İLKÖĞRETİM ANABİLİM DALI
FEN BİLGİSİ ÖĞRETMENLİĞİ BİLİM DALI
FEN BİLGİSİ ÖĞRETMEN ADAYLARININ BİLGİ
TEKNOLOJİLERİNİN KULLANIMIYLA İLGİLİ GÖRÜŞLERİ:
O.D.T.Ü. VE ANKARA ÜNİVERSİTESİ ÖRNEĞİ
YÜKSEK LİSANS TEZİ
Hazırlayan Mustafa KARACA
Danışman
Yrd. Doç. Dr. Havva DEMİRELLİ
ii
alanda kullanılmasını sağlamaya çalışmaktır. Ülkelerin politikalarını üreten ve geleceklerini belirleyen gençlerin yetiştirildiği okullar ise bilgi teknolojilerinin kullanımının en uygun olduğu yerler olarak düşünülebilir
Ülkemizdeki eğitim kurumlarında da bilgi teknolojilerinden daha fazla yararlanılmaya çalışılmaktadır. Ancak bilgi teknolojilerinden yararlanmada kullanılan araç-gereçlerin niceliği ve niteliği kadar bilgi teknolojilerinden faydalanacak olan öğrenci ve öğretmenlerin bilgi teknolojilerine karşı olan ilgileri de önemlidir.
Özellikle öğretmen adaylarının üniversitede dönemlerindeki bilgi teknolojilerinden yararlanma durumları, ilerideki meslek hayatlarında bilgi teknolojilerini derslerinde kullanma durumlarını çok fazla oranda etkileyebilmektedir. Bu nedenle öğretmen adaylarının bilgi teknolojilerine karşı olan görüşlerinin eğitim sürecinde bilgi teknolojilerinin kullanımıyla ilişkili olduğu düşünülebilir.
Bu ve benzeri düşüncelerle bu araştırmada bilgi teknolojilerinin fen eğitimindeki yeri incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırma sürecinde fen bilgisi öğretmen adaylarının bilgi teknolojileriyle ilgili görüşleri tespit edilmeye çalışılmış, elde edilen bu görüşlerin sonuçlarını değerlendirilerek bir araştırmanın tamamlanması hedeflenmiştir.
Tezimin her aşamasında bana yol gösteren ve destek veren tez danışmanım Yrd. Doç. Dr. Havva DEMİRELLİ’ye, yardımlarıyla tezime büyük katkılar sağlayan Yrd. Doç. Dr. Nejla Yürük’e, Yrd. Doç. Dr. Nusret KAVAK’a, desteğini hiçbir zaman esirgemeyen Milletvekili Yrd. Doç. Dr. Şenol BAL’a, ve her zaman desteğiyle yanımda olan eşim Aynur KARACA’ya teşekkür ederim.
iii
Karaca, Mustafa
Yüksek Lisans, İlköğretim Fen Bilgisi Öğretmenliği Anabilim Dalı Tez Danışmanı: Yrd. Doç. Dr. Havva DEMİRELLİ
Nisan – 2008
Günümüzde bilimle, bilgi teknolojisi arasında doğrudan bir ilişki oluşmuştur; başka bir deyişle, bilgi teknolojileri bilimsel araştırma sürecinin bütün safhalarında (veri derlenmesi, veri yönetimi-analizi ve elde edilen bilgilerin yayılması) doğrudan kullanılmaktadır. Bilgi teknolojileri istisnasız bütün bilim dallarında kullanılmaktadır. Birçok ülkede eğitim sistemleri, bilgisayar ortamında uzaktan eğitim üzerine oturtulmaktadır. Bilgisayar kullanımının hayatın bütün alanlarına aktif ve yoğun olarak girmiş olması bilgisayar bilimleri ve bilgisayar ortamında eğitim konularına aşina olmayı zorunlu hale getirmiştir. Ülkemizde eğitim kurumlarında da bilgi teknolojilerinden yararlanma imkanları her geçen gün artmaktadır. Ancak bilgi teknolojilerinden yararlanmada kullanılan araç-gereçlerin niceliği ve niteliği kadar bilgi teknolojilerinden faydalanacak olan öğrenci ve öğretmenlerin bilgi teknolojilerine karşı olan tutum ve davranışları da önemlidir.
Özellikle öğretmen adaylarının üniversitede dönemlerinde ki bilgi teknolojilerinden yararlanma durumları ileride ki meslek hayatlarında bilgi teknolojilerini derslerinde kullanma durumlarını çok fazla oranda etkilemektedir. Bu araştırmada fen bilgisi eğitiminde bilgi teknolojilerinin yeri ve bilgi teknolojilerinin kullanımıyla ilgili fen bilgisi öğretmen adaylarının görüş ve tutumları durumları ortaya konulmaya çalışılmıştır.
iv
Karaca, Mustafa
Graduate, Elementary Science Education Thesis Advisor: Assoc. Prof. Havva Demirelli
April-2008
At the present day, a direct relationship has been formed in between science and information technology, in other words, information technologies are being used directly in the whole phases of the scientific research process (data compilation, data management analysis and propogation of gathered information). Without exception, information technologies are being used in all disciplines. In a lot of country, educational systems are placed on distance learning in computer environment. The usage of computer’s getting into all the fields in the world extensively, makes it necessary to be familiar with computer sciences and education in computer environment. In our country, at the educational organisations, opportunities to utilize the information technologies are on increase with each passing day. However, the quality and the quantity of the information technology appliances to be utilized is important as much as the approach and the behaviour of the students and teachers against the information technologies.
Especially, teacher candidates’ utilizing position of information technologies at the present time in the university, affects their use of information technologies in their next professional lifes at a high rate. In this research, the role of the information technologies in science education and science teacher candidates’ opinion and approaches about the usage of the information technologies have been tried to be put forth for consideration.
v ÖZET………..…iii ABSTRACT………....iv İÇİNDEKİLER………v TABLOLAR LİSTESİ………..viii ŞEKİLLER LİSTESİ………..ix EKLER LİSTESİ………...ix I. BÖLÜM 1. GİRİŞ……….……...1 1.1. Problem Durumu………...…1 1.2. Araştırmanın Amacı………...3 1.3. Araştırmanın Önemi………..…3 1.4 Problem Cümlesi………4 1.5.Araştırmanın Sınırlılıkları………...……...4 1.6. Varsayımlar………...5
1.7. Terimlerin Ve Kısaltmaların Tanımlanması………...5
II. BÖLÜM 2.KAVRAMSAL ÇERÇEVE………...6
2.1. Bilgisayarın Eğitimde Kullanılması……….6
2.1.1. Bilgisayarın İlköğretimde Kullanımı………..6
2.1.2. Bilgisayarın Ortaöğretimdeki Kullanımı………7
2.1.3. Bilgisayarın Üniversitelerde Kullanımı………...8
2.1.4. Bilgisayarın Özel Eğitime Muhtaç Olan Kişiler İçin Kullanımı………...8
2.2. Bilgisayarın Eğitime Kazandırdıkları………..8
2.2.1. Etkileşim………...9
2.2.2. Esneklik……….10
vi
2.3.2. Bilgisayar Destekli Öğretim’in Tarihçesi Ve Programlı Öğretim………....13
2.3.2.1. Küçük Adımlar İlkesi……….…..14
2.3.2.2. Etkin Katılım İlkesi………..…....14
2.3.2.3. Anında Düzeltme İlkesi………...…14
2.3.2.4. Bireysel Hız İlkesi………....14
2.3.2.5. Doğru Cevaplar İlkesi……….….15
2.3.3. Bilgisayar Destekli Öğretim’in Faydaları……….…15
2.3.4. Bilgisayar Destekli Öğretim’in Sınırlılıkları………....16
2.3.5. Bilgisayar Destekli Öğretim için Öğretmen Yeterlikleri………..17
2.3.5.1. Genel Yeterlikler………..17
2.3.5.2. Özel Yeterlikler………18
2.4. Türkiye’de Eğitimde Bilgisayar Kullanımı………...18
2.4.1. Eğitim Teknolojileri Genel Müdürlüğü Tarafından………..18
Yürütülmekte Olan Projeler 2.4.1.1. E-Sınav……….19
2.4.1.2. Görme ve İşitme Engelliler için Bilişim Teknolojileri Projesi………....19
2.4.1.3. Sanal Okul Projesi………20
2.4.1.4. Bilişim Teknolojileri Destekli Fen Laboratuarları Projesi………...20
2.4.1.5. MEB Internete Erişim Projesi………..22
2.4.1.6. Uzaktan Eğitim Hizmetlerinin Otomasyonu Projesi ………...22
2.4.1.7. İntel Gelecek İçin Eğitim Projesi Öğretmen Programı………...23
2.4.1.8. Öğrenci Programı……….23
2.4.1.9. " Microsoft Eğitimde İşbirliği" Uzaktan Öğretmen Eğitimi…………..24
2.4.1.10. Eğitim Portalı ………24
2.4.1.11. Doküman Yönetim Sistemi Projesi………...25
2.4.1.12. Arşiv Oluşturma Projesi ………...26
2.4.2. Eğitim Teknolojileri Genel Müdürlüğü Tarafından Desteklenen Projeler…26 2.4.2.1. Temel Eğitimi Destekleme Projesi ……….26
vii III. BÖLÜM
3. YÖNTEM………...35
3.1. Araştırmanın Modeli………..35
3.2. Evren ve Örneklem………35
3.3. Veri Toplama Araçları………...…36
3.4. Verilerin Analizi………....38
IV. BÖLÜM 4. BULGULAR VE YORUMLAR……….39
4.1. Araştırmanın Alt Problemlerine İlişkin Bulgu ve Yorumlar ...……….39
4.1.1. Öğretmen Adaylarının Bilgi Teknolojilerinin Derslerde Kullanımı İle İlgili Görüşleri Nelerdir?... ………..…..39
4.1.2. Öğretmen Adaylarının Öğretim Yazılımlarının Hazırlanması İle İlgili Görüşleri Nelerdir?...40
4.1.3. Öğretmen Adaylarının Öğretim Yazılımlarının İçeriği Hakkındaki Görüşleri Nelerdir? ...41
4.1.4. Öğretmen Adaylarının Öğretim Yazılımlarının Geliştirilmesi İle İlgili Görüşleri Nelerdir? ...43
4.1.5. Öğretmen Adaylarının Bilgi Teknolojileri Hakkında Yapılan Eğitim Ve Tanıtımlar İle İlgili Görüşleri Nelerdir? ...44
4.1.6. Öğretmen Adaylarının Bilgi Teknolojileri Hakkındaki Olumsuz Düşüncelerle İlgili Görüşleri Nelerdir? ...45
4.1.7. Öğretmen Adaylarının Bilgi Teknolojilerinin Öğrenci Başarısına Etkileri İle İlgili Görüşleri Nelerdir?...46
V.BÖLÜM 5. SONUÇLAR VE ÖNERİLER………...48
viii
İle İlgili Görüşleri...48
5.1.3. Öğretmen Adaylarının Öğretim Yazılımlarının İçeriği Hakkındaki Görüşleri ...49
5.1.4. Öğretmen Adaylarının Öğretim Yazılımlarının Geliştirilmesi İle İlgili Görüşleri ...49
5.1.5. Öğretmen Adaylarının Bilgi Teknolojileri Hakkında Yapılan Eğitim Ve Tanıtımlar İle İlgili Görüşleri ...50
5.1.6. Öğretmen Adaylarının Bilgi Teknolojileri Hakkındaki Olumsuz Düşüncelerle İlgili Görüşleri...51
5.1.7. Öğretmen Adaylarının Bilgi Teknolojilerinin Öğrenci Başarısına Etkileri İle İlgili Görüşleri ...51
5.2. Öneriler………..51
5.2.1Araştırmacılar İçin Öneriler………....52
KAYNAKÇA………..53
EKLER………....58
TABLOLAR LİSTESİ Tablo 1: Örneklem Grubunun Üniversitelere Göre Dağılımı……….35
Tablo 2: Cinsiyet Dağılımı...36
Tablo 3: Yaşların Dağılımı...36
Tablo 4: Beşli Likert Tipi Ölçeğin Madde Aralıklarına Göre Katılma Düzeyleri………...38
Tablo 5 : Öğretmen Adaylarının Bilgi Teknolojilerinin Derslerde Kullanımı İle İlgili Görüşleri………...39
Tablo 6 : Öğretmen Adaylarının Öğretim Yazılımlarının Hazırlanması İle İlgili Görüşleri...40 Tablo 7: Öğretmen Adaylarının Öğretim Yazılımlarının İçeriği
ix
Eğitim Ve Tanıtım İle İlgili Görüşleri...44 Tablo 10 : Öğretmen Adaylarının Bilgi Teknolojileri Hakkındaki Olumsuz
Düşüncelerle İlgili Görüşleri. ...45 Tablo 11 : Öğretmen Adaylarının Bilgi Teknolojilerinin Öğrenci Başarısına
Etkileri İle İlgili Görüşleri ...46 ŞEKİLLER LİSTESİ
Şekil 1……….……29 EKLER
I. BÖLÜM GİRİŞ
1. GİRİŞ
1.1. Problem Durumu
Bilgisayar teknolojilerindeki hızlı gelişim hayatımızın birçok alanında değişikliklere neden olmaktadır. Bu değişikliklerin biride eğitim alanında gerçekleşmektedir. İnsanlar artık bilgisayar teknolojilerini kullanarak, herhangi bir ortamda, uzaktan eğitim alabilecekleri bir yüzyılda yaşamaktadırlar.
Bilgisayarlar eğitim sistemimi içerisinde okullarda kullanılabileceği gibi, birebir öğretimi de destekleyici şekilde de kullanılabilir. Bilgisayarlar öğrencilerin dersleri evde tekrar edebilmelerini ya da anlamadıkları kısımları farklı bir öğreticiden öğrenebilmeleri gibi bir imkânı da sunabilmektedir.
Bilgi teknolojileri ile öğretimi gerçekleştirmek artık eğitim alanında gereksinim duyulan konulardan birisi olmuştur. Bilgisayarların öğrenme ortamlarının kendisini oluşturması ve istenildiği kadar tekrar edebilme olanağı vermesi büyük kolaylıklar sağlamaktadır. Bazen uygulaması tehlikeli olabilecek laboratuar ortamlarının bilgisayar ortamlarında simülasyon edilmesi, insan sağlığının tehlikeye atılmadan önemli sonuçlara ulaşmasına olanak sağlamaktadır. İşte bu tür ortamları sağlayan bilgi teknolojileridir. Bilgi teknolojilerinde kullanılan yazılımlarla istenilen hemen her türlü eğitim ortamın oluşturulması artık mümkün hale gelmiştir.
Bilgisayarla ilgili yazılımlar beş grupta toplanabilir. Bunlar: tekrar ve alıştırma yazılımları, birebir öğretim yazılımları, benzetim (simülasyon) yazılımları, problem çözme yazılımları, öğretici oyun yazılımlarıdır (Demirel, Seferoğlu ve Yağcı, 2003; Kaya ve Önder, 2002; Şahin ve Yıldırım, 1999; Akpınar, 1999; Ünal, 1992).
Ülkemizde bilgisayarlarda kullanılan öğretim yazılımları, MEB tarafından oluşturulan yazılım ekiplerince hazırlanmakta ya da son yıllarda olduğu gibi mevcut yazılım şirketleri ile anlaşmalar yapılarak Türkiye genelinde okullara gönderilmektedir. MEB tarafından son yıllarda bilgisayar destekli öğretimi desteklemek amacıyla yürütülen projeler umut vericidir. Bilgisayarsız okul bırakmamak amacıyla yürütülen çalışmalar köy okullarında çocukların ilk defa bilgisayarla tanışmalarına vesile olmuştur. Öğretmenlerin özverili çalışmaları ve
öğrencilerin meraklı olmaları bu okullarda bilgisayarda hazırlanmış öğretim materyallerinin öğrencilere sunumunu da desteklemektedir.
Yukarıda belirtilen durumlar göz önüne alındığında bilgi teknolojilerinin öğretim süreci içerisinde etkili bir şekilde kullanılabileceği düşünülebilir. Bu noktada temel derslerden birisi olan Fen Bilgisi dersinin önemi göz önüne alındığında Bilgi Teknolojilerinin Fen Bilgisi dersinde ağırlıklı olarak kullanımının gerekli olduğu düşüncesi de ortaya çıkmaktadır. Özellikle son yıllarda Milli Eğitim Bakanlığı bünyesindeki devlet ilköğretim okullarında genelinde 2802 ilköğretim okulunda 3188 Bilgi Teknoloji sınıfı açılmıştır (M.E.B., 2004/a). Özellikle Fen bilgisi öğretmenlerinin bu sınıfları etkin bir şekilde kullanmaları amaçlanmıştır. Bilgi Teknoloji sınıflarının etkin kullanılması için; Bilgi Teknoloji sınıfı kurulan okullardaki 25,000 öğretmene bilgisayar okuryazarlığı konusunda hizmet içi eğitim verilmiş, 2058 bilgisayar formatör öğretmenine Bilgi Teknolojisi Koordinatörlüğü konusunda hizmet içi eğitim verilmiştir. Bilgi Teknoloji sınıfı kurulan okullardaki 15,928 öğretmene donanım ve yazılım satın alınan firmalar tarafından temel ve ileri düzeyde bilgisayar eğitimi verilerek, Eğitim Teknolojileri Dairesi’nin ihale ile satın aldığı öğretim yazılımları okullara gönderilmiştir (MEB, 2004/a). Ancak Türkiye genelinde yapılan “Temel Eğitim Programında Bilgi Teknoloji Sınıflarının Etki Araştırması” 2004 Nisan ayında tamamlanmıştır. Bu rapora göre; öğretmenlerin bakanlık tarafından gönderilen CD’leri inceleyenlerin oranı yüzde 42’dir. Gönderilen 18 CD’yi inceleyen öğretmenlerin ortalama inceledikleri CD adedi 6 olarak ortaya çıkmıştır. Gönderilen CD’leri incelemeyen öğretmenlerin incelememe nedenleri araştırılmış ve çıkan sonuca göre yaklaşık yüzde 16’sı CD’lerden haberdar olmadıkları sonucu ortaya çıkmıştır (MEB, 2004/b).
