Güzin Dino ile "Gel Zaman Git Zaman":Dışarıda yaşıyorum, ama Türkiye'den prizi hiç çekmedim"

İD) w

_M

"Dışarıdayaşıyorum, ama Türkiye'den prizi hiç çekm edim 7

GÜZİN DİNO

ile

"Gel Zaman Git Zaman"

Artun ÜNSAL / PARİS, (Hürriyet)

/ / ANIMLARA yaş

sorul-• sorul-• 1— 1 maz" derler ya; ben de

JLJL

Dino ile birlikte Paris'i mekân seçen

bu gerçek İstanbul hanım efendisiyle

"Gel Zaman Git Zaman" üzerinde

sohbet ederken bile ağzından laf al­ mak o kadar güç k i. G en ellikle az ko­ nuşan, söze karışm aktan çok, dinlem e­ yi yeğleyen, sade davranışlı, sade gi­ yim li, sıkılgan, hatta ürkek tabiatlı görü­ nen Güzin Dino'nun sadece dost m ec­ lislerinde açıld ığ ını, hatta kahkahalar bile attığını bereket biliyo ruz.

► Türkiye'den ayrılalı neredeyse 40 yıl geçti, ama bir gün bile Türki­ ye'den uzak kalmamış gibisiniz?

- İster araştırm alarım , ister çevirile­ rim beni hep Türkiye'ye bağladı. Türki­ ye'yi beraberim de buraya kadar sürük­ lem enin bende yarattığı mutluluğu duydum . Türkiye ile olan bağlarım ı sü­ rekli tuttum. Bö ylelikle memleketim­ den prizi çekm em iş oldum , aram ızda­ ki kontağı hep korudum.

► Yurt dışında yaşamanız sizde nostalji yarattı mı?

- Vatanım dan uzak yaşıyorum , ama artık nostalji yok. Eskiden vard ı. Fran­ sa'ya ilk geldiğim aylarda öylesine ül­ kem i özlüyordum ki. Sonra geçti. Bu­ radayım , am a aynı zam anda Türki­ ye'deyim . Türkçe dersi verdim , çeviri­ ler, araştırm alar yaptım . Kısacası, hep Türkiye'yi düşündüm hep Türkiye yaz­ dım . Bu yüzden de nostalji duym adım .

► En sevdiğiniz Türk ozan ve ya­ zarları?

- Bugüne kadar çevirdiklerim , sanı­ rım en sevdiklerim i ortaya koyuyor: Nazım Hikmet, M elih Cevdet, Oktay Ri- fat, Orhan V eli, Turgut Uyar, Ece Ayhan ve Ahmet A rif. Kadın yazarlarım ız ara­ sında da Füruzan, Adalet Ağaoğlu, Sevgi Soysal, Leyla Erbil, Tomris Uyar, Nezihe M eriç ve Latife Tekin'i

sayabilirim . Sait Faik ve Memduh Şevki Esendal'ı da çok beğe­ nirim . Bu isim ler şu anda aklım a gelenler, unuttuklarım beni ba- ğışlasınjar.

► Ünlü bir ressa­ mın eşi olarak yaşa­ mak nasıl bir şey?

- Abidin, müstesna bir kişi. Ressam değil, başka bir mesleği ol­ saydı bile, onunla bir­ likte yaşamak rahatla­ tıcı bir şeydir. Abi-

din'in insana daim a huzur verici bir ki­ şiliği vardır. Pürüzsüz, saf, mükemmel bir insandır. Ressam olm ası, ilişkileri­ m izde hiçbir şeyi değiştirmedi.

► "Gel Zaman Git Zaman"da ilk kez kendinizden söz ediyorsunuz?

- Bu kitabı yazarken am acım anıla­ rım ı anlatm ak değildi. A n ılar deyince, duygu ve düşüncelerim i de yazm am gerekti. O ysa kitabım da bunlar yok. Burada sadece gördüklerim i anlatıyo­ rum, geriye dönüşlerle. Bunları yaşa­ mımdan kesitler veya "yaşanmış an­

lar" olarak alın , anılar olarak değil. Bu

yüzden, kitabım ı okuyanlar kişiliğim , duygularım , kederlerim veya üzüntüle­ rim konusunda bir şey öğrenm eyecek. Dostlarım "Madem bu yaşam kesitleri­

ni yazdın, şimdi de anılarını yaz" di­

yorlar. Bu uzun hikâye, öylesine dağı­ nık yaşadık k i...

► Gerçekten de, özel dünyanızı bir kale gibi korumuşsunuz kitabınızda. Okur, sayfalar boyunca bir kentten bir kente, bir evden ötekine yolculuk yapı­ yor. Siz sadece birinci elden "anlatıcı" rolünü üstlenmişsiniz?

- Dedim ya, biz hep dağınık yaşa­ d ık. Kitabım da da bunu görüyorsunuz.

Derm e çatm a, oradan buraya sıçrayan kesitler. Ç ift mekânda çift zam anlar ya­ şanıyor. Ancak aralarında ortak bir ç iz ­ gi var: Hepsinde, içinde yaşadığım me­ kânları anlatıyorum . E v le ri... O da oda tüm ayrın tıları, kokularıyla içinde ya­ şanm ış evleri. Bu odalarda insanlar ya­ şıyordu. Yazdıklarım da bu insanlar canlanıyor ve gene o odalarda yaşa­ m aya başlıyor. O sm anlı İmparatorlu- ğu'nun kırıntılarını tem sil eden eski ko­ naklar biraz canlanıyor. O konaklar ar­ tık yok. O odalar, bir devrin yaşayış tarzıydı. O anları tekrar canlandırm ak

için benim de ille içinde olm am ge­ rekiyordu. Ben sadece tanıklık yaptım . Görsel tanıklık. Bu nedenle, yazdıkla­ rım da mekân sıçram alarından başka şeyler aram ayın. Kitabımda benim ne­ ler duyduğum, hissettiğim görülmüyor. Ben yokum kitabım da.

► Şu sıralar neler üzerinde çalışı­ yorsunuz?

- Her zamanki gibi dağınık bir süreç­ teyim. Birkaç çalışm ayı bir arada yürütü­ yorum. Yunus Emre'nin 3 şiirinin yo­ rumlanması üzerinde çalışıyorum . Ote yandan, N azım 'ın şiirlerinin d ili ve biçi­ mi üzerinde bir incelemeye başladım. Bugüne dek, hep Na- zım 'ın şiirlerinin içeriği üzerinde duruldu, konu­ şuldu. Biçim leri, d ili, kul­ landığı imgeler üzerinde sistematik bir çalışm a ya­ pılm adı. Bu elbette kolay değil, ama yapılması ge­ reken bir şey.

► Geçen yıllara şöyle bakıp geçici bir bilanço çıkarmayı deneseydiniz neler söylerdiniz?

- Edith Piaf'ın şarkı­ sında olduğu gibi "Hiç­

bir şeyden esef etmiyo­ rum" elbette ki diye­

mem. Birçok şeye esef etm işim dir. Fransa'da yaptıklarım dan memnunum gene de. "İşsiz doçent" olarak geldi­ ğim bu ülkede bana çeşitli olanaklar sağlandı, ben de bunları iyi kullandım . Türkçe dersleri verdim , Türk edebiyatı üzerine çeşitli araştırm alar, çe viriler ya­ yınlad ım . Radyoda Türkçe program yapm ayı sürdürüyorum . Am a içim de hâlâ bir kuşku da var: Acaba ben 30 küsur y ılı Türkiye'de geçirseydim ülke­ me daha mı yararlı olurdum ? d iye ...

(G el Zaman Git Zaman, Güzin Dino, Can Yayınları)

Taha Toros Arşivi

K ita b ım d a

ben sadece

tanıklık yaptım.

Görsel tanıklık.

Benim neler

duyduğum,

hissettiğim

görülmüyor.

Ben yokum ...”