CUMHURİYET
/t ' s * / 9 ( 3
İ T. ¿Çç/ŞO-kt
IIII=IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIllllllllIlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllHnnilllllllllll=llll
Kaybettiğimiz Değerler
ııııimıııı... m... mimııiiiıımıııımmııımıııımııııımııııııııımmımııımııııııııımıımiİıııı
Bir İstanbul yazarı öldü
Yıl 194ü. Ankara- n ın tem iz a s f a lt l a n ü z erin d e, e ll e r i a r k a s ı n d a ke netli, kısa boylu tık nazca b ir a d am ,
Y a z a n :
Baki Süha Ediboğlu
t a l a r d a y e m e k ye m e k - gibi i h t i y a ç l a r ı n ı karşılı - y a m a d ığ ı için, ba- ■badan k a l m a a r a
zi, bahçe, ev, köşk y en i boy v e r m e y e b a ş lıy a n a k a s
y a la r ın yeşil h av as ın ı k o k lıy a Kok- lıya, a ğ ır a ğ ır y ü r ü y o r . Giyinişi ciddi, a d ım l a r ı h esap lı , k a la b a l ı k la ilgisiz, h a y a l i n d e k i b ir r ü y a y a gü-
j 1er gibi k e n d i â le m in d e y ü r ü y e n ; b u a d am kim o labilir? K olalı y a kası, röleve şa p k a s iy le b i r h a ric iy e m e m u r u olmalı..
A b d ü l h a k Şinasi H isara, b i r dos t u m u n d e lâ l e t iy l e tan ı ş t ı r ıl ı n c a y a k a d a r , tam b ir sene kim o ld u ğ u n u b ilm e d e n U l u s ’la Kızıl ay a r a s ı n d a k i c ad d e d e sa b a h a k ş a m ra s la d ım ve hiç k im s ey e b e n ze te m ed im .
D e rin b ir İ s t a n b u l öz lemi ve anı la r ı içinde, Ç a m l ı c a l a n , Boğazlçini, y a lıla r ı, k ö şk leri, f a k ir ve zengin s e m tl e r iy l e o b ü y ü k ve ö lü m s ü z gü z ellik â le m in i r u h u n d a b i r h a zine gibi s a k lıy a n b u m ü n z e v î e- dip, n i h a y e t « F ah im Bey ve Biz» a d ın d a k i b ü y ü k h ik ây e s in i y a y ın l a d ı k ta n so nra, b ir güzelle olgn m u a şa kasını ia ş e d e n insa nla rıri hicabı ile es e rin in y a n k ıl a r ı n ı bekle di. F a h i m Bey ve Biz, y a z a r ın o v a k te k a d a r d e rg ilerd e , ga ze te lerd e g ö rü len m a k a l e ve e le ş t i r il e r i dı şında .ed eb iy atım ıza b a m b a ş k a biı tad , y e p y en i b i r H â t ı r a - H ik â y e stili g e ti r i y o r d u . K ı r k yıl, görüp, ya şa y ıp d ü ş ü n d ü k t e n sonra şiirli b i r r u h im b iğ in d en sü z ü len bu stil, dili ve edası b a k ım ı n d a n yeni d eğ il d i şüphesiz. E d e b iy a tı C e d id e ’ den bu y a n a, b u yolda y ü r ü y e n l e r o l m u ş tu . A b d ü l h a k Şina si H i s a r ’ın o n l a r d a n fark ı ve ü s t ü n l ü ğ ü , ü s l u b u n d a k i Batılı a r m o n i ve istif ö- zelliğ idir. U z a k ta n y a k ın d a n Bar- r e s ’in ve M a rce l P r o u s t ’u n k o k u s u n u v e r e n bu ü s l û p t a , z am an za m an ya za rım ız ikinci p lâ n a dü ş m e k te , am a çok defa, k ö k ü Fu zuli- lere, B â k ile r e d a y a n a n b i r T ü r k - İ s t a n b u l z ev k in in içli, d e r in h a tt â m is ti k şa rk ısın ı sö y liy e r e k ön plâ na g e çm ek te d ir. H â t ı r a l a r ve t a s v i r l e r l e d o lu olan (Boğaziçi M e h t a p l a r ı ) y a y ın l a n d ı ğı z am an e d eb iy atım ız d a â d e t a b ir h â d is e olmuş , a r a d a n nesil ve yaş f a r k l a r ı k a l k a r a k b ü t ü n o k u r l a r avr.ı sevgi ve h a y r a n l ı k t a b i r le ş m iş le rd i. Ne g a r ip t i r ki, b u çeşit h â t ı r a t ve m e n s u r şi ir t ü r ü n ü ol d u m olası s e v m iy e n A taç bile, Bo ğaziçi M e h t a p l a r ı için uzu n bir m e th iy e y azm ıştı. S evg i ve h a y
r a n l ı k l a r ı n b ir le ş tiğ i b aşlıc a n o k ta, e d e b iy a tı c iddiye a lm ış b i r ya z a r ı n titiz işçiliği, y ı l l a r y ılı sar- fett iğ i e m e ğ in gözle g ö r ü lec ek , el le t u t u l a c a k k a d a r a y a n b e y a n ol m as ıd ır.
A b d ü l h a k Şinasi Hisa r, e d e b iy a tım ıza ge n çliğ in d e şi ir k a p ıs ın d a n girmiş, f a k a t bu ilk d e n e m e l e r in i ne kendisi, ne de d o s tlar ı s e v m e d ik le r i için şiir y a z m a k t a n p e k ça b u k vazgeçm iş, d a h a s o n r a la r ı, vezin ve k a f iy e n in d a r h u d u t l a r ı içine sığ d ır a m a d ığ ı d u y g u l a r ı n ı o ta d ı n a d o y u m o lm a z m e n s u r şiir l e r in d e y a ş a tm ış tır . H i s a r ’ı h e r şe y d e n e v v el b i r h â t ı r a l a r ya za rı o l a r a k g ö r m e k lâ z ım d ır. B ü y ü k h ik â y e adını v e r d i ği r o m a n l a r ı n d a y a ş a ttığ ı k işile rin ekse risi, ç o c u k l u ğ u n d a v e y a genç liğinde g ö rd ü ğ ü , tanıdığı a k r a b a , dos t ya da k o m ş u l a r ı d ı r . Bu gözle b a k ıld ığ ı v a k it , b e lk i de r o m a n ve ya h ik â y e tek n iğ i b a k ım ı n d a n söz g ö tü r e c e k olan F a h im Bey ve Biz. Ç a m lıç a d a k i Eniş te m iz , Ali Niz a mi B eyin A l a f ra n g a lı ğ ı ve Ş e y h li ği gibi e s e r l e r aslın da b ir h â tı r a k i t a b ı d ı r v e y a r o m a n l a ş t ı r t m ı ş hâ t ı r a l a r d ı r .
A b d ü l h a k Şinasi Hisa r, y a z a r lığ ın d ak i özelliğine p a r a l e l o lara k , y a ş a y ış ın d a da - elinde o l m ı y a r a k - bazı g a r ip ö z e llik le r e s a h ip ti . Ço c u k l u ğ u n d a geçi rdiğ i b i r h a s t a l ı ğın ru h î k a lı n tıs ı o l a r a k m ik r o p tan k o r k a r , yaş m e y v a yiyem ez, sıc ak s u l a r la k a y n a t ı ld ı ğ ı n ı gö r m ediği b a r d a k ve f i n c a n la r d a n çay içemez, el s ı k m a k t a n hoşlan- mazdı. Hele d o s t l u ğ u n u k a z a n m a k , m a h r e m i y e ti n e g ir m e k p e k güçtü. T e s a d ü f e n ta n ış tır ıld ığ ı b i r kimse h a k k ın d a in ce den ince ye t a h k i k a t y a p m a d a n a h b a p l ı k etm ez, z ev k le dinlediği h a ld e d e d ik o d u l a r a k atı l maz, siyasî İna n çları ş ü p h e li olan i n s a n l a r d a n m i k r o p t a n k a ç a r gi bi ka ça rd ı.
G e nçliğinde u z u n y ı l l a r bazı ö - zel m ü es s e s e le rd e, b a n k a l a r d a ça lış mış d a h a s o n r a l a r ı m ü te r c i m li k ve m ü ş a v ir l i k gibi h a fif ve mesu- liyetsı z d e v le t h iz m e tle r i k a b u l etm iş, b u r a l a r d a n aldığı m a a ş ve ü c r e t l e r , çok m a s r a f lı geçe n b e k â r lık h a y a tın ın . m ik r o p k o r k u s u yü z ü n d en d a im a ta k s iy e b in m e k , d a ima m e ş h u r , tem iz ve p a h alı loknn
s a t a r a k , b iraz m ü s r if ç e ve h e s a p sız y a ş a m ış tır .
Y a z ı l a r ı n d a n a n la ş ı l d ığ ı n a ve h a k l a r ı n d a y a y ın l a d ığ ı iki n efis k i ta b d a n ö ğ r e n ild iğ in e göre, Ab - d ü l h a k Şi nasi H isar, sınıf a r k a d a ş ı A h m e t H a şim i g ı p ta ile s e v m iş Y a h y a K e m a l e de b ü y ü k b i r h a y r a n lı k içinde i m r e n m i ş t i r . O n u n b u r u h hali ni, ge n çliğ in d e şiiri tec r ü b e ed ip de iyi,.sonuç a la m a m ış o lm a s ın a b a ğ l a m a k lâ z ı m d ı r s a n ı rım . F a k a t g ıp ta ettiği, h a y r a n ol d u ğ u b u iki b ü y ü k şairi y e r m e ğ e , . zay ıf t a r a f l a r ı n ı b e li r t m e ğ e g e rek m ü ş a h e d e le r i , g e r e k s e bilg isi m ü sait o ld u ğ u h a ld e , o n la r ı şii rli b i r d ill e hafifçe f is k e li y e r e k ve h e m en a r k a s ı n d a n o k ş ı y a r a k h i k â y e I e tm iş tir . A b d ü l h a k Şinasi H i s a r ’m, â n i ve sessizce a r a m ız d a n a y r ıl m a s ı ile e d e b i y a t ı m ı z d a n e v ’i şa h s ın a m ü n h a s ı r b i r h âtı ra't t ü r ü de k a y b o l - m u ş b u l u n u y o r . Bu t ü r ü n en son ve en d e ğ erli m ü m e s s ili o lan B o ğaziçi M e h t a p l a r ı y a z a r ı ay n ı z a m a n d a î s t a n b u l u r , t a b i a t ve h â tır a g ü z e l l ik l e r i n i dile g e tir e n h e m e n h e m e n ra k ip s iz b i r İ s t a n b u l y a z a rı idi... O n u n k a le m i ile y e n id e n es ki çağ h a y a t l a r ı n ı, içle rin e g ir e r e k y a şa d ığ ım ız y a lı l a r , k ö ş k le r , k o n a k l a r , şim di b ü t ü n in s a n la r ı ile, m u s i k il e r iy l e , ş i ir le r iy le ve r e n k li h â t ı r a l a r ı ile ö k s ü z d ü r l e r . Hisa r, o n l a r ı n d ili nden an lıy o r, o n ların r e n k le r in e , çizgile rin e, y e r li y e r in de, m â n a l a r ı n ı v e r iy o r içle rin d e m e s u t g ü n l e r ve d e v i r l e r y a şa m ış i n s a n la r ı k o n u ş t u r u y o r , g ü l d ü r ü - yor, a ğ la t ıy o r ve - s o n u n d a kendi t â b i r i y le - âle m -i f e n a y a g ö n d e r i y o r d u
! H isar, yazı h a y a t ı n a geç b aşla - mış, n o t la r ı n ın ve h â t ı r a l a r ı n ı n a n
cak b i r k ısm ın ı k ita p h a lin e g e t i r e b il m iş ti r . -Çatla uzun, d a h a v e r i m li y ı ll a r a k a v u ş m as ı, m aa lese f p e k m ü m k ü n değ il di. S on y ı ll a r d a geçirdiği b i r h a s talık , hafız as ını - çok zay ıfla tm ış, ü s t ü n e çöken m a- j işet sıkıntısı h â t ı r a t d ü n y a s ın ı alt
ü s t etm işti.
B ır a k tığ ı e s e rle rin , onu ö l ü m s ü z l ü k te n k u r t a r a c a k d e ğ e r d e olu- ! ?u y e g â n e tes ellim izd ir.
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi
