DOKUZ EYL†L †NÜVERSÜTESÜ TIP FAK†LTESÜ
ADLÜ TIP UZMANLIK …ÚRENCÜLERÜNÜN EÚÜTÜM
STANDARDÜZASYONUNDA UYGULANAN
ÔDEÚERLENDÜRME KRÜTERLERÜÕ: BÜR MODEL ‚ALIÞMA
#.
ÒEvaluation CriteriaÓ That have been applied for education standardization among
research assistants in forensic medicine in Dokuz EylŸl University Faculty of
Medicine: A model study.
M. Hakan …ZDEMÜR
*, Serpil SALA‚ÜN
**.
…zdemir M H, Sala•in S. Dokuz EylŸl †niversitesi TÝp FakŸltesi adli tÝp uzmanlÝk šÛrencilerinin eÛitim standardizasyonunda uygulanan ÔDeÛerlendirme KriterleriÕ: Bir Model ‚alÝßma. Adli TÝp BŸlteni, 2002; 7 (1): 21-27.
# ‚alÝßmanÝn bir bšlŸmŸ 28-30 Mart 2002 de V.Adli Bilimler Kongresinde sšzel bildiri olarak sunulmußtur (Adana). * Yrd.Do• Dr. Dokuz EylŸl †niversitesi TÝp FakŸltesi Adli TÝp AD.
** Prof. Dr. Dokuz EylŸl †niversitesi TÝp FakŸltesi Adli TÝp AD.
Geliß tarihi: 15.04.2002 DŸzeltme tarihi: 29.04.2003 Kabul tarihi: 04.08.2003
…ZET
DŸnyada yaßanan teknolojik gelißmelere paralel olarak hÝz-la deÛißen bilgi ve uyguhÝz-lama yšntemleri, her ahÝz-landa olduÛu gi-bi eÛitim modellerinde de yeni arayÝßlarÝ gŸndeme getirmißtir.
Bu yazÝmÝzda; Dokuz EylŸl †niversitesi TÝp FakŸltesi De-kanlÝÛÝnca HazÝrlanan ÔTÝpta UzmanlÝk ve †st UzmanlÝk EÛi-timi Uygulama ve DeÛerlendirme YšnetmeliÛiÕ doÛrultusunda, Adli TÝp Anabilim DalÝnÝn TÝpta uzmanlÝk šÛrencileri i•in ha-zÝrladÝÛÝ eÛitim modelinin bir bšlŸmŸ olan ÔEÛitimin DeÛer-lendirme KriterleriÕ aktarÝlmÝßtÝr.
Anahtar kelimeler:Adli TÝp, eÛitim SUMMARY
Changing information and application methods due to technologic progression in the whole world have emerged new approaches for education models as in every area.
In this paper, ÒEducation Evaluation CriteriaÓ have been explained that is a part of education model prepared by Foren-sic Medicine Department for research assistants in medicine. These criteria have been assessed according to ÒApplication and Evaluation Regulation for Specialist and Fellowship Education in MedicineÓ prepared by Deanship of Dokuz EylŸl University Faculty of Medicine.
Key Words: Forensic medicine, education
GÜRÜÞ
20. yŸzyÝlda her alanda yaßanan teknolojik gelißmele-re paralel olarak hÝzla deÛißen bilgi ve uygulama
yšntem-leri, her alanda olduÛu gibi eÛitim modellerinde de yeni arayÝßlarÝ gŸndeme getirmißtir.
1992 yÝlÝnda TBMM tarafÝndan yapÝlan bir araßtÝrma raporunda, Ÿlkemizde yetißtirilen hekimlerin •oÛunun, Ÿlke gereksinimlerine uygun nitelik taßÝmadÝÛÝ ortaya konmußtur (1). 8-12 AÛustos 1993 tarihinde DŸnya TÝp EÛitimi FederasyonuÕnun EdinburghÕda dŸzenlediÛi DŸnya TÝp EÛitimi KonferansÝÕnda yayÝnladÝÛÝ bildirge-de, ÒVarolan saÛlÝk sistemine uygun olmayan ve ulusal gereksinimleri karßÝlamayan tÝp eÛitiminin baßarÝlÝ sayÝ-lamayacaÛÝ, tÝp eÛitimi i•in en ŸstŸn standartÝn yerel ge-reksinimleri en iyi karßÝlayan eÛitim olduÛuÓ belirtil-mektedir (2,3 ).
DŸnya SaÛlÝk …rgŸtŸ 1995 yÝllÝnda ger•ekleßtirdiÛi DŸnya SaÛlÝk Asamblesinde tŸm Ÿlkeleri tÝp eÛitiminde ve saÛlÝk hizmetlerinde reform yapmaya •aÛÝrmÝßtÝr. DŸnya TÝp EÛitimi BirliÛi (WFME) ise tÝp eÛitimini glo-bal olarak yeniden dŸzenlenmesi amacÝyla WHO,UNI-CEF, UNESCO ile ißbirliÛi yaparak 6 bšlgesel birlik olußturmußtur. †lkemiz bu bšlgesel birlik i•inde Avru-pa bšlgesine baÛlÝdÝr. 1958 yÝlÝnda 6 Ÿye ile kurulan Av-rupa TÝp UzmanlarÝ BirliÛi (UEMS) bŸnyesinde Adli tÝp uzmanlarÝ yer almamaktadÝr †lkemizin 1993 yÝlÝnda yardÝmcÝ Ÿye olarak kabul edildiÛi UEMS bŸnyesine ad-li tÝp uzmanlarÝnÝn da yer almasÝ i•in farklÝ platformlar-da •aba harcanmasÝ gerekmektedir.
