonuçlar ... 76

Tablo 3-2. Harç Örneklerinin Kzdrma Kayb ve Asitle Kayp Analizi Sonuçlar (Devam) ... 77

Tablo 3-3. Sva Örneklerinin Kzdrma Kayb ve Asitle Kayp Analizi Sonuçlar ... 77

Tablo 3-4. Ta Örneklerinin Kzdrma Kayb ve Asitle Kayp Analizi Sonuçlar ... 77

Tablo 3-5. Tula Örneklerinin Kzdrma Kayb ve Asitle Kayp Analizi Sonuçlar ... 78

Tablo 3-6. Harç Örneklerinin Elek Analizi Sonuçlar (%) ... 78

Tablo 3-7. Harç Örneklerinin Elek Analizi Sonuçlar (%) (Devam) ... 79

Tablo 3-8. Sva Örneklerinin Elek Analizi Sonuçlar (%) ... 79

Tablo 3-9. Harç Örneklerinin Tuz, Protein-Ya Testleri ve letkenlik Ölçümü Sonuçlar ... 80

Tablo 3-10. Harç Örneklerinin Tuz, Protein-Ya Testleri ve letkenlik Ölçümü Sonuçlar (Devam) . 81 Tablo 3-11. Sva Örneklerinin Tuz, Protein-Ya Testleri ve letkenlik Ölçümü Sonuçlar ... 81

Tablo 3-12. Ta Örneklerinin Tuz, Protein-Ya Testleri ve letkenlik Ölçümü Sonuçlar ... 81

Tablo 3-13. Tula Örneklerinin Tuz, Protein-Ya Testleri ve letkenlik Ölçümü Sonuçlar ... 82

Tablo 3-14. Boya Örneinin Tuz, Protein-Ya Testleri ve letkenlik Ölçümü Sonuçlar ... 82

Tablo 3-15. Kir Örneklerinin Tuz, Protein-Ya Testleri ve letkenlik Ölçümü Sonuçlar ... 83

Tablo 3-16. Kir Örneklerinin Tuz, Protein-Ya Testleri ve letkenlik Ölçümü Sonuçlar ... 84

Tablo 3-17. Harç Örneklerinin çerik Tablosu ... 131

Tablo 3-18. Harç Örneklerinin çerik Tablosu (Devam) ... 132

Tablo 3-19. Harç Örneklerinin çerik Tablosu (Devam) ... 133

Tablo 3-20. Sva Örneklerinin çerik Tablosu ... 133

Tablo 3-21. Tula Örneklerinin çerik Tablosu ... 134

Tablo 3-22. Ta Örneklerinin çerik Tablosu ... 134

Tablo 3-23. Harç Örneklerinin Nokta Yükü Dayanm ndeksi Deneyi Sonuçlar ... 135

Tablo 3-24. Harç Örneklerinin Nokta Yükü Dayanm ndeksi Deneyi Sonuçlar (Devam) ... 136

Tablo 3-25. Harç Örneklerinin Nokta Yükü Dayanm ndeksi Deneyi Sonuçlar (Devam) ... 137

Tablo 3-26. Sva Örneklerinin Nokta Yükü Dayanm ndeksi Deneyi Sonuçlar ... 138

Tablo 3-27. Ta Örneklerinin Nokta Yükü Dayanm ndeksi Deneyi Sonuçlar ... 139

Tablo 3-28. Tula Örneklerinin Nokta Yükü Dayanm ndeksi Deneyi Sonuçlar ... 139

Tablo 3-29. Harç 1’in EDX analizinde tespit edilen elementler ve varsa oksitleri (%) ... 140

Tablo 3-30. Harç 2’nin EDX analizinde tespit edilen elementler ve varsa oksitleri (%) ... 141

Tablo 3-31. Harç 3’ün EDX analizinde tespit edilen elementler ve varsa oksitleri (%) ... 141

Tablo 3-34. Harç 6’nn EDX analizinde tespit edilen elementler ve varsa oksitleri (%) ... 143

Tablo 3-37. Harç 9’un EDX analizinde tespit edilen elementler ve varsa oksitleri (%) ... 144

(12)

x

Tablo 3-67. Harç 40’n EDX analizinde tespit edilen elementler ve varsa oksitleri (%) ... 160

Tablo 3-69. Sva 1’in EDX analizinde tespit edilen elementler ve varsa oksitleri (%) ... 161

Tablo 3-70. Sva 2’nin EDX analizinde tespit edilen elementler ve varsa oksitleri (%) ... 162

Tablo 3-71. Sva 3’ün EDX analizinde tespit edilen elementler ve varsa oksitleri (%) ... 162

Tablo 3-72. Sva 4’ün EDX analizinde tespit edilen elementler ve varsa oksitleri (%) ... 163

Tablo 3-74. Sva 6’nn EDX analizinde tespit edilen elementler ve varsa oksitleri (%) ... 164

Tablo 3-75. Sva 7’nin EDX analizinde tespit edilen elementler ve varsa oksitleri (%) ... 164

Tablo 3-77. Sva 9’un EDX analizinde tespit edilen elementler ve varsa oksitleri (%) ... 165

Tablo 3-78. Sva 10’un EDX analizinde tespit edilen elementler ve varsa oksitleri (%) ... 166

Tablo 3-79. Ta 1’in EDX analizinde tespit edilen elementler ve varsa oksitleri (%) ... 166

Tablo 3-80. Ta 2’nin EDX analizinde tespit edilen elementler ve varsa oksitleri (%) ... 167

Tablo 3-81. Ta 3’ün EDX analizinde tespit edilen elementler ve varsa oksitleri (%)... 167

Tablo 3-82. Ta 4’ün EDX analizinde tespit edilen elementler ve varsa oksitleri (%)... 167

Tablo 3-84. Ta 6’nn EDX analizinde tespit edilen elementler ve varsa oksitleri (%) ... 168

Tablo 3-85. Ta 7’nin EDX analizinde tespit edilen elementler ve varsa oksitleri (%) ... 169

Tablo 3-87. Tula 1’in EDX analizinde tespit edilen elementler ve varsa oksitleri (%) ... 170

Tablo 3-88. Tula 2’nin EDX analizinde tespit edilen elementler ve varsa oksitleri (%) ... 170

Tablo 3-89. Tula 3’ün EDX analizinde tespit edilen elementler ve varsa oksitleri (%) ... 171

Tablo 3-90. Metal 1’in EDX analizinde tespit edilen elementler ve varsa oksitleri (%) ... 171

Tablo 3-91. Metal 2’nin EDX analizinde tespit edilen elementler ve varsa oksitleri (%) ... 172

Tablo 3-92. Metal 3’ün EDX analizinde tespit edilen elementler ve varsa oksitleri (%) ... 172

Tablo 3-93. Boya örneinin EDX analizinde tespit edilen elementler ve varsa oksitleri (%) ... 173

Tablo 3-94. Yap malzemeleri ve bu malzemelere yaplan test ve analizler ... 192

Tablo 3-95. Harç örneklerinin alnd yerler ve tula sralar ... 193

Tablo 3-96. Balayc – agrega oranna göre harç örnekleri ... 197

Tablo 3-97. Harçlarn alnd yerler ve tula sralarna göre agrega türleri ... 197

(13)

xi

EKL LSTES

ekil 2.1. stanbul Büyükehir Belediyesi, stanbul ehir Rehberi, 2012 ... 7

ekil 2.2. 1904 ylnda hazrlanm olan Goad Sigorta Haritas ... 7

ekil 2.3. Fatih Belediyesi, mar Plan ... 8

ekil 2.4. stanbul Arkeoloji Müzeleri, Encümen Arivi, Dosya No:1337 ... 13

ekil 2.7. Yapnn birinci kat plan... 22

(14)

xii

FOTORAF LSTES

Fotoraf 2.1. Ta Oda ve Çevresi, A.Turan Sepetçi, 2010 ... 9

Fotoraf 2.2. Birinci kat çk merdiveni ... 24

Fotoraf 2.3. Birinci kat giri kaps ... 24

Fotoraf 2.4. ki sütun ile oluturulmu ve ortadaki açkl yanlardaki açkla oranla daha büyük olan üç açklkl geçi ... 25

Fotoraf 2.5. Birinci kat giriinde yer alan sekili mekân ve mermer sütunlar ... 26

Fotoraf 2.6. Birinci kat içerisinde önü muhdes duvarlarla kapatlm olan ocak ... 26

Fotoraf 2.7. Yapnn zemin kat kuzeybat duvarnda iki yan nili ve zemin kat girii olup olmad aratrlmas gereken alan ve iki mermer sütun ile oluturulmu üçlü açklk ... 27

Fotoraf 2.8. Kuzeydou iç cephe duvarnda görülen merdiven izi ... 28

Fotoraf 2.9. Merdivenin uzand üst kat zemininin metal kepenkler ile kapatld görülmektedir. . 29

Fotoraf 2.10. Birinci katta ksmen dökülmeden kalm svalarn üzerinde görülen bezemeler ... 30

Fotoraf 2.11. Birinci katta ksmen dökülmeden kalm dier svalarn üzerinde görülen bezemeler . 30 Fotoraf 2.12. Yapnn birinci kat pencerelerinde görülen rozetli parmaklk ... 31

Fotoraf 2.13. Yapnn birinci kat penceresinde görülen yuvarlak formlu rozetli parmaklk ... 31

Fotoraf 2.14. 2010 ylnda çekilmi olan fotorafta l Özel dare binalar henüz yklmam olarak görülmekte, A. Turan Sepetçi, 2010 ... 34

Fotoraf 2.15. 2011 ylnda çekilmi olan fotorafta l Özel dare binalarna ait hafriyat kaldrma ilemleri devam etmekte... 34

Fotoraf 2.16. Müller-Wiener (2001) Sayfa: 76 (Fotoraf: 56) ... 35

Fotoraf 2.17. Fatih Kocak (2010) ... 35

Fotoraf 2.18. Ousterhout, R., Bagelen, N. (2005) Monuments of Unaging Intellect Historic Postcards of Byzantine Istanbul, Sayfa: 46 ... 36

Fotoraf 2.19. Ta oda ve çevresi, 2011 ... 36

Fotoraf 2.20. Yapnn Güneydou cephesi ... 37

Fotoraf 2.21. Yapnn Güneybat cephesi ... 38

Fotoraf 2.22. Yapnn Kuzeybat cephesi ... 38

Fotoraf 2.23.Yapnn Güneydou ve Kuzeydou cepheleri ... 39

Fotoraf 2.24.Yapnn Kuzeydou cephesi ... 39

Fotoraf 2.25. Yapnn birinci katnda yer alan muhdes bölücü duvarlar ... 40

Fotoraf 2.26. Yapnn birinci katnda mutfak olarak kullanlm olan muhdes bölüm ... 40

Fotoraf 2.27. Zemin kat içerisinde yer alan, pencere seviyesine ulam dolgu ve molozlar ... 41

Fotoraf 2.28. D taraftan kot yükselmesi sonucu gömülmü zemin kat pencereleri ... 41

Fotoraf 2.29. Pencerelerde yer alan metal parmaklklar ... 42

Fotoraf 2.30. Korozyona uram olan metal kepenk ... 42

Fotoraf 2.31. Yapnn d duvarlarnda yer alan ahap hatl boluklar ... 42

Fotoraf 2.32. Yapnn iç duvarlarndaki yer alan ahap hatl boluklar ... 42

Fotoraf 3.1. Harç 1 ... 58 Fotoraf 3.2. Harç 2 ... 58 Fotoraf 3.3. Harç 3 ... 58 Fotoraf 3.4. Harç 4 ... 59 Fotoraf 3.5. Harç 5 ... 59 Fotoraf 3.6. Harç 6 ... 59 Fotoraf 3.7. Harç 7 ... 59 Fotoraf 3.8. Harç 8 ... 60 Fotoraf 3.9. Harç 9 ... 60 Fotoraf 3.10. Harç 10 ... 60 Fotoraf 3.11. Harç 11 ... 60 Fotoraf 3.12. Harç 12 ... 61

(15)

xiii Fotoraf 3.13. Harç 13 ... 61 Fotoraf 3.14. Harç 14 ... 61 Fotoraf 3.15. Harç 15 ... 61 Fotoraf 3.16. Harç 16 ... 62 Fotoraf 3.17. Harç 17 ... 62 Fotoraf 3.18. Harç 18 ... 62 Fotoraf 3.19. Harç 19 ... 62 Fotoraf 3.20. Harç 20 ... 63 Fotoraf 3.21. Harç 21 ... 63 Fotoraf 3.22. Harç 22 ... 63 Fotoraf 3.23. Harç 23 ... 63 Fotoraf 3.24. Harç 24 ... 64 Fotoraf 3.25. Harç 25 ... 64 Fotoraf 3.26. Harç 26 ... 64 Fotoraf 3.27. Harç 27 ... 64 Fotoraf 3.28. Harç 28 ... 65 Fotoraf 3.29. Harç 29 ... 65 Fotoraf 3.30. Harç 30 ... 65 Fotoraf 3.31. Harç 31 ... 65 Fotoraf 3.32. Harç 32 ... 66 Fotoraf 3.33. Harç 33 ... 66 Fotoraf 3.34. Harç 34 ... 66 Fotoraf 3.35. Harç 35 ... 66 Fotoraf 3.36. Harç 36 ... 67 Fotoraf 3.37. Harç 37 ... 67 Fotoraf 3.38. Harç 38 ... 67 Fotoraf 3.39. Harç 39 ... 67 Fotoraf 3.40. Harç 40 ... 68 Fotoraf 3.41. Harç 41 ... 68 Fotoraf 3.42. Sva 1 ... 68 Fotoraf 3.43. Sva 2 ... 68 Fotoraf 3.44. Sva 3 ... 69 Fotoraf 3.45. Sva 4 ... 69 Fotoraf 3.46. Sva 5 ... 69 Fotoraf 3.47. Sva 6 ... 69 Fotoraf 3.48. Sva 7 ... 70 Fotoraf 3.49. Sva 8 ... 70 Fotoraf 3.50. Sva 9 ... 70 Fotoraf 3.51. Sva 10 ... 70 Fotoraf 3.52. Ta 1 ... 71 Fotoraf 3.53. Ta 2 ... 71 Fotoraf 3.54. Ta 3 ... 71 Fotoraf 3.55. Ta 4 ... 71 Fotoraf 3.56. Ta 5 ... 72 Fotoraf 3.57. Ta 6 ... 72 Fotoraf 3.58. Ta 7 ... 72 Fotoraf 3.59. Ta 8 ... 72 Fotoraf 3.60. Tula 1 ... 73 Fotoraf 3.61. Tula 2 ... 73 Fotoraf 3.62. Tula 3 ... 73 Fotoraf 3.63. Ahap 1 ... 74 Fotoraf 3.64. Ahap 2 ... 74 Fotoraf 3.65. Metal 1 ... 74 Fotoraf 3.66. Metal 2 ... 75 Fotoraf 3.67. Metal 3 ... 75 Fotoraf 3.68. Boya 1 ... 75

Fotoraf 3.69. Harç 1’in polarizan mikroskop detay görünümü ... 98

Fotoraf 3.70. Harç 2’nin polarizan mikroskop detay görünümü ... 99

Fotoraf 3.71. Harç 3’ün polarizan mikroskop detay görünümü ... 99

(16)

xiv

Fotoraf 3.74. Harç 6’nn polarizan mikroskop detay görünümü ... 101

Fotoraf 3.77. Harç 9’un polarizan mikroskop detay görünümü ... 102

Fotoraf 3.108. Harç 40’n polarizan mikroskop detay görünümü ... 118

Fotoraf 3.110. Sva 1’in polarizan mikroskop detay görünümü ... 120

Fotoraf 3.111. Sva 2’nin polarizan mikroskop detay görünümü ... 120

Fotoraf 3.112. Sva 3’ün polarizan mikroskop detay görünümü ... 121

Fotoraf 3.113. Sva 4’ün polarizan mikroskop detay görünümü ... 121

Fotoraf 3.115. Sva 6’nn polarizan mikroskop detay görünümü ... 122

Fotoraf 3.116. Sva 7’nin polarizan mikroskop detay görünümü ... 123

Fotoraf 3.118. Sva 9’un polarizan mikroskop detay görünümü ... 124

Fotoraf 3.119. Sva 10’un polarizan mikroskop detay görünümü ... 124

Fotoraf 3.120. Ta 1’in polarizan mikroskop detay görünümü ... 125

Fotoraf 3.121. Ta 2’nin polarizan mikroskop detay görünümü ... 125

Fotoraf 3.122. Ta 3’ün polarizan mikroskop detay görünümü ... 126

Fotoraf 3.123. Ta 4’ün polarizan mikroskop detay görünümü ... 126

Fotoraf 3.125. Ta 6’nn polarizan mikroskop detay görünümü ... 127

Fotoraf 3.126. Ta 7’nin polarizan mikroskop detay görünümü ... 128

Fotoraf 3.128. Tula 1’in polarizan mikroskop detay görünümü ... 129

Fotoraf 3.129. Tula 2’nin polarizan mikroskop detay görünümü ... 130

Fotoraf 3.130. Tula 3’ün polarizan mikroskop detay görünümü ... 130

(17)

xv

Fotoraf 3.132. Ahap 1‘in solda radyal kesidinden alnm, sada teet kesidinden alnm mikroskop

detay görünümü ... 174

Fotoraf 3.133. Ahap 2’nin enine kesidinden alnm böcek zararnn görülebildii mikroskop detay görünümü ... 175

Fotoraf 3.134. Ahap 2’nin solda radyal kesidinden alnm, sada teet kesidinden alnm mikroskop detay görünümü ... 176

Fotoraf 4.1. Yapnn birinci katnda yer alan niteliksiz muhdes duvarlar ... 208

Fotoraf 4.2. Yapnn birinci katnda yer alan muhdes duvarlarn yan sra orijinal duvarlara da çimento svalar uyguland görülmektedir. ... 208

Fotoraf 4.3. Yapnn güneybat cephesinde gelimi olan aaç (solda) ... 210

Fotoraf 4.4. Yap içerisinde gelimi olan aaç (sada) ... 210

Fotoraf 4.5. Yapnn kuzeydou cephesini tamamen kaplam olan bitkiler ... 211

Fotoraf 4.6. Yapnn zemin katnda, svalarn arkasna kadar ilerlemi olan bitki kökleri ... 211

Fotoraf 4.7. Yapnn zemin katndaki boalm hatl yuvas ... 212

Fotoraf 4.8. Yapnn zemin katndaki boalm hatl yuvas ... 212

Fotoraf 4.9. Korozyona uram olan parmaklklarn ksmen varlklarn sürdürdükleri ancak oldukça hasarl olduklar görülmektedir ... 213

Fotoraf 4.10. Korozyona uram olan parmaklklar ve kurun lokma detay ... 213

Fotoraf 4.11. Korozyona uram olan parmaklklar ve kurun lokma detay ... 213

Fotoraf 4.12. Zemin katta yer alan gergi ve sütun bilezik metallerinin mevcut durumu Fotoraf 4.13. Zemin katta yer alan gergi metalinin detay ... 214

Fotoraf 4.14. Korozyon etkisi ile fiziksel zarara uram olan sütun bal ... 215

Fotoraf 4.15. Korunmuluk durumu iyi olan sütun bilezii (sada) ... 215

Fotoraf 4.16. Yapnn güneydou ve kuzeydou cephelerinin kesitii yerdeki yüzey kirlilikleri .. 217

Fotoraf 4.17. Yapnn güneydou cephesinde olumu olan alçta kirlilikler ... 217

Fotoraf 4.18. Yapnn güneydou cephesinde olumu (kabuklanma) alçta kirlilikler ve yüzeyde birikmi olan tuz kristalleri ... 218

Fotoraf 4.19. Yapnn güneybat cephesinde yer alan metal kepenkli pencere denizliindeki deitirilmesi gerekli olan tüf ta ... 219

Fotoraf 4.20. Yapnn güneydou cephesinde görülen derz boalmalar ve bozulmu durumda olan tüf ta ... 220

Kayna belirtilmemi olan bütün fotoraflar Sn. Hazal Özlem Ersan tarafndan, polarizan mikroskop fotoraflar Sn. Jeoloji Y. Mühendisi M. Okay ahin tarafndan, ahap örneklerinin mikroskop fotoraflar Sn. Yrd. Doç. Dr. Dilek Dou tarafndan çekilmitir.

(18)

xvi

GÖRÜNTÜ LSTES

Görüntü 3.1. Harç 1’in SEM görüntüsü ... 140

Görüntü 3.2. Harç 2’nin SEM görüntüsü ... 140

Görüntü 3.3. Harç 3’ün SEM görüntüsü ... 141

Görüntü 3.6. Harç 6’nn SEM görüntüsü ... 142

Görüntü 3.9. Harç 9’un SEM görüntüsü ... 144

Görüntü 3.40. Harç 40’n SEM görüntüsü ... 159

Görüntü 3.42. Sva 1’in SEM görüntüsü ... 161

Görüntü 3.43. Sva 2’nin SEM görüntüsü ... 161

Görüntü 3.44. Sva 3’ün SEM görüntüsü ... 162

Görüntü 3.45. Sva 4’ün SEM görüntüsü ... 162

Görüntü 3.46. Sva 5’in SEM görüntüsü ... 163

Görüntü 3.47. Sva 6’nn SEM görüntüsü ... 163

Görüntü 3.48. Sva 7’nin SEM görüntüsü ... 164

(19)

xvii

Görüntü 3.50. Sva 9’un SEM görüntüsü ... 165

Görüntü 3.51. Sva 10’un SEM görüntüsü ... 165

Görüntü 3.52. Ta 1’in SEM görüntüsü ... 166

Görüntü 3.53. Ta 2’nin SEM görüntüsü ... 166

Görüntü 3.54. Ta 3’ün SEM görüntüsü ... 167

Görüntü 3.55. Ta 4’ün SEM görüntüsü ... 167

Görüntü 3.57. Ta 6’nn SEM görüntüsü ... 168

Görüntü 3.58. Ta 7’nin SEM görüntüsü ... 169

Görüntü 3.60. Tula 1’in SEM görüntüsü ... 170

Görüntü 3.61. Tula 2’nin SEM görüntüsü ... 170

Görüntü 3.62. Tula 3’ün SEM görüntüsü ... 171

Görüntü 3.63. Metal 1’in SEM görüntüsü ... 171

Görüntü 3.64. Metal 2’nin SEM görüntüsü ... 172

Görüntü 3.65. Metal 3’ün SEM görüntüsü ... 172

Görüntü 3.66. Boya örneinin SEM görüntüsü ... 173

SEM görüntüleme ilemleri Sn. Y. Kimyager Hazal Özlem Ersan tarafndan yaplmtr.

(20)

xviii

KISALTMA VE SEMBOL LSTES

bkz. : Baknz

EDX : Energy Dispersive X-ray Spectroscopy BB : stanbul Büyükehir Belediyesi

ICCROM : International Center for the Study of the Preservation and Restoration of Cultural Property

KUDEB : Koruma Uygulama ve Denetim Müdürlüü SEM : Scanning Electron Microscope

TSE : Türk Standartlar Enstitüsü vb. : Ve benzeri g : Gram ml : Mililitre mm : Milimetre cm : Santimetre m : Metre

MPa : Mega Pascal

μ : Mikron

μm : Mikrometre °C : Santigrat derece

% : Yüzde

μS / cm : Mikro Siemens / Santimetre > : Büyüktür

: Düzensiz ekilli örnek deneyi : Zayflk düzlemine dik

(21)

1

1. GR

1.1. Çalmann Amac

stanbul’da ahap yaplarn özellikle de büyük konak ve yallarn saklama ihtiyaçlarn karlamak üzere ina edilen ta odalar gerek kendilerine has mimarileri gerekse farkl ilevlerle kullanlm olmalar sebebiyle farkl bir yere sahiptirler.

Turucuzade Ahmet Muhtar Efendi’nin kona hakknda herhangi bir bilgi günümüze ulamam olmasna karn yapya bal olarak ina edilen ta oda günümüzde mevcudiyetini sürdürmektedir.

Turucuzade Ahmet Muhtar Efendi Kona Ta odas ise bulunduu yer ve konumu gerei Ayasofya gibi stanbul’un mimarlk mirasna ait en önemli yaplarla ayn alanda yer almaktadr. stanbul’un tarih boyunca kültürel ve mimari açdan geçirdii deiimler göz önünde bulundurulduunda günümüze kadar ulamay baarm olan bu yap döneminin mimarisi ve yaam biçimine dair çeitli bilgileri barndrmasnn yannda yaplm olduu dönemin malzeme ve yapm tekniklerine ait birçok bilgiyi de bizlere sunmaktadr.

Turucuzade Ahmet Muhtar Efendi Kona Ta Odas yakn zamana kadar çevresine ina edilmi olan yaplar ve bulunduu arazi gerei gözlerden uzak kalm ve yap hakknda çok az sayda çalma yaplmtr. Yap, geçirmi olduu yangnlar ve depremlerin ardndan terk edilmi, muhdes baz eklerle ksa bir süre kullanlm olsa da günümüzde bakmsz ve uzun süredir kaderine terk edilmi durumdadr.

Bu çalmada, ta odalar ile ilgili yaplan çalmalarn az sayda olmas ve özellikle de Turucuzade Ahmet Muhtar Efendi Kona Ta Odas hakknda yaplan aratrmalarn yetersizlii nedeniyle, yapnn tarihçesi, geçirdii onarmlar ve

(22)

2

malzeme teknolojileri hakknda bilgi edinebilmek ve yapnn korunma sürecine dair öneriler oluturabilmek amaçlanmtr.

1.2. Çalmann Kapsam ve Yöntemi

Ta oda kavramnn ortaya çk, ta odalarn genel ilev ve özellikleri, Turucuzade Ahmet Muhtar Efendi Kona Ta Odasnn tarihsel süreçteki yeri, durumu, geçirdii onarmlar, günümüzdeki durumu ve çevresiyle olan ilikisi, yap hakkndaki bilgiler ve belgeler aratrlarak ortaya konulmaya çallmtr.

Turucuzade Ahmet Muhtar Efendi Kona Ta Odas’na ait yap malzemelerinin laboratuvar ortamnda kimyasal içeriklerinin, makroskobik, mikroskobik ve fizokomekanik özelliklerinin incelenmesi amacyla yapnn farkl noktalarndan örnekler alnm ve örnek yerleri rölöveler üzerine ilenmitir. Yapdan toplam 41 adet harç örnei, 10 adet sva örnei, 8 adet ta örnei, 3 adet tula örnei, 2 adet ahap örnei, 3 adet metal örnei, 1 adet boya örnei ve 81 adet kir örnei alnmtr.

Analiz çalmalar yaplrken; malzemenin cinslerine göre ortak veya farkl yöntemler izlenmi; harç, sva, ta ve tulalara kzdrma kayb (kalsinasyon) analizi, asitle muamele (asit kayb) analizi, elek analizi, petrografik analiz, SEM – EDX analizi, nokta yükü dayanm tayini, tuz testleri, protein ve ya testleri yaplmtr. Metal örneklerine yalnzca SEM – EDX, boya örneine protein, ya ve SEM – EDX, kir örneklerine ise protein ya ve tuz testleri yaplmtr. Ayrca ahap örneklerinin enine, radyal ve teet kesitleri hazrlanarak makroskobik ve mikroskobik incelemelerle türleri belirlenmitir.

Kzdrma kayb analizi ve asitle muamele analizleriyle harç, sva gibi malzemelerin balayc ve agrega oranlar tespit edilirken, elek analizleriyle asitle muamele sonras kalan agregalarn boyutsal özellikleri 5000μ, 2500μ, 1000μ, 500μ, 250μ, 125μ ve 63μ gözenek boyutlu eleklerle tespit edilmitir. Petrografik analizlerle talarn ve harç, sva gibi malzemelerin içerisindeki agregalarn türleri tespit edilirken ayn zamanda balayc - agrega ilikileri aratrlmtr.

(23)

3

SEM – EDX analizleriyle malzemelerin kimyasal içerikleri hakknda derinlemesine bilgi elde edilirken, nokta yükü dayanm tayini ile malzemelerin fizikomekanik mukavemetleri belirlenmitir. Protein ve ya analizleriyle yap malzemelerinin içerisindeki organik katk maddeleri aratrlm, tuz testleriyle ise yapda klor, sülfat, nitrat, fosfat ve karbonat tuzlarnn ne oranda bulunduunun ve yapya ne tür zararlar verdiklerinin aratrlmas yaplmtr.

Yap malzemelerinin içerikleri, nitelikleri, katk maddeleri ve bozulma sebepleri yukarda anlatlan yöntemlerle tespit edilmeye çallm, malzemelerin aralarndaki fark ve benzerlikler aratrlm, sonuçlar deerlendirilerek yapnn korunmas ve onarmna yönelik öneriler oluturulmaya çallmtr.

Harç, sva, ta, tula, metal, ahap ve boya gibi yap malzemelerinin ve bu malzemelere etki eden faktörlerin aratrlmas amacyla yaplan analiz çalmalar stanbul Büyükehir Belediyesi Koruma, Uygulama ve Denetim Müdürlüü (KUDEB), Restorasyon ve Konservasyon Laboratuvarlar’nda yaplmtr.

(24)

4

2. TURUCUZADE AHMET MUHTAR EFEND KONAI

TA ODASI

2.1. eyhülislam Turucuzade Ahmet Muhtar Efendi

1822(1823) – 1875 yllar arasnda yaam olan Turucuzade Ahmet Muhtar Efendi Osmanl mparatorluu’nun yüz on ikici eyhülislamdr (Altnsu, 1972, 204).

stanbul’da domu olan Ahmet Muhtar Efendi’nin turucu lakabyla anlmasnn sebebi ise babas Ahmet Aa’nn (dier kaynaklara göre brahim Aa*_{) Ayasofya’da}

turucular kethüdas olmasndandr. Ahmet Muhtar Efendi genç yata tahsilini tamamladktan sonra Filibeli Halil Fevzi Efendi’den icazet alm ve özellikle de Arap ve Fars edebiyatlar konusunda kendisini yetitirmitir. Ruûs imtihann kazanarak çeitli medreselerde müderrislik yaptktan sonra stanbul Mahkemesi bâ nâiblii, mahfil er’iyyatçl, Mektebi Mülkiye fkh hocal, Divan- Ahkâm- Adliyye üyelii, iki defa da Dar- ura-y askeri müftülüü görevlerinde bulunmu daha sonra ise Haremeyn ve stanbul kadl payelerini almtr (pirli, 1989, 106).

6 Kasm 1872’de eyhülislamla tayin edildiinde ise henüz kazaskerlik görevi yapmad için teammüllere aykr olarak atanm olmasnn ulema arasnda huzursuzluk oluturduu söylenmektedir (pirli, 1989, 106).

eyhülislam Turucuzade Ahmet Muhtar Efendi’nin Selimiye Tekkesi’ne mensup olduu bilinmektedir (Tanman, 1994(a), 516–518).

Abdülkadir Altnsu, Osmanl ehülislamlar, Ankara, 1972, 204 ve Reat Ekrem Koçu – Mehmet Ali Akbay, stanbul Ansiklopedisi, stanbul, 1958, 397. Her iki kaynakta da brahim Aa olarak belirtilmitir.

(25)

5

11 Haziran 1874 ylnda Sultan Abdülaziz tarafndan görevinden alnmtr. 15 Ekim 1875 tarihinde ise Kzltoprak’taki kökünde öldüü ve Karacaahmet mezarlna defnedildii kaynaklarda yer almaktadr (pirli, 1989, 106).

Görevden alnma sebebi ise Valide Pertevniyal Sultan’n kahveciban kovmas ve Valide Sultan ile aralarnn açlmasdr. Ancak meiat kay yerine idarei mahsusann vapuruna binerek boazn bir kysndan dier kysna geçmesi, makamnn arln bilmeyip halk arasna karmas ho karlanmam ve azledilmesi için bahane olmutur (Koçu ve Akbay, 1958, 397).

2.1.1. eyhülislamlk Makam

eyhülislamlk kavramnn tarihsel süreç içerinde ortaya çkna baktmzda 10. yüzylda anlmaya balanan bir kavram olduunu görmekteyiz (Uzunçarl, 1988, 174).

Kelime anlam olarak lügatlerde bilge, yal kimse ve reis gibi anlamlar bulunan eyh kelimesi ile slam kelimesinin birleimiyle oluan eyhülislam tabiri slam dünyasnda ulemalar için kullanlan bir tabir olarak karmza çkmaktadr( pirli, 2010, 91).

eyhülislamln dini bir müessese olmas ise Osmanllar devrinde gerçeklemi ve 16. yüzyln balarnda eyhülislamlk müessesesinin önemi artmtr. eyhülislamlk ayn zamanda müftilenam, meihat ve meihat- islamiye eklinde anlmtr. 16. yüzyln ortalarna doru idari anlamda yükseli gösteren eyhülislamlar yüzyl sonunda veziriazamlar ile e bir seviyeye kadar ulamlardr. 18. yüzyla gelindiinde bir takm isyan hareketlerinde siyasi roller üstlenilmesi kurumun itibarn zedelemi, 19. yüzyla gelindiinde ise eyhülislamlarn ilmiye gücü azalmtr (pirli, 2010, 92).

eyhülislamlarn görevleri arasnda en önemli ileri kendilerine danlan dini, siyasi ve idari konularda fetva vermekti. eyhülislamlk makam Osmanl mparatorluu’nun çeitli evrelerinde farkl yetkilerle donatlm; balarda idari anlamda görev ve yetkileri snrl iken 16. yüzyl ortalarnda bu yetki ve görevlerin

(26)

6

art gösterdii görülmektedir. 17. yüzyldan itibaren ise eyhülislamlar fiili olarak idarenin içerisinde yer almlardr. eyhülislamlarn dier önemli görevleri arasnda ise bütün eyalet, sancak ve kaza müftülerinin tayinleri, azilleri, yer deiimleri ve fetva tekilatyla ilgili dier sorunlarn çözümü de yer almaktadr (pirli, 2010, 94–95).

eyhülislamlar makam olarak 19. yüzyla kadar kendi evlerinin selamlk bölümünü kullanmlar 1826 tarihinden sonra ise meiat makam er-i kurumlaryla birlikte Aakaps’na tanm ve Bab- Meiat olarak adlandrlmtr.

Bab- Meiattan önce eyhülislam tayin edilen kiinin oturduu konak münasip deilse münasip bir konaa tanr ve eyhülislam dairesi çalanlar konan selamlk bölümünde meiate ait ileri görürlerdi (Uzunçarl, 1988, 195–196 ).

eyhülislamlk makam Cumhuriyetin kuruluu ile birlikte er’iyye ve Evkaf vekaletine dönütürülmü, 1924 ylnda halifelik makamnn kaldrlmasyla birlikte de Diyanet leri Bakanl kurulmutur (pirli, 2010, 95–96).

2.2. Turucuzade Ahmet Muhtar Efendi Kona Ta Odas Yeri ve Konumu

Turucuzade Ahmet Muhtar Efendi Kona’nn yeri tam olarak bilinmemektedir. Ta odann bulunduu 54 ada ve çevresine dair yaplan ariv çalmalar ve haritalarda ahap konaklarn varl bilinse de bu yaplar Turucuzade Ahmet Muhtar Efendi Kona ile ilikilendirilememitir. Konan bölgede çkan yangnlar neticesinde yok olmu olabilecei düünülmektedir.

Turucuzade Ahmet Muhtar Efendi Kona Ta Odas; stanbul ili, Fatih ilçesi, Alemdar Mahallesi’nde, Yerebatan Caddesi ile Alemdar Caddesi’nin kesitii bölgenin yaknnda 89 pafta 54 ada 2 parselde yer almaktadr. stanbul Emniyet Müdürlüü’ne bal Turizm ube Müdürlüü ile günümüzde UCLG (United Cities and Local Governments) - MEWA (Middle East and West Asia Section) binas olarak kullanlan Talat Paa Kona’nn arasndan geçerek ulalan yap Turizm ube Müdürlüü’nün bahçesinde yer almakta, ayrca yapnn kuzeydousunda Yücel Kültür Vakf (Abud Efendi Kona), kuzeybatsnda l Özel daresi binalar

(27)

7

yer almaktadr. (l Özel daresi binalarnn bir ksm 2011 yl itibariyle yklmken bir ksm mevcudiyetini sürdürmektedir.) Yap, Yerebatan sarncnn üstündeki araziye bitiik olarak konumlanm durumdadr.

ekil 2.1. stanbul Büyükehir Belediyesi, stanbul ehir Rehberi, 2012

(28)

8

1904 ylnda hazrlanm olan Goad Sigorta Haritalar’na göre; ta odann bulunduu alan Abud Efendi Kona (Yücel Kültür Vakf) ve mütemilat ile ilikilendirilmi olarak görülmektedir. Haritada ta odann bulunduu alanda krmz renkle gösterilmi yapnn üzerinde “VTE F” ve “T” sembolleri yer almaktadr. Krmz renk; tula ve ta binalar ifade ederken, “VTE_{F” sembolü yapda Fransz tonozu (volta}

döeme) olduunu göstermektedir. Bu tonoz sistemi Abud Efendi Kona mütemilat için uygun olsa dahi ta oda için söz konusu deildir. “T” sembolü ise yapnn tula - kiremit çatl olduunu göstermektedir.

ekil 2.2’deki Goad Haritas’nda iaretlenmi alanda görülen yap, konumu ve plan tipi itibariyle ta odann üst kat plan ile benzerlik göstermektedir. Haritadaki renk ve sembollerle de kargir ve kiremit çatl olarak gösterilen yap ta odann mimari özellikleri ile de uyum gösterir niteliktedir.

ekil 2.3. Fatih Belediyesi, mar Plan

Fatih Belediyesi mar Plan’nda 89 pafta 54 ada 2 parselde ve iaretli alanda yer alan ta odann üzerinde “Yönetim Merkez Polis Karakolu” yazmaktadr. 2 parselde yer alan ve günümüzde Turizm Polisi tarafndan kullanlan bina ile ayn parselde bulunan ta oda hakknda imar planlarnda herhangi bir bilgi bulunmamasna karn Goad Haritas (ekil 2.2) ile karlatrldnda, Abud Efendi Kona (Yücel Kültür Vakf) ve mütemilat ile bitiik konumlar Goad Haritas’n dorular niteliktedir.

(29)

9

Fotoraf 2.1. Ta Oda ve Çevresi, A.Turan Sepetçi, 2010 2.3. Turucuzade Ahmet Muhtar Efendi Kona Ta Odas Tarihçesi

Bamsz ta oda olarak snflandrlm olan, yapm tarihi ve banisi hakknda kesin bir bilgi bulunmayan yapnn, bal bulunduu ana yap hakknda da herhangi bir bilgiye ulalamamtr. Ancak ta oda hakknda çeitli kaynaklarda baz bilgilere ulalabilmitir.

Sedat Hakk Eldem ta odalar konusuna da deindii eserinde yapnn ehit Ali Paa konana ait olabilecei rivayetinden bahseder (Eldem,1986, 254).

M. B. Tanman ve A.V. Çobanolu da Sultan Ahmet bölgesini inceledikleri eserlerinde yapnn Sadrazam ehit Ali Paa’ya ait Sarayn ta odas olabileceine deinmilerdir (Tanman ve Çobanolu, 2010, 35).

Ta odalarn konu edildii dier bir çalmada ise S. rem Dizdar, yapnn adn Eldem’in çalmalarna bal kalarak ehit Ali Paa Kona Ta Odas olarak belirtmitir (Dizdar, 2005, 76).

ehit Ali Paa 1713–1716 tarihleri arasnda sadrazamlk yapmtr. Silahtar ve damat unvanlaryla da anlan paann ehzadeba’nda ve Üskübi mahallesinde kona, Kuzguncuk’ta ise yals olduu kaynaklarda yer almaktadr (Özcan, 2010, 433–434).

(30)

10

lber Ortayl, Vahdettin Engin ve Erhan Afyoncu ise Eminönü ile ilgili çalmalarnda yapya ait bir isimlendirme yapmamakla beraber Alemdar Mustafa Paa’nn yeniçeriler tarafndan bu binada kuatld srada, kendisinin de içinde olduu halde binay havaya uçurduu bilgisine yer vermilerdir (Ortayl ve dierleri, 2008, 238). Ancak Afyoncu ile yaplan görümede bu bilginin halk arasnda yaylm olan bir rivayetten öteye geçmedii bilgisi edinilmitir.

Alemdar vakas olarak tarihte yerini alm olan bu olayn yap ile ilgili olduu söylencesi bulunsa da herhangi bir belge ve kesin bir bilgi bulunmamas sebebiyle bu olay yap ile ilintili olarak deerlendirilmemitir. Ancak bu rivayetin ortaya atlmasndaki neden kuvvetle muhtemel Yerebatan Sarnc’nn üzerinde olduu belirtilen cebehane ile ilgili olmaldr.

Sakaolu, Yerebatan Sarncn referans vererek sarnç üzerinde cebehane ana binasnn (Cebenane-i Amire) yer aldn belirtmektedir. 1826 ylnda cebeci oca kapatlnca cebehanede de üretimin durduu bilinmektedir (Sakaolu, 1994, 390–391).

Yaplan aratrmalarda Kültür ve Tabiat Varlklarn Koruma Kurullar’nda yapya ait herhangi bir dosya bulunmamas da yapnn tarihçesi açsndan önemli bir bilgi eksiklii oluturmaktadr. Ancak ta oda 89 pafta 54 ada 2 parselde yer almaktadr. 2 parsel, günümüzde Turizm Polisi tarafndan kullanlan yapy da kapsad için 2 parsel ile ilgili Kültür ve Tabiat Varlklarn Koruma Kurulu Arivi’nde birçok belge olmasna karn ta oda ile ilgili herhangi bir belge veya bilgi bulunmamakta, sadece 2 parselin 1930 tarihli tapu kaytlarna göre Hazine-i Maliye’ye ait olduu, 1960 yl itibariyle de Dahiliye Vekaleti’ne tahsis edildii bilgisi yer almaktadr.

Ayrca incelenen Alman Mavileri, Ayverdi Haritalar, dier haritalar ve hava fotoraflarndan yeterince bilgi elde edilememi; Suat Nirven tarafndan 1950’li yllarda hazrlanan haritada ise ta odann bulunduu alan yanm cami harabesi olarak gösterilmitir (Pervititch (Suat Nirven Haritalar Bölümü), 2001, 308).

(31)

11

Ali Musluba’n Sultanahmet Tarihi Alan Aratrmas kitabnn haritalar bölümünde 1 / 1000 ölçekli haritada ise ta oda Üskübiye Mescidi olarak gösterilmitir (Musluba, 2007, 1 / 1000 ölçekli harita). Üskübiye Mescidi’nin ta odaya yakn konumda bulunmas sebebiyle bu gösterimin karklk sonucu olduu düünülmektedir.

Ta oda, gerek bulunduu yer gerekse konumu gerei stanbul’un mimari mirasnn en çok göze çarpt bölgesinde olmasna ramen yapnn tarihçesi hakkndaki bilgimiz oldukça snrldr.

Milli Emlak arivlerinde, yapya ait dosyada, yapnn 80’li yllara kadar konut olarak igal edildiine dair birçok belge bulunmasna ramen yapnn ad ve niteliine dair herhangi bir bilgi yer almamaktadr.

stanbul Arkeoloji Müzeleri Encümen arivinde yaplan çalmalarda ise, yapya ait 1337 numaral dosyada üç adet belge bulunmu ve yapnn isimlendirilmesi bu belgelere dayanlarak yaplmtr (bkz. ekil 2.4, ekil 2.5 ve ekil 2.6). Bulunan belgelerde yapnn 1943 ylna ait fotoraflar ve 1944 ylnda düzenlenmi olan evrak yer almaktadr. Evrakta yapnn 18. yüzylda yaplm olduu, kadim ve büyük konaklardan eyhülislam Turucuzade Ahmet Muhtar Efendi’nin konana ait ta oda olduu, 1944 yl itibariyle mülkiyetinin Milli Emlak’a ait olduu, son asr kalfalar tarafndan yapld ve mevcut durumunun metruk olduu bilgilerine ulalmtr.

Ayrca ayn belgede yapnn durumu deerlendirilirken tonozunun çökmü olduu, kat ksmlarnn yklm olduu pencere ve parmaklklarnn da döküldüü belirtilmi, yapnn bu duruma gelmesinin sebebi ise yangnlar ve 310 (Miladi 1894) tarihli depreme balanmtr (bkz. ekil 2.4).

Ayasofya ve çevresini etkiler nitelikte 1741, 1755, 1808 ve 1912’de çkan büyük yangnlar bölgede büyük tahribatlara yol açmtr. Bu yangnlar srasnda birçok ahap konan da yand bilinmektedir (Cezar, 1963, 356–379). Bu yangnlarla birlikte ta odann bal bulunduu konak ve ta odann kendisinin de zarar görmü olmas muhtemeldir.

(32)

12

Dier belgede ise ‘‘Bu bina XVIII. asrda ahap konak ve saraylarn dâhilinde yangndan eyay korumak için yaplmas mutad olan kargir dairelerden biridir. Bu bina tonozlu ve iki katl olup arkasna mülask dier kargir binalar daha mevcut ise de bunlar ksm ksm ayrlm, buras Sultan Abdülaziz devri ilmiye ricalinden olup stanbul payesinden mesnedi Meihate irtika eden Turucuzade Ahmet Muhtar Efendi merhumun kona arkasnda kalmtr. imdi Milli Emlak uhdesinde bulunmaktadr. Binann medhali karakol binasnn bahçesindedir.’’ eklinde bir açklama ile yapya ait bilgiler yer almaktadr (bkz. ekil 2.5)

ekil 2.3’de yer alan imar plannda karakol binas olarak anlan yap günümüzde de stanbul Emniyet Müdürlüü’ne bal Turizm ube Müdürlüü olarak kullanlmaktadr. Bu müdürlükte görevli kiilerle yaplan görümelerde, ta oda binasnn yakn tarihe kadar mevcut harabe haline ramen baz eyalarn depolanmas amacyla da ksmen kullanld bilgisine ulalmtr.

ekil 2.4 ve 2.5’deki ariv belgelerinde 18. yüzylda yapld ve eyhülislam Turucuzade Ahmet Muhtar Efendi’nin konana ait ta oda olduu vurgulanan yapnn banisi kesin olarak bilinmemektedir.

Turucuzade Ahmet Muhtar Efendi’nin 19. yüzylda yaad dikkate alnrsa, hakknda herhangi bir bilgiye ulaamadmz konan ve bu çalmann konusunu oluturan ta odann Turucuzade Ahmet Muhtar Efendi’den önce ina edilmi olabilecei ve daha sonra el deitirmi olabilecei ihtimali dikkate alnmaldr.

Turucuzade Ahmet Muhtar Efendi’nin hangi tarihlerde kona ve dolaysyla ta oday kulland, konan ne zaman ykld ve tam yeri hakknda bilgiye ulalamam ancak 1875 ylnda vefat eden Turucuzade Ahmet Muhtar Efendi’nin Kzltoprak semtinde yer alan konanda son günlerini geçirdii bilgisi elde edilmitir.

(33)

13

(34)

14

(35)

15

(36)

16

2.4. Ta Oda Kavram ve Turucuzade Ahmet Muhtar Efendi Kona Ta Odas Mimari Özellikleri

2.4.1. Ta Oda Kavram

Türk konut sisteminin temel öesi olan oda esas itibariyle çok geni bir kavram olmakla beraber oda ve ota kelimelerinin etimolojik yaknl, (Tanyeli,1996, 426) da göz önünde bulundurulduunda geçmiten gelen bir sürekliliin göstergesi niteliindedir.

Konutlarda en küçük birim olarak nitelendirilen oda kavram Osmanl’da Yeniçeri klalarna, kent içerisinde taradan çalmaya gelenlerin kullandklar hanlara, i yerlerindeki tek gözlü yerlere (bekâr odalar), sarayda ise Enderun snflarna denilmekteydi (Odalar, Dünden Bugüne stanbul Ansiklopedisi, Cilt 8, 339).

Odalar kullanm biçimlerine göre konutlarda asma oda, sra odalar, ön oda, arka oda, çalma odas gibi farkl isimler almakta iken saraylarda ilevlerine göre taht odas, kahve odas, hazine odas, mabeyn odas, divan odas gibi isimlerle anlrlard (Akn, 2008, 1156).

Konutlarn içerisinde ilev ve kullanm amaçlarna göre; boyutu, biçimi ve konumu farkllaan odalar, yerel farkllklar da göstererek yapm amaçlarna hizmet ederler. Bütün bu farklarn ortaya çknn temel sebebi ise zaman içerisinde deien ihtiyaçlar, yerel kaynaklar ve konut tipolojisindeki deiimlerdir. Konutlarn yapld yer ve döneme göre, konut yapmnda kullanlan malzemelerin farkllklarna göre ve doal sebeplerle ortaya çkan ihtiyaçlar gerei konutlara eklentili baz yap biçimleri de karmza çkmaktadr.

Özellikle 18. yüzyla gelindiinde ve 19. yüzyl boyunca saklama ihtiyac, stanbul bölgesinde konak ve yallarn belirli bölgelerine eklemlenen yaplar ile giderilmeye çallm ve bu yaplar yapm amaçlarn da aan baz ilevlerle kullanlmlardr.

(37)

17

Oda, barnma odakl bir mekân olarak karmza çkmakla beraber sadece barnma deil beraberinde saklama maksad ile de özellikle ahap yaplarla balantl olarak ortaya çkmakta ve kargir yapm sistemleri sebebiyle ta oda olarak anlmaktadr.

Ta oda kavram ise Sedad Hakk Eldem’e göre ahap mimarinin çounlukta olduu yerlerde özellikle konak ve saraylardaki depolama ve saklama ihtiyacn karlamak üzere ancak her eyden önce yangna kar dayanmak üzere ina edilmi kargir yaplar olup yangna kar olduu kadar her türlü tehlikeye kar emniyet tedbiri niteliindedir. Bu tedbir daha çok stanbul’da kendini hissettirmitir. Saklama ve depolama amacnn dnda mekhane ve irethane olarak da isimlendirilen bu odalar gizli toplantlar ve elenme yerleri olarak da kullanlmlardr (Eldem, 1986, 232).

Ta oda adn alan saklama mekânlarnn daha çok stanbul’da younlat görülür. Saray ve ahap konaklarla ilikili olarak ina edilen bu saklama yaplarnn stanbul’da younlamasnn sebebi ise Osmanl corafyasnda sosyal ve ekonomik tüm deiimlerin bakent stanbul’da öncelikli olarak gelimesi olarak düünülebilir (Dizdar ve Sönmez, 2006, 130).

2.4.2. Ta Odalarn Genel Mimari Özellikleri

Mimari özelliklerine baktmz zaman ta odalarn tek katl veya iki katl olarak kurgulandklar gözlemlenirken kütle açsndan, yapld dönem ve ana yapnn durumuna göre farkllklar gösterdii görülmektedir. Saklama ilevine uygun olarak kargir sistemde ina edilen bu yaplar genellikle ta ve tulann bir arada kullanld almak duvar sistemi ile oluturulmulardr ve tonozlu örtü sistemleriyle kendilerini göstermektedirler.

lk bakta karmza çkan bu genel özellikler her yapda kendine has bir takm farkllklar göstermekle beraber genel sistemi oluturan bir takm yönleriyle de kendilerini tekrar ederler.

Ta odalarn genel mimari özellikleri Eldem’e göre; genellikle duvarlarnda almak örgü, örtü sistemlerinde ise tuladan tonoz ve kiremit kullanlrd. Üstlük pencereleri nadiren görülmesine karn, pencereleri küçük, demir parmaklkl ve demir kepenkli

(38)

18

olurdu. Bazen ta odalarn iki katl olanlarna da rastlanrken korunma odas çou zaman üst katta yer alr, alt kat ise tonozla örtülü talk olurdu. ki katl olan ta odalarn üst katlar genellikle tek odadan olumasna ramen bazen üst katta birkaç oda da bulunabilirdi ve içerileri yaamaya da elverili mekanlar olmalar sebebiyle son derece süslü olurlard (Eldem, 1986, 232). Hüsrev Paa Yals Ta Odas ve Turucuzade Ahmet Muhtar Efendi Kona Ta Odas iki katl ta odalara örnek tekil etmektedir.

Ta oda yaplar genel olarak üç farkl kategoride incelenirken (bamsz, eklenti nitelikli, set alt) mekan kurgular ve kütle özellikleri itibariyle iki grupta incelenebilmektedirler. Tek katl ta odalar, konumlar ve ana yapya göre durumlarna göre incelendiinde eklentili ve set alt ta odalar kategorisinde yer alrken; iki katl ta odalar bamsz durumda yer alan ta odalar kategorisini oluturmaktadrlar ve mekân kurgularna bakldnda ise tek katl ve iki katl ta odalar kare ve dikdörtgen mekân ile karmza çkarlar (Dizdar, 2005, 127).

Ana yap ile olan ilikileri sebebiyle bamsz ta oda olarak snflanan yaplarn (bkz. Bölüm 2.4.3), konaklarn arka bahçeleri ve yallarn denize bakmayan bölümlerinde yer aldklar, iki katl olduklar ve konut görünümüne sahip olduklar ayrca üst katta yer alan mekanlarnda seki alt, seki üstü, ocak, ni, dolap gibi öelerin birine veya birkaçna sahip olduklar zemin katlarda ise bu öelerin baz yaplarda tekrarlanmad görülmektedir (Dizdar, 2005, 128).

Seki alt, seki üstü özelliklerin yan sra ocan da yaplarda bulunmas ta odalarn ilevsel olarak sadece saklama amacyla yaplmadn ayn zamanda toplanma, dinlenme, elenme amaçlarnn da olduunu göstermektedir (Dizdar, 2005, 129). Caalolu Acmusluk’taki Ta Oda ve Turucuzade Ahmet Muhtar Efendi Kona Ta Odas bu tip yaplara örnek tekil eder.

Ana yapya bitiik olan ta oda yaplar ise eklenti nitelikli ta odalar olarak incelenmitir. Bu yaplarn girii dtan veya ana yap içerisinden gerçekleirken, tek katl ve tek mekândan oluan örneklerine de rastlanmaktadr. Ancak bu kategori içerisinde farkl özellik gösteren air Nabi Evi Ta Odas iki katl olarak kurgulanmtr. Bu kategorideki yaplardan sadece air Nabi Evi Ta Odas’nn üst

(39)

19

katnda seki alt, seki üstü, ocak, ni ve dolap öelerine rastlanmaktadr. Ana yap ile dorudan balants olmayan ancak arazi konumlar sebebiyle setlemelerin düzenlenmesi srasnda tasarlanan yaplar ise set alt ta odalar olarak adlandrlmaktadrlar. Bu yaplarda seki alt, seki üstü, ocak, ni ve dolap öelerine rastlanmamaktadr(Dizdar, 2005, 130–132).

2.4.3. Ta Odalarn Snflandrlmas

Tarihsel veriler nda ta oda yaplar, arazi içindeki konumlar ve ana yap ile olan ilikilerine göre S. rem Dizdar tarafndan snflandrlmtr. Dizdar yapt çalmada 2005 ylna kadar 11 adet ta oda tespit etmitir. Bunlarn dnda günümüze ulamayan 2 tanesini de kaynaklardan tespit etmitir (Dizdar, 2005, 71–72).

Günümüzde Mevcut Ta Oda Yaplar

ehit Ali Paa Kona Ta Odas, Eminönü ( Turucuzade Ahmet Muhtar Efendi Kona Ta Odas)

Hüsrev Paa Yals Ta Odas, Emirgan Memduh Paa Yals Ta Odas, Kuruçeme

Tarabya Kasr- Bugünkü Alman Konsolosluu Yazlk Binas- Ta Odas, Tarabya Arnavutköy’de bir Ta Oda, Arnavutköy

air Nabi Evi Ta Odas, Üsküdar

Edip Efendi Yals Harem Bölümü Ta Odas, Üsküdar Ylanl Yal Harem Bölümü Ta Odas, Bebek

Ylanl Yal Selamlk Bölümü Ta Odas, Bebek

Ragp Paa Yals - Avusturya Konsolosluu Yazlk Binas - Ta Odas, Saryer Fethi Paa Yals Selamlk ve Haremlik Bölümü Ta Odalar, Kuzguncuk

Dizdar’n çalmasnda ehit Ali Paa Kona Ta Odas olarak anlan yap, Encümen Arivi belgelerine göre eyhülislam Turucuzade Ahmet Muhtar Efendi Kona Ta Odas olarak adlandrlmtr.

(40)

20

Günümüzde Mevcut Olmayan Ta Oda Yaplar

Caalolu Acmusluk’ta bir Ta Oda, Caalolu Nisbetiye Kasr Ta Odas, Bebek

Dizdar tarafndan yaplan tipolojik çalmada söz konusu yaplar u ekilde snflandrlmtr:

1. Bamsz Ta Oda Yaplar 2. Eklenti Nitelikli Ta Oda Yaplar 3. Set Alt Ta Odalar

1. BAIMSIZ TA ODA YAPILARI

ehit Ali Paa Kona Ta Odas (Turucuzade Ahmet Muhtar Efendi Kona Ta

Odas)

Hüsrev Paa Yals Ta Odas Memduh Paa Yals Ta Odas Tarabya Kasr Ta Odas Arnavutköy’de bir Ta Oda

Caalolu Acmusluk’ta bir Ta Oda Nisbetiye Kasr Ta Odas

2. EKLENT NTELKL TA ODA YAPILARI

air Nabi Evi Ta Odas

Edip Efendi Yals Harem Bölümü Ta Odas Ylanl Yal Harem Bölümü Ta Odas

3. SET ALTI TA ODALARI

Ylanl Yal Selamlk Bölümü Ta Odas Ragp Paa Yals Ta Odas

(41)

21

2.4.4. Turucuzade Ahmet Muhtar Efendi Kona Ta Odas Mimari Özellikleri

Turucuzade Ahmet Muhtar Efendi Kona Ta Odas iki kattan oluan kâgir bir yapdr. Yapnn duvarlar düzgün olmayan ta tula dizileriyle almak sistemle örülmütür. Almak duvar örgü sistemi düzgün bir sra oluturmamaktadr. Yapnn farkl cephelerinde lokal olarak dökülmeden kalm olan svalar ise yapnn son döneminde sval bir d cepheye sahip olduunu göstermektedir.

Yap zemin kat ve birinci katta büyük bir ana mekâna eklemlenen yan mekânlardan olumaktadr. Yapnn üst örtüsü ana mekânda yklm durumda olup benzer örneklerden yola çkarak üst örtünün aynal tonoz olabilecei düünülmektedir (Dizdar, 2005, 78).

Dizdar ayn kaynakta Müller Wiener’den elde ettii fotoraftan yararlanarak yapnn krma çatl olduunu belirtmektedir (Dizdar, 2005, 78). Ancak Encümen arivi belgelerinde (bkz. ekil 2.6) yer alan fotoraflar yapnn beik bir çatya sahip olduunu göstermektedir.

Yapnn birinci katnda güneydou cephesi yönünde alt adet pencere yer alrken güneybat cephesinde kepenkle kapatlm bir adet pencere ve simetriinde kuzeydou cephesinde yine bir adet pencere yer almaktadr. Zemin katta ise güneydou cephesi yönünde sekiz adet pencere yer almaktadr. Pencerelerin kemerleri tek merkezli sivri kemer biçimindedir. Yapnn zemin kat güneybat duvarnn, iç taraftan moloz ve dolgu topraklar ile dolmu olmas d taraftan ise l Özel dare binalarn çevreleyen duvarlarn bitiik konumda olmas sebebiyle tam olarak bilgi edinmek mümkün olmamtr. Moloz ve dolgu topraklarn kaldrma çalmalar ve yapya bitiik duvarlarn kaldrlmas sonrasnda detaylar hakknda bilgi edinmek mümkün olacaktr.

(42)

22

ekil 2.7. Yapnn birinci kat plan

ekil 2.8. Yapnn zemin kat plan

ekil 2.7 ve 2.8’de yer alan planlar stanbul l Özel daresi tarafndan SNR Restorasyon Ltd. irketi’ne hazrlatlmtr.

(43)

23

Duvar kalnlklar birinci katta güneydou, kuzeybat, güneybat ve kuzeydou cephelerinde ve birinci kattaki iki mekân birbirinden ayran duvarda 84 cm olarak tespit edilmitir. Zemin katta ise kuzeybat ve güneydou cephe duvarnn kalnl 116 cm olarak tespit edilmi ancak güneydou cephede ana mekâna eklemlenmi tek katl olan yan mekânn duvar kalnl 128 cm ve 109 cm gibi farkllklar göstermitir. Zemin katta ana mekân ile yan mekân birbirinden ayran duvar kalnl da birinci katta olduu gibi 84 cm olarak tespit edilmitir.

Cephelerde ve kemerlerde yer alan tulalarn, yaplan ölçümlerde boyutsal açdan iki farkl karakter gösterdii tespit edilmitir. Kare ve dikdörtgen formdan meydana gelen tulalardan, kare formda olanlar (tam tula) 27 x 27 x 3 cm, 28 x 27 x 3cm aralnda ölçüler verirken dikdörtgen formda olanlar ise (yarm tula) 25 x 11 x 2,5 cm ile 27 x 13 x 3 cm arasnda deien ölçüler göstermektedirler.

Yapda yer alan talarn geneline baktmzda ise en genel deerlendirme ile iki farkl tür ta kullanld görülmektedir. Tüf ve kireçtandan oluan güneydou cephesinde tüf talarnn genellikle köe ta olarak kullanld ayrca söve ve lentolarn genelinin de tüf olduu dikkat çekmektedir. Tüf talarnn boyutlar genel bir düzen oluturmamakla birlikte 96 x 25 x 18 cm, 75 x 36 x 21 cm, 70 x 33 x 16 cm, 60 x 31 x 22 cm, 58 x 26 x 15 cm boyutlar arasnda deien çeitlilik göstermektedirler.

Kireçtalar da düzgün kesme ta olmadklar için yapnn bütün cephelerinde boyut açsndan genel bir düzen göstermemekle beraber, farkl cephelerde yaplan iki boyutlu ölçümlerde 49 x 15 cm, 44 x 12 cm, 41 x 17 cm, 40 x 10 cm, 27 x 22 cm, 25 x 19 cm, 20 x 12 cm, 19 x 15 cm aralnda deiim gösteren ölçüler alnmtr.

Almak örgüden oluan yap duvarlarnn ta-tula ve tulalarn kendi aralarndaki örgü harc yükseklikleri ise 3,5 cm ile 6 cm arasnda deiim göstermekte olup bu deiim belirli bir cephe veya alanda düzgün bir seyir izlememekte ve bütün cephelerde farkllklar görülebilmektedir.

Gerek zemin katta gerekse birinci katta yaplan aratrmalarda yapnn orijinal döemelerine ait herhangi bir bilgiye ulalamamtr. Yapnn döemeleri zemin