Otuz ik'nci sene. Sayı: 4 5 4 0 — 184
Amerika mektupları
Celâleddin Ezine
Çıkmıştır. İnkılâp Kitapevi
tarafınden satılır.
k s m r ı
è â è m s
Pazar 10 Ikinciteşrin 1940
MÜSTAKİL YEVMİ GAZETE
Telefon : 2 0 5 2 0
Telg. Tasviriefkâr İstanbul
r---T
Naçiz vücudum elbet bir gün
toprak olacaktır
*
Fakat Türk
milleti
ilelebet payidar kala
-çaktır.
Atatürk
(Şerhi
‘i
aci sahifemiid»)
Atatürkü iki yıl evvel bugün kaybettik
I
¡Günün yazısı
Elemli günün
yıldönümü
B
ugün Cumhuriyet tarihinin
en elemli bir gününün yıl
dönümüne müsadiftir. İki sena
evvel bugün Atatürk, uzun, clîm
ve istıraplı bir hastalıktan sonra
hayata gözlerini yummuştur.
Feleğin ferman dinlemez, fer- |
yada, figana kulak vermez hük
mü ve takdiri karşısında ne de
nir?
Mev’ut ve merhun olan |
gün gelince o hükme büyük, kü
çük, zengin, fakir herkes boyun
eğmek mecburiyetindedir. Za
ten yer yüzünde insanlar arasın
da yegâne ve hakikî
müsavat
yalnız ölümdedir. Hayatta iken ;
herhangi hususta yekdiğerine '
müsavi iki insan bulmak ve gös-T
terme kimkân haricindedir. Yal- j
nız ölüm geldiği vakit insanlar
arasında tam bir müsavat hasıl
olur ki o da zenginin de, fakirin
de altı karış toprak altına tevdi
edilmesidir. Fakat insanlar bun
da da zahiren olsun müsavatı
bozmak isterler. Zenginler ölü
lerinin üzerine bir takım taşlar
dikerler,
âbideler
yaptırırlar,
hattâ bazıları saraylara benzer
muazzam binalar kurarlar. Fakat
nafile! Üstteki bu müsavatsızlık
lar, alttaki ebedî müsavatın
hükmünü izale edemez.
ölüm insanlar için en ibret
verici bir akıbettir. Fakat insan
ların fıtreti, takdirin ezelî ahkâ
mından ders almıya müsait ol
madığı için hiç kimse ne kendi
sinden evvel gidenlerin uğradık
ları akıbete ibretle bakabilir, ne
da kendisinin de ergeç başına
gelecek akıbeti bir an bile gözü
nün önüne getirir. Halbuki in
sanlar bunu yapabilselerdi, ha-
yrf-Tsn
cSyisfc &&•ât.sur
içîtttlcgeçer, ölüme daha zahmetsiz,)
daha dağdağasız erişirler ve ar- j
katarında, namlarını hayırla yâd
ettirecek iyi hatıralar bırakırlar
dı.
Atatürkün ölümü yalnız Tür-
kiyede değil, ecnebi memleket
lerde de pek büyük akisler hu
sule getirmişti. Bizim başlıca
gördüğümüz fransızca gazeteler
ve o meyanda meşhur
(İllüs
trasyon) gazetesi, yirminci asrın
yetiştirmiş olduğu en şayanı
hayret siyaset adamının uful ey
lediğini büyük teessürlerle yaz
mış, Atatürke birkaç nüshasında
u:.un uzun makaleler tahsis eyle
mişti.
Atatürkün yaptığı işler bü
yük, pek büyük, asırlara sığmı-
yacak kadar büyüktür. Mütare
ke senelerinde memleketi haki
katen büyük bir yeis kaplamıştı.
Hele İstanbul işgalinin ezici te
siri altında memleketin kurtul
mak imkânından âdeta ümidi
kesmişti. Halkın böyle ümitsiz
liğe düşmesinde İstanbul hükü
metinin de büyük tesiri vardı.
Çünkü onlarda memleketin fe
lâketi karşısında maddî ve ma
nevî hiçbir kımıldamıya kudret
kalmamıştı, âdeta elleri, ayakla
rı bağlı olarak kendilerini galip
kuvvetlerin kucaklarına atmış
lardı.
İşte böyle ümitsiz
günlerde
Gazi tek başına Anadoluya
geçti, hareketi milliyeti uyandır
dı, herkese taze ümit geldi, Av-
rupanın artık ölmüş zannettiği
Türk milleti ayaklandı, yine Ga
zinin İstiklâl harbinde söylediği
meşhur söz mucibince
«Türk
milleti gök gürültüsünü andırır
tarrakalarla sahnei tarihe yeni
den çıktı!»
Refet
Paşanın
Kütahyada
S
yıldırım gibi bir akınla düşmana
indirdiği bir darbe münasebeti-
(e Gazinin söylemiş olduğu bu
söz, İstiklâl Harbinde gösterdi
ğimiz kalkınmanın, şahlanmanın
ve zafere erişmenin hakikaten
en veciz bir remzi, cidden tarihe
geçecek bir tarifidir ve nitekim
tarihe de geçmiştir. Ne yazık, ki
bu emsalsiz sözleri, sanatkârları
mız birer âbide, birer tablo ile
temsil ederek gençliğe müsbet
birer iftihar eseri bırakamıyor
lar.
TASVİRİ EFKAR
(Devamı sahife 4, sütun 7 de)
Ebedî Şefin aziz hatırası
yurdun her tarafında
hürmetle anılıyor
E bedî Ş ef A ta tü rk ü n ölüm ünün ikinci yıldönüm ü m ünasebetile bu gün ih tifa l to p la n tıla rı y a p ıla c a k tır. B üyük m atem im iz m ünasebetile b u gün b ü tü n eğlence y erle ri k ap alıd ır. B ü tü n to p la n tı y erle rin e Ebedî Ş e fin bü stü veya resm i konm uştur. Bu köşeler P a r ti b a y ra k la rı ve çiçekler le süslenm iştir.
ihtifal merasimi
T oplantı yerlerin d e bugün sa a t do kuzu beş geçe, A ta tü rk ü n bugün ve bu s a a tte öldüğü kısa ve veciz ifad e ile a n la tıla c a k ve h a z ır b u lu n a n la r beş d akika a y a k ta sü k û ta davet edi leceklerdir.
M üteakiben b ir h a tip A ta tü rk ü n h a y a tı, m em leket ve m illet için y a p tığ ı büyük hizm etleri ve k a h ra m a n lık la rı hakkında b ir hitabede bulu - nacak ve sonra Millî Ş ef İsm et İnö- nü n ü n A ta tü rk h akkındaki beyanna mesi o k u n ara k to p la n tıy a n ih ay et verilecektir. T oplantıyı m üteakip Ebedî Şefin b üstüne ve C üm huriyet âbidesine gidilerek çelenkler kona - ç a k tır.
M ekteplerae
B ugün b ütün m ekteplerde talebe 1 ve öğretm enler m ektebin m ünasip
biv salonunda to p la n ac ak ve beş d a kika ayakta sü k û t edildikten sonra b ir m uallim ta ra fın d a n A ta tü rk ü n h a y a tı, memleket ve m illet için y a p tığ ı büyük hizm etler ve k a h ra m a n - lık la rı hakkında h ita b e İıa d edile - cek ve Millî Şef İsm et İnöniinün be y an n a m e si okunacaktır.
Radyoda
A n k a ra rad y o su bugün sabah neş riy atın d a a ja n s h aberlerinden sonra Millî Şefin A ta tü r k hakkm daki be - yannam esini o k u y acak tır. Öğle ııe ş - ririy a tın d a da a ja n s haberlerinden so n ra n e şriy a t ta til edilecektir. A k şam n eşriy a tın d a yine a ja n s h ab e r lerini m üteakip Millî Şefirf b ey an n a mesini ve dah a so n ra E bedî Şefin C üm lıuriyetin onuncu yılında söyle diği ta rih î hitabeyi kendi sesile n a k ledecektir.
Y abancı m em leketlerdeki yuı-ddaş- larım ız da bugün ayni s a a tte elçilik veya konsolosluk b in a la rın d a to p la - nacak, ayni m erasim i y ap a ca k la rd ır.
A n k a ra H alkevinde y ap ılacak m e rasim i m üteakip A ta tü rk ü n m uvak k a t k ab irlerin in bulunduğu bina u
-Churchill
Ifalyaya
şiddetle^
hücum etti
A l ç a k
mütecavize
cinayet ve hıyanetle
rinin hesabını sora
cağız. Âleme
ibret
olacak şekilde lâyık
olduğu
cezaya
çarptıracağız
L o n d ra , 9 ( A .A .) — B. C h u r chill b u g ü n L o n d r a d a b ir n u tu k sö y le m iştir: B aşvekil b u n u tk u n d a e z c ü m le d e m iştir k i: M aru z k a ld ığ ım ız b ü tü n d a r b e le re ra ğ m e n , sırtım ız d a k i b ü tü n y ü k le rin a ltın d a v e b irç o k k an lı te h d itle r o rta s ın d a ne A v ru y a n ın z a p t v e y a esir edilm iş, n e d e d a im a b iz im le b irlik te h a r e k e t e d e n m e m le k e tle re k a rşı v e c ib e v e ta a h h ü tle rim iz d e n en k ü çü k b ir kıs-( Devamı sahife 4, sütun 1 de)
hitler meşhur nutuklarından birini verirken
Elen - Italyan harbi
devam ederken...
Y unanistanda
Italyanlar
milliyetlerini
inkâr ediyorlar
1 Atina, 9 ( A . A . ) — AtİÂa A-ja n sı b ild iriy o r: A tin a d a ik a m e t e d e n İta ly a n k a to lik le rin d e n fo sep h K a v ria d i E m n iy et N ez a re tin e b ir b e y a n n a m e v e re re k Y u n a n is ta n a k a rsı y a p ıla n b a r b a r c a te c a v ü z d e n d o la y ı m illiy etin i re d d e ttiğ in i b ild ir m iştir.(D eva m ı sahife 4, sü tu n 4 de)
Yunan cephesi v«
Bulgaristan ordusu
>--- ■ Y a z a n :
---Kski O r d u K u m a n d a n l a r ı n d a n
E m e k li G e n e r a l
Âli İhsan Sâbis
Molotov
Berline
gidiyor
Alman - Sovyet
dostluğunun
derinleştirileceği
bildiriliyor
Berlin, 9 (A .A .) — D.N.B. a j a n sı bildiriyor:A lm an hüküm etinin daveti üzerine ve Von R ibbçntropun geçen sene Moskovaya y a p tığ ı z iy aretlere m u - kabele olm ak üzere, S ovyetler B irli ği H alk K om iserler Meclisi Reisi ve H ariciye K om iseri Molotof, iki mem leket a ra sın d a m evcut dostluk m üna sebetleri çerçevesi d airesinde şah - san, yeniden tem as su retile devamlı görüş te atisin e ‘devam etm ek ve bu te atiy i derinleştirm ek için pek y a - kında B erline h a re k e t edecektir. ınunıun ziy aretin e açık b u lu n d u ru la cak tır.
Sinemalarda
H a v a K u ru m u Beyoğlu şubesinin ta v a ssu tile bugün İpek ve Melek si n em ala rın d a E bedî Şef A ta tü rk ü n ta rih î n u tk u film halinde h alk a gös te rilec ek tir. H a sıla t H av a K u ru m a n a a it olacaktır.
--T e b liğ le
r--YUNAN
t e b l i ğ i
Mevzi! harekât
ernasanda 150
esir ile harp
ganaimi aldık
A tin a , 9 (A .A .) — 13 n u m a ra lı te b liğ :
Cephede az şiddette topçu m u harebesi olm uştur.
Dün ve bugünkü gün cephe n in m u h te lif n o k ta la rın d a cere yan eden mevziî h a re k â t esn a sında k ıta la rım ız dördü subay olm ak üzeıe 150 k a d a r esir a l mış, beş havan topu ile yedi m itralyöz ve d iğer bazı malzeme iğ tin am etm işlerdir.
D üşm anın h av a fa a liy e ti lâ- şey o lm uştur. İ ta ly a n ta y y a re leri b ir köyü bom bardım an e t - m islerdir. T ay y a re d a fi b a ta r - yalarım ız bir düşm an ta y y aresi d ü şü rm ü şle rd ir.
ITALYAN
TEBLİĞİ
Kalamas nehri
karşısındaki
köprü başları
tahkim edildi
Roma, 9 (A .A .) — 155 nu - m aralı tebliğ:E p ird e k ıta la rım ız K alam asın Ötesinde köprü b aşla rın ı tak v i ye etm ektedirler.
O rta Akdenizde y ap ılan bir hava istik şa fı esnasında ta y y a relerim iz b ir düşm an ta y y a re s i ni alevler içinde dü şü rm ü ş, di ğ er iki ta y y a re y i de h a s a ra uğ ra tm ışla rd ır.
İta ly a n la rla Y u n a n lıla r a r a s ın da h arb in henüz ilk başlangıç şeklinde, ve hudut k av g a la rı t a r zında devanı «itmektedir. G irit adasında M anyaya İngiliz b a h ri ye ırıiıfrezeleri ç ık a ra ra k o rad a deniz ve hava üsleri tesisine ç a
lışıyorlar. in g flte re n in Y u n a n lı la ra ilk y ard ım ı ta y y a re le rle ol m u ştu r; İngiliz ve Y unan ta y y a relerinden m ürekkep bir hava f i losu A rn av u tlu ğ u n merkezi T ir a nı ve d iğ e r A rn a v u t şehirlerini bom bardım an etm işlerdir. Buna m ukabil D aly a n la r da bi’ kaç Y u nan şehrini vş' husûsi*- olâniği bom balam ışlardır. Bazı Y unan d estroyerleri Prevoze körfezinden veya C oıinthe körfezinden a ra d a ■ s ıra d a geceleyin g :1i çıkışlar y a p a ra k sabahleyin erkenden K ortu adası şa rk ın d a k i k an a la gelmek te ve o rad a n sahil boyunca ile rle miş olan İta ly a n kolların a ve
(D evam ı sa h ife g, sü tu n 4 de)
Fransız - Alm an
m üzakereleri
C lerm ont F e rra n d , 9 (A .A .) — H avas a ja n s ı b ild iriy o r:
P a r is Soir gazetesi, Lavalin Deb- ıin o n ile b irlik te P a ris te A lm an ma- k am larile ta rih î görüşm elerle başlı- yatı m üzakerelere devam e ttiğ in i y azm ak tad ır.
Bu görüşm elere teknik iıususiar için B outhilier iş tira k etm ektedir.
Hitler
mühim
bir nutuk
söyledi
Bu mücadelenin Alman mil
letinin tarihinde şimdiye
kadar yaptığı mücadelele
-1
rin en şiddetlisi olacağını^
biliyordum, bu mücadele
-
nin ben h a y a t t a i k e
yapılmasını i s t i y o r d u m \
M ünih, 9, ( A .A .) — D . N. B .| b ild iriy o r: D ü n a k şa m , N a sy o n a l sosyalist P a rtisi u ğ ru n d a c a n la r ’nı fe d a e- d e n le rin h a tıra s ın ı a n m a y ıld ö n ü m ü n d e , P a rtin in eski azası m u ta t v eçh ile, L ö w e n b ra u k e lle r'd e to p la n m ış v e b u b ü y ü k to p la n tıd a , F ü h r e r b ir n u tu k sö y le m iştir: E sk i A lm a n y a ile m u k a y e se F iih re t, e v v e lâ , A lm a n y a d a ik tid ar Kyr- m ü c a d e le n in e n y ü k se k d e v re sin i , »şkil e d e n 1 9 2 3 y ılı nı h a tırla tm ış v e m ü te a k ib e n 1 9 1 4 n e v v e lk i d e v re d e k i Al-S m a n y a d a n d a b a h se tm iştir. O A lm a n y a , d e m iştir, a rtık b i zim A lm a n y a m ız d e ğ ild ir. F a k a t b u n a ra ğ m e n , o A lm a n y a ile k e n d im izi b a ğ lı h isse d iy o ru z . O A l- m a n y a , b ir ç alışm a v e b ir re fa h(Nutkun tam metni Sinclde)
B akışlar
Ölümünden iki sene sonra
Peyami S A F A
M
illî şu u ru m u z u n I 7 m ily o n m u m lu k e n b ü y ü k lâ m b a sı, iki t e ne ev v el b u g ü n sö n d ü .N e d e n o n a C ü m h u rre isi ü n v a n ın ı a z b u lu y o rd u k ta « H a la s k a r» ,I « M ünci», «B aşb u ğ » ve « Ö n d er» gibi, id a re m e rte b e le rin in f e v - i k in d e b ir sıfa t a rıy o rd u k ? Ç ü n k ü o, c ü m h u rre isi u n v a n ın ı a le lâ d e | h u k u k î m an asın ı, g a le y a n lı d in a m ik şa h siy e tin in fe rsa h fe rsa h g e - | risin d e b ıra k a n , sıçrayıcı, b u lu c u v e y a p ıc ı b ir b ü y ü k ş e f ru h u n a ! sa h ip ti. O n a L e b r u n 'lerin , A z a n a ’!arm , B e n e ş'le rin , ic ra î v e teşriî! k u v v e tle r a ra s ın d a b ir m u v a z e n e u n su ru o lm a k ta n ib a re t m e k a n ik ! ro lle ri e lb e tte az g e le c e k ti. O n u n y a p tığ ı işler, a n a y a sa n ın kendi-_ s in d e n istediği m u a y y e n v a z ife le ri g eçen v e şah siy etin in d in a m o su ! için d e b irik tird iğ i m illî c e re y a n ı a y d ın lığ a , ira d e y e , h a re k e te ! k a lb e d e n bir b a ş b u ğ u n , b ir ö n d e rin ta rih h a m le le riy d i.
B ugün A v r u p a d a , h a ttâ A m e r ik a d a b irç o k m ille tle rin h a s re tim i ç e k tik le ri, h a lk ın iç in d en y e tişm e , h e rh a n g i b ir sınıfın h â k im iy e ti-İ n e ve d ik ta tö rlü ğ ü n e d a y a n m ıy a n , fa k a t o to rite li şe f tip in i ilk ö n c e l o y a ra ttı. E v et, h a ttâ d e m o k r a t R o o s e v e lt, N ew D e a l k a h r a m a n ı! id a re sin in d e v le tç i te m a y ü lle rile , a rtık c ü m h u rre is in d e n fa z la bir-3 şey, a n ’an e y i k ırıp ü çü n cü d e fa se ç ilm esin e g ö re d e a rtık b ir ş e f t i r ! A v r u p a d a b a z ı ç ıra k la rın ın itira fın d a n d a a n la d ık ki, A ta tü rk , b ir i şefin ira d e s in d e b ir m illetin iştiy a k la rın ı z irv e le ştire n id a re ta rz m ın j ü s ta d ı sayılıyor.
B ö y le b ir a d a m ın , k a n d i ö lü m ü n d e n so n rası için d e m illetin e is -| tik a m e t çizm ek istem iş o lm ası lâzım g e ld iğ in e h ü k m e d e n le r, ik il s e n e d e n b e ri, s o r u y o r la r :'
— A ta tü r k ü n siyası v a siy e ti v a r m ıy d ı?
A ta tü r k ü n siyasî v a siy e ti o lm a sıtıa lü zu m y o k tu Ç ü n k ü o n u n ! istik b a le a it a rz u la rı, 16 s e n e d ir ta k ip e ttiğ i p o litik a n ın hiçbir» gün d e ğ işm iy e n çizg ile rin d e n k o la y lık la istid lal e d ile b ilird i: D o ğ -! ru d a n d o ğ ru y a te c a v ü z e u ğ ra m a m a n ın m u tla k ş a rtı için d e, b ü tü n J m ille tle rle n o rm a l d o s tlu k m ü n a s e b e tin e s a d ık k a lm a k .
T ü rk şu u ru n u n 1 7 m ily o n m u m lu k en b ü y ü k lâ m b ası, iki ş e n e l e v v el s ö n d ü ; f a k a t o ş u u ru n e b e d î ay d ın lığ ı, M illî Ş efin d e h â lı v e j k a h ra m a n b a şın ın fanusu iç in d e o la n c a p a n ltıs ile d e v a m ed iy o r.
Sahife : 2
TASVİRİ EFKAR’
10
İkinciteşrin
10 - İkinci teşrin
Bir hayat ve
koca bir tarih
Y a z a n : Samih Nafiz TANSU
Devletim izin bânisi ve m illetim izin vefakâr, sadık hâ-
dimi, insanlık idealinin âşık ve mümtaz siması, eşsiz
kahraman A tatü rk , vatan sana minnettardır.
Bütün ömrünü hizm etine verdiğin Türk railletile bera
ber senin huzurunda tazim ile eğiliyoruz. Bütün haya
tında bize ruhundaki ateşten canlılık verdin. Emin ol,
aziz hatıran, sönm ez meş’ale olarak ruhlarımızı daima
ateşli ve uyanık tutacaktır.
İsmet İnönü
t {¡yuh kurtarıcının ölümüne bütün dünya ağlaa.
13/14 m a r t 1881 gecesi — K a r f ı r tın a sı sa b ah ta n b eri b ü tü n şuidetile gecenin k a ra n lığ ı içinde devam edi yor. S ın ırla rı A d riy atik k ıy ıların d an H in d suların a, K a fk a s eteklerinden, F iza n çöllerine k ad a r u zıyan b ir im p a ra to rlu ğ u n m avi b ir deniz kıyı
r m a k ır düşm üş c e fa k â r an a sın a k avuştu. B ira z sonra d a ğ la rd a tü - fek p a tla d ı. Rum eli ay a ğ a k alk tı ve İstan b u l üzerine yürüdü. H ü rriy e t ilân edilmiş, A bdülham ii devrilm işti.
Bu sevinç çok sürm edi. B atı T rab lu su İta ly a n la rın âni tecavüzü-sm daki şirin k asab a sı • Selanik - bu j n e uğradı. O raya koştu. Tobı ukta y ağ a n k a r altın d a sa n k i k ay b o lm u ş; em salsiz b ir k ah ra m an lık ve m uvaf- b ir n o k ta d ır. ! fa k iy e t gösterdi.
Tepeye çıkan yolların iki ta r a f ın - j Bu sıra d a Rum eli k a n la ra boyan da s ıra la n a n İslâm m ahallelerinde m ıştı. Güzel y u rd a d ö rt düşm an, kırm ız: boyalı üç k a tlı b ir evin o rta d ö rt ta r a f t a n sa ld ırm ıştı. Hemen k atın d a, o gece, T ürk a n a la rın ın en Geliboluya geldi ve E d irn e üzerine büyüğü, T ü rk ta rih in in eşsiz k a h ra - y ü rüyen kuvvetlerle berab er bulun ulanını d ünyaya g etirm iş bulunuyor- du.
du. : F a k a t bu felâketi büyük h a rp ta -B ir g üm rük m em urunun bu m üte- i kip etm işti. Ç aııakkalede 19 uncu vazi evinde A bdülham it d e v r in in ! f ır k a kum andanlığını, S ofyadaki sa- m üstebit idaresi altın d a k ıv ra n a n km ataşem iliterliğ e tercih etti, b ir aile barınıyordu. K üçük M u stafa A n a fa rfa la rd a j bütün b ir İngiliz binbir m ihnet ve m eşakkat içinde bu- im p arato rlu ğ u n u kendisine ebediyen ıa d a çocukluğunu geçirdi. j m eftu n e tti ve istilâcı kuvveti asU O rada mektebe g itti. O da a rk a - ve k a h ra m a n b ir .m illetin başında ¿ a şla rı gibi âm in lerle b aşladı. Ma- denize döktü.
ş a r a b larla sın ıf geçti. F a ka t b ir gün j Ş a rk ta Ç arlık R usyayı geriletti, koşarak, gülerek, döndüğü evi bü - 1 Cenuptrv İtilâ f k uvvetlerini durdur- yük b ir matem e göğüs verm işti. ! d u . H er ta r a f a koştu. H er yere ye- D ü rü st ve nam uslu babası, haya- tiş ti. B ir şim şek gibi bıüutlu gökler- tın m ihnet ve m eşakkati altın d a göz- i t;e çaktı'. B ir r ü z g â r gibi arzı dev lerini ansızın kapam ıştı. A n asın ın j re tti. H er yerd e onun ismi, onun v ak u r çehresi ve k ız a ra n gözleri ev- kahram anlığı dillerde dolaştı. T erinin a rtık büyük b ir ham iden N ih ay et im p a ra to rlu k büyük b ir
m ahrum kaldığını ona an latm ıştı, am eliy atla kollarından, ay a k la rın - K ız k ardeşinin elinden tu ta r a k ana- , dan kesildi. Y alnız b ir gövde ve b ir ■ I | sile b era b er bir m üddet ak rab a, ak İ M i - yo rg u n fcaşile kaldı.
ra b a do laştılar.
F a k a t okum ak ih tirası onda sa r da vatandaşlaı-ile M ü ta re k e senelerinin a c ıla rın ı b era b er yaşadı, o sılnıaz b ir iradeydi, ilk m ek tep ten j jrak a t sönmüş görünen bu volkan iç- sonra g irdiği siv J rü şd iy e onun h ü -j ten ¡çe kaynıyor, p atiam ıy a h er an viyetine hâkim , askerlik ru h u n u o k - j hazlr bulunuyordu,
şam adı. H ay a tın ın yolunu d ah a o za-1 . t . . . .
inan kendi ad ım larile çizdi. A skeri i f ^ teCa™ Z rüşdiyesine gird i. O rad a onun y arın - : ’ e *?’• !P nG e. atılm ış, goz ki dehasın, keşfeden hocası bu kü. k a y d ır,lm rç tı.1 6 m ayıs 1919 d a yag- çük çocuğun tek kalm ış ism ine da-j m urlu bU'„ sabab Sirkeciden yaşlı a- ha büyüğünü ilâve etti. M u stafa K e - ! nasm m ^ ? 1»rile ,slanm l?
>’uzü-I»gilizler mübayaatı
tekrar arttırıyorlar
Yunanistana gardım için şimdiden beş
milyon lira avans veriliyor
İn g ilizlerin m em leketim izden ve Y u n a n ista n d a n m al alm ak için k u r d u k la rı te şk ilâ tı genişletecekleri h a ber a lın m ıştır. B ilh assa Y u n a n ista n a y ard ım için şim diden beş milyon lira av a n s ta vereceklerdir.
İzm irden b ir m üddet evvel aldık la rı beşer bin ton üzüm ve incirin bedellerinin yüzde yetm iş beşi y a - kında tü c c a rla rım ız a verilecektir. B unun için a lâ k a d a rla ra em ir gel - m iştir. Bu m a lla r İn gilizlere ta m a men teslim edilm iştir.
D iğer ta r a f t a n İngilizlerin yeni - den üzüm, İncir, küspe ve k u ru kaysı alac ak la rı öğren ilm iştir. B u n ların fiy a tla rı üzerinde görüşm eler y ap ıl m a k ta d ır.
H aftalık piyasa
B u h a f ta evvelki h a f ta la r a n is - betle şehrim ize m u h te lif m m tak a - la rd a n faz la mal gelm iştir. Bu yüz den fiy a tla rd a h a fif b ir düşüklük ol m u ştu r.
B uğday f iy a tla r ı eski seviyeyi m u h a fa z a etm ektedir. Y um uşak buğ - d ay la r 8.15 - 8.35 ve s e rtle r de 8.20 - 8.30 p a ra a ra sın d a d ır.
A rp a p iy a sası çok h a ra re tlid ir. M ü teah h itlerd en b aşk a yem îikçiler de m ü b a y a a tta b u lu n m a k ta d ırlar.
Y u n a n ista n a d a yakınfla ih r a c a ta başlanabileceği söylenm ektedir.
P irin ç p iy asasın d a değişiklik yok tu r. İta ly a y a ih ra c a ta m üsaade edil diğinden n o h u t fiy a tla rın ın yüksele ceği ta h m in edilm ektedir.
H a f ta içinde 120 b aly a tif tik s a tıl m ıştır. M acaristan ve Ç ekyaya ih - r a c a t yapılm ak tad ır. Y ap ak piy asası çok canlıdır. Y erli fa b r ik a la r da mü b a y a a tta b ü lu .rtıa k ta d ırla r. F iy a t - la r da y ü k se lir -itedir. Son h a f ta 1480 balya yap k ve yün sa tılm ış tır . .«j*
İhracatS', yapılıyor
T ic a re t Vekâi ci İta ly a y a y u m u r ta , nohut, balık ve deri ih ra c ın a m ü saade e tm iştir. Bu h usustaki k a r a r dün şehrim izdeki a lâ k a d a rla ra bil - d irilın iştir. İh rş ç a t tü c c a rla rı bu m a lla rı ihraç eöriıilmek için lisansı doğrudan doğru. \ V ekâletten ala - ca k la rd ır. Ayni sam anda bu m adde lerin İta ly a y a gönderilm esi için ban k a la rd a açılan ak re d itife a it ev ra k ta V ekâlete gönderilecektir. İ h ra c a t T u n a yolile y ap ılacak tır.
B irin c ite şrin ayı içinde İzm irden m u h te lif mem leketlere 3.489.678 lir a lık ih ra c a t yapılm ıştır.
O tom obil lastiği geliyor
T ic aret V ekâleti m em leketim ize y ak ın b ir tr a n s i t m erkezinde b u lu n an m ühim b ir p a rti otomobil lâ s ti ğinin m em leketim ize gelm esini tem in e tm iştir. M a lla r pek y ak ın d a gele - eek, dahilde otomobil lâ stiğ i b u h ran ı k alm ıy a ca k tır.
T ürk— Rumen ticareti
T ü rk iy e - K um anya tic a r e t a n la ş m a sın ın te f e r r u a tla r ı te sb it edilen k ısım la rı peyderpey ta tb ik e d ilm e k te d ir. Bu yoldan o la ra k K um anyaya zeytinyağı, tü tü n ve fın d ık gönderil m ekte ve o rad a n da k â ğ ıt, 'sellüloz, petrol gelm ektedir.
R um anyaya gönderilecek p am u k lar Z ira a t B ankası ta ra fın d a n ih ra ç e- dilecektir.
İsviçre ile ticaretim iz
Son z a m a n lard a İsviçreye m ühim m ik ta rd a y aptığım ız ih ra c a t yüzün den bu m em leket bize borçlu vaziye te d ü şm ü ştü r. T ic a re t V ekâletinin em rile b ir çok m addeler üzerinde İs viçreye ih r a c a t lisan sı verilm em ek te d ir. Ancak İsviçreden m al gelip hesabı ta sfiy e edildikten so n ra tek - r a r norm al ih ra c a ta m üsaade olu n a c a k tır.
SUÇ BİR
DEĞİL Kİ
m al doğdu. nü silerek küçük bir gem iye atladı. M an astırın d a ğ la ra bakan ta ş ta n .1 Ü«_?ün s° n/ a S am suna çıktı.
B ir m üddet o ta r a f la r d a gezdi. B ir kaç aık ad aşile bu ilk b a h a r ha- vasile u y an a n Anadolu bozkırlarının serin rü z g â rın ı ciğerlerine çekti. üç k atlı idadisinde okudu. T a rih ve
edebiyat onun iki kıym etli haziııesiy- di. O yalnız başına bu İki cevheri seyretm ekten her zam an
hoşlanırdı-B lr gün oradan da ayrıld ı. T e rfi Y a y la la r,n ın üstünden u fu k lara bak-eden ark ad aşlarile İsta n b u la geldi
ve b ir asırdan fazla T ü rk e k a h ra - m a n lar, emsalsiz v atan p e rv e rle r ye tiş tirm iş şerefli b îr ocağa kayde - dildi.
H arbiyede üç sene geçirdi. Meri' - leketin ız tıra p la rın ı a rk a d a şla rile b era b er mektep içinde kalem e al
B ü tü n h a y a tın d a m e ftu n olduğu, âşık olduğu T ü rk m illeti bu büyük ız tırab m ı içine a k ıtıy o r, sap an m ın başın d a gökten b ir m ucizeye in tiz a r ediyordu. Ah, b ir ö n d er lâzım dı,
O zam an içinde engin b ir c e sa re t duydu ve bu işi yapm ıya k a r a r ver-d ıkları b ir mecmuaver-da ifaver-deye çalı-1 ver-dİ. D aha şa rk a g itti. E ı zurum ver-da b ir şıyordıı. F a k a t herşey duyuldu. B u avuç v atan p e rv e r, S ıv asta b ir kala- oııu E rkânıharbiyeden so n ra S u riy e- ' balık oldu.
ye sü rd ü rd ü . j A nka r a y a geldiği zam an ark asm -Cehennemî sıcak ve üm itşiz ç ö lle r,s m ücadeleye yem in etm iş b ir m il i s i kabileler, onun y u rd a olan sev- let 28 ■*»«> 1920 sabahı, bu gisini yıkam adı. O rada, v a ta n ı kuv- * ^ f a l t yo la rd e güze! am tlarU e, ta ra c a k b ir cem iyetini esaslaıanı je ş u ağaçlarım suslu A n k a ra d a o
ttJ zam anki K ırları, k erp iç evlerin kü S o n ra doğduğu yere geldi. Saçla- (D evam ı sa h ife 7, s ü tu n 5 de)
Bir şoför müteaddit
suçlardan tevkif edildi
S ultan ah m et Ü çüncü Sulh Ceza mahkemesi, dün, N iyazi ad ın d a bir şoförü «bir şahidi y a la n ifad e ver- miye teşvik, ölümle te h d it ve adam öldürm iye teşvik etmek» su çların d an te v k if e tm iştir.
E yüp - K eresteciler h a ttın d a oto büs şoförlüğü y ap a n N iyazi, iddia sına göre b ir m üddet evvel H acer a- dında bir kadınla m üştereken b ir o- tobüs alm ış, f a k a t H acer bilâh are bunu sa tm ıştır.
B unun üzerine şoför N iyazi, H a ce r’ aleyhine T ic a re t m ahkem esinde b ir dava açm ış ve ş a h it o la ra k d in lenilecek A hm et ad ın d a birisine, kendisi lehinde şa h a d e t ederse ken disine p a ra vereceğini söylem iştir. F a k a t A hm et kabul etm em iş, N iy a zi bu,- un üzerine kendisini ölümle te h d it etm iş, bunun da k â r etm edi ğini görünce, pehlivan Mehmet adın da birisine g iderek:
«— Şu Ahmedi ö ld ü rü rsen sana 200 lir a v ar. Ü stelik hapishanede s a n a bakacağım !» dem iştir.
P e h liv a n Mehmet bu te k life k a r şı g ü lm ü ş ve:
«— B enim kaç adam öldürdüğüm ü b iliyorsun. Yoksa seni ö ld ü rü p a r a la rın a k atay ım rnı?» dem iş ve İşi m üddeium um iliğe ihbar etm iştir.
Böylece y ak a la n an N iyazi, m ah - keme ta ra fın d a n sorgusunu ıııütea - kıp te v k if olunm uştur.
Bir hırsız mahkûm oldu
M u sta fa oğlu H üseyin adında b ir sabıkalı, geçenlerde Y em işte «Güzel B an d ırm a» n a k liy a t am barının önü ne b ırakılm ış, zeytin y ağ fıçılarını b ire r b ir e r aşırm ış, sonuncusunu te- k erliy erek g ö tü rü rk e n yakalanm ış - tır.
H üseyin, v erildiği Ü çüncü Sulh Ceza m ahkem esinde, değeri 80 lira yı geçen fıç ıla r için:
«— B unları ça m a şır suyu ta ş ı - m ak için çaldım -» dem iş, f a k a t su çu sa b it gö rü lerek 3.5 a y h ap is ce zasına m ahkûm ve hem en te v k if o - lu n m u ştu r.
Y unan cephesi ve
Bulgaristan ordusu
M üessif ir tih a l
Şehrim izin m a ru f un tü c c a rla rın dan m erhum Sekbanzade A linin oğlu ve T an sinem ası sahibi İsm ail Sek ban ın k ard e şi ve profesör doktor Ali E sa d B irolun k ay ın b irad eri A h m et N ecdet Sekban irtih a l eylem iş tir . Cenazesi bugün F a tih te İtfa iy e k a rşıs ın d a H aydarbey caddesinde 29 n u m a ra lı evinden s a a t 9.30 d a k a l d ırıla ra k S irkecide a ra b a v ap u ru is kelesinden h u su sî su re tte tem in edi len Ş irk eti H ay riy e y e a it b ir v a p u r la Beykoza g ö tü rü le re k aile k ab ris ta n ın a defnedilecektir.
(1 inci «ahifeden devam ) m evzilerine b ir iki s a a t k a d a r ateş ettik te n so n ra yine üslerine avdet etm ektedirler. Coı inthe k an a lı, Yu - nan destro y erlerin in s ü ra tle E g e de nizinden Y u n an denizine ve Y unan denizinden E ge denizine geçm eleri ne m üsaade etm ektedir. Gerek k a n a lın vaziyeti, g erek körfezin ve Y u - n an ad a la rın ın coğrafya d u ru m la rı, bu h a re k etle rin düşman donanm ası - nın n az arın d a n ve ateşinden şhahfuz (olarak y ap ılm a ların a im kân verm ek tedir. Y u n an umumî k a r a rg â h ın d a | Jiı-tibat zabitliği vazifesini Svapmak
üzere b ir İngiliz G ener alile b ir k aç, İngiliz zabiti bir deıjiz ta yjferesile; A tin a y a gelm işlerdir.
B u lg a rısta n ın vaziyetinde şim dilik zahirî sü k û n et devam ediyor / T a k a t ! B u lg a rla rın h arb e g irm eleri ihtim a li baki olduğundan B u lg a r ordusu hakkında b iraz m alûm at verm eyi faydalı ad d ettik .
B u lg a rista n , K rallık şeklinde id a re olunur b ir devlettir; 938 se n e si1 iptidasında n ü fu su 6.319.000 k iş i y - diy 938 senesi tem m uzunun 31 inde' aktedilen S elanik m uahedesi muci - bince um um î askerî h iz m et te k ra r! kabul edilm iştir. Daimî o rd u n u n başj k um andanı k ra ld ır. 27 seneden iba-: e t ask erî m ükellefiyet 20 y aşın d an 47 y a şm a k a d a rd ır. B u n u n b ir bu - çuk senesi m uvazzaf (nizam iye) hiz m etinde, 21.5 senesi ih tiy a tta , 4 s e nesi m em leket m uhafızlığında (m üs- ta h fa z s ın ıfta ) geçer. O rd u n u n b a rış zam anı mevcudu, h u d u t m u h afız ları ve ja n d a r m a İle b era b er, 70 bin adam dır. Bazı m em balar h a rp o r - duşunun m eveudünü ta k rib e n 150 bin adam g ö ste riy o rla rsa da memle k et m em b aları sefer o rd u su n u 400 bin kişiye çıkarırım a m ü s a ittirle r.
B arış zam an ı ordu cem an on p i yade fırk a s ın d a n m ürekkep d ö rt kolorduya ta k sim edilm iştir. B u n la r dan başka, a y rıc a iki sü v a ri fırk a sı vardır.
U m um î a s k e rî m ükellefiyet ve hizmet k a n u n u n u n kabulünden son
-r a , İki senedenbeı-i, B u lg ar ordusu yeniden tesis halinde olduğundan her gün değişen bu ordu hakkında doğ ru m a lû m a t verebilm ek m üm kün de ğildir.
B a rış zam anı tekm il piyade mev- c u d ü : 108 piyade ta b u ru n d a n mü - rekkep 36 piyade alayı halinde ta k sim edilm iştir. S ü v ari 42 sü v ari bö lüğünden ve topçu, 13 s a h ra topçu alayından m ü rekkeptir. H e r sa h ra topçu alayı iki ta b u r, 5 veya 6 ba ta ry a y a tak sim olunm uştur. S üvari f ırk a la rın a bağlı d ö rt ta n k bölüğü v a rd ır. O rdu topçusu o larak d ö rt a- ğ ır topçu alayı m evcut olup -ilayla.! ik işer ta b u rd a n ve ta b u rla r üçer bö- ta ry a d a n m ü rekkeptirler. F ırk a la rın 1 a y rıc a fen k ıta la rı vard ır.
P iy ad e a la y la rı h a z a r zam anı üçer ta b u rd a n m ürekkepse ne seferberlik te b ire r dördüncü ta b u r teşkil oluna ca k tır. P iyade (avcı bölükleri) dör d er takım dan m ürekkep olup h e r ta kım da ikişer h a fif m akineli tü fe k ve üç avcı m angası v a rd ır. B ir avcı m angası 7 : 11 avcıdan m ü rek k e p tir. H a fif m akineli tü fe k le r sekiz m ili - m etrelik M adsen sistem indedir. A ğır m akineli tüfek bölükleri sekiz mili - m etrelik Schrvarzlose sistem indedir. S ah ra b a ta ry a la rı 7.5 santim etrelik Schnaider ve 7.7 sa n tim e trelik 1916 modeli A lm an toplaı-ile, cebel b a ta r y a la rı 7.5 sa n tim e trelik K ru p p ve S chnaider to p la ıile teçhiz edilm işler dir. A ğ ır topçu k ıta la rı 12 sa n tim e t relik Schneideı- h a fif s a h ra obüsle- rile, 15 santim enrelik K ru p p a ğ ır s a h ra obüslerde ve 15 san tim etrelik A nsaldo, İta ly a n a ğ ır sa h ra obüsle rd e teçhiz edilm işlerdir. A ğ ır topçu kâm ilen m otorludur.
H ava m ü d a fa a silâ h la rı 2 santi - m etrelik Oerlikoıı ve M adsen t ü f e k lerinden ib a re ttir. Son sene za rfın d a A lm anyanın B u lg a rista n a ne gibi silâ h la r verdiği m eçhuldür.
E ski O rd u K u m a n d a n la rın d a n E m e k li G e n e ra l
Ali İhsan SÂBİS
tier*hafta
Tenkit
Cemal N adiren
karikatürleri
Celâleddin EZİNE
U z u n z a m a n d ır C e m a l N a d ir v e k a rik a tü rle rin e d a ir y a z m a k istiy o rd u m . B u fırsa t, b u g ü n eli m e geçm iş b u lu n u y o r. S a n ’a tk â r, y e v m î g a z e te le r v e m iz a h m e c m u a la rın d a çık m ış o la n k a rik a tü rle rin in b ir k ısm ın ı « A k ile K a ra» ism ile n e şre tm iştir.İn g iliz le rd e k i J o h n B ull, A l ın a n la rd a k i M ichel, A m e rik a lı la rd a k i U n c le S a m g ibi, b iz d e d e h o ş s o h p e t İsta n b u l b u rju v a s ı ti pini, « A m c a B ey» lâ k a b ile ib d a e d e n C e m a l N a d ir; b u k e re d e in s a n d a k a r a k te r te z a d ın ın se m b o lü n ü y a ra ttı. « A k ile K a ra » iki a d a m c ild in in re n k te z a d ı g ib i; iki ru h u n , iki p s ik o lo c ia n m b irib irin i ç e k em em ezliğ i, k ısk an çlığ ı v e id d ia lı g ö rü şü n ü n ifa d e sid ir.
« A k ile K a ra » nın sa h ifeîeri- ni çe v irirk e n , k e n d i k e n d im e d ü ş ü n d ü m : Z a m a n ım ız ın s a n a tk â rı n a h alis h ik ay eci ü n v a n ın ı v e rm e k lâzım g elirse, o n u e d ip le rim iz e d e ğil, f a k a t k a rik a tü ristle rim iz e b a h şe tm e liy iz . Z ira o n la r, m u h a r ririn a ltı s a y fa d a a n la ta b ile c e ğ i y a ra tılışın d ış v e İç h u su siy etlerin i altı resm in ç iz g isin d e d a h a v eciz telhis e d iy o rla r. Y a şa d ığ ım ız sü ra t d e v rin in e n sa h ih o b je k tifle ri, sa n ırım ki k a rik a tü ris tle rd ir. E ski d e v irle rin a ra b a s ı v e b u g ü n ü n o- to m o b ili gibi. S h a k e s p e a re v e D o sto ïe v sk i için b ü y ü k ilm i ru h ü s ta tla rıd ır d iy o rd u k . H a lb u k i y irm inci asır a d a m ın ın iç d ra m ın ı ve d ış m ask esin i g ö s te re n k a r ik a tü ristle rin çizgisi o ld u .
B u n a ra ğ m e n , z a m a n ım ız ın a k si sa d a sı o lm a k la b e ra b e r, k a ri k a tü r, y ağ lı b o y a v e h e y k e ltra ş lık g ib i eski b ir s a n ’a t şu b e sid ir. O r ta ç a ğ d a k a rik a tü r d e n ile n s a n ’a t m e v c u ttu . L â tin c e C a ric a re k e li m e sin d e n m ü lh e m , izam v e m ü b a lâ ğ a e tm e k m a n a sın a g e len b ir ta k ım re sim lerle in sa n v e e şy an ın b aşlıca g ö ze ç a rp a n h u su siy e tle ri ni tasv ir e d e n le r b u g ü n k ü k a r ik a tü ristlerin p iş ta rla rıd ır. K a rik a tü r, re fo ım a s y o n d a n e v v el İ ta ly a d a ve O n D ö rd ü n c ü Lui z a m a n ın d a F ra n s a d a re v a ç b u la n b ir s a n ’a lti. C a rc a c ci ve B rueghef g ib i s a n a t k â rla r ta k d irle re m a z h a r o lm u ş la rd ı. F’a k a t b ilh a ssa R ö n e sa n sın en b ü y ü k üç re s s a m ın d a n b iri o- lan L e o n a rd o D a V in ci çizgiye y ağ lı b o y a k a d a r e h e m m iy e t v e r di. O n u n M ilan o d ü k a s ı L u d o v ic o il M oro ’ya y a z d ığ ı b ir m e k tu b u n d a n şu p a rç a y ı a lıy o ru m : « A - sa le tp e n a h , size g ö n d e rd iğ im son re sim lerin g a ra b e t v e tu h a flığ ı sa n a tı ta h rif ettiğ im z e h a b ın ı v e r m e sin ; o n la r h a k ik î d ü n y a m ız ın b ü y ü tü lm ü ş b ir a d e s e d e n ta s v ir le rid ir.» Bu sa tırla rı y a z a n a d a m , şö y le b ö y le b ir re ssa m değil, fa k a t m u h a rrir, şa ir, h e y k e ltra ş, m im ar, re ssa m ; ve elh asıl s a n ’atin h e r şu b e sin d e b ü y ü k is tid a t v e eh liy etin i isp at e tm iş d ü n y a n ın en ü n iv ersel d e h a sıd ır. K a rik a tü ris t o n y e d in c i v e on sek izin ci a s ırla r d a a rtık y a ln ız b ir s a n ’a t tu h aflığ ı d eğ il, fa k a t h a k ik î s a n ’a t te lâ k k i o lu n d u . İn g ilte re d e H o g a rth , R o
-T e v k ifh a n e m ü d ü rü
A rtv m e ta y in ed ild i
İstan b u l T ev k if ve Cezaevi M üdü rü Reşid B aykal, te rfia n A rtv in Ce zaevi m ü d ü rlü ğ ü n e ta y in edilmiş, İstan b u l T evkifevi m üd ü rlü ğ ü n e de Ü sk ü d ar Cezaevi m üdürü H üsnü Ko nukçu ta y in edilm iştir.
M ü d d e iu m u m i e v ir d e
bir k a z a g e ç ir d i
İstan b u l m üddeium um isi H ikm et O nat, evvelki gece evinde ay ağ t so baya ta k ıla ra k düşm üş ve sağ ayağı ile belini in citm iştir. K azadan sonra B a ia t M usevi hastan esin e k ald ırıl - m ıştır.
v v lan d so n ; F r a n s a d a C a llo t D a u - m ier, F o ra in v e C a ra n d ’a c h e , A l m a n y a d a Z ille v e S im m e l b u g ü n m e m le k e tle rin d e h e y k e lle ri d ik il m iş a d a m la r d ır . S a d e tte n h a ric e ç ık a n b u m ü lâ h a z a la rı n için y a z d ım ? Ç ü n k ü o lg u n b ir m u h a rrir o ld u ğ u n a i- n a n d ığ ım b ir d o s tu m la g e ç e n le r d e k a r ik a tü re d a ir h a sb ih a l e d e r k e n : « G e ç c an ım , d e d i, o d a sa n a t m ıd ır ? » E ğ e r o lg u n b ir m u h a r r ir o la n d o s tu m , k a rik a tü r b a h sinin ü z e rin e b ira z d a h a eğilm iş v e o n u in celem iş o lsay d ı, k a rik a tü rü h a k ir g ö rm e k h a ta s ın a d ü ş m ezd i. C e m a l N a d irin , y u k a rıd a isim le ri g e c e n d e v le r n eslin e m e n su p s a n a tk â r la r d a n o ld u ğ u n u id d ia e tm iy o ru m . F a k a t şu n u d a itira f etm e liy iz ki, d e v le r n esli s a n a t k â r la r -s a n ’a tin h e r şu b e sin d e - b u g iin A v r u p a d a b ile tü k e n m iş tir. H a lb u k i b u g ü n ü n ş ö h re t sa h ib i g a rp s a n ’a tk â rla rın ın a ra s ın a C e m a l N a d iri d e ith a l e tm e k o n a h a k k ın ı v e rm e k d e m e k tir. B u id d ia m d a y a n ılm a d ığ ım ı A v r u p a v e A m e rik a d a b iz z a t m ü ş a h e d e e t tim . T ü rk iy e h u d u tla rın ın d ış ın d a h e rh a n g i b ir şair, ro m a n c ı, y a h u t ressa m ım ız ın isim leri m a lû m o l- m a d ığ t h a ld e , C e m a l N a d irin k a rik a tü rle ri A v r u p a v e A m e rik a m iz a h m e c m u a la rı ta r a fın d a n ik tib a s e d iliy o r. O n u n k a rik a tü rle rin e b e n A lm a n la rın S ım plississi- m us, F ra n s ız la rın L e R ire v e b il h a ssa N e v y o rk ta M c. C lu re s e n d i k asın ın n e ş re ttiğ i m ü te a d d it m i z a h m e c m u a la rın d a ra s tla d ım . R a s tla d ım v e g ö ğ sü m iftih a rla k a b a rd ı. A m e rik a y a se y a h a tim e s n a s ın d a , b a n a T ü r k s a n ’a ti h a k k ın d a sual s o ra n la ra , e lim d e k i b u k a t ’î d e lille ri g ö s te re re k : «İşte si zin d e ik tib a s e ttiğ in iz b ir T ü rk s a n a tk â rı I» d iy e b ild im v e y a ln ız C e m a l N a d iri g ö ste re b ild iğ im için n e k a d a r m ü teessifim . Ç ü n k ü o n d a n b a ş k a k a t ’î d e lille re istin a t e- d e re k g ö ste re b ile c e ğ im b e y n e l m ilel b ir ressam ım ız, ese rle ri fre n k ç e y e te rc ü m e o lu n u p ta k d ir o lu n m u ş te k b ir s a n a tk â rım ız m e v c u t d e ğ ild i.
P o h p o h la g ö ğ ü s k a b a r ta n şair le rim iz ( H a t t â T ü rk e d e b iy a tın d a n e o k la sisiz m a yı ib d a e ttik le ri n i id d ia e d e n le r b ile ) , c a k a ile g ö ğ sü n ü k a b a r ta n re ssa m la rın « H a ttâ s a n a t eseri y a ra ttım d iy e ö ğ ü n e n le r b i l e ş ö h r e t i n i z T ü rk iy e h u d u tla rın ın d ış ın d a ak si sa d a sız b ir sestir! F a k a t d u d a k b ü k ü p : « K a rik a tü r!» d e d iğ in iz C e m a l N a d irin çizg ileri T ü r k p r o p a g a n d a s ın ın A m e rik a n h a v a s ın d a b ile h e le z o n la r ç e m b e rle y e n s a d a s ıd ır.
O n u n için o k u y u c u la rım , C e m a l N a d irin so n eseri « A k ile k a ra» yı alın ız! K ita b ın h e r sa h ıfe- siuin altı ç iz g isin d e hiç b ir h ik a yecim izin y a z a m a d ığ ı n e ş’e ç e rç e v esin in a ltın d a k i in san ıstıra p ve safasın ın acısını v e z e v k im ta d ı nız. F a k a t b u , y a ln ız o resim le re b a k m a k la o lm az, o n la rı o k u y a b ilm e k te lâ zım d ır.
İHTİKÂRA K A RŞI
T ic a re t v e k â le ti k a t ’î
tedbîr alıyor
T ic a re t Vekâleti m em leketin her ta r a f ın d a ih tik â rı k a t’î su re tte önle mek üzere mühim te tk ik le r yap m ak ta d ır. D ahilde çıkan gıd a ve hava- yiei z a ru riy e m addelerinin y e rle rin de m aliy et f iy a tla r ı te sb it edilecek ve buna norm al k â r ve nakliye m as r a f la r ı konduktan so n ra m u h te lif m m ta k a la r için de s a tış fiy a tla r ı ko n ac ak tır. Bu su re tle b ir m addenin her t a r a f t a sa tış fiy a tı halkça bi linecek ve kontrol işleri de kolay o- lacak tır. H ariçten gelen m a lla r için de ithalât, yerinde m a liy e t te sb it e- dilerek ayni şekilde h a re k e t oluna ca k tır.
— İyi a m m a ... G ö r ü y o r s u n ... B en ç o k z a y ıf ım ... Ş im d i ç a lışa m a m ... B a n a u zu n m ü d d e t b a k ılm a k ister. B u ra d a o lm u y o r. N e d e o lsa se y y ar b ir h a s ta h a n c b u r a s ı... Ç o k se v iy o rla r b e n i b u ra d a , h issed iy o ru m , a c ıy o rla r b a n a . . . F a k a t b u b ö y le d e v a m e d em ez.
— P e k â l â ... S en i şim d ilik İs ta n b u ld a iyi b ir sivil h a sta h a n e y e a ld u ırız , o ra d a k e n d in i to p la rs ın , o r a d a n çıkınca d a çalışm ıy a b a ş larsın.
— F a k a t . . . Ç alışsam b ile k im b a k a c a k b a n a ? .. Y a ln ız ım b ü d ü n y a d a , çok y a ln ız ım ...
— B ir k ız k a rd e şin filân y o k m u ?
— B ilm iyor gibi sö y lü y o rsu n , T u r g u t ... B ir h a la m v a rd ı, o d a ö ld ü . Ş im d i kim sem y o k . . . U z a k a k ra b a la rım v a r, f a k a t sa y m a o n l a r ı ... Y ü k o la m a m o n l a r a ... K a b il d eğ il!
O b ö y le sö y le y in c e b e n d ü n g e c e ra s tla d ığ ım k ızın h ü v iy e tin i b ü s b ü tü n m e ra k e d e re k s o rm ıy a m e c b u r o ld u m :
— K u zu m S e y f i... H a tırım a g e lm işk en so ra y ım .. A k r a b a n y o k , m a lû m ... F a k a t sen Ş e fk a t ism in d e b ir k ız ta n ıy o r m u su n ?
B en b u n u so ru n ca, h a sta , iki elin i d e şilte y e b a s a ra k d o ğ ru ld u v e h a y ro tte n şişm iş g ö z le rle :
— S e n o n u n e re d e n ta n ıy o rs u n ? d e d i.
H e y e c a n ın ı tesk in e tm e k için la k a y t b ir te b e ssü m le c e v a p v e r d im :
— S e n b en i b ıra k , d e d im , ta n ım ıy o ru m o n u b e n , f a k a t se n in le
Büyük millî roman : 7
a lâ k a s ın ı ö ğ re n m e k istiy o ru m . B iraz a n la t b a n a . S o n ra b e n d e sö y lerim .
H a s ta , b o y n u gerilm iş, b a şı d im d ik , g ö z le ri biç k ırp ılm a d a n , h e y e c a n ın so n h a d d in d e b ird e n b ire d o n m u ş gibi y ü z ü m e b a k ıy o r, c e v a p v e rm iy o rd u .
— B en i m a z u r g ö r, d e d im , ih tim a l ki m a h re m b ir n o k ta y a l il m e d e n te m a s ettim , fa k a t h e p sen in s a a d e tin i d ü şü n ü y o ru m .
Y u tk u n u y o r v e sık sık n efes a lıy o rd u . D o k to ru n b ira z e v v e lk i ih ta rın ı d ü ş ü n d ü m . A c a b a b u b a h s i a ç tığ ım a h a ta m ı e tm iştim ? F a k a t m e c b u r d e ğ il m iy d im ? M e c b u rd u m . S ey fi d a h a b o ğ u k b ir sesle te k r a r la d ı: — N e re d e n ta n ıy o rs u n o n u ? R ic a e d e rim , sö y le 1 İç in d e b a z ı şü p h e le r u y a n d ığ ın ı h isse d iy o rd u m . K a n a a t v e rici b ir ş id d e tle :
— T a n ım ıy o ru m v a lla h i... d e d im .
A d ım n e b iliy o rsu n ? B en im ta n ıd ığ ım ı n e b iliy o rsu n ? Bir d e d ik o d u m u d u y d u n ? N e v a r? G izlem e, g izlem e ric a e d e r i m ... B ak, k a lb im çarp ıy o r.
K o rk u ile e tra fım a b a k tım .
Bu ç a rp ın tı o n a z a ra r v e re b ilirm iy d i? B ütün k u v v e tim le te m in e ç a lıştım :
— V a lla h i b ir d e d ik o d u y o k , h iç b irşey y o k . . . S a k in o l . . . H a ttâ san a güzel b ir h a b e r v e r e c e ğ im ... S en y aln ız b a n a a n la t!
Bu sö zü m onu b ira z te sk in e tm iş o lacak tı.
A rk a s ın a y a sla n m a k isted i. Y a rd ım ettim . E n sesile k a ry o la a r a sına bir y a stık sık ıştırıy o rd u m , b ird e n b ire sıç ra d ı:
— H a y ır! d ed i, b e n o n u a rtık hiç d ü şü n m e m e liy im .
K e n d i k e n d in e k o n u şu y o r g ib iy d i. Ü stü n e v a rm a d ım . A rk a s ın a y a s la n d ı v e g ö zlerin i y a rı k a p a d ı.
M ırıltı h a lin d e sö y lü y o rd u :
— E ğ e r iki ay ev v e l b a n a s o rsa y d ın , a n la d ın m ı, iki a y e v v el, d a h a d o ğ ru su b e n b u h a le g e lm e d e n e v v el s o rsa y d ın b a n a , Ş e fk a t b e n im h e r şe y im d i: S ev g ilim , a rk a d a ş ın ı, h e r ş e y ... F a k a t ş im d i... H iç !., h iç!.. Bir d a h a o n u g ö re m iy e c e ğ im .
K o rk u için d e s o rd u m : — N için?
C e v a p v e rm e d i v e b a şım salla d ı.
— S eyfi! d e d im , b e n b irşe y e d ik k a t e d iy o ru m , sen v a z iy e tin i ç o k m ü b a lâ ğ a e d iy o rsu n .
(Devamı var)
B e rlin b ü y ü k elçim iz
g e liy o r
A n k a ra , (T elefonla) — B erlin bü yük elçimiz H ü sre v G eredenin yakın da m ezunen şehrim ize geleceği h aber alın m ıştır.
E v le n m e
Eski gazeteci ark a d aşla rım ız d an R ahm i K a ra c a ile F azli G ülcam n k ı zı H ayriye, evvelki giin, O rduevınd« evlenm işlerdir. G ençlere sa a d e t ve h a y a tta m u v a ffa k iy e t dileriz.
Vecizeleritı Şerhi H
-ıiııııııtıııiMiuııııımııııııııiiiıııııiniHmııııiHr
Naçiz vücudüm
elbet
bir gün toprak olacaktır.
Fakat Türk m illeti ilelebet
payidar kalacaktır.
ATATÜRK
İ n s a n la r fa n id ir, f a k a t h a y a tta en zor şey ak ıb et b ir gün yok o- lacağım ıza in anabil inektir. T a ri hin se y rin i değ iştirm iş nice nice in s a n la r v a r d ır ki, bu h ak ik atin önünde titre m iş le r ve eserlerinin değil, k endilerinin ölmezliğine i- n a n m ışla rd ır.
A s ır la r ın y e tiştird iğ i en büyük adam , T ü rk m illetin in Ebedî Şefi A ta tü rk , eserlerin in büyüklüğü İle y aşıy o r, y a r a ttığ ı b ir m illet v a r, kendi reh b e rliğ i a ltın d a o m illete y a r a ttığ ı h a r ik a la r v ar, ve b ü tü n bu m uazzam eserin üze rin d e de büyük E bedî Ş efin te vazuu m evcut.
İki cüm le ile büyük b ir h a y a t felsefesi dersi, öyle b ir d ers ki. bugün ta tb ik a tı b ütün ş a ’şaasile y u rd u n h e r ta ra fın d a ve v a ta n d a şla rın cüm lesinin ru h u n d a y a şıyor.