†lkemizde halen yŸrŸrlŸkte olan uzmanlÝk eÛitim sistemini dŸzenleyen Tababet UzmanlÝk TŸzŸÛŸ ( mad-de 2) ve 2547 sayÝlÝ YŸksekšÛretim Kanunu (madmad-de 3 ve 33) eÛitimin nitelik ve ama•larÝnÝ tanÝmlamaktadÝr. EÛi-timin i•eriÛinin nasÝl bir program •er•evesinde uygula-nacaÛÝ hakkÝnda aydÝnlatÝcÝ bilgi i•ermemektedir (4 ).
TŸrk Tabipleri BirliÛi, TŸrk Tabipleri BirliÛi Uz-manlÝk Dernekleri Koordinasyon Kurulu (TTB-UDKK) ve •eßitli uzmanlÝk derneklerinin tÝpta uzmanlÝk eÛitimi konusundaki •alÝßmalarÝ sŸrmektedir (5). Adli tÝp uz-manlÝk eÛitimi alanÝnda standardizasyon saÛlamak ama-cÝyla adli tÝp šÛretim Ÿyelerinin vermiß olduÛu yoÛun emek ve •abalar ise olduk•a eski yÝllara dayanmaktadÝr. Son yÝllarda bu •abalara Adli TÝp UzmanlarÝ DerneÛiÕ-nin atšlye •alÝßmasÝ da eklenmißtir (6-13).
†lkemizde adli tÝp uzmanlarÝ, temelde TŸrk Hukuk sistemine bilirkißilik gšrevi yapmaktadÝrlar. Adli tÝp uz-manlarÝ kendilerinden istenen, •oÛu kez de disiplinler arasÝ ißbirliÛi ile ele alÝnÝp deÛerlendirilmesi gereken ko-nulardaki gšrŸßlerini, bilgi ve deneyim birikimleri ile yorumlamaktadÝrlar.
Bu •ok šzel konumdaki hekimin uzmanlÝÛÝ halen yŸrŸrlŸkte olan Tababet UzmanlÝk TŸzŸÛŸne gšre 2 yÝldÝr. Üki yÝl gibi kÝsa bir sŸrede bu alanda uzmanlÝk ya-pan hekime temel kavram ve becerilerin verilmesinin mŸmkŸn olmadÝÛÝ ise a•Ýk bir ger•ektir. Adli bilimlerin bir •ok alanÝnda deÛerlendirme yaparak gšrŸß vermesi istenen adli tÝp uzmanÝna verilecek eÛitimin standardi-zasyonunu saÛlamak amacÝyla Ÿlke genelinde bir Ò‚ekir-dek ProgramÓ yapÝlmasÝ yararlÝ olacaktÝr.
DE† TÝp FakŸltesinde verilen tÝpta uzmanlÝk ve Ÿst uzmanlÝk eÛitimini, Avrupa BirliÛi TÝp UzmanlarÝ BirliÛi (UEMS), TTB-UDKK ve uzmanlÝk eÛitimi ile ilgili ulusal ve uluslar arasÝ kurullarda tanÝmlanan dŸzeye •Ýkarmak ve fakŸltemizde standartlarÝ belirlenmiß bir uzmanlÝk eÛi-timinin yŸrŸtŸlmesi amacÝyla bir yÝldan fazla bir sŸredir •alÝßmalara baßlanmÝßtÝr. Bu •alÝßmalar aralarÝnda adli tÝp anabilim dalÝndan šÛretim Ÿyesinin de bulunduÛu ÒUz-manlÝk EÛitimi KuruluÓ nca yŸrŸtŸlmŸßtŸr. ‚alÝßmalar sonucu olußturulan ÒTÝpta UzmanlÝk ve †st UzmanlÝk EÛitimi Uygulama ve DeÛerlendirme YšnetmeliÛiÓ ile uz-manlÝk eÛitimi veren anabilim dallarÝnÝn, zorunlu olarak edinilmesi gereken bilgi ve becerileri i•eren bir Ò•ekirdek programÓ hazÝrlamalarÝ šn gšrŸlmŸßtŸr. HazÝrlanacak olan bu •ekirdek program ile uzmanlÝk šÛrencilerinin eÛi-time aktif olarak katÝlmalarÝ, objektif šl•Ÿlerle
izlenmele-ri ve deÛerlendiizlenmele-rilmeleizlenmele-ri, eÛitimin sŸrekli iyileßtiizlenmele-rilmesi ve gelißtirilmesi hedeflenmektedir.
