KONYA’DA ÇOCUKLUK ÇA⁄INDA MEYDANA GELEN
ATEfiL‹ S‹LAH YARALANMASINA BA⁄LI ÖLÜMLER *
The deaths related to firearm injuries during the age of childhood
in Konya
fierafettin DEM‹RC‹
1, K. Hakan DO⁄AN
1, ‹dris DEN‹Z
1, Bora BÜKEN
2,
Zerrin ERKOL
3Demirci fi, Do¤an KH, Deniz ‹, Büken B, Erkol Z. Konya’da çocukluk ça¤›nda meydana gelen ateflli silah yaralanmas›na ba¤l› ölümler. Adli T›p Bülteni 2009;14(1):22-29
Bu çal›flmada, Konya’da çocukluk ça¤›nda meydana gelen ateflli silah yaralanmalar›na ba¤l› ölümler incelenerek, olgular›n demografik özellikleri, kullan›lan silah türü, orijin, yaralanan bölge, olay yeri, ölüm yeri, at›fl mesafesi, silah›n ait oldu¤u ki-fli gibi verilerin de¤erlendirilmesi amaçlanm›flt›r.
Bu amaçla, Konya Adli T›p fiube Müdürlü¤ü ve Konya’ya ba¤l› ilçelerde adli t›p uzman› taraf›ndan 1999-2007 y›llar› ara-s›nda otopsisi yap›lan olgular retrospektif olarak incelendi. 18 yafl ve alt›ndaki 985 ölüm olgusunun 50’sinin (%5.1) ateflli silah yaralanmas› neticesinde meydana geldi¤i tespit edildi. Olgula-r›n yafllar› 1 ile 18 aras›nda de¤iflmekte olup, ortalama yafl 14.6±3.9 bulundu. 34(%68) olgu erkek, 16 (%32) olgu k›z ço-cuk idi. Erkek, k›z oran› 2.1:1 bulundu. Orijin 20(%40) olguda intihar, 17(%34) olguda kaza, 13(%26) olguda cinayet idi. 33(%66) olguda av tüfe¤i, 17(%34) olguda tabanca kullan›lm›fl-t›. 27(%54) olguda yaln›zca kafa bölgesi, 10(%20) olguda yaln›z-ca kar›n bölgesi yaralanm›flt›. Ateflli silah yaralanmalar›n›n 29’u (%58) ev içerisinde meydana gelmiflti. 35(%70) olgu olay yerin-de, 12(%24) olgu hastaneyerin-de, 3(%6) olgu ise hastaneye kald›r›l›r-ken yolda ölmüfltü. 24(%48) olgu bitiflik ya da bitifli¤e yak›n mesafeden; 11(%22) olgu yak›n mesafeden; 15(%30) olgu ise uzak mesafeden yap›lan at›fl nedeniyle kaybedilmiflti. Kullan›-lan silah 24(%48) olguda, olgunun babas›na aitti.
Sonuç olarak, kullan›m› giderek artan ateflli silahlar›n evler-de bulundurulmas› neevler-deniyle, bu silahlar›n çocukluk ça¤› ölümlerine yol açabildi¤i görülmektedir. Halk›m›z›n; bulundu-¤u ortamda çocuklar›n ateflli silahlara kolayca ulaflabilmeleri halinde, intihar veya kaza orijinli yaralanma ve ölüm olaylar›-n›n meydana gelebilece¤i, bu nedenle ev gibi yaflam alanlar›nda mümkün oldu¤unca ateflli silah bulundurulmamas›, mutlaka bulunmas› gerekiyorsa çocuklar›n ulaflamayaca¤›, yüksek ko-numlarda veya sa¤lam kilit alt›na al›nm›fl alanlarda emniyetinin sa¤lanmas› gerekti¤i konusunda e¤itilmesinin gerekli ve faydal› oldu¤unu düflünüyoruz.
A
Annaahhttaarr kkeelliimmeelleerr:: Çocuk, ateflli silah, ölüm, adli t›p
SUMMARY
In this study, it was aimed to examine the deaths related to the firearm injuries during childhood in Konya and the infor-mation such as demographic aspects of the cases, the types of the firearms, origin, and the region of injury, place of case, pla-ce of death, shooting distanpla-ce, and the owner of the firearm.
With this purpose, the cases which were autopsied by Kon-ya Branch of Forensic Medicine Council and by forensic medi-cine expert in the districts of Konya between 1999 and 2007 were retrospectively examined. Among 985 death cases at the age of 18 and under; 50 (5.1%) were determined to occur as
1 Selçuk Üniversitesi Meram T›p Fakültesi, Adli T›p Anabilim Dal›, Konya 2Düzce Üniversitesi T›p Fakültesi, Adli T›p Anabilim Dal›, Düzce
3Abant ‹zzet Baysal Üniversitesi T›p Fakültesi, Adli T›p Anabilim Dal›, Bolu
* 15-18 May›s 2008 tarihinde Kocaeli’de düzenlenen 8. Adli Bilimler Kongresi’nde sunulmufltur.
Gelifl tarihi: 27.05.2008 Kabul tarihi: 13.11.2008
a result of firearm injuries. The ages of the cases changed between 1 and 18 and the average age was 14.6±3.9 (median: 16). 34 cases (68%) were boys while 16 (32%) of them were girls. The rate of boys to girls was 2.1:1. The origin was suici-de in 20 cases (40%), accisuici-dent in 17 cases (34%) and 13 cases (26%) was murder. Shotguns were used in 33 cases (66%) and handguns were use in 17 cases (34%). Only head was injured in 27 cases (54%) while only abdominal region was injured in 10 cases (20%). 29 (70%) of firearm injuries took place at home. 35 cases (70%) died at crime scene and 3 of them (6%) died on the way to hospital. In 24 cases (48%) the shooting was performed adjacently or from a close distant, the shooting were performed from nearby in 11 cases (22%) while 15 shooting cases (30%) were performed from a long distance. In 24 (48%) cases, the gun belonged to the victim’s father.
As a result, it was seen that keeping the firearms at homes in the increasing rates would end up with deaths during the child-hood age. We think it is necessary and useful for people to avo-id from keeping firearms at home or other living quarters, ke-ep them in higher places or under strong locking when they ha-ve to since they could lead to suicide or accident originated in-juries or deaths if the children easily access to the firearms.
Key words:Child, firearm, death, forensic medicine
G‹R‹fi
Ateflli silah yaralanmalar›, günümüzde oldukça s›k rast-lanan ve s›kl›kla ölümle sonuçrast-lanan yaralanmalard›r. Bu silahlar, özellikle k›rsal kesimde d›flar›dan gelecek tehlike ve sald›r›lara karfl› korunma amac›yla bulundurulsalar da, evlerde gelifligüzel bir flekilde çocuklar›n ulaflabilece¤i yerlerde tutulmas›, baflta çocuk ve ergenler olmak üzere evde yaflayan tüm bireyler için risk oluflturmaktad›r.
Amerika Birleflik Devletleri (ABD)’de evlerin %40’›n-da en az bir ateflli silah oldu¤u, çocuklu evlerde ise bu oran›n %33 oldu¤u belirtilmifltir (1-3). Ülkemizde ise yaklafl›k her dört evden birinde silah bulundu¤u, 1990'a kadar bulundurma ve tafl›ma ruhsatl› toplam silah say›s› 119,542 iken, 2003 sonunda bu say›n›n 1,954,303'e yük-seldi¤i bildirilmifltir. Buna göre, ülkemizde silahlanma 13 y›lda yaklafl›k 17 kat artm›flt›r (4).
Ateflli silah ile yaralanmalar sonucu ölümlerin büyük ço¤unlu¤unu cinayet ve intiharlara ba¤l› ölümler olufl-turmaktad›r. Kazalar ise nispeten daha az görülmekte olup, av sahalar›nda silah›n temizlenmesi s›ras›nda, hedef gözetilmeden yap›lan at›fllarda, namlunun bofl zannedil-mesi sonucu teti¤in çekilzannedil-mesi veya dolu silah›n teti¤ine yanl›fll›kla dokunulmas›yla, seken kurflunlarla, ortada unutulan silah ile çocu¤un oynamas› sonucunda meyda-na gelebilmektedir (5,6).
ABD’de her y›l 20 yafl alt›nda 6,000 kifli ateflli silah ya-ralanmalar› nedeniyle ölmektedir (7). Bu say›n›n dört ka-t› kadar kifli de yaralanmakta ve bunlar›n da ço¤u sakat kalmaktad›r (8). Nance ve arkadafllar›, ABD’de ateflli silah yaralanmas› nedeniyle ölen çocuklar›n say›s›n›n bir gün-de dokuza kadar ç›kabildi¤ini ve bu yaralanmalar›n pedi-atrik travma ölümlerinin %50’sini oluflturdu¤unu belirt-mifltir (9). Cinayet orijinli olanlar da dahil olmak üzere, ABD’de 10-14 ve 15-19 yafllar› aras›nda görülen ateflli si-lahlara ba¤l› ölümlerin, motorlu tafl›t kazalar›ndan sonra ikinci s›rada oldu¤u saptanm›flt›r (10). Daha önceki çal›fl-malarda, genel olarak fliddetin, k›smen de ateflli silah ya-ralanmas› ve ölümlerinin, sosyoekonomik ve çevresel faktörlerden etkilendi¤i gösterilmifltir (1,11,12).
Bu çal›flmada, Konya’da çocukluk ça¤›nda meydana ge-len ateflli silah yaralanmalar›na ba¤l› ölüm olgular›n›n özelliklerinin ortaya konulmas› ve literatür bulgular› ›fl›-¤›nda tart›fl›lmas› amaçlanm›flt›r.