Öğretimde etkililiği sağlamayı amaçlayan bilgi teknolojilerinin okullarda var olması başarıyı garanti etmeyebilir. Çünkü bu noktada bilgi teknolojilerinin öğretmenler tarafından kullanılma sıklıkları ve düzeyleri de önem taşımaktadır. İşte bu aşamada öğretmenlerin bu teknolojiyi kullanmaları için verilecek eğitimin üniversiteden başlaması gerektiği düşüncesi ortaya çıkmıştır. Fen bilgisi öğretmen adaylarının bilgi teknolojilerini sınıflarında sıklıkla kullanma ihtiyacının olduğu düşünüldüğünde, Fen bilgisi öğretmen adaylarının bu konudaki görüşlerinin büyük önem taşıdığı ortaya çıkmaktadır. Bu nedenle bu çalışmada fen bilgisi eğitiminde
bilgi teknolojilerinin yeri ve bilgi teknolojilerinin kullanımı, fen bilgisi öğretmen adaylarının görüşleri ışığında araştırılmıştır.
1.2. Araştırmanın amacı
Bu araştırmanın amacı, “fen bilgisi öğretmen adaylarının bilgi teknolojilerinin kullanımıyla ilgili görüş ve tutumlarını” araştırmaktır.
1.3. Araştırmanın Önemi
İçinde bulunduğumuz yüzyılda, bilgi ve iletişim teknolojisi araçlarının her alanda giderek artan kullanımı eğitime de yansımış, çok ortamlı eğitim ve öğretim sistemine geçilmesi ile birlikte bilgisayarlarda eğitim sisteminin bir parçası olmaya başlamıştır. Zaten bilgi çağı olarak adlandırılan günümüzde eğitimin teknolojiden teknolojinin ise eğitimden ayrı kalması düşünülemez.
Eğitim sisteminde bilgisayarın yeri düşünüldüğünde bilgi teknolojilerinin özellikle fen ve matematik eğitimi için geniş bir perspektifte potansiyel bir destek oluşturduğu görülebilir. Bilgi teknolojileri eğitimde akılcı bir şekilde kullanıldığında ve müfredat programı ile iyi bir entegrasyon yapıldığında, öğrenme; daha hızlı, daha derinlemesine ve daha anlaşılır bir sonuca ulaşacaktır. (Tinker, 1997).
Ülkemizdeki eğitim kurumlarında da bilgi teknolojilerinden daha fazla yararlanılmaya çalışılmaktadır. Ancak bilgi teknolojilerinden yararlanmada kullanılan araç-gereçlerin niceliği ve niteliği kadar bilgi teknolojilerinden faydalanacak olan öğrenci ve öğretmenlerin bilgi teknolojilerine karşı olan tutumları da önemlidir.
Özellikle öğretmen adaylarının üniversitede dönemlerindeki bilgi teknolojilerinden yararlanma durumları, ilerideki meslek hayatlarında bilgi teknolojilerini derslerinde kullanma durumlarını çok fazla oranda etkileyebilmektedir. Bu nedenle öğretmen adaylarının bilgi teknolojilerine karşı olan görüşlerinin eğitim sürecinde bilgi teknolojilerinin kullanımıyla ilişkili olduğu düşünülebilir.
Bu ve benzeri düşüncelerle fen bilgisi öğretmen adaylarının bilgi teknolojileri ile ilgili görüşlerinin incelenmesinin önemi ortaya çıkmaktadır.
1.4. Problem Cümlesi
Fen bilgisi öğretmen adaylarının bilgi teknolojilerinin kullanımıyla ilgili görüşleri nelerdir?
Alt Problemler:
1. Öğretmen adaylarının bilgi teknolojilerinin derslerde kullanımı ile ilgili
görüşleri nelerdir?
2. Öğretmen adaylarının öğretim yazılımlarının hazırlanması ile ilgili görüşleri
nelerdir?
3. Öğretmen adaylarının öğretim yazılımlarının içeriği hakkındaki görüşleri
nelerdir?
4. Öğretmen adaylarının öğretim yazılımlarının geliştirilmesi ile ilgili görüşleri
nelerdir?
5. Öğretmen adaylarının bilgi teknolojileri hakkında yapılan eğitim ve
tanıtımlar ile ilgili görüşleri nelerdir?
6. Öğretmen adaylarının bilgi teknolojileri hakkındaki olumsuz düşüncelerle
ilgili görüşleri nelerdir?
7. Öğretmen adaylarının bilgi teknolojilerinin öğrenci başarısına etkileri ile
ilgili görüşleri nelerdir?
1.5. Araştırmanın sınırlılıkları
Bu araştırma ile ilgili sınırlılıklar şöyledir:
• Araştırma konusu fen bilgisi öğretmen adaylarının bilgi teknolojileri ile ilgili görüşleri hakkında yapılan çalışmalar ve araştırmalar ile sınırlıdır.
• O.D.T.Ü ve Ankara Üniversitesinde eğitim görmekte olan fen bilgisi öğretmen adayları ile sınırlıdır.
• Veri toplama araçları, bu konuyla ilgili yapılmış ve yapılmakta olan çalışmalar ile bu araştırma esnasında hazırlanıp uygulanacak olan anketlerle sınırlıdır.
1.6. Varsayımlar
1. Araştırmaya katılan öğretmen adayları veri toplama amacı ile hazırlanmış
olan anketlere tarafsız ve dürüst olarak cevap vereceklerdir.
2. Örneklem evreni temsil etmektedir.
1.7. Terimlerin ve kısaltmaların tanımlanması
BT : Bilgi Teknolojilerini
Öğretim Yazılımı: Bilgi Teknolojilerinde kullanılan eğitim-öğretimle ilgili yazılım ve materyalleri
Öğretmen Adayı: Fen bilgisi öğretmen adayını M.E.B. : Milli Eğitim Bakanlığını ifade etmektedir
II. BÖLÜM
KAVRAMSAL ÇERÇEVE
2. Kavramsal Çerçeve
Yirminci yüzyıla damgasını vuran bilişim, diğer bir ifade ile Bilgi Teknolojisi (BT), yüzyılın ikinci yarısında hızla gelişmeye başlayan bilgisayar teknolojisine sıkı sıkıya bağlıdır. Böyle olmakla birlikte, bilimsel gerçeklerin ortaya konmasında deney ve teori kadar güncel ifade ile bilişimi (informatics) kullanma aslında çok eski bir yaklaşımdır. Bilim insanlarının çalışmalarında günümüzde olduğu gibi eskiden de bu üç yaklaşımın çok fazla arakesitinin olduğu bir gerçektir. Eğitim alanında bilgisayar kullanımı, bilgisayarın ortaya çıkışı kadar eskidir. Ancak profesyonel anlamda eğitim ile ilgili yazılım geliştirmenin yaklaşık 20 yıllık bir geçmişi vardır (Yalın, 1996).
Internet ve Web kavramlarının çok yaygın olduğu günümüzde, web servisi ile erişilebilecek kaynak kapasitesi ve erişilebilirlik göz önüne alındında, Internet ve web’in hem eğitim hem de bilgi amaçlı olarak kullanılabileceği açıktır. Son yıllarda bu iki kavramın eğitime girmesi ile birlikte okulların müfredatları ve kullanılan yazılımlarda değişiklikler gözlenmiştir. Eğitim amaçlı birçok web sitesi, haber grubu, ders kitabı, elektronik liste ve hatta elektronik üniversite Internet sayesinde hizmet vermeye başlamıştır (Rıza, 2001).
2.1. Bilgisayarın Eğitimde Kullanılması 2.1.1. Bilgisayarın İlköğretimde Kullanımı
Bilgisayarlardan, okul öncesi de dahil olmak üzere öğretimin her kademesinde yararlanmak mümkündür. Çocuklar okul öncesinde dönemde, yani altı yaş ve öncesinde, yürüme becerisini geliştirmeyi ve ana dilini öğrenmektedirler. Hatta bazıları ilkokula kayıt olmadan okuma yazmayı da öğrenebilmektedirler. Bu tür bilgi ve becerilerin bilgisayar ile desteklendiği örnekleri görmekteyiz. Ancak evlerde bulunan bilgisayarların, çoğunlukla eğlence amaçlı kullanıldığı düşünülmektedir. Evle okul arasında kurulacak iyi ilişki çocukların eğitici programlar bulmalarına ve bilgisayarın sadece bir oyun aracı olmadığını kavramalarına yardımcı olacaktır. Eğitici programların sayısı ve çeşidinin az olması çocukların, eğitici programların kullanımına yönlendirilmesini olumsuz bir şekilde etkilemektedir. Bu programların
bilgisayar okuryazarı sayısının artması ile doğru orantılı olarak gelecek yıllarda artması ümit edilmektedir.
Bilgisayar kullanımı, ilköğretimin I. kademesinde eğitim programlarına paralel olarak yürütülmelidir. Böylece bilgisayar okul programı ile bir bütünlük oluşturabilir ve böylece eğitim programı ile öğretim yazılımı birbirlerinin eksikliklerini tamamlayabilirler. İlköğretimin II. kademesinde ise, öğrencilere bilgisayarla ilgili bilgiler verilmektedir. İdari işler ve yazışmalara ek olarak haftalık ders programının hazırlanmasında ve yazdırılmasında kullanılabilmektedir. Bunlar dışında özellikle kütüphanelerde katalog taraması yapmak amacıylada bilgisayarlardan yararlanılabilir (Akpınar, 2001).
Bilgisayardan II. kademedeki öğrenciler I. kademedeki öğrencilerinden daha fazla yararlanabilmektedirler. Bilgisayarla matematik, fen bilgisi, coğrafya ve tarih dersleri öğretimi için bilgisayarlardan faydalanmak, öğretmenin yalnız başına yapamayacağı birçok görevi çok iyi bir şekilde yapabilmesine olanak sağlamaktadır. Buna ders esnasında öğrencilere gösterilecek grafikler, tablolar, haritalar, animasyonlar ve simülasyonlar örnek gösterilebilir.
2.1.2. Bilgisayarın Ortaöğretimdeki Kullanımı
Bilgisayar lise öğrencilerine; fizik, kimya, biyoloji, tarih, coğrafya, müzik vb. birçok derslerinin sınavlarına hazırlayabilme imkanı vermektedir. Bilgisayarlar bu aşamada etkili bir biçimde kullanıldığında başarıyı artırıcı bir faktör olarak görülebilir. Bilgisayarın doğru bir şekilde kullanımı öğrencilerde yaratıcılığı geliştirmektedir. Öğrenciler kompozisyon, hikaye ve şiirlerini, doğrudan bilgisayar ekranına yazmaları bu şekilde müsvedde kullanmamaları yaratıcılıklarını gerçekleşmektedir. Tüm değişiklikleri ekran üzerinde yaparak, en iyisini gerçekleştirdiğini düşündüğünde bir çıktısını alabilmektedir. Yaratıcılığın geliştirilmesi dışında bu süreç, emek, zaman, kâğıt masraflarından tasarruf sağlamaktadır. Bilgisayarın kullanılması diğer yöntemlerle yapılan çalışmalardan çok daha iyi ve kaliteli sonuçlar ortaya çıkarabilmektedir. Bilgisayarda, etkileşim özelliğinin iyi kullanılması sonucunda, ana dil ve yabancı dil öğretiminde çok etkili olacaktır. Dolayısıyla bu alanlarda kullanılması ile büyük faydalar sağlayabilmektedir (Akpınar, 2001).
2.1.3. Bilgisayarın Üniversitelerde Kullanımı
Üniversite öğrencileri, zihinsel ve psikomotor becerilerinin (Mouse kullanımı) gelişmelerinden dolayı, diğer öğretim kademelerindeki öğrencilere göre bilgisayardan daha da fazla yararlanabilmektedirler. Öğrenciler, bilgisayarı ödev raporlamalarında, araştırmalarında, proje geliştirmek amacıyla ya da tez çalışmalarını hazırlamalarında yardımcı bir araç olarak kullanabilmektedirler. Ayrıca üniversite bünyesinde bulunan tüm idari ve akademik personel de bilgisayarı raporlama, dokümantasyon, yönetim ve araştırma alanında kullanmaktadırlar.
2.1.4. Bilgisayarın Özel Eğitime Muhtaç Olan Kişiler İçin Kullanımı
Öğrenci topluluğunun büyük çoğunluğunu sağlıklı öğrenciler oluşturuyorsa da, bu topluluk içerisinde ihmal edilemeyecek çoğunlukta öğrenim güçlüğü çeken öğrencilerde bulunmaktadır ve bu öğrenciler özel ilgiye ihtiyaç duymaktadırlar. Bilgisayardan, fiziki ya da zihinsel açıdan öğrenim güçlüğü çeken öğrenciler de yararlanabilmektedir. Böylece bilgisayar, öğrencilerin değişik ihtiyaçlarını karşılayabilecek bir eğitim aracı olarak karşımıza çıkmaktadır. Bir yandan fiziksel ya da zihinsel özrü olmayan yetenekli öğrenciler, öte yandan göz veya kulakları zayıf olanlar, hatta görme, işitme ve fiziksel özürlülerle öğrenme problemi yaşayan öğrenciler de bilgisayardan yararlanabilmektedirler. Bu da bilgisayarın ne kadar geniş bir kitleye hizmet ettiğinin göstergesidir.
2.2. Bilgisayarın Eğitime Kazandırdıkları
Eğitim sistemlerinde yaygın olarak kullanılan gelişmiş teknoloji ürünü bilgisayardır. İnsanların giderek karmaşıklaşan toplumsal yaşama uyum sağlaması, öğrenme öğretme etkinliklerinin bireylerin gereksinimlerine uyarlanması ve verimli hale getirilmesi için eğitimde bilgisayarlardan yararlanmak artık bir zorunluluk halini almıştır. Bu zorunlulukla birlikte eğitim kademelerinde ve kurumlarında birçok değişikliği de beraberinde getirmiştir.
Ergün (1989), bilgisayarın eğitim kurumlarına girmesi ve öğretim alanında etkin biçimde yer almasının, eğitim siteminde özellikle de eğitim programlarında ve öğretmen eğitimi konularında önemli etkiler sebep olduğunu vurgulamıştır.
Bilgisayarın eğitim alanında kullanılmasının eğitime katkıları maddeler halinde şöyle sıralanabilir (Demirel ve diğerleri, 2003; Bilen, 2002; Rıza, 2001;Uşun, 2000):
• Öğrencilerin öğrenmeye etkin olarak katılmalarını sağlar. Bu öğrenme şeklinde öğrenciler aktif konumda ve öğretmen ise rehberdir. Dolayısıyla öğrenilen bilgilerin kalıcılığı desteklenmiş olur.
• Başarısız öğrencilere yardım eder. Bilgisayar, motivasyonu düşük veya ilgisi az, heyecanlı veya utangaç öğrencilerin motivasyonunu da yükselterek başarılarına katkıda bulunur.
• İki yönlü bir etkileşim söz konusudur. Bu şekilde öğrenci bilgisayar karşısında denetim yetkisini kullanmayı ve geliştirmeyi öğrenir.
• Büyük bir esnekliğe sahiptir, etkin bir pekiştiricidir ve sabrı sonsuzdur. • İstenildiği kadar tekrar olanağı sağlar.
• Bireye ve konuya göre hızlı öğrenme sağlar. Dolayısıyla zamanın etkili kullanımı sağlanır.
• Yazı, çizim, grafik, sayı, renk, ses vb. çok çeşitli bildirim simgesi durgun ya da hareketli olarak kullanılabilir ve çeşitli kaynaklardan yararlanılabilir.
• Ders yazılımlarında çok değişik sürprizlere veya oyunlara yer verilerek eğitim zevkli ve ilgi çekici hale getirilebilir.
• Öğrenmeyi bireyselleştirmektedir.
• Bireysel öğrenmede de, grup öğretiminde de kullanılabilir. • Programlı öğretimin ilkelerinin uygulanmasına hizmet edebilir.
• Eğitimde, yönetim araştırma, rehberlik, ölçme-değerlendirme ve öğretim hizmetlerinde kullanılabilir.
• Öğrencilerin soruları verdiği cevapları kaydeden, istenildiği an sonuçları bildirebilen bir sınav aracıdır. Ayrıca oluşturulabilecek soru bankası ile konu ile ilgili değişik seviyede sorular da üretebilir.
2.2.1. Etkileşim
Bilgisayar destekli eğitimde, her bir öğrenci bilgisayarla sürekli ve iki yönlü etkileşim içindedir. Öğrenci, soruları cevaplayarak, cevapladığı soruların yanıtlarını alarak sürekli aktif bir konumda bulunmaktadır. Uşun’a (2000: 57) göre öğrenciler, bilgisayar destekli öğretim ile doğrudan derse katılmaları sağlanarak sürekli aktif
tutulabilirler. Bilgisayar destekli öğretimin sağladığı sürekli etkileşim ortamı ile bütün öğrencilerin aktif bir şekilde öğrenme ortamına katılmalarını sağlayabilmektedir.
2.2.2 Esneklik
Bilgisayarı, basit bilgileri öğretmede kullanılabileceği gibi, yüksek düzeyli düşünme kapasitesini geliştirmek için de kullanmak mümkündür. Uşun’a (2000: 44) göre eğitimde bilgisayarın kullanılmasının gerekçelerinden birisi de öğretim programlarında esnekliği artırmasıdır. Ayrıca bilgisayar destekli öğretimin avantajlarından kabul edilen bireye göre öğretim hızının belirlenmesi, öğrenme ortamlarındaki serbestlik ve öğrenme zamanının tercihi de birer esneklik olarak kabul edilebilir.
2.2.3. Öğrenci ihtiyaçlarını karşılaması
Bilgisayar destekli eğitim, her bir öğrencinin bireysel öğrenme ihtiyaçlarını karşılayacak öğrenme aracı olarak bilgisayarı eğitime sunar. Bilgisayar destekli öğretimde öğrenmenin kendisi gibi öğrenme hızı da bireyseldir. Öğrenci kendi ihtiyaçlarına göre öğrenme hızını belirleyebilir. (Rıza (2001: 38), her öğrencinin diğerinden değişik yetenek, ihtiyaç, başarı, ilgi, tutum, beceri ve karaktere sahip olduğunu bu nedenle öğrencilerle gereğince ilgilenilmesi gerektiğini ifade ederek, bilgisayarın bir bakıma bu eksiklikleri gidermek için kullanılabilecek bir alternatif olduğunu söylemiştir. Bütün öğrencilerin aynı sürede öğrenemediği bilinen bir gerçektir. Fakat klasik sınıf eğitimi bunu göz önünde bulundurmaz. Çocuklar okula aynı yaşlarda başlar, her sene bir sınıf atlarlar, benzer kitapları okurlar, aynı ödevleri yaparlar, aynı programı izlerler ve bu öğrencilerin aynı düzey ve kapasitede oldukları kabul edilir.
2.2.4. Öğretmenin rolünü değiştirmesi
Bilgisayar destekli öğretim uygulamasında öğretmen dersi tekrarlama, ödev düzeltme gibi görevlerden kurtularak, öğrencilerle daha yakından ilgilenme ve onlara daha çok zaman ayırabilme imkanı kazanır. Bunun sonucu olarak, öğretmen bilgi yükleyici olmaktan kurtulup, yol gösterici, rehberlik edici konuma geçecektir. Ayrıca sınıf mevcutlarının yüksek olması, öğretmenin her öğrenciye ayırabileceği süreyi
iyice azaltmaktadır. Klasik sınıf eğitiminde, sadece eğitim programı izlenir. Öğretmen, öğrencilerin bireysel ihtiyaçlarını değil grup ortalamasını göz önünde bulundurmak zorundadır. Oysa bilgisayar destekli öğretimde programı kullanan kişinin ihtiyaçlarına ve seviyesine göre eğitimi uyarlar, yönlendirir.
Öte yandan, öğrencilerin düzeyleri farklı olduğu gibi, her birinin öğrenme süresi de konulara ve zamana göre değişebilmekte, her bir değişik konu ya da ünitelerin üzerinde daha fazla durma ihtiyacı duyabilmektedir. Bilgisayar öğrencinin cevaplarına göre üniteler arasında geçişler yapabilme, geriye dönebilme özelliklerine sahiptir.
2.2.5. Bilgisayarın Eğitim Sürecindeki Sınırlılıkları
Bilgisayarın eğitime birçok açıdan katkısı olduğu gibi, uygulama esnasında bir takım sınırlılıkların da olduğu bilinmektedir. Bu sınırlılıklar şöyle sıralanabilir (Demirel ve diğerleri, 2003; Bilen, 2002; Rıza, 2001; Uşun, 2000; Akpınar, 1999):
• Bilgisayar donanımı ve özellikle kullanımında gerekli olan yazılımlar oldukça pahalıdır.
• Yazılımların ve diğer gerekli öğretim materyallerinin üretilmesi ekip çalışmasını gerektirir, maliyeti yükseltir ve uzun zamana ihtiyaç vardır.
• Ders programlarının içeriği ile tutarlı, öğretim ilke ve yöntemlerini uygulayarak hazırlanmış yazılım sağlamak oldukça zordur.
• Mevcut hazır yazılımlar sürekli kullanıldığı takdirde öğrenci yaratıcılık gücünü kullanma olanağı bulamaz. Yeniliğin verdiği öğrenme güdülemesi zamanla azalır.
• Bakım-onarım işlemlerinin düzenli yapılması gerekir.
• Bilgisayardan yararlanma düzeyi ve biçimini, bilgisayarın bellek kapasitesi, amaca uygun eklemeler yapmaya uygunluk durumu, internet bağlantısı ve iletişim ağlarıyla belli merkezlere bağlı olma durumu etkilemektedir.
Tüm bu sınırlılıkların yanı sıra bilgisayarın karmaşık bir araç olması okullardaki kullanımı sırasında teknik personel açısından sıkıntılara neden olabilmektedir. Ayrıca bilgisayarın, öğrenme-öğretme etkinliklerini mekanikleştireceğini düşünen yöneticiler, öğretmenler ve aileler de öğrenciler açısından endişe duymaktadırlar.
2.3. Bilgisayar Destekli Öğretim
Bilgisayar destekli öğretimi ders içeriğinin sunulması amacıyla öğrencilerin bilgisayarla etkileşime girmesi olarak tanımlanabilir. Bilgisayar destekli öğretim, öğrencinin öğrenme yaşantısını yalnızca bilgisayar ortamında kazanmasını öngörmektedir (Alkan ve diğerleri, 1995: 99). Bilgisayarın öğretim alanında kullanılmasının, okulların organizasyonunda ve öğretmenlerin rolünde önemli değişikliklere neden olacağı bir gerçektir. Bu değişiklikler öğrenciler başta olmak üzere, öğretmenler, okul yönetimi ve idari birimlerin işlerini kolaylaştırmak adına kullanılabilecek özellikleri de beraberinde getirmektedir.
Ayrıca bilgisayarın avantajlarından faydalanılarak daha geniş bir öğrenci kitlesine hizmet etmesi de sağlanabilir. Rıza’ya (2001: 24) göre bilgisayarın, eğitim ve öğretimin her kademesinde normal öğrenciler için gerekli olduğu kadar özürlüler içinde birçok yararlar sağladığını ifade ederek bilgisayar kullanıcılarının yaratıcılıklarını da olumlu yönde etkilediğini de eklemiştir.
Bilgisayarın ilgi çekici sanal dünyası kullanıcıların yaratıcılıklarını ve ilgilerini geliştirmektedir. İlk bilgisayar destekli öğretim uygulamalarında bilgi ekranda yazı ve/veya resim olarak gösteriliyor, arkasından sorularla bu bilgiler pekiştiriliyordu. Bu tür uygulamalar klasik eğitim metotlarından pek de farklı değildir. Ancak günümüzde bilgisayar destekli öğretim programları, öğrenciyi araştırarak, deneyerek öğrenmeye daha çok yöneltmektedir. (Büyüközer, 1998: 18) Akpınar ve Üstüner’e (1999: 83) göre, geleneksel öğretim ile bilgisayar destekli öğretim arasındaki temel farklılık etkileşimdir. Etkileşim sayesinde bilgisayar birçok birey için bir arkadaş gibidir. Öğrencilerin hemen hepsi imkanlar dahilinde bilgisayar kullanma becerilerini ve yeteneklerini her geçen gün artırmaktadır.
Aşkar (1991), okulların artık yapay bir öğretim yeri olmaktan çıktığını, toplumun bir parçası haline geldiğini belirterek; Bilgi teknolojileri bir grup öğrenci için değil, okul sisteminin başından itibaren her öğrencinin yararlanacağı bir araç olduğunu belirtmektedir. Bu nedenle öğrenciler okullar başta olmak üzere sosyal çevreleri içerisinde, bilgisayara kolay erişebilmeli ve kullanabilmelidirler. Uzmanlar tarafından bilgisayar destekli öğretime ilişkin yapılan araştırmalar (Anaç, 2001; Kebapçı, 1999; Hotomaroğlu, 1997; Karaman, 1996; Çeliköz, 1996; Öztürk, 1995;
Ünal, 1992), sonucu bilgisayarın öğrenme ortamlarını zenginleştirdiğini ortaya koymaktadır.
2.3.1. Bilgisayar Destekli Öğretim’in Tanımı
Bilgisayar destekli öğretim, bilgisayar programları aracılığıyla öğrenmeyi gerçekleştirdiği, öğrenmelerini izleyip kendi kendini değerlendirebildiği bir öğretim biçimidir (Senemoğlu, 1998: 437). Diğer bir ifade ile öğretimde bilgisayarın, öğrencinin daha etkin öğrenmesini sağlamak amacı ile kullanılmasına bilgisayar destekli öğretim denilmektir. Çeliköz (1996: 4) bilgisayar destekli öğretimi; öğretim sürecinde öğrencilerin bilgisayar ile etkileşimde bulunması, bilgisayarın araç veya ortam olarak işgörmesi etkinlikleri olarak tanımlamaktadır.
Bilgisayar destekli öğretim, öğrenme-öğretme süreci içerisinde bilgisayardan araç ya da ortam boyutunda faydalanılarak materyallerin, öğretimi gerçekleştirilmek amacıyla kullanılmasıdır. Demirel ve diğerleri (2003: 133-134) bilgisayar destekli öğretimi tanımlarken, bir alanın (matematik, fizik, kimya, yabancı dil vd.) öğretiminde bilgisayarın öğretmen ve öğrenciye yardımcı bir araç olarak, öğrencinin daha etkin öğrenmesini sağlamak amacıyla kullanılması olduğunu ifade etmişlerdir. Öğretim yazılımları açısından bilgisayar destekli öğretim, öğrencinin bir bilgisayar başında, göstereceği türlü tepkileri göz önünde bulundurarak hazırlanmış ders yazılımı ile karşılıklı etkileşimde bulunarak kendi öğrenme hızına göre kullanabileceği öğretim türü, bu soruna ilişkin uygulama ve araştırma alanı olarak tanımlanabilir (Demirel ve diğerleri, 2003: 134).
2.3.2. Bilgisayar Destekli Öğretim’in Tarihçesi ve Programlı Öğretim
Bilgisayar destekli öğretimin temelinde programlı öğretim yer almaktadır. Erden ve Akman, (1996: 163) programlı öğretimi, öğrencilerin bireysel hızları ile öğrenmelerini sağlayacak, programlı öğretim materyalleri ile yapılan bir öğretim yaklaşımı olarak ifade etmektedir. Günümüzde programlı öğretim, bilgisayar destekli öğretim ortamlarında farklı özellikleri ile uygulanmaktadır.
Bilen’e (2002: 100) göre programlı öğretim; öğretim durumlarının adım adım uygulanacak şekilde düzenlenmiş halidir. Programlı öğretimde amaç önceden belirlenmiş hedef davranışlara ulaşmaktır. Program, araç-gereç ve öğrenci gibi üç
ana öğeden oluşan programlı öğretim yönteminde içerik birbirini bütünleyecek şekilde maddelere ayrılmakta ve öğrenciye sunulmaktadır.
