Ne zaman ağzımızı açıp devlet bütçesinden biraz da sağlık, eğitim, konut, toplu taşımacılık, hatta emeklilik için pay istesek, vergi yükünün dar gelirlilerden gerçekte ödeyecek bir şeyi olanlara doğru kaydırılmasını önersek hemen şaplak hazırdı: Popülist, sosyalist, dinozor. Sen serbest piyasa ekonomisine alışamadın! Geçmişte yaşıyorsun. Devlet babaya dayanma günlerinin geride kaldığını bilmiyor musun?
Ama, bankalar krize girince, büyük holdinglerden biri mali sıkıntıya düşünce, Merkez Bankaları, hükümetler hazırdı. Yönetimdekilerle zaten yakın kişisel ilişki içindeki "girişimcileri" kurtarmak için kesenin ağzı açılıyordu. Borçları ödemek de bizim vergilere kalıyordu. Ama "burası azgelişmiş ülkeydi, ahbap çavuş kapitalizmi vardı, zaten serbest piyasa da tam oturmamıştı" falan filan. Yaaa!
Yoldaş Bush, Bernake ve Paulson
ABD ev piyasasının en riskli dilimlerinde başlayan kriz ağustos ayında birden parlayıp tüm dünyanın mali
piyasalarını yangın yerine çevirmeye başlayınca, başta ABD Federal Reserve Başkanı Bernake olmak üzere Merkez Bankaları birden enflasyonla mücadele "asli görevlerini" unutup işsizlik sorununa ama, genel müdürler piyasasında oluşmaya başlayan işsizlik sorununa eğilmeye başladılar. Hep birlikte piyasaya yaklaşık bir trilyon dolar likidite bastılar. Ama sorun kredi kriziydi, güven yok olmuştu. Bankalar birbirlerine bile kredi vermiyordu. FED devreye girdi; bankalara, batık mı değil mi diye bakmadan doğrudan borç vermeye başladı -ABD halkının vergi gelirlerinin
sırtından- gelecekteki enflasyona aldırmadan. Yine olmayınca bu kez faizleri indirmeye başladılar. Artık serbest piyasa, mali disiplin, "piyasalar kendi kendine dengelenir, kaynakları en iyi dağıtır" filan, çöpe atılmıştı.... Ha bu arada, bu krizin başlıca sorumlularından Countrywide adlı finans kurumu, bu yıl genel müdürü Angelo Mozilo' ya 57 milyon dolar ikramiye veriliyordu. (FED'den gelen paraların da katkısıyla herhalde.)
Harika bir düzen bu serbest piyasa ekonomisi. Kârlar özelleştiriliyor, sermayenin zararları kamulaştırılıyor ve halka dağıtılıyor.
Geçen hafta nihayet tüm "miş gibi yapmalar" bir kenara itildi ve Bush ve Maliye Bakanı (Goldman Sachs eski genel müdürü) Paulson, piyasalara doğrudan müdahale etmeye karar verdiler. çok da popülistler: Ev borcunu ödeyemeyen halka yardım eli uzatacaklar. Müdahale, sabit ve düşük faizden önümüzdeki yıl değişken ve yüksek faize geçecek olan ev sahiplerine yardımcı olabilmek için, faizlerin beş yıla kadar dondurulmasını içeriyor.
Ve enternasyonal dayanışma
Evet faizler dondurulacak! Dahası, bu evlerin ipoteklerinin birleştirilmesiyle oluşan varlık kâğıtlarını satın almış (dolandırılmış) olanlar, bu piyasaların çökeceğini önceden görerek, kredi faizi swap operasyonuyla ev piyasasını "short" etme cüretini göstererek muazzam riskleri göze alan, ama şimdi muazzam paralar kazanmaya başlayanlar da gelirlerinin düşmesini kabul etmek zorunda kalacaklar. Ne biçim serbest piyasa ama. Risk alan, akıma karşı giden "yürekli" girişimci şimdi, sürüye takılan, hatta sürüyü güden, herkesi dolandıran (Maliye bakanı Paulson'un da bu dolandırma araçlarını üretenlerin arasında adı geçiyor) büyük yatırımcıya (aslında artık mali oligarşi terimini kullanabiliriz) kurban ediliyor, hem de devlet eliyle. Yani piyasanın iyiyi kötüden, girişimciyi dolandırıcıdan ayıklamasına izin yok...
Ha bir de bugün halen ev borcunu ödemekte zorluk çekenler yani en zor durumda olan, en yoksul ev sahipleri, bu kurtarma operasyonunun dışında bırakılıyorlar. Kurtarma, halen ev borcunu ödeyebilen orta sınıfın bir kısmını ve de
sanırım, daha sonra öğreneceğimiz gibi halen borcunu ödeyebilen, büyük ölçüde ev fiyatlarının yükselmeye devam edeceğini varsayarak ikinci, üçüncü evini alarak yatırım yapanları kapsıyor...
Tabii her sosyalizmin bir de enternasyonal boyutu olması gerekir. Bunun da var: Tüm dünyanın merkez bankaları birleşiniz mali sermayeyi kurtarınız! Bu arada dünya ekonomisi durgunluğa ek bir de enflasyona doğru ilerleyerek tam anlamıyla bir pisliğe yuvarlanmak üzereyse kimin umurunda... Önemli olan "kredi krizine karşı omuz omuza" vergi mükellefinin cebinden. Viva Las Vegas!
cumhuriyet '