GEREÇ VE YÖNTEM
Konya Adli T›p fiube Müdürlü¤ü ve Konya’ya ba¤l› il-çelerde, 1999-2007 y›llar› aras›nda, adli t›p uzman› taraf›n-dan otopsisi yap›lan olgular retrospektif olarak incelendi. Ateflli silah yaralanmas› sonucu öldü¤ü belirlenen 18 yafl ve alt›ndaki olgular; demografik özellikleri, kullan›lan sila-h›n türü, orijin, yaralanan bölge, olay yeri, ölüm yeri, at›fl mesafesi, silah›n ait oldu¤u kifli yönünden de¤erlendirildi.
BULGULAR
1999-2007 y›llar› aras›nda toplam 4,501 ölü muayene ve otopsi ifllemi yap›lm›fl olup, bunlar›n 985’inin (%21.9) 18 ve alt›ndaki yafl grubunda bulundu¤u belirlendi. 18 yafl ve alt›ndaki olgular›n 50’sinin (%5.1) ateflli silah ya-ralanmas›na ba¤l› olarak meydana geldi¤i tespit edildi. Bu ölümlerin, ayn› dönemde meydana gelen 296 ateflli si-lah yaralanmas›na ba¤l› ölüm olgusunun %16.9’unu oluflturdu¤u görüldü.
Olgular›n yafllar› 1 ile 18 aras›nda de¤iflmekte olup, or-talama yafl 14.6±3.9 (median:16) bulundu. Olgular›n 31’i (%62) 15-18 yafl grubunda olup, bu olgular›n 15’i in-tihar olarak gerçekleflmiflti. 10 yafl alt›ndaki olgular›n ta-mam›nda orijinin kaza oldu¤u belirlendi (Tablo 1). 34 (%68) olgu erkek, 16 (%32) olgu k›z çocuk idi. Erkek, k›z oran› 2.1:1 bulundu. Cinsiyetin orijine göre da¤›l›m› de-¤erlendirildi¤inde, E:K oran› intiharlarda 1.2:1, kazalar-da 2.4:1, cinayetlerde ise 5.5:1 bulundu (Tablo 2).
Tablo 1. Yafl gruplar›na göre orijin da¤›l›m›
YYaaflfl ‹‹nnttiihhaarr KKaazzaa CCiinnaayyeett TTooppllaamm nn ((%%))
0-4 - 2 - 2 (4)
5-9 - 3 - 3 (6)
10-14 5 6 3 14 (28)
15-18 15 6 10 31 (62)
TTooppllaamm 2200 1177 1133 5500 ((110000))
Tablo 2. Cinsiyete göre orijin da¤›l›m›
EErrkkeekk nn ((%%)) KKaadd››nn nn ((%%)) EE::KK
‹ntihar 11 (32.4) 9 (56.3) 1.2:1
Kaza 12 (35.2) 5 (31.3) 2.4:1
Cinayet 11 (32.4) 2 (12.4) 5.5:1
TTooppllaamm 3344 ((110000)) 1166 ((110000)) 22..11::11 En fazla ölümün dokuz (%18) olgu ile 2005 y›l›nda meydana geldi¤i, bunu sekiz (%16) olgu ile 2003, yedifler olgu ile 1999 ve 2006 y›llar›n›n izledi¤i görüldü. Ölüm-lerin %44’ünün Temmuz, A¤ustos ve Eylül aylar›nda meydana geldi¤i saptand›.
Olgular›n 33’ünde (%66) av tüfe¤i, 17’sinde (%34) ta-banca kullan›ld›¤›, av tüfe¤i kullan›lan olgular›n 31’inin saçma tanesi, ikisinin 8mm çap›nda iri saçma tanesi yara-lanmas› fleklinde gerçekleflti¤i tespit edildi.
Orijinin 20 (%40) olguda intihar, 17 (%34) olguda ka-za, 13 (%26) olguda cinayet oldu¤u saptand› (Resim 1-5). 27 (%54) olguda yaln›zca kafa bölgesinde, 10 (%20) olgu-da yaln›zca kar›n bölgesinde yaralanma bulundu¤u göz-lendi. Orijini intihar olan olgular›n tamam›n›n bitiflik ya da bitifli¤e yak›n mesafeden yap›lan at›fl ile yaraland›¤›, orijini kaza olan olgular›n en çok (dokuz olgu) yak›n mesafeden, orijini cinayet olan olgular›n ise en çok (se-kiz olgu) uzak mesafeden yap›lan at›fl sonucu öldü¤ü be-lirlendi. Ateflli silah yaralanmalar›n›n 29’unun (%58) ev içerisinde meydana geldi¤i, 35 (%70) olgunun olay yerin-de, 12 (%24) olgunun hastaneyerin-de, üç (%6) olgunun ise has-taneye kald›r›l›rken, yolda öldü¤ü saptand› (Tablo 3). Orijini intihar olan ve kafa bölgesine at›fl yap›lan 15 ol-gudan av tüfe¤i kullanan sekiz olgunun tamam›n›n çene alt› bölgesini, tabanca kullanan yedi olgunun alt›s›n›n sa¤ temporal, birinin ise sol temporal bölgeyi tercih etti-¤i görüldü.
Orijini intihar olan 20 olgunun yak›nlar› ile yap›lan görüflmede befl olgunun psikiyatrik hastal›k öyküsü mevcut oldu¤u, olay yerlerinin yap›lan incelemesinde de dört olgunun veda notu b›rakt›¤› tespit edildi.
Kullan›lan silah 24 (%48) olguda olgunun babas›na, al-t› (%12) olguda akrabalar›na aitti (Tablo 4).
Resim 2. Erkek arkadafl› taraf›ndan tabanca ile vurulan 16 yafl›nda k›z olgu (Erkek arkadafl› da hemen ard›ndan tabanca ile intihar etmifltir)
Resim 1. Babas› ile tart›flt›ktan sonra av tüfe¤i ile intihar eden 13 yafl›nda erkek olgu
Tablo 3. Olgular›n orijinlerine göre özelliklerinin da¤›l›m›
‹‹nnttiihhaarr KKaazzaa CCiinnaayyeett TTooppllaamm nn ((%%)) ((nn==2200)) ((nn==1177)) ((nn==1133))
M
Miinniimmuumm--mmaakkssiimmuumm yyaaflfl 13-18 1-18 10-18
YYaaflfl oorrttaallaammaass››±±ssttaannddaarrtt ssaappmmaa 16.2±1.8 11.3±5.3 15.4±2.6 C Ciinnssiiyyeett -Erkek 11 12 11 3344 ((6688)) -Kad›n 9 5 2 1166 ((3322)) KKuullllaann››llaann ssiillaahh -Tabanca 8 - 9 1177 ((3344)) -Av tüfe¤i 12 17 4 3333 ((6666)) YYaarraallaannaann bbööllggee -Kafa 15 6 6 2277 ((5544)) -Kar›n 4 4 2 1100 ((2200)) -Gö¤üs - 6 3 99 ((1188)) -Kafa + kar›n - - 1 11 ((22)) -Gö¤üs + kar›n 1 - - 11 ((22)) -Kalça - 1 - 11 ((22)) -Boyun - - 1 11 ((22)) A Att››flfl mmeessaaffeessii -Bitiflik/bitifli¤e yak›n 20 1 3 2244 ((4488)) -Yak›n - 9 2 1111 ((2222)) -Uzak - 7 8 1155 ((3300)) O Ollaayy yyeerrii -Ev 16 10 3 2299 ((5588)) -Sokak, cadde - - 8 88 ((1166)) -Tarla, bahçe 2 7 1 1100 ((2200)) -‹flyeri 2 - 1 33 ((66)) Ö Öllüümm yyeerrii -Olay yeri 15 9 11 3355 ((7700)) -Hastaneye kald›r›l›rken 1 1 1 33 ((66)) -Hastanede 4 7 1 1122 ((2244))
Tablo 4. Olayda kullan›lan silah›n kime ait oldu¤unun da¤›l›m› SSiillaahh SSaahhiibbii nn ((%%)) Baba 24 (48) Akraba 6 (12) Arkadafl 2 (4) Di¤er 3 (6) Bilgi yok 15 (30) TTooppllaamm 5500 ((110000))
TARTIfiMA
Ateflli silah kaynakl› ölümlerin oran›, dünyan›n farkl› bölgelerinde de¤ifliklik göstermektedir. Bunun nedeni olarak silahlar›n temini ile ilgili unsurlar›n etkili oldu¤u belirtilmektedir. Bu olgular›n epidemiyolojisi ile ilgili li-teratürde birçok ülkede oran›n artmakta oldu¤u vurgu-lanmakta ve silahlar›n kontrolünün önemine dikkat çe-kilmektedir. Ayr›ca, farkl› toplumlarda orijin ve kullan›-lan silah türünün de farkl›l›klar gösterdi¤i bilinmektedir (13-15). Missouri (ABD) ve Ontario (Kanada) flehirlerin-deki pediatrik travma ölümlerinin karfl›laflt›r›ld›¤› bir ça-l›flmada, ateflli silahlar›n Missouri’de %19, Ontario’da ise %0.5 oran›nda etken oldu¤u, bu oran farkl›l›¤›n›n da Amerika ve Kanada’da evlerde silah bulundurma
oran›n›n farkl›l›¤› ile iliflkili olabilece¤i belirtilmifltir (16). Ülkemizde yap›lan çal›flmalarda, ateflli silah yaralan-malar›na ba¤l› ölümlerin en çok 20-29 yafllar› aras›nda görüldü¤ü bildirilmifltir (17,18). ABD’de 1991-1996 y›lla-r› aras›nda 15 yafl alt›nda ortalama 175 intihar, 190 kaza, 15-19 yafl grubunda 1,250 intihar, 290 kaza orijinli ateflli silah yaralanmas›na ba¤l› ölüm meydana gelmifltir (10). Çal›flmam›zda da en fazla ölüm 15-18 yafl grubunda ger-çeklefltirilmifl olup, bunlar›n yaklafl›k yar›s›n›n intihar orijinli oldu¤u saptanm›flt›r. Ateflli silahlar, geliflimsel risk faktörlerine ek olarak, ergenlik dönemi intiharlar› için büyük ölçüde risk tafl›maktad›r (19).
Gençlerin intiharlar›nda silahlar›n %95’inin kurban›n, bir akrabas›n›n ya da arkadafl›n›n evinden temin edildi¤i tahmin edilmektedir (20). Bu yafl grubunda intihar oran›-n›n yüksek olmas›oran›-n›n; zeminde herhangi bir psikiyatrik hastal›k bulunmasa bile, bu dönemde yaflan›lan anksiye-te, aile içi çat›flmalar, k›z/erkek arkadafltan ayr›lma, kar-fl›l›ks›z aflk, okul baflar›s›zl›¤› gibi adolesan ça¤› problem-leri ile iliflkili oldu¤unu düflünmekteyiz.
Ülkemizde ve yurtd›fl›nda yap›lan çal›flmalarda, ateflli silahlara ba¤l› ölümlerde erkek cinsiyetinin kad›nlardan fazla oldu¤u bildirilmektedir (17,21-24). Çal›flmam›zda erkek, kad›n oran› 2.1:1 bulunmufltur. Orijine göre cin-siyet da¤›l›m› de¤erlendirildi¤inde, bu oran›n kazalarda 3.6:1, intiharlarda 1.2:1, cinayetlerde ise 2.2:1 oldu¤u gö-rülmektedir. Tüm orijinlerde erkek oran›n›n daha fazla olmas›n›n, erkek çocuklar›n silaha olan merak›ndan kay-naklanabilece¤i düflüncesindeyiz.
Kas›tl› veya kas›ts›z ateflli silah yaralanma ve ölümleri-nin ço¤u tabanca kullan›m› sonucu oluflur (25,26). Ülke-mizde tüm yafl gruplar›n›n dahil edildi¤i ateflli silah yara-lanmalar›na ba¤l› ölümler ile ilgili çal›flmalarda yivli silah oran›n›n %59.4-76.4, yivsiz silah oran›n›n %23.0-40.5 ol-du¤u bildirilmifltir (17,21-23). Bölgemizde yap›lan bir ça-l›flmada, tüm yafl gruplar›nda ölüme neden olan yivli
si-Resim 3. Evde bulunan av tüfe¤i ile kardefli ile oynarken, kardefli taraf›ndan kaza ile vurulan 6 yafl›ndaki k›z olgu
Resim 5. Babas› taraf›ndan av tüfe¤i ile kaza orijinli ola-rak vurulan 11 yafl›nda erkek olgu
Resim 4.Gece bahçede oynarken, dedesi taraf›ndan kaza orijinli olarak av tüfe¤i ile vurulan 14 yafl›nda erkek olgu
lah oran› %54.8, yivsiz silah oran› %45.2 bulunmufltur (18). Çal›flmam›zda ise çocukluk ça¤›nda av tüfe¤i kulla-n›m oran› %66, tabanca kullakulla-n›m oran› %34’d›r. Bu du-rum, bölgemizde tar›m ve hayvanc›l›¤›n önemli bir ge-çim kayna¤› oldu¤u göz önüne al›nd›¤›nda, k›rsal kesim-de av tüfeklerinin çok yayg›n olarak bulundurulmas›na ve evlerde güvenli olmayan flekilde muhafaza edilmesine ba¤lanabilir.
Ülkemizde, ateflli silahla yaralanma sonucu ölüm olgu-lar› üzerinde yap›lan çal›flmalardaki yaralanan bölge aç›-s›ndan yap›lan de¤erlendirmelerde; Turla ve Yayc› %30.8 oran›nda gö¤üs, %27.4 oran›nda bafl-boyun, %16.4 oran›nda kar›n (21); Gören ve ark. ise %40.5 ora-n›nda bafl-boyun, %14.9 oraora-n›nda kar›n, %12.6 oraora-n›nda gö¤üs bölgesinin yaraland›¤›n› bildirmifltir (27). Çal›flma-m›zda da Gören ve ark.’n›n çal›flmas›na benzer flekilde, en s›k (%56) bafl-boyun bölgesinin yaraland›¤›, bunu %20 oran› ile kar›n, %18 oran› ile gö¤üs bölgesinin izle-di¤i görülmüfltür.
Evlerde bulunan ateflli silahlar, çocuklarda istenmeyen yaralanmalar›n, intiharlar›n ve okul iliflkili cinayetlerin gerçekleflmesi için, temel kaynak olarak karfl›m›za ç›k-maktad›r (28,29). Londra’da ateflli silah kaynakl› ölüm olgular›n›n %57’si cinayet, %34’ü intihar orijinli olarak bildirilmifltir. Farkl› olarak, ateflli silahlar ile meydana gelen ölümler içerisinde intihar oran›n›n Danimarka’da %86, Avustralya’da %71 oldu¤u belirtilmektedir (13,15,30). Türkiye’de yap›lan ve ateflli silah yaralanma-lar›na ba¤l› tüm yafl gruplar›ndaki ölümleri konu alan se-ri çal›flmalar›n›n tümünde, ose-rijinin bise-rinci s›rada cinayet oldu¤u, at›fllar›n en fazla uzak mesafeden yap›ld›¤› ifade edilmifltir (17,21-23). Çal›flmam›zda ise çocukluk ça¤›n-daki intihar ve kaza orijininin, cinayete göre daha fazla bulundu¤u belirlenmifltir. Bu durum bölgemizde çocuk yafl grubuna yönelik ateflli silah ile cinayet iflleme e¤ilimi-nin fazla olmad›¤›n› düflündürmektedir. Çal›flmam›zda intihar oran›n›n yüksek olmas› nedeniyle, en s›k at›fl me-safesi de bitiflik/bitifli¤e yak›n mesafe olarak tespit edil-mifltir. Dolay›s›yla, evlerde bulunan silahlar özellikle 15-18 yafl grubu için intihar arac› olarak kullan›lmas›nda bir risk faktörü olarak karfl›m›za ç›kmaktad›r. Ayr›ca, 10 yafl alt›ndaki çocukluk döneminde de silah›n, oyun s›ra-s›nda kaza orijinli ölüm riskini art›rd›¤›n› göstermesi ba-k›m›ndan önemlidir.
Ateflli silahlarla istemsiz yaralanmalar, genellikle me-rakl› bir kiflinin kendi evi, bir arkadafl› ya da aile
üyenin evinde, uygun flekilde muhafaza edilmeyen ateflli si-lah ile oynamas› ya da eline almas› sonucu oluflur (20). Çal›flmam›zda da ateflli silah yaralanmalar›n›n daha çok evde meydana gelmesi ve silah›n a¤›rl›kl› olarak çocu¤un babas› ya da akrabalar›na ait olmas›, literatürle uyumlu bulunmufltur.
Pek çok silah sahibinin, evlerine zorla giren davetsiz misafirlerden korunmak için silahlar›na hemen ulaflabil-mek istedikleri, bu nedenle, aile üyeleri ve tan›d›k kim-selerin silahla yaralanma risklerine ra¤men, silahlar›n› dolu ve kilitsiz bir flekilde saklad›klar› ifade edilmifltir (31). ABD’de silah bulunan evlerin %20’sinde silah›n ki-litsiz ve dolu bir flekilde sakland›¤› bildirilmifltir (32). Ül-kemizde yap›lan bir çal›flmada evlerin %12.4’ünde ateflli silah bulundu¤u, bunlar›n ise sadece %25’inde silah›n gü-venli bir yerde bulundu¤u belirtilmifltir. Silah bulunan evlerin üçte birinden daha az›nda mermi ve fifleklerin si-lahlardan ayr› bir yerde sakland›¤›, ebeveyni silah sahibi olan çocuklar›n %70.9’unun bu ateflli silahlar› gördü¤ü, %27.2’sinin ise silah› eline ald›¤› tespit edilmifltir (33).
Evinde 5-15 yafllar›nda çocuk bulunan kiflilerle yap›lan bir anket çal›flmas›nda, ebeveyn ya da bak›c›lar›n yakla-fl›k %90’›n›n çocuklar›n›n, bulduklar› ateflli silahlara do-kunmayacaklar› ya da oynamayacaklar› konusunda gü-venilir olduklar›na inand›klar› belirtilmifltir (34). Halbu-ki, yap›lan kontrollü çal›flmalarda, daha önce ne kadar si-lah güvenli¤i e¤itimi alm›fl olurlarsa olsunlar, çocuklar›n ço¤unun f›rsat verildi¤inde ateflli silahlar› ellerine alaca¤› gösterilmifltir (35,36).
Ateflli silahlar›n, bofl, kilitli, mermi ve fifleklerden fark-l› yerde ve ek güvenlik önlemleri afark-l›narak (tabanca kili-di, tetik kilikili-di, kilitli kutu gibi) saklanmas›n›n çocuklar›n bu silahlara ulaflmas›, bu silahlarla yaralanmas› ya da öl-mesini engelleyece¤i belirtilmifltir (37). Ülkemizde ebe-veynlerin çocuklar›na oyuncak seçerken bile, k›z çocuk-lara bebek, erkek çocukçocuk-lara oyuncak silah almalar›n›n, özellikle erkek çocuklar›n silah merak›n› art›rmas›nda sosyokültürel bir etken oldu¤unu düflünüyoruz. Bu ne-denle, özellikle erkek çocuklar küçük yafltan itibaren ateflli silahlar› s›radan bir eflya ve oyuncak gibi alg›lamak-ta, evde bulunan gerçek silah› da bir oyun arac› olarak de¤erlendirmekte, sonuçta silah ile oynanan oyun kaza orijinli ölümler aç›s›ndan risk kayna¤› haline gelebilmek-tedir. Bu riskin ortadan kald›r›lmas› için, oyuncak bile olsa silah›n, çocuk taraf›ndan oyun arac› olarak kullan›l-mas› engellenmelidir.
Sonuç olarak, kullan›m› giderek artan ateflli silahlar›n evlerde bulundurulmas› nedeniyle, bu silahlar›n çocuk-luk ça¤› ölümlerine yol açabildi¤i görülmektedir. Halk›-m›z›n; çocuklar›n ateflli silahlara kolayca ulaflabilmeleri halinde, intihar veya kaza orijinli yaralanma ve ölüm olaylar›n›n meydana gelebilece¤i, bu nedenle ev gibi ya-flam alanlar›nda mümkün oldu¤unca ateflli silah bulundu-rulmamas›, mutlaka bulunmas› gerekiyorsa çocuklar›n ulaflamayaca¤›, yüksek konumlarda veya sa¤lam kilit al-t›na al›nm›fl alanlarda emniyetinin sa¤lanmas› gerekti¤i konusunda e¤itilmesinin gerekli ve faydal› oldu¤unu dü-flünüyoruz.
KAYNAKLAR
1. Stennies G, Ikeda R, Leadbetter S, Houston B, Sacks J. Firearm storage practices and children in the ho-me, United States, 1994. Arch Pediatr Adolesc Med 1999;153:586-90.
2. Schuster MA, Franke TM, Bastian AM, Sor S, Hal-fon N. Firearm storage patterns in homes with chil-dren. Am J Public Health 2000;90:588-94.
3. Senturia YD, Christoffel KK, Donovan M. Gun sto-rage patterns in US homes with children. A pediat-ric practice-based survey. Arch Pediatr Adolesc Med 1996;150:265-9.
4. Kocabay N. Türkiye’de yaklafl›k her dört evden bi-rinde silah bulunuyor. Eriflim tarihi:14.3.2008 Eri-flim: http: // www.umut.org.tr/ haberler/ biz-den_haber/ 00203 .htm
5. Afl›rdizer M, Sar› H, Cantürk G. Av tüfe¤i fiflek ya-ta¤› parças› yaralanmas›na ba¤l› bir ölüm olgusu. Ad-li T›p Derg 1995;11:65-70.
6. Albek E, Yorulmaz C, Özaslan A, Koç S, A¤›r G, Çetin G. ‹ntihar Orijini Aç›s›ndan Ateflli Silah Yara-lanmas›na Ba¤l› Ölümler. 8. Ulusal Adli T›p Günle-ri, 16-20 Ekim 1995, Antalya. Poster Sunular› Kita-b›:277-82.
7. Ikeda RM, Gorwitz R, James SP, Powell KE, Mercy JA. Fatal Firearm Injuries in the United States, 1962-1994. Atlanta, Ga: National Center for Injury Pre-vention and Control, Centers for Disease Control and Prevention; 1997. Violence Surveillance Sum-mary Series, No. 3.
8. Annest J, Mercy J, Gibson D, Ryan G. National es-timates of nonfatal firearm related injuries: beyond the tip of the iceberg. JAMA 1995;273:1749-54.
9. Nance ML, Stafford PW, Schwab CW. Firearm in-jury among urban youth during the last decade: an escalation in violence. J Pediatr Surg 1997;32:949-52. 10. National Center for Health Statistics. Health, Uni-ted States, 1996-1997 and Injury Chartbook. Eriflim tarihi: 10.3.2008 Eriflim:
http://www.cdc.gov/nchs/data/hus/hus96_97.pdf 11. Kellermann A, Heron S. Firearms and family
violen-ce. Emerg Med Clin North Am 1999;17:699-716. 12. Spangenberg KB, Wagner MT, Hendrix S, Bachman
DL. Firearm presence in households of patients with Alzheimer’s disease and related dementias. J Am Ge-riatr Soc 1999;47:1183-6.
13. Thomsen JL, Albrektsen SB. An investigation of the pattern of firearms fatalities before and after the in-troduction of new legislation in Denmark. Med Sci Law 1991;31(2):162-6.
14. Amiri A, Sanaei-Zadeh H, Towfighi Zavarei H, Rez-vani Ardestani F, Savoji N. Firearm fatalities. A pre-liminary study report from Iran. J Clin Forensic Med 2003;10(3):159-63.
15. Rouse D, Dunn L. Firearm fatalities. Forensic Sci Int 1992;56(1):59-64.
16. Hackam DJ, Mazzioti MV, Pearl RH, Mazziotti GM, Winthrop AL, Langer JC. Mechanisms of pedi-atric trauma deaths in Canada and the United States: the role of firearms. J Trauma 2004;56(6):1286-90. 17. Karagöz YM, Demirçin Karagöz S, At›lgan M,
De-mircan C. Ateflli silah yaralanmas›na ba¤l› 133 ölüm olgusunun incelenmesi. Adli T›p Bülteni 1996;1(3): 122-6.
18. Günayd›n G, Demirci fi. Konya’da 1991-2000 Y›lla-r› Aras›nda Ateflli Silah Yaralanmas› Nedeniyle Ölen 248 Olgunun De¤erlendirilmesi. Y›ll›k Adli T›p Toplant›lar›, 16-19 May›s 2002, Antalya:308-13. 19. Brent DA, Perper JA, Allman CJ. The presence and
accessibility of firearms in the homes of adolescent suicides. JAMA 1991;266:2989-95.
20. Grossman D, Reay D, Baker S. Self-inflicted and unintentional firearm injuries among children and adolescents: the source of the firearm. Arch Pediatr Adolesc Med 1999;153:875-8.
21. Turla A, Yayc› N. Adli T›p Kurumu Trabzon Grup Baflkanl›¤›’ndaki ateflli silah ile ölüm olgular›n›n de-¤erlendirilmesi. Adli T›p Derg 2001;15(2):29-35.
22. Salaçin S. An analysis of the medicolegal autopsies performed in Adana, Turkey, in 1983-1988. Am J Forensic Med Pathol 1991;12(3):191-3.
23. Dülger HE, Yemiflçigil A, Karaali H, Ege B, Hanc› ‹H. ‹ntihar sonucu ölüm olgular›n›n retrospektif in-celenmesi. Adli T›p Derg 1991;7:115-8.
24. Koops E, Flüs K, Lockemann U, Püschel K. Fatal gunshot injuries in Hamburg 1966-1991. Arch Kri-minol 1994;193(1-2):14-22.
25. Nance ML, Denysenko L, Durbin DR, Branas CC, Stafford PW, Schwab CW. The rural-urban continu-um: variability in statewide serious firearm injuries in children and adolescents. Arch Pediatr Adolesc Med 2002;156:781-5.
26. Kohlmeier RE, McMahan CA, DiMaio VJ. Suicide by firearms: a 15-year experience. Am J Forensic Med Pathol 2001;22:337-40.
27. Goren S, Subasi M, Tirasci Y, Kemaloglu S. Firearm-related mortality: a review of four hundred-forty fo-ur deaths in Diyarbakir, Tfo-urkey between 1996 and 2001. Tohoku J Exp Med 2003;201(3):139-45. 28. Cherry D, Runyan C, Butts J. A population based
study of unintentional firearm fatalities. Inj Prev 2001;7:62-5.
29. Martin JR, Sklar DP, McFeeley P. Accidental fire-arm fatalities among New Mexico children. Ann Emerg Med 1991;20:58-61.
30. Selway R. Gunshot suicides in Victoria, Australia, 1988. Med Sci Law 1991;31(1):76-80.
31. Kellermann AL, Rivara FP, Rushforth NB, Banton JG, Reay DT, Francisco JT, Locci AB, Prodzinski J, Hackman BB, Somes G. Gun ownership as a risk factor for homicide in the home. N Engl J Med 1993;329(15):1084-91.
32. Cook PJ, Ludwig J. Guns in America: National Sur-vey on Firearms Ownership and Use. Washington, DC: Office of Justice Programs, National Institute of Justice, US Dept of Justice; 1997. Eriflim tarihi: 10.3.2008 Eriflim: http://www.ncjrs.gov/pdffiles/ 165476.pdf
33. Hizel S, Ozcebe H, Sanli C, Albayrak M, Uner S. Children and firearms in Turkish homes. Child Ca-re Health Dev 2008;34(1):32-4.
34. Connor SM, Wesolowski KL. “They’re too smart for that”: predicting what children would do in the presence of guns. Pediatrics 2003;111(2):109-14. 35. Jackman GA, Farah MM, Kellerman AL, Simon
HK. Seeing is believing: what do boys do when they find a real gun? Pediatrics 2001;107:1247-50.
36. Hardy MS. Teaching firearm safety to children: failu-re of a program. J Dev Behav Pediatr 2002;23:71-6. 37. Coyne-Beasley T, Schoenbach VJ, Johnson RM.
"Lo-ve our kids, lock your guns": a community-based fire-arm safety counseling and gun lock distribution prog-ram. Arch Pediatr Adolesc Med 2001;155(6):659-64. ‹‹lleettiiflfliimm::
Dr. fierafettin DEM‹RC‹
Selçuk Üniversitesi Meram T›p Fakültesi Adli T›p AD, 42080, Meram/KONYA sdemirci@selcuk.edu.tr