Demirel (2003: 32), pekiştirecin olumlu ya da olumsuz olabileceğini, olumlu pekiştirecin davranışı pekiştiren bir uyarıcı olduğunu, olumsuz pekiştirecin ise bir uyarıcının geri çekilmesi ya da ortadan kaldırılması olarak ifade etmektedir. Programlı öğretimin dayandığı temel pekiştirme ilkeleri aşağıdaki gibi sıralanabilir (Bilen, 2002: 103-104; Küçükahmet, 2000: 107-108; Senemoğlu, 1998: 433-434; Erden ve Akman, 1996: 163-164):
2.3.2.1 Küçük adımlar ilkesi
Programlı öğretimde küçük bölümlere ayrılmış öğrenilecek bilgi, her biri kolaylıkla kavranacak küçük birimler halindedir. Bu küçük birimler basitten karmaşığa, kolaydan zora doğru birbiri ardına sıralanırlar. Küçük adımlar ilkesi ile kalıcı ve etkili öğrenme sağlanır.
2.3.2.2. Etkin katılım ilkesi
Küçük adımlar halinde öğrenilen bilgi birimlerinin öğrenilmesi neticesinde öğrenciden kazanılan davranışı göstermesi beklenir. Bu amaçla davranışın kazanılıp kazanılmadığını kontrol edilmek amacıyla öğrenciye sorular yöneltilir. Öğrencinin verdiği cevaplar doğru ise pekiştireç verilir, yanlış ise konuyu tekrar etmesi istenilir. Bu şekilde bir etkileşim ortamı oluşturularak öğrencinin aktif katılımı sağlanır.
2.3.2.3. Anında düzeltme ilkesi
Öğrenci vermiş olduğu tepkilerin doğruluğu hakkında anında bilgilendirilmelidir. Cevap doğru ise dönüt olarak bir pekiştireç ile karşılaşmalıdır. Bu şekilde öğrenci motive olacaktır. Eğer cevap yanlış ise düzeltme yapılmalıdır.
2.3.2.4. Bireysel hız ilkesi
Öğrenmede bütün bireylerin zihinsel gelişimleri ve zeka düzeyleri aynı olmadığı için bireysel farklılıklar vardır. En iyi öğrenme şekli bireyin kendi hızı ile gerçekleştirdiği öğrenmedir. Bu şekilde öğrenci kendi hızına göre bazı konuları yavaş bazılarını ise hızlı bir şekilde geçerek zamandan tasarruf edecektir.
2.3.2.5. Doğru cevaplar ilkesi:
Programlı öğretimde öğrenci ilerleyebilmek için hep başarmak zorundadır. Bu nedenle sorular öğrencilerin cevap verebilecekleri zorluk derecesinde olmalıdır. Gerekli olduğunda öğrenciye ipucu da verilebilir. Öğrenci başardıkça pekiştireç alacağı için kendine olan özgüveni ve motivasyonu artacaktır.
2.3.3. Bilgisayar Destekli Öğretim’in Faydaları
Bilgisayar destekli öğretimin öğrenme öğretme süreçleri içinde birçok faydası vardır. Bu faydalar aşağıdaki gibi maddeler halinde sıralanabilir. Bilgisayar destekli öğretimin faydaları şöyle sıralanabilir (Demirel ve diğerleri, 2003; Rıza, 2001; İpek, 2001; Uşun, 2000; Akpınar, 1999; Orhan, 1995; Aklan ve diğerleri, 1995):
• Öğrenci herhangi bir bölümü istediği kadar tekrar edebilir.
• Bilgisayar öğretici konumunda olduğu için öğrenme sırasında başkasına bağımlılık söz konusu değildir. Her öğrenci kendi öğrenme hızına bağlı olarak öğrenimini sağlar.
• Öğrenci derse aktif olarak katılır.
• Yapılan işlemler elektronik ortamda gerçekleştiği için düzeltmeler anında ve güncelleştirmeler hemen yapılabilir.
• Yanlışa karşı bilgisayarın büyük bir hoşgörüsü vardır. Öğrenciye ipuçları verilerek yeniden cevaplama şansı verilmektedir.
• Bilgisayar ile öğrenci arasında iyi bir etkileşim olduğu için öğrencinin derse karşı olan ilgisi her zaman canlıdır.
• Öğretmeni dersi tekrar etme, hata, ödev düzeltme vb. işlerden kurtararak öğrencilerle daha yakından ilgilenme fırsatı verir. Burada öğretmen, öğreticiden çok rehber konumundadır.
• Tehlikeli veya pahalı deney ya da çalışmalar bilgisayar destekli öğretimde benzetim (simülasyon) yöntemi ile gerçeğe yakın ortamlar kolaylıkla sanal bir yapı içerisinde gerçekleştirilebilmektedir.
• Konuya en uygun öğretme stratejisi seçilerek öğretmenlerin dersleri sırasında öğretim yöntemlerini uygulama biçimi arasındaki farklılıklar bilgisayar destekli öğretim ile en az düzeye indirilmiş olur.
• Öğrenciler bilgisayar destekli öğretim ile daha kısa zamanda ve sistematik bir şekilde öğrenebilirler.
• Öğrencilerin dersi izlerken görsel temalardan faydalanılarak çizimler, renkler, şekiller, resimler vasıtası ile dikkat düzeyleri oldukça yüksek tutulabilir.
• Bilgisayar destekli öğretim esnek bir yapıya sahiptir. Öğrenciler çalışma saatlerini kendi gereksinim ve olanaklarına göre düzenleyebilir. Öğrenciler zaman yönetimi becerisini de bu şekilde kazanmış olurlar.
• Bilgisayarlar bakımları yapıldığı takdirde her zaman kullanıma hazırdırlar. Bilgisayarlar yorulmaz, sıkılmaz, dinlenmek için teneffüse ihtiyaç duymazlar ve sabırları sonsuzdur.
• Etkili ve yerinde kullanılan BDÖ, öğretim hizmetinde yardımcı/destekleyici roller üstlenebilir.
2.3.4. Bilgisayar Destekli Öğretim’in Sınırlılıkları
Bilgisayarların çok geniş kullanım alanları vardır. İnsanlar uzun zaman alabilecek birçok işlerini bilgisayarlar sayesinde çok kısa sürede yapabilmektedirler. Her aracın birçok faydası olduğu gibi uygulamada ya da süreçte bir takım sınırlılıkları da olabilir. Bilgisayar destekli öğretimin de birçok faydasının yanı sıra sınırlılıkları da vardır. Bu sınırlılıklar maddeler halinde aşağıdaki gibidir. (Demirel ve diğerleri, 2003; Rıza, 2001; İpek, 2001; Uşun, 2000; Akpınar, 1999; Orhan, 1995; Alkan ve diğerleri, 1995):
• Bilgisayarın belki de en büyük dezavantajı, bireylerin sosyal çevresinin daralmasına (asosyalleşmelerine) neden olmasıdır. Eğitimöğretim etkinliklerinde kullanılması, insanın insanla iletişimini azaltarak, makine insan ilişkisini ön plana çıkarmaktadır.
• Bilgisayar ekranının sınırlı olması grafik, resim, ses ve metinlerle güzel uygulamalar yapılabiliyorsa da, bilgisayar ekranının bir seferde sunabileceği metin boyutu sınırlıdır.
• Kaliteli bilgisayar yazılımlarının sayısı sınırlıdır. Bazen ders programları ile öğretim yazılımlarının içeriği arasında tutarlılık sağlanamamaktadır. Bu da paket programların hazırlanırken eğitim programlarına uygun hazırlanılması gerekliliğini zorunlu kılmaktadır.
• Yazılım ve özellikle öğretim yazılımlarının istenilen kalitede, amaca uygun olarak hazırlanması için uzun bir zaman sürecini gerektirmektedir. Bu süreçte kaliteli öğretim yazılımlarının hazırlanabilmesi beceri sahibi personel ve ekip çalışması gerekmektedir.
• Bilgisayar sistemleri pahalıdır, eğitim sistemi içinde özellikle okullarda pahalı bir uygulamanın gerçekleştirilmesi maliyet açısından külfeti artırır.
• Öğretmenler ile teknik elemanlar arasında koordinasyon eksikliği, bilgisayarların her zaman problemsiz çalışır durumda olamamalarına sebep olmaktadır.
Her teknolojinin olduğu gibi BDÖ teknolojilerinin faydalarının yanı sıra sınırlılıkları da vardır. Ancak BDÖ etkili ve yerinde kullanıldığında üstün yönlerinin kazanımları daha fazla olacağından tercih edilirken amacına uygun olarak kullanılmalıdır.
2.3.5. Bilgisayar Destekli Öğretim için Öğretmen Yeterlikleri
Bilgisayar destekli öğretimin kullanılacağı ortamlarda etkin görev alacak öğretmenlerde bulunması gereken bazı yeterlikler vardır. Bu yeterlikler hem öğretmenin öğrencilere daha iyi rehberlik edebilmesini hem de öğretimin amacına ulaşmasına yardımcı olacaktır. Bu yeterlikler aşağıda iki grupta toplanarak genel yeterlikler ve özel yeterlikler başlıkları altında incelenmiştir (Metargem, 1991):
2.3.5.1. Genel Yeterlikler
• Bilgisayar okur-yazarlığı için temel becerilere sahip olmalıdır.
• Alanı ile ilgili öğretici yazılımları tanımalı ve değerlendirebilecek düzeyde bilgi ve beceriye sahip olmalıdır.
• Hazırlanmış bir öğretim yazılımını bireysel veya grup öğretimi etkinliklerinde kullanabilmelidir.
• Öğrencilerin öğretim yazılımlarını kullanmalarında yardımcı olabilmeli, ayrıca öğrencileri yönetebilmeli, yönlendirebilmeli ve denetleyebilmelidir.
2.3.5.2. Özel Yeterlikler
•Alanı ile ilgili öğretici yazılımların geliştirilmesinde yazılımcılarla iletişim kurabilmelidir.
•Gerektiğinde hazırlanacak öğretim yazılımlarında senaryolar geliştirebilmelidir.
•Derslerini mümkün olduğunca imkanlar dahilinde bilgisayar ve teknolojilerinden faydalanarak işlemelidir.
• Dersi ile ilgili bilgisayar destekli sunum materyalleri hazırlayabilmelidir. Bilgisayar destekli öğretim uygulamasını yapacak olan öğretmenlerde yukarıda bahsedilen yeterliliklerin bulunması yapılacak uygulamalarda başarıyı sağlamak kolaylaşacaktır.
2.4. Türkiye’de Eğitimde Bilgisayar Kullanımı
Ülkemizde de bilgisayar destekli öğretim uygulamaları için çalışmalar 1980’li yıllarda yapılmaya başlanılmıştır. Bilgisayar destekli öğretimin okullarda kullanılmasının faydalı olacağı sonucu ile birlikte ortaöğretimden başlayarak tüm eğitim sistemimiz içindeki birimlerde ve özellikle okullarda bilgisayarlar yaygın olarak kullanılmaktadır. Bilgisayarlardan öğretim materyali olarak faydalanmak amacıyla öğretim yazılımları dünyada olduğu gibi ülkemizde de geliştirilerek, eğitim kademelerinde öğretim amacıyla kullanılmıştır. Bu aşamada Milli Eğitim Bakanlığına bağlı olan Eğitim Teknolojileri Genel Müdürlüğü tarafından yürütülmekte olan projeleri incelemek BT’nin Türk Eğitim sistemindeki en son şeklini anlamak açısından yararlı olacaktır.
2.4.1. Eğitim Teknolojileri Genel Müdürlüğü Tarafından Yürütülmekte Olan Projeler
Eğitim Teknolojileri Genel Müdürlüğü bünyesindeki projeler; Eğitim Teknolojileri Genel Müdürlüğü tarafından yürütülen projeler ve Eğitim Teknolojileri Genel Müdürlüğü tarafından desteklenen projeler olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.
2.4.1. Eğitim Teknolojileri Genel Müdürlüğü Tarafından Yürütülen Projeler
2.4.1.1. E-Sınav
E-Sınav Projesi ile kurumun gerçekleştirdiği sınavların organizasyon ve uygulamasının e-posta ve Internet ortamı aracılığıyla yapılmasını amaçlanmaktadır. Projenin hedefleri; sahip olunan teknolojik imkânların en etkin ve verimli kullanımını sağlamak, adaylara ait verilerdeki hata oranını en aza indirmek, sınav işlem hacmini azaltmak, girdi maliyetlerini düşürmek, personelin iş gücünden daha etkili yarar sağlamak, Motorlu Taşıt Sürücü Adayları Sınavlarına yönelik aday takibinin yapılmasıyla İl Millî Eğitim Müdürlükleri, İlçe Millî Eğitim Müdürlükleri ve Motorlu Taşıt Sürücü Kurslarının sınav organizasyonuyla ilgili işlem süreçlerinin içine katmak ve merkeziyetçilikten yerelleşmeye geçişi hızlandırmak, formlarda aday numarası yerine TC Kimlik Numarası kodlanmasının sınav hizmetlerinde kullanılmaya başlamasıyla kimlik numarasının kullanımı ve yaygınlaştırılması çalışmalarına destek vermek ve kurumlar arası işbirliğini güçlendirmek olarak sıralanabilir.
e-Sınav Projesi; bugüne kadar toplam 10 “Motorlu Taşıt Sürücü Adayları Sınavı”nda uygulanmıştır. Bu 10 sınava toplam 1.700.000 aday girmiştir. 81 ilin Milli Eğitim Müdürlükleri, 900 ilçenin Millî Eğitim Müdürlükleri ve yaklaşık 2000 Motorlu Taşıt Sürücü Kursuna Internet yoluyla dağıtılmış ve kullanımları sağlanmıştır.
2.4.1.2. Görme ve İşitme Engelliler için Bilişim Teknolojileri Projesi
Proje kapsamında öncelikli olarak Eğitim Teknolojileri Genel Müdürlüğü Açıköğretim Kurumları bünyesinde öğrenim görmekte olan görme ve işitme engelli öğrencilerin bilişim teknolojileri araçlarından yararlanmalarını sağlayacak çalışmaların yürütülmesi planlanmaktadır.
Proje ile açıköğretim kurumları bünyesindeki görme-işitme engelli öğrencilerin bilgisayara ve uzaktan eğitime yönelik görüşlerini belirlemek, beklentilerine göre yapılacak çalışmaları yönlendirmek amacıyla anket hazırlama çalışması sürdürülmektedir. Anket çalışmasının sonuçlarına göre projenin işlem basamakları oluşturulacaktır. İşlem basamaklarının uygulanmasından elde edilen sonuçlara göre
yürütülen çalışmaların ulaşılabilen bütün görme ve işitme engelli öğrencilere yaygınlaştırılması hedeflenmektedir.
2.4.1.3. Sanal Okul Projesi
Projenin amacı, örgün eğitimde bulunan öğrenci ve öğretmenlerin; öğrenci merkezli eğitim ve yapılandırmacı yaklaşım doğrultusunda hazırlanan eğitim programlarını, sınıf içi ve sınıf dışı etkinliklerle destekleyerek, örnek ve kaynak olabilecek yardımcı ders materyallerini hazırlamak, Web ortamında yayınlamak, öğretmen ve öğrencilerin hazırladıkları çalışmalardan paydaşların yararlanmalarını sağlamaktır. Bu kapsamda;
• Görsel işitsel öğretim materyalleri aracılığıyla öğrencilerin birden fazla duyu organına hitap ederek öğrenmede kalıcılığı sağlamak,
• Öğrencilerin bireysel hızlarına göre öğrenmelerini desteklemek, • Öğrencilere ders kitapları dışında yararlanabilecekleri eğitim materyali sunmak,
• Öğrenciler arasında bilgiye erişimde fırsat eşitliği sağlamak,
• Öğretmenlerin zamanı daha etkili ve verimli kullanmalarına imkân tanımak
• Öğretmenlerin kendi aralarında bilgi paylaşımını sağlamak,
• Öğretmenlerin sınıf ortamında kullanacakları öğretim materyalini kendilerinin geliştirmelerine imkân tanımak, hedeflenmektedir.
Ayrıca Sanal Okul Projesinin alt bileşeni olarak Bitki Gözlem Evi kurulması çalışmaları yapılmaktadır. Bu çalışmanın amacı ise; öğrencilerin günlük yaşamda görme imkânı bulamadığı bitki türlerinin gelişimini canlı olarak görmelerini, bireysel öğrenme hızına göre ilerlemelerini ve öğrencilerin soyut olarak anlatılan konuları somutlaştırmalarını sağlayarak öğrenci merkezli eğitimi gerçekleştirmektir.
2.4.1.4.- Bilişim Teknolojileri Destekli Fen Laboratuarları Projesi
Eğitimle ilgili vizyonların belirlenmesi için ARGE çalışmaları yapan MEB Eğitim Teknolojileri Genel Müdürlüğü; Bilişim Teknolojileri destekli bir fen laboratuarı prototipinin geliştirilmesi ile yaşama hazır, üst düzey becerileri gelişmiş yeni nesillerin yetiştirilmesine hizmet etmeyi hedeflemekte ve alan uzmanları, ilgili
kurum ve kuruluş yetkilileri ile gerçekleştirilecek aşağıdaki çalışmalar ile bilişim teknolojilerinin fen laboratuarına yansıması üzerine bilgi ve deneyim paylaşımı sağlayarak örnek fen laboratuarı modeline ulaşmak istemektedir.
Bilişim Teknolojilerinin Fen Laboratuarına Entegrasyonu • Fen laboratuarının fiziki yapısı,
• Sensörlü deney setlerinin kullanılabilirliği, üstünlükleri vb. faydaları, • Üç boyutlu animasyonlar ile soyut kavramların modellenme gerekliliği,
• Gösteri deneyleri, interaktif deneyler, animasyonlar, simülasyonlar gibi fen alanına hizmet edecek materyalleri kapsayan bir internet platformunun oluşturulması, üzerine araştırma, bilgi alış verişi ve uzman görüşlerinin elde edilmesi.
Eğitim Yöntemleri, Stratejiler ve Materyaller
• Bilişim teknolojileri destekli bir laboratuarda kullanılan eğitim yöntemleri,
• Öğretmenlerin sınıf ortamında kullandıkları yöntemler ile laboratuar ortamında kullandıkları yöntemlerin paralelliği,
• Kullanılan eğitim materyalleri, incelenerek bilişim teknolojileri destekli bir fen laboratuarında sağlanan teçhizatın anlamlı bir bütün oluşturması için gereken doğru yöntem ve tekniklerin tespit edilmesi.
