DISTINGUISHING AND DISCRETION, THEFT AND USURPATION

Farik ve Miimeyyizlik, Gasp ve Hlrslzhk

'Adli Kurumu 1l11.',KIlIUIV' Cerrahpa§a/jSTANRUL

11 ya~znl 16 giin sUf i~lediklerinde,farik l'e miimeyyiz olup oinuuhklan de-gerlendirilir. r;oeugun i~ledigi sUfun ne oldugunun idrakinde olmaSI ve sUfu i~leme mantlgl farik ve miimeyyiz olup olmadlglmn tespiti slrasznda fok onemli olmaktadlr. Gasp sUfunun hlrSlzlzk sU~'uyla kar§lla~tzrzlarak f'ocukla-nn sUf'u dl1ygu VI' (h~::;iinee durumunda i~!ediklerinin ara,lllnimasl sUf'un S0l11l~!anmn idrakmde alup olmadzklanmn degerZendirilmesi fok onemlidir, 1998-2000 Yllzm kapsayan lki ytlllk donemde ATK 4, iJuisas Kuru-lunda muayeneye gonderilen gasp ve hzrslzlzk sw.;lannz i~ledigi iddia edilen farik ve miimeyyizlik slnzrZan iferisin-dek.l olgu de,qerlendirildl. lIzrSlzlzk supmun en sik ya~znda. gasp SU~'UlIWI en szk 15 ya'llnda hlrs,;,-hk gaspta olarak slidlkta ve ciizdan" falzndlgl, hlrslzlzk gasp gruplm halinde i~lendigi, resmi saglzk kurulu§lan ve ozel hastanelerin farik ve miimeyyizlik rapor sonuf'lanmn uygunluk gostermedigi gfjriilmii~tur,

Ozellikle gasp sur.;u gibi sonu~'lan oZan bir ile ilgili veri/ken. ('oeugun yeti§me ir.;indc bulundugu ~'evrenin deger yargllan, oyun durumu ifinde olup olmadzgl, biyolojik ve psikolojik geli§im diizeyi dik-kate alznmalz veya sadece hlrszzlzk sur.;unu i§leyip i~lemedigi buyiik bir titizlikle degerlendirilmelidir.

ilnahtar Kdimeler: Sl1f'lulugu, /urslzlzk, farik ve H"lmo"",

Distinguishing and Discretion, Theft and Usurpation Summary

Children belH'een age 1 -16, an are evaluated for distinguishing and discretion. Being aware of why and how he eommited an offence and lhe logic of offence are very important for determining the child's distinguishing and discretion. Examining children's emntional .,'1d mental state when they commit this or fenc'(', with 10 usurpation and ll'hether children are of the results of offance lIot, is very

important.

We analized 73 cases claimed to commit the offences of usurpation and theft who were sent for medical exami-nation 10 1nstilUte o!,Forensic Medicine Specializing Deparlmem between 1998-2001)

ge of'distinguishing and discretion. We found that the theft is commited the age

were the ran 14 and the usurpation at age 0{15. /lUist freqllenlly the stolen rnaterials money wallats hoth thefi usurpar!on, also bOlh theft and usurpation are mostly commited by groups and the reports of legal health units and private hospitals did not match.

we especially ahout the usurpation have legal consequences, have to take (are (){ the childs training conditions, environmental customs, whether he was in gameplay situation or not, level of hiological and psychological development. Also we should be careful whether the child commited only the thelt or not.

usurpation, distinguishing and discretion

Giri§

TCK'nun 54. maddesine 11 ya~1ll1 bitirip, 1

G

_,

olup olrnadlklanmn belirlenmesl gereklidir (1). <;:ocugun l§ledigi ne oldu~,Llnun ve sonw;

ADLİ TIP DERGİSİ

Journal of Forensic Medicine

Adli Tıp Dergisi 2002; 16(1): 18-22

luluklann idrakinde olmasl; herhangi bir eylem ve olay ile kar§lla§an kimsenin, oniinde ae;:Ilan hal e;:agnlanndan dogru ve toplumca makul olamm tefrik edebilme yeti sine sahip bulunmasl, yani dogruyu yanh§tan ve iyiyi kotiiden aylrt edebilmesi farik olma olarak tammlanmaktadrr. Yargrtay, farik ve miimeyyiz olmaYI "anlama ve isteme kabi-liyetine" sahip olmak olarak yorumlamaktadrr (3). Olkemizde yapIlan e;:ocuk sue;:lulugu ile ilgili ara§trrmalardan ba-t! iilkelerinde oldugu gibi, en slk goriilen sue;: grubunun mala yonelik sue;:lar oldugu, bunlar arasmda en slk goriilen sue;: tiiriiniin de hlrslzhk oldugu bildirilmi§tir (4,5). Tiirkiye genelinde, bireysel sue;:lar ba§ta gelmekle birlikte, son Yillarda, ozellikle mala yonelik sue;:larda gruplar halinde sue;: i§leme egiliminin artmasl dikkat e;:ekicidir (6). Gruplar halinde sue;: i§leme egilimi hlrslzhk ve gasp gibi mala yonelik sue;:larda, daha yiiksek oranlarda goriilmektedir (4,6-8). Hlrslzhk sue;:u ile gasp sue;:unun kar§Ila§tmlarak e;:ocuklann bu tiir sue;:lan hangi duygu ve dii§iince durumunda i§-lediklerinin ara§tmlmasl sue;:un sonue;:lanmn idrakinde olup olmadlklanmn degerlendirilmesi e;:ok onemlidir.

Materyal ve Metod

1998-2000 yIllan arasmda,ATK 4. ihtisas Kuruluna muayene edilmek iizere gonderilen hlrslzhk ve gasp sue;:la-nm i§ledikleri iddia edilen ,farik ve miimeyyizlik ya§ slmrlan ie;:indeki toplam 73 olgu ya§, eylemin kae;: ki§i tarafm-dan gere;:ekle§tirildigi, e;:ahhan materyalin niteligi, olgular hakkmda diizenlenen raporlar ve A TK 4. ihtisas Kurulu

l

muayene sonue;:lan ae;:lsiI+dan degerlendirildi.

Bulgular

1998-2000 yIllan arasmda muayeneye gonderilen 73 olgunun 55'inin hlfSlZhk, 18'inin gasp sue;:u oldugu belir-lenmi§tir.

Hlrslzhk sue;:unun en slk 14 ya§mda, gasp sue;:unun en slk 15 ya§mda i§lenmi§ oldugu goriilmii§tiir. Hlrslzhk su-e;:unu i§leyen e;:ocuklann ya§ ortalamaSI 13,36, gasp sue;:unu i§leyen e;:ocuklannki ise 13,61 olarak tespit edilmi§tir (Grafik 1).

Grafik 1: Hlrslzhk ve gasp sue;:lan~m ya§a gore dagIllml.

Hlrslzhk Gasp D 11 ya~' • 12 ya~ 13 ya~ D 14 ya~ 15 ya~

HlrSlZhk ve gasp sue;:u i§leyen e;:ocuklann e;:aldlklan materyale gore degerlendirildigin

-de en slkhkla para ve ciizdan e;:ahnml§ oldu-gu saptanml§tlr. Bunun yamSJra dikkat e;:eki

-ci olarak kalem pil, bira kutusu, hurda, e;:op bidonu tekerlegi (kay kay yapmak ie;:in) gibi materyaller de e;:almml§tlr (Grafik 2, 3).

HlfSlzhk ve gasp olgulannda ortak ozel-lik olarak sue;: slkhkla bir ki§iyle veya iki ki-§iyle beraber grup halinde i§lenmi§tir. Sue;:un tek ba§ma i§\enmesi slkhk Slrasma gore hlr-slZhkta 4., gas pta 3. slfadadlr (Grafik 4).

ATK 4. ihtisas Kurulunda muayenesi yapllan 55 hlrslzhk olgusunun 43 (% 78,18) tanesine "farik ve miimey -yizdir", 12 (% 21,82) tanesine "farik ve miimeyyiz degildir" raporu verilmi§tir (Grafik 5). Devlet hastanesi rapor\a-n; 47 olguda 37 (% 78,72) "farik ve rniimeyyizdir", 10 (% 21,28) "farik ve miimeyyiz degildir" §eklindedir (Grafik 6). Ozel hastane rapor\annda ise; 21 olgunun 8 (% 38,10) tanesinde "farik ve miimeyyizdir", 13 (%61,90) tanesin-de "farik ve miimeyyiz tanesin-degildir" §eklintanesin-dedir (Grafik 7). Ozel hastanelerin "farik ve miimeyyiz tanesin-degildir" raporu ver-digi 13 olgunun daha soma ATK 4. ihtisas Kurulunda yapdan muayeneleri sonucunda 11 olguya "farik ve

Farik ve Miimeyyizlik, Gasp IhfSlZhk

,201guya "farik rniimeyyiz degildir" rapor \'Crilmi~tj r.

ATK 4, Kurulu muayene sOllw;lanna gore degerlendirildiginde hlrslzhk ve gasp olgulannda urtak olarak en slk "psikopatolojik araz olmadlgl" ~eklinde sonu~ verilmi§tir.

Grafik 2: HlfSlZhk olgulanmn I¥alman materyalinin niteligine gore dagillIDl

- -

-Hlrslzllk

Grafik 3: Gasp olgulanmn

Grafik 4: Hlrslzhk ve gasp su~lanmn ka~ ki§i tarafmdan i§lendiginin dag!llml

20

-

_III

~

HtrSlzllk

TartJ§ma ve Sonu,"

Bilim ~ah~mamlzda hlrslzllk ve gasp sw;:lanmn _{yaymlarla uyumlu goriU}

, HlrSlzllk

ATK FM(+j ATK FM (-j

Grafik 6: Dev let Hastanesi rapor sonue;lan

40

30

20 _Hlrslzhk

10

DH.FM(+) DH.FM(-)

Grafik 7: Ozel Hastane rapor sonue;lan

14 12 10 8 6 Hlrslzhk 4 2 FM (+) FM (-)

Grafik 8: Devlet Hastanesi ve Adl! TIp Kurumu Raporlanmn uygunluk ae;lsmdan kar§Ila§tmlmasl

30 25 20 15 , Hlrslzhk 10

1992), Antalya (1994-1995) yIllan arasmda

yapJlan e;ah§malara gore e;ok daha ytiksek

bulunmu§tur (4,6-8). Hanel ve arkada§lan

izmir bolgesinde uygulanan retrospektif bir

e;alJ§mada izmir'de gruplar halinde sue; i§le-me oramnm her sene arttIgI ve bunun daha e;ok hlrslzhk, gasp gibi mala yonelik sue;lar-da sue;lar-daha ytiksek oranlarsue;lar-da gortildtigti belirtil-mi§tir. Bu bulgular I§lgmda hlrslzhk ve gasp sue;u i§leyen e;oeuklann farik ve mtimeyyiz

olup olmadlklanmn degerlendirilmesi

esna-smda sue;u tek ba§ma i§leyip i§lemediginin, grup halinde i§lemi§ ise arkada§ etkisinde kahp kalmadlgmm titizlikle degerlendirilme-si gerekir.

Adli TIp Kurumu'nun hlrslzhk olgulan

-mn % 78,18'ine verdigi "farik ve

mtimeyyiz-dir" §eklindeki raporun oram diger e;ah§ma

-lardaki oranlara gore daha dti§tikttir (6-8).

ATK 4. ihtisas Kurulu rapor sonue;lanmn fa

-rik ve mtimeyyizlik oram (% 78,18) devlet

hastanesi raporlanmn farik ve mtimeyyizlik

oramyla (% 78-,72) olduke;a ytiksek bir

oran-da uyumlu, ozel hastane raporlarmm farik ve

mtimeyyizlik oram (% 38,10) ise her ikisiyle

de btiytik oranda e;eli§kili bulunmu§tur (Gra

-fik 8, 9). Resmi kurumlann hlrslzhk ve gasp sue;lanndaki farik ve mtimeyyizlik yakla§lml ileozel hastanelerin yakla§lml arasmdaki bu fark olduke;a dikkat e;ekieidir.

ATK 4. ihtisas Kurulu muayenelerinde

hlrslzhk olgulanmn 47 tanesinde, gasp

olgu-lanmn ise 7 tanesinde "psikopatolojik araz"

tespit edilmedigi, gasp olgulannm 8 tanes

in-de "kognisyonunun geli§memi§ oldugu" ka-rannavanlml§tlr (Grafik 10).

Sue; kavraml, sue;un §ekliyle sonueu ara-smdaki vehametin e;oeuk tarafmdan ne

dere-ee bilindiginin indere-eelenmesi aym zamanda toplumsal bir sorumluluktur. Adli psikiyatrinin degerlendirilmesi, hukuk

ve tip alanlannm kesi§me noktasmdaki bu eiddi sorumluluk gerek hukuke;ulann, gerekse hekimlerin dikkatinin

e;e-DH.(+) ATK(+) DH.(-) ATK(-) DH.(+)ATK(-) DH.(-) ATK(+)

kilmesi ae;lsmdan onemlidir(9, 10). Bu bulgular 1§lgmda ozellikle gasp gibi sonue;lan aglr olan bir sue; ile ilgili karar

verirken e;oeugun yeti§tirilme ko§ullan, ie;inde bulundugu e;evrenin deger yargllan, oyun durumu ic;erisinde olup

Farik ve Mtimeyyizlik, Gasp ve HlfSlZhk

madlgl, biyolojik ve psikolojik geli§im diizeyi dikkate ahnmah ve sadece hlrslzhk suyunu i§leyip i§lemedigi biiyiik

bir titizlikle degerlendirilmeJidir (2,10-12).

Grafik 9: Ozel Hastane ve Adli TIp Kurumu raporlanmn uygunluk

aylSlndan kar§lla§tmlmasl 12 10 4 2 O~:::::L~

OH.(+) ATK(+) OH.(-) ATK(-) OH.(-) ATK(+) OH.(+) ATK(-)

Grafik 10: Hlrslzhk ve gasp olgulannda A TK muayene sonuylan

Hlrslzhk

HlrSlzhk • Gasp

Psikopalolojik araz(-)

Kaynaklar

A~agl debilite Kognusyon geli~memi~

1. Din\Omen K. Adli Psikiyatri, istanbul 1984, s.16-19.

Embesil a~agl debil

Dosya telkiki SosyokUltUrel olgun.eri~memi~

11 ya~altl

2. Reppucci ND. Adolescent development and juvenile justice. Am J Community Pychol, 1996;27(3):307-26(abs.).

Konduct

. bozuklugu

3. Ak\Oo S, <;:aklfozer E, <;:Idam N, Elban H, Karabeyoglu Y, Toraman N, Tucel A, Ya~ar A. Tiirk Ceza Hukuku Acrlsmdan Ya§ Kiicriikltigii, 8. Ulusal Adli TIp Giinleri, Antalya 1995, Poster Sunularl Kitabl, s.195-200.

4. <;:oltu A, Hancl iH, Ege B, Demircan S. 1988-1992 YIilan Arasmda Bursa'da Farik-i Mtimeyyizlik Muayenesine Gonderilen <;:ocuklarm Demografik Ozellikleri, 7. Ulusal Adli TIp Giinleri, Antalya 1993, Poster Sunulan Kitabl, s. 51-58.

5. Waldman HB. Yes, overall crime statistics are down, but juveniles are committing more criminal offenses. ASDC J Dent Child, 1996;63(6):438-42(abs.).

6. Hancl iH, Ege B, Erttirk S. Adli Tlp'a Farik-i Mtimeyyizlik Muayenesi i\Oin Gonderilen <;:ocuklann Demografik Ozellikleri. Adli TIp Dergisi, 1991; 7(1-4): 103-9.

7. Karagoz YM. Antalya'da <;:ocuk Sucrlulugu: 225 Olguluk Bir Anket <;:all~masl, 8. Ulusal Adli TIp Gtinieri, Antalya 1995, Poster Sunularl Kitabl, s. 155-60.

8. Dtilger HE, Hanci iH, Ertiirk S, Co~kunol H. 1998-1991 Yillan Arasmda SU9 i~ledikleri iddiaslyla Elazlg'da Farik-i Mtimeyyizlik Muayenesi i9in Gonderilen <;:ocuklarm DemografikOzellikleri, Adli TIp Dergisi, 1992; 8(1-4): 131-6.

9. Myers WC, Scott K, Burgess AW, Buress AG. Psychopathology, biopsychosocial factors, crime characteristics, and c1assificatioon of 25 homicidal youths, J Am Acad Child Adolesc Psychiatry, 1995;34(11):1483-9.

10. Hummel P. Delimiting the age of criminal responsibility (section 3 of the juvenile court act) from legal innocence and diminished res ponsibility (sections 20,21 of the criminal code) from the adolescent psychiatry viewpoint. Prax Kinderpsychol

Kinderpsychiatr, I 995;44( I): 15-22.

11. Gaudet B. Contempt and hatred: sociologic indications for an approach to current juvenile violence.

Sante Publique 1999;ll(1):77-85(abs.).

12. Sherry L. Hamby, David Finkelhor. The victimization of Children: Recommendations for Assesment and Instrument Development. J Am

Acad Child Adolesc Psychiatry, 2000;39(7):829-840. .

ileti~im Adresi: Dr. Hakan KAR

Adli TIp Kurumu B~kanhgl, Cerrahpa~a/iSTANBUL