Anabilim dalÝmÝz ÒUzmanlÝk EÛitimi KuruluÕÕnca hazÝrlanan yšnetmeliÛin •ekirdek programÝ •er•evesin-de kendi eÛitim mo•er•evesin-delini hazÝrlanmÝßtÝr. Bu mo•er•evesin-del ha-zÝrlanÝrken 1999-2000 eÛitim- šÛretim yÝllÝndan beri ana-bilim dalÝmÝzca TÝpta uzmanlÝk šÛrencileri i•in hazÝrla-nan Ô‚alÝßma Yšnergesi ve DeÛerlendirme KarnesiÕ de-neyimleri ve Adli TÝp UzmanlarÝ DerneÛinin eÛitim ko-nusunda ger•ekleßtirdiÛi atšlye •alÝßmalarÝ sÝrasÝnda be-lirlediÛi kriterler gšz šnŸne alÝnmÝßtÝr (14).
Anabilim dalÝmÝzda 1999-2000 yÝlÝndan itibaren uy-gulanan bu Ôšn uygulama deneyimiÕ ile 4 uzmanlÝk šÛ-rencisine standart bir eÛitim programÝ uygulanmÝßtÝr. Bu šn uygulamanÝn olumlu yšnleri; Standart bir eÛitim programÝnÝn varlÝÛÝ, her šÛrencinin sorumlu šÛretim Ÿyesi bulunmasÝ, sorumlu šÛretim Ÿyesi rehberliÛinin programÝn uygulanmasÝnÝ kolaylaßtÝrmasÝ, TÝpta Uz-manlÝk …Ûrencisinin (TU…) eÛitim programÝnÝ ve evre-lerini šnceden bilmesi, edinilmesi beklenen bilgi ve be-cerilerin šnemini anlamasÝ, TU…Õnin belirli aralarla ulaßmasÝ beklenen eÛitim hedeflerinden yetersiz kalanla-rÝ gšrebileceÛi sÝnavlakalanla-rÝn varlÝÛÝ nedeni ile bu eksiklikle-rini tamamlama fÝrsatÝ bulunmasÝ olarak sÝralanabilir. …n uygulamanÝn olumsuz yšnleri ise; TU…Õinin aldÝk-larÝ eÛitime uyum ve baßarÝaldÝk-larÝnda kißisel šzelliklerinin olduk•a belirleyici olduÛu, sorumlu šÛretim Ÿyesinin rehberlik baßarÝsÝnÝn šnemli olmasÝ, sorumlu šÛretim Ÿyesinin rehberlikteki baßarÝsÝnÝn programÝ benimseme dŸzeyine baÛlÝ olmasÝ, etkinlikleri deÛerlendirmede kul-lanÝlan kredi šl•Ÿtlerinin yetersi kalmasÝ, kÝdem yŸkselt-me deÛerlendiryŸkselt-melerinde nesnel ve nicel yšntem geliß-tirmede gŸ•lŸk •ekilmesi, TU…Õnin eÛitim sistemine ak-tif katÝlÝmlarÝnÝ ve geri bildirimlerini almak konusunda zorluklar yaßanmÝß olmasÝdÝr.
Bu yazÝmÝzda šn uygulama •er•evesinde elde edilen tecrŸbeler doÛrultusunda ÒTÝpta UzmanlÝk ve †st Uz-manlÝk EÛitimi Uygulama ve DeÛerlendirme Yšnetme-liÛiÓ ile belirlenen ve anabilim dalÝmÝzca gelißtirilen eÛi-tim modelinin bir bšlŸmŸ olan ÔEÛieÛi-timin DeÛerlendir-me KriterleriÕni sizlere tanÝtmak ama•lanmaktadÝr.
DE† Adli TÝp UzmanlÝk …Ûrencilerinin
EÛitim Standardizasyonunda Uygulanan
ÔDeÛerlendirme KriterleriÕ:
šÛre-tim yÝllÝnda tÝpta uzmanlÝk šÛrencisi eÛišÛre-timinde DE-†TFÕ ninÒTÝpta UzmanlÝk ve †st UzmanlÝk EÛitimi Uygulama ve DeÛerlendirme YšnetmeliÛiÓ doÛrultusun-da hazÝrladÝÛÝ programÝ uygulayacaktÝr. Bu program •er-•evesinde anabilim dalÝmÝz bir •alÝßma rehberi hazÝrla-mÝßtÝr.
Yšnetmelik doÛrultusunda hazÝrlanan bu rehber ki-tap•Ýk 4 ana bšlŸmden olußmaktadÝr. Birinci bšlŸm TÝp-ta UzmanlÝk ve †st UzmanlÝk EÛitimi Uygulama ve De-Ûerlendirme YšnetmeliÛini, ikinci bšlŸm anabilim dalÝ-na šzgŸ a•ÝklamalarÝ (adalÝ-nabilim dalÝnÝn tanÝmÝ, danÝßman-lÝk uygulamalarÝ, kÝdem tanÝmlamalarÝ, rotasyonlar ve deÛerlendirme yšntemleri), Ÿ•ŸncŸ bšlŸm eÛitim prog-ramÝnÝ, dšrdŸncŸ bšlŸm TU…Õsinin etkinlik ve kredi kayÝt defteri bšlŸmlerinden olußmaktadÝr.
HazÝrlanan eÛitim programÝ halen yŸrŸrlŸkte olan Tababet uzmanlÝk tŸzŸÛŸ •er•evesinde 2 yÝl i•in hazÝr-lanmÝßtÝr. Yeni •Ýkacak tŸzŸk •er•evesinde dŸzeltmeler yapÝlacaktÝr.
EÛitim programÝ, Òmutlak gerekliÓ kuramsal ve uygu-lamalÝ bilgi ve beceriler ile bunlarÝn hangi yšntemlerle edinileceÛini kapsamaktadÝr. Bu •ekirdek programda šÛ-retim Ÿyesi ve TU…Õsinin yapacaÛÝ etkinlikler ve kÝdem durumuna gšre sorumluluklarÝ yer almaktadÝr. TU…Õnin eÛitimdeki aßamalarÝ A1,A2,A3 olmak Ÿzere Ÿ• kÝdeme ayrÝlarak deÛerlendirilmektedir. UzmanlÝk eÛitiminin ilk 6 ayÝ A3 kÝdemi, sonraki 12 ayÝ A2 kÝde-mi, son 6 ayÝ ise A1 kÝdemi olarak isimlendirilmißtir. TU…Õsinin kÝdemlerinin dŸzenlenmesinde Maliye Ba-kanlÝÛÝ BŸt•e ve Mali Kontrol Genel MŸdŸrlŸÛŸnŸn 05.01.1999 tarih ve 017 sayÝlÝ tÝpta uzmanlÝk šÛrenimi
yapanlara altÝ aylÝk azami sŸre dÝßÝnda herhangi bir ek sŸrenin verilmemesi ve maaß tahakkuk ettirilmemesi ka-rarÝ etkili olmußtur.
EÛitim •alÝßmalarÝ danÝßman šÛretim Ÿyelerinin yol gšstericiliÛinde yŸrŸtŸlmektedir. EÛitim •alÝßmalarÝ Anabilim dalÝmÝzÝn Ògšrev daÛÝlÝmÝÓ ilkelerine gšre be-lirlenmiß olan Òiß-akÝß ßemalarÝnaÓ gšre sŸrdŸrŸlmekte-dir. DanÝßman šÛretim Ÿyesi TU…Õsinin eÛitim progra-mÝna katÝlÝmÝ ve etkinlik kayÝt defterinin dŸzenli olarak tutulmasÝndan sorumludur.
TU…Õlerinin deÛerlendirmelerinin sistematik ve ob-jektif šl•Ÿtlerle yapÝlmasÝ ama•lanmaktadÝr. Bu ama•la TU…Õsinin katÝlmasÝ belirlenen Òmutlak gerekliÓ etkin-liklerden en dŸßŸk toplamasÝ gereken kredi puanlarÝ be-lirlenmißtir. EÛitim programÝnda yer alan tŸm etkinlik-ler saat/kredi sistemi kullanÝlarak kredilendirilmißtir. Genel olarak kuramsal etkinliklere katÝlÝm her bir saat i•in Ò1Ó tam puan, TU…Õsinin kendisinin yaptÝÛÝ etkin-liklerde Ò2Ó tam puan, uygulamalar i•in her saate Ò0.5Ó puan olarak deÛerlendirilmektedir.
TU…Õlerinin deÛerlendirmeleri beß ana baßlÝk altÝnda yapÝlmaktadÝr. Bunlar;
a) Kuramsal etkinlikler b) UygulamalÝ etkinlikler c) AraßtÝrma etkinlikleri
d) Akademik gelißim etkinlikleri e) RotasyonlardÝr.
TU…Õinin etkinliklerini deÛerlendirmede kullanÝlan tablolar, Ô•ekirdek programÝnÕ ger•ekleßtirilmesi amacÝy-la DE† TÝp FakŸltesi DekanlÝÛÝ ÔFakŸlte KurulundaÕ gšrŸßŸlŸp son ßekline getirilmißtir. FakŸltedeki bŸtŸn
Tablo 1: TU…Õlerinin yapacaÛÝ kuramsal etkinlikler
KURAMSAL ETKÜNLÜKLER
ETKÜNLÜK T†R† Kredi DeÛeri ToplanmasÝ Beklenen
En DŸßŸk Kredi KatÝlÝm Sunum
…Ûretim †yesi Dersleri 1
-Seminer 1 X2
Konferans 1 X2 100 kredi/yÝl
Olgu Sunum Saati 1 X2
Makale Saati 1 X2
Tablo 3: TU…Õlerinin yapacaÛÝ uygulamalÝ etkinlikler. anabilim dallarÝ, etkinliklerini deÛerlendirmede bu kri-terleri gšz šnŸne almak zorundadÝr. TU…Õinin etkinlik-lerini deÛerlendirmede saptanan kriterlerin belirlenme-sinde, Avrupa BirliÛi TÝp UzmanlarÝ BirliÛi (UEMS), TTB-UDKK ve uzmanlÝk eÛitimi ile ilgili ulusal ve ulus-lar arasÝ kurululus-larÝnÝn •alÝßmaulus-larÝ gšz šnŸne alÝnmÝßtÝr (15,16).
Her anabilim dalÝ bu •ekirdek program doÛrultusun-da kendi deÛerlendirme kriterlerini belirlemißtir.
TU…Õlerinin kuramsal •ekirdek etkinlikleri tablo 1 de yer almaktadÝr. Bu etkinlikler kapsamÝnda TU… yÝl-da 100 kredi almak zorunyÝl-dadÝr. Adli tÝp uzmanlÝk šÛren-cisi uzmanlÝÛÝ sŸresince (resmi 2 yÝllÝk sŸrede) bu etkin-liklerden en az 200 kredi toplamak zorundadÝr.
Adli tÝp alanÝnda uzmanlÝk yapan TU…Õsinin •ekir-dek program i•inde yer alan ve mutlak gerekli olarak
ka-bul edilen kuramsal etkinlikler i•indeki ders ana baßlÝkla-rÝ ve hangi yšntemle verileceÛi tablo 2Õde verilmißtir. Ay-rÝca TU…Õsi akademik yÝl baßÝnda belirlenen listeler •er-•evesinde her eÛitim yÝlÝnÝn her iki yarÝsÝnda en az bir se-miner vermek zorundadÝr.
TU…Õsi uygulamalÝ etkinlikler •er•evesinde yapmasÝ gereken etkinlikler tablo 3 de verilmißtir. UygulamalÝ et-kinlikler •ekirdek programÝ, Adli TÝp Uzmanlar Derne-Ûi uzmanlÝk eDerne-Ûitimi •alÝßma grubunun •alÝßmalarÝ gšz šnŸne alÝnarak olußturulmußtur.
TU…Õsi uzmanlÝÛÝ sŸresince (iki yÝl) araßtÝrma etkin-likleri kapsamÝnda toplam en az 5 kredi almak zorunda-dÝr. …Ûrencinin kredi alacaÛÝ araßtÝrma etkinlikleri Tablo 4 de gšsterilmißtir. TU…Õsi toplam 5 krediyi tabloda be-lirtilen bir veya birka• etkinlikten tamamlayabilir.
UYGULAMALI ETKÜNLÜKLER SŸre ve SayÝ Bilgileri
UzmanlÝk sŸresince SayÝyla Hangi kÝdemde yapÝlmasÝ beklenen deÛerlendirilecek yapÝlmasÝnÝn
sayÝ/sŸre uygulamalarda beklendiÛi
Uygulama AdÝ harcanan birim
zaman(saat) A) Klinik Adli TÝp uygulamalarÝ
Adli olgu muayenesi 300 1 A1,A2,A3
KonsŸltasyon ve lab. Sonu•larÝnÝ deÛerlendirme 40 1/4 A1,A2,A3
Rapor yazÝmÝ 300 1 A1,A2,A3
B) Postmortem Muayene ve Ünceleme*
Adli šlŸ muayenesi ve otopsi yapÝlmasÝ 100 2 A2,A3
Otopsi raporu yazma 100 1 A2,A3
* Kuramsal etkinliklerin i•erisinde deÛerlendirilen konularÝn TU…Õine kim tarafÝndan ve nasÝl aktarÝlacaÛÝnÝ belirtrmektedir. (…r-nek; Tablodaki diÛer baßlÝÛÝ altÝndaki + ißareti ile, Klinik adli tÝp konularÝ TU…Õlerine šÛretim Ÿyeleri ve/veya TU…Õinin ken-disi tarafÝndan seminer veya interaktif ders bi•iminde aktarÝlacaÛÝnÝ gšstermektedir.)
KONULAR HANGÜ Y…NTEMLE VERÜLECEÚÜ*
…Ûretim †yesi TU… DiÛer
Adli Bilimler +
Hekimin Hukuki ve Etik SorumluluÛu +
Klinik Adli tÝp +
Adli Patoloji +
Adli TÝpta AraßtÝrma Yšntemleri +
Tablo 2: TU…Õlerinin kuramsal etkinlikleri i•inde yer alan ana konular
SayÝyla deÛerlendirilecek uygulamalarda harcanan birim zaman(saat) Hangi kÝdemde yapÝlmasÝnÝn beklendiÛi UzmanlÝk sŸresince yapÝlmasÝ beklenen sayÝ/sŸre
ARAÞTIRMA ETKÜNLÜKLERÜ
SayÝ Bilgiler
ETKÜNLÜK ADI Kredi DeÛeri YapÝlmasÝ beklenen sayÝ Hangi kÝdemde
Yurti•i bildiri 3 A1,A2,A3
Yurti•i makale 5 A1,A2,A3
YurtdÝßÝ bildiri 6 A1,A2,A3
YurtdÝßÝ makale 10 A1,A2,A3
AraßtÝrma projesinde gšrev alma 5 A1,A2,A3
Bitirilmiß araßtÝrma projesi 10 A1,A2,A3
AKADEMÜK GELÜÞÜM ETKÜNLÜKLERÜ
ETKÜNLÜK T†R† Kredi DeÛeri Ü‚ERÜK
…Ûrencinin almasÝ beklenen akademik ¥ Akademik uyum programÝ
Gelißim kurslarÝ ¥ KanÝta dayalÝ tÝp kursu
¥ Biyoistatistik kursu ¥ Hayvan deneyleri kursu
(EÛitim sŸresince en az iki kurs katÝlÝmÝ) …Ûrencinin katÝlmasÝ beklenen sŸrekli tÝp 1/saat ¥ Ulusal adli tÝp kongreleri
eÛitimi etkinlikleri ¥ Ulusal adli tÝp sempozyumlarÝ
(EÛitim sŸresince en az 1 kongre ve/veya 1 sempozyum katÝlÝmÝ)
…Ûrencinin katÝlmasÝ beklenen sosyal
etkinlik programlarÝ DE† dŸzenlenen Etkinlikler
…Ûrencinin katÝlmasÝ beklenen akademik …Ûrenciler Anabilim dalÝ akademik kurul
kurul-komiteler kararÝ almak koßulu ile fakŸltenin diledikleri
kurul ve komitelerinde gšrev alabilirler.
TU…Õsi uzmanlÝk eÛitimi sŸresince akademik gelißim etkinlikleri •er•evesinde dŸzenlenen kurs, TTB tarafÝndan kredilendirilen etkinlik, fakŸlte tarafÝndan kredilendirilen ve sosyal bilimlerin tÝpla ilgili alanlarÝnda yapÝlan faaliyet-ler ve akademik kurulun šnereceÛi etkinlikfaaliyet-lere katÝlarak en az 20 kredi toplamak zorundadÝr. …Ûrencinin kredi ala-caÛÝ akademik gelißim etkinlikleri Tablo 5 de verilmißtir.
TU…Õlerinin eÛitimi sÝrasÝnda rotasyonlar planlan-mÝßtÝr. Halen yŸrŸrlŸkte bulunan Tababet UzmanlÝk TŸzŸÛŸnde Adli tÝp uzmanlÝk eÛitimi i•in belirtilen ro-tasyon bulunmamakla birlikte DE†TF Adli TÝp anabi-lim dalÝndaki TU…Õsine 3 ay Adli TÝp Kurumu, 1 ay pa-toloji, 2 hafta psikiyatri olmak Ÿzere toplam 4.5 ay rotas-yon planlanmÝßtÝr. Rotasrotas-yonlarda tanÝmlanan kuramsal ve uygulamalÝ etkinlikler saat/ kredi uygulamasÝ yšnte-miyle deÛerlendirilmektedir.Rotasyonlardaki kuramsal
etkinliklerden TU…Õsinin ayda en az 10 kredi toplamasÝ beklenmektedir. …Ûrencilerin kredi alacaÛÝ rotasyon et-kinlikleri tablo 6 da verilmißtir.
TU…Õsinin eÛitimi sÝrasÝnda mutlak gerekli olan et-kinliklerden her kÝdem i•in aßmasÝ beklenen baßarÝ dŸ-zeyleri belirlenmißtir. TU…Õsinin kÝdem ge•ißleri sÝrasÝn-da eÛitim programÝnsÝrasÝn-da yer alan tŸm etkinliklerden ve kÝ-dem deÛerlendirme sÝnavÝndan almasÝ beklenen en az kredi tutarlarÝ tablo 7 de verilmißtir
*DÝß merkez rotasyonu ile yapÝlacaktÝr.
Tablo 4: TU…Õlerinin yapacaÛÝ araßtÝrma etkinlikleri
TARTIÞMA
GŸnŸmŸzde ideal bir tÝp eÛitim modelinden sšz et-mek olasÝ deÛildir. DeÛißen koßullara ve gereksinimlere paralel olarak tÝp eÛitiminde de deÛißimler ka•ÝnÝlmazdÝr. EÛitim modeli hazÝrlanÝrken standardizasyon yanÝnda Ÿl-ke gereksinimleri de gšz ardÝ edilmeden ÒNasÝl Bir Uz-man Yetißtirmek Üstiyoruz?Ó sorusu unutulmamalÝdÝr.
EÛitim modeli hazÝrlanÝrken yapÝlan literatŸr tara-malarÝnda, Adli tÝp eÛitimi konusunda yapÝlmÝß eÛitim programlarÝna rastlanmamÝßtÝr.
Multidisipliner bir alanda hizmet veren adli tÝp uz-manlarÝnÝn eÛitim ve uygulama programlarÝnÝn gŸnŸn teknolojik olanaklarÝ ve bilimsel kavramlarÝ ÝßÝÛÝnda Ÿl-ke ger•ekleri gšz šnŸnde bulundurularak yapÝlmasÝ ge-rekliliÛi vardÝr.
SorunlarÝn •šzŸmŸnde standart eÛitim programlarÝ ve eÛitim metotlarÝna gereksinim olduÛu da a•ÝktÝr. Bu-nun i•in ilk olarak sorunlarÝn ortaya konarak šnerilerin alÝnmasÝ ve eÛitim programlarÝnÝn hazÝrlanmasÝ gerek-mektedir. Bšyle bir program ise eÛitici, šÛrenci ve tek-nik alt yapÝ konularÝnda yapÝlacak šn •alÝßma sonu•larÝ ÝßÝÛÝnda yŸrŸtŸlŸrse saÛlÝklÝ olabilir kanÝsÝndayÝz.
UzmanlÝk eÛitimi veren kurumlar ortak standart bir eÛitim programÝnda birleßmeli, temelde teorik bilgi ola-rak aktarÝlmasÝ gerekenler ve uygulama olanaklarÝ tartÝ-ßÝlmalÝdÝr. Bunlar yapÝlÝrken dŸnyanÝn gŸnŸmŸzde ulaß-tÝÛÝ evrede yapÝlan standart eÛitim programlarÝ gšz ardÝ edilmemelidir (15-18).
Adli tÝp uzmanlÝk šÛrencisinin pratik uygulamalÝ eÛitim alanÝ olan Adli TÝp Kurumu ile ißbirliÛi, ortak he-def doÛrultusunda var olan yasal dŸzenlemelerin yaßama ge•irilmesi •abasÝ ile ger•ekleßtirilmelidir.
Adli tÝp uzmanlarÝnÝn verdiÛi hizmetin tŸrŸ ve eÛi-timde verilmesi gerekenler gšzden ge•irildiÛinde disip-linler arasÝ bir ekip •alÝßmasÝ gerektiren bu eÛitimin 2 yÝl gibi kÝsa bir sŸrede verilmesinin imkansÝz olduÛu ortada-dÝr. Buna raÛmen Maliye BakanlÝÛÝ BŸt•e ve Mali Kont-rol Genel MŸdŸrlŸÛŸnŸn Tababet UzmanlÝk TŸzŸÛŸ, YŸksek …Ûretim Kurulu BaßkanlÝÛÝ YŸrŸtme Kurulu KararÝ ve SaÛlÝk BakanlÝÛÝnÝn gšrŸßleri doÛrultusunda al-dÝÛÝ 05.01.1999 tarih ve 017 sayÝlÝ yazÝlÝ karar durumu daha da gŸ•leßtirmektedir. AlÝnan bu kararla tÝpta uz-manlÝk šÛrenimi yapanlara altÝ aylÝk azami ek sŸre dÝßÝn-ROTASYON ETKÜNLÜKLERÜ
Adli TÝp Kurumu* Ü‚ERÜK
DE† Patoloji AD ¥ Dokudan šrnek alma
¥ Doku fiksasyon yšntemleri
¥ Dokunun preperat haline gelmesinde ge•en sŸre• ve mekanizmalarÝ anlama ¥ Rutin boyama, histokimya, immunohistokimyal yšntemlerden haberlilik DE† Psikiyatri AD ¥ Adli psikiyatrik kavramlar
¥ Psikiyatrik hasta muayene yšntemleri
¥ Psikiyatrik hasta gšrŸßme ve deÛerlendirme teknikleri ¥ Psikiyatride adli psikiyatri uzmanlÝk kavramÝ
KURAMSAL UYGULAMALI ARAÞTIRMA AKADEMÜK ROTASYON KIDEM SINAVI
Toplam Toplam Toplam GELÜÞÜM Toplam Toplam
200 kredi 455 kredi 5 kredi Toplam 20 15 kredi 12 kredi
A3 KÝdemi 50 98 TopladÝÛÝ kadar TopladÝÛÝ kadar TopladÝÛÝ kadar 6
A2 KÝdemi 150 265 TopladÝÛÝ kadar TopladÝÛÝ kadar TopladÝÛÝ kadar 6
A1 KÝdemi 50 102 TopladÝÛÝ kadar TopladÝÛÝ kadar --
--Tablo 6: TU…Õlerinin yapacaÛÝ rotasyon etkinlikleri
Tablo 7. TU…Õlerinin •eßitli etkinliklerden her kÝdemde almasÝ beklenen en az kredi miktarlarÝ *YapÝlacak rotasyon etkinlik i•erikleri ve kredi deÛerleri tablo 3 de verilmißtir.
da herhangi bir ek sŸrenin verilmemesi ve maaß tahak-kuk ettirilmemesi belirtilerek 2,5 yÝl gibi bir sŸrede Ad-li TÝp uzmanlÝÛÝnÝn verilmesi zorunlu hale getirilmißtir. Bu zorluklarÝn son yÝllarda eÛitim sŸresinin 4 yÝla •Ýka-rÝlmasÝ amacÝyla verilen yoÛun •abalarÝn bir an šnce so-nu•lanmasÝ durumunda ortadan kalkacaÛÝ kanÝsÝndayÝz. †lke genelinde adli tÝp uzmanlÝk eÛitiminde prob-lemlerin yaßandÝÛÝ bir ger•ektir. Bu probprob-lemlerin •šzŸ-mŸnde sorunlarÝn verilerle ortaya konmasÝ ve hazÝrlanan •šzŸm šnerilerinin tartÝßÝlarak projeler Ÿretmenin ger-•ek•i yaklaßÝmlar olacaÛÝ kanÝsÝndayÝz.
DE†TF Adli TÝp ADÕ da hazÝrlanan ve uygulamaya konan •alÝßma rehberi bu konudaki •alÝßmalara katkÝ saÛlayacaÛÝnÝ dŸßŸnerek, ilgililerin gšrŸßlerine sunulmuß ve tartÝßma ortamÝnÝ olußturmak amacÝyla paylaßÝlmÝßtÝr. A•Ýklama: EÛitim standardizasyonunda Ôbir model •alÝßmaÕnÝn aktarÝlmasÝ niteliÛinde olan makalemizi der-gi yayÝn kuruluna gšnderdiÛimizde eski tŸzŸk hŸkŸmle-ri ge•erli olduÛundan, •alÝßma FakŸltemiz ve Ÿst kurul-larÝnÝn da bu doÛrultudaki kararÝ gereÛi 2 yÝllÝk sŸreye uygun hazÝrlanmÝßtÝr. Makalemizin incelenme sŸresi sÝ-rasÝnda Haziran 2002 tarihinde •Ýkan yeni TÝpta Uzman-lÝk TŸzŸÛŸ •er•evesinde yapÝlacak yeni dŸzenlemeler Fa-kŸltemiz Ÿst kurullarÝ ve anabilim dalÝmÝzÝn ortak •alÝß-malarÝ ile yŸrŸtŸlmeye baßlanmÝßtÝr.
KAYNAKLAR
1. T.B.M:M AraßtÝrma komisyonu raporu. Cilt 1. Ankara. 1992. 2. Fidan D, AksakoÛlu G. TÝp eÛitimine alternatif yaklaßÝm-lar. DŸnya tÝp eÛitimi zirvesi Edinburgh 1993. Toplum ve Hekim,1997;12 (79):32-34.
3. Aktif eÛitim. Dokuz EylŸl TÝp FakŸltesi Dergisi, 2001; …zel sayÝ:1-98.
4. Erißim: http://www.yok.gov.tr/yasat.html Erißim tari-hi:9.04.2002
5. Erißim: http://www.ttb.org.tr/udkk. Erißim tarihi: 9.04.2002.
6. Alper B, Sala•in S, ‚ekin N, GŸlmen MK. The curriculum of forensic medicine in Cukurova Medical School and the problems of forensic medicine education. Medical Educa-tion in 21 th. Century, Marmara University School of Me-dicine Press, 1995:87-90.
7. Sala•in S, ‚ekin N, GŸlmen MK, …zdemir MH, Kelleci L. Adli tÝp uzmanlÝk eÛitimi (Bir anket ‚alÝßmasÝ), 1.Ulusal Adli TÝp Kongresi Poster SunularÝ KitabÝ, 1994:13-19. 8. Sala•in S. DŸnyada ve TŸrkiye de adli tÝp uzmanlÝk
eÛiti-mi. 1.Adli Bilimler Kongre KitabÝ, 1994: 55-58. 9. Sala•in S, ‚ekin N, …zdemir MH, Kalkan Þ. Mezuniyet
šncesi adli tÝp eÛitimi almÝß šÛrencilere yšnelik bir anket •alÝßmasÝ. Adli TÝp BŸlteni, 1997;2(1):21-24.
10. Sala•in S, Tuncer Ü, Erko•ak EU. TŸrkiye de mezuniyet šncesi ve mezuniyet sonrasÝ adli tÝp eÛitiminin sorunla-rÝ.Adli TÝp Dergisi, 1993; 8:17-22.
11. Sala•in S , Alper B, ‚ekin N, GŸlmen MK. The Medico-Legal sistem in Turkey, undergraduate and postgraduate curriculum of the forensic sciences. Acta Medicena Legalis et Sociales 1995; XLIV:372-374.
12. FincancÝ ÞK. TŸrkiye de ve dŸnya da adli tÝp eÛitimi. 1.Ad-li Bi1.Ad-limler Kongre KitabÝ, 1994: 52-54.
13. Adli tÝp meslekte yeterlilik kurulu yšnetmelik, kurallar ve dŸzenlemeler taslaÛÝ •alÝßma grubu dosyasÝ. Adli TÝp BŸlte-ni 1997; 2(2):81-85.
14. DE† TÝp FakŸltesi TU… EÛitimi Standardizasyon Ve Kre-dilendirme Yšnergesi,TU… ‚alÝßma DŸzeni, Teorik ve Pratik Uygulamalar Kredilendirme Defteri. Üzmir 1999. 15. Erißim: http:// www. uems.be. Erißim tarihi: 9.04.2002. 16. Europen Training Charter for Medical Specialist. UEMS
Avenue dela Couronne 20,1050 Bruxelles.1995. 17. Terzi C. TÝp EÛitimi.Ületißim YayÝnlarÝ, Üstanbul. 2001. 18. CanMEDS 2000: Extract from the CanMEDS 2000 project
societal needs working group report. Medical Teac-her.2000; 22(6):549-554.
YazÝßma adresi:
Dr M.Hakan …ZDEMÜR
DE† TÝp FakŸltesi Adli TÝp AD. Bal•ova / Üzmir Tel: 05335562727