Eğitim Programları
• Laboratuar uygulamalarına ayrılan ders saati sürelerinin,
• Laboratuar uygulamalarına ayrılan sürenin sınıf düzeyine göre değişiminin ve yeterliliğinin,
• Laboratuar etkinliklerinde kazanılan beceri ve deneyimlerin günlük yaşamda kullanılabilirliğinin,
• Bilişim teknolojileri destekli bir fen laboratuarında gerçekleştirilecek uygulamaların öğrenene sağlayacağı katkıların, incelenmesi.
Öğretmen Eğitimi
• Öğretmenlerin laboratuar uygulamalarını gerçekleştirme düzeyleri, • Laboratuarı bir öğretim ortamı olarak düzenlemedeki yetkinlikleri, • Öğrenme ortamlarında bilişim teknolojilerini kullanma düzeyleri, • Bilişim teknolojileri destekli bir fen laboratuarında kullanılabilecek materyalleri kullanabilme yeterlikleri incelenerek daha donanımlı ve yaşama hazır bireyler yetiştirmek için gerekli öğretmen eğitimlerinin niteliğinin belirlenmesi.
Ana ve alt başlıklar altında gerçekleştirilen çalışmalar ve ihtiyaç analizlerinin değerlendirilmesi sonucunda örnek fen laboratuarının kurulması için; akademisyenler, alan uzmanları, mimarlar ve bilişim uzmanlarından oluşan modelleme gruplarının çalışmaları ile pilot model geliştirilip, izleme ve değerlendirme çalışmaları yapılarak revize edilecek ve gelişen teknolojiye entegre edilebilen sürdürülebilir bir modele ulaşılacaktır.
2.4.1.5. MEB Internete Erişim Projesi
M.E.B. bağlı okul ve kurumlara ve bu okullarda bulunan bilgisayar laboratuarlarına hızlı ve kesintisiz internet bağlantısı sağlamak amacıyla oluşturulmuş bir projedir. Proje kapsamında Şubat 2006 sonu itibarıyle yapılan 21921 kurum bağlantısı ile İlköğretim Okullarının %45'ine, Lise ve Dengi okullarının %86'sına ADSL internet erişimi sağlanmıştır. 21921 bağlantı ile beraber İLSİS üzerinden kurumların girmiş olduğu 2005 yılı verilerine göre yaklaşık olarak, bu kurumlarda bulunan 10 milyonun üzerinde öğrenci internet erişimine kavuşmuştur. Yine kurumlarda bulunan yaklaşık 300 bin bilgisayara internet erişimi sağlanmıştır. Bağlantısı olmayan kurumlara ait çalışmalar devam etmektedir.
2.4.1.6. Uzaktan Eğitim Hizmetlerinin Otomasyonu Projesi
Uzaktan Eğitim Hizmetlerinin Otomasyonu Projesiyle; MEB Açık Öğretim Kurumlarına bağlı okullara kayıtlı öğrencilerin öğrenci hizmetlerinin internet ortamında hızlı ve güvenilir şekilde kullanıma sunulması amaçlanmıştır. Projenin hedefleri;
• Açık öğretim öğrencileriyle ilgili işlemleri illerde yürüten Halk Eğitim Merkezi Müdürlüklerinin teknolojik alt yapısını oluşturup, daha etkin
çalışmalarını sağlamak ve öğrenci işlerindeki hata oranını düşürüp, hızlılık oranını artırmak,
• Uzaktan eğitimin mantığına uygun olarak merkeziyetçilikten ayrılıp hizmeti öğrencinin evine kadar götürmek ve bilişim teknolojisinin imkânlarını eğitim hizmetlerinde aktif olarak kullanmak,
• Yetki dâhilindeki elektronik ortamda kayıt alabilme, veri düzeltmesi yapabilme, gerekli belgelerin çıktılarını alabilme kolaylıkları sağlayarak bu işlemler için harcanan zaman, emek, malzeme ve posta masraflarını asgariye indirmek,
• Açık öğretim öğrencileri için hazırlanan ders notlarını elektronik ortamda öğrencilere ulaştırarak basım ve posta masrafları gibi maliyetleri en aza indirmek şeklinde sıralanabilir.
2.4.1.7. İntel Gelecek İçin Eğitim Projesi Öğretmen Programı
Gelecek İçin Eğitim Projesi ile amaç eğitimde kaliteyi arttırmak, bilişim teknolojilerini öğrencilerin hizmetine sunmak, öğretmenlerin bu teknolojileri sınıflarına entegre etmelerine yardımcı olmak ve sınıflarda işlenen derslerde öğrencilerin bilişim teknolojilerinden bir araç olarak yararlanmalarını sağlamaktır. Bu kapsamda, M.E.B.’ın sorumluluğunda bulunan okullarda görev yapan 30.000'den fazla öğretmen söz konusu program kapsamında eğitilmiştir. Bilişim teknolojisi sınıflarının sayısı arttıkça eğitim programının da yeni okulları kapsayacak şekilde genişletilmesinin sağlanması da planlanan hedefler arasındadır . Adı geçen öğretmen eğitimi programı ülkemizin de dahil olduğu toplam 40 ülkede uygulanmaktadır.
Proje kapsamında 2006 yılı sonuna kadar toplam 50.000 öğretmen eğitimi gerçekleştirilmiş olacaktır.
2.4.1.8. Öğrenci Programı
Öğrenci Programı, uluslararası bir yöntemle; Bilgisayar okur-yazarı olan öğrencilerin bilgisayar okur-yazarlık seviyelerini artırmaya, olmayanlara bilgisayar okur-yazarlığı kazandırmaya yönelik işbirliğine dayalı ve proje tabanlı yürütülen
uluslar arası niteliğe sahip bir öğrenci eğitim programıdır. Öğrenci Programı 2004 yılında Çin, Hindistan, İsrail ve Meksika'da başlatılmış olup, 2005 yılı içerisinde Türkiye uygulamaya dâhil edilmiştir. 28.02.2006 itibariyle halen 12 ilde bulunan toplam 30 ilköğretim okulunda 60 öğretmen tarafından eğitim sürdürülmekte olup; eğitimlere örgün eğitim saatleri dışında bu okulların öğrencileri ile çevre okullarda öğretim gören ilköğretim öğrencileri katılmaktadır. Bu güne kadar yaklaşık 1800 öğrenci bu eğitimden faydalanmıştır.
2.4.1.9. " Microsoft Eğitimde İşbirliği" Uzaktan Öğretmen Eğitimi
Bu eğitiminin amacı bilgisayar yazarı olan öğretmenlerin bilgisayar okur-yazarlık seviyelerini artırmak, olmayanlara bilgisayar okur-yazarlığı kazandırmak amacıyla, uzaktan eğitim yöntemiyle "Eğitimde İşbirliği" adlı bir öğretmen eğitimi programı başlatılmıştır. Söz konusu öğretmen eğitimi programı bilgi teknolojisi temelleri, Microsoft Windows ve Office XP eğitim konularını kapsamaktadır. Programa ilişkin öğretmen eğitimi uygulamasının kesintisiz olarak devam etmesi planlanmaktadır. Uzaktan Öğretmen Eğitiminde 28.02.2006 tarihi itibariyle Türkiye geneli kullanım oranları ile ilgili bilgiler aşağıdadır.
Türkiye Geneli;
• Eğitime Açılan Okul Sayısı 39.416 • Aktif Kullanıcı Sayısı 85.630 • Aktif Okul Sayısı 15.639
• Alınan Sertifika Sayısı 263.420 (bir kişi birden fazla değişik konularda sertifika alabiliyor Excel ileri, Word Orta gibi)
• Toplam Kullanıcı Sayısı 567.000 • Açılan Kurs Sayısı 444.940 (Not: Bir kişi birden fazla kursa devam edebiliyor) 2.4.1.10. Eğitim Portalı
Eğitim Portalı ile eğitim ve öğretimin hız ve kalitesini artırmak, ortam, içerik, yöntem ve erişim ile eğitimde fırsat eşitliği sağlamak hedeflenmektedir. Eğitim portalı ile; ilgililerin ölçme değerlendirme konusunda daha duyarlı hale gelmesi, öğrencilerin zaman ve mekân sınırlaması olmaksızın zengin Türkçe içeriğe
erişimlerinin sağlanması, sınav pratiği kazanmaları, geçmiş yıllara ait sınav sorularına ulaşabilmeleri, diğer okullarla birlikte ortak internet projelerini gerçekleştirmeleri, eğitim-öğretim çalışmalarında öğrenci merkezli ve öğrencilerin öğrenmeyi öğrenmelerine yönelik çalışmalar gerçekleştirilmesi planlanmaktadır.
Bu kapsamda; M.E.B tarafından Bilgiye Erişim Portalı sistemi için gerekli olan donanım satın alınarak 120 pilot proje okulu belirlenmiştir. Bu pilot proje sürecinde ortaya çıkan aksaklıklar ve karşılaşılan idari ve teknik sorunlar belirlenecektir. Bu süreç sonucunda da Eğitim Portalı yol haritası netleşmiş olacaktır. BEP uygulama yazılımı MEB' nin kendi lokal sunucularına yüklenmiş ,lokalde sistem ve performans muayenesi yapılmış ve Bakanlıkça kabul edilmiştir. BEP çerçevesinde pilot uygulamada yer alan 9 ildeki 120 okulda öğretmen, öğrenci, veli ve yöneticilerin sistem içerisinde kullanılacak bilgileri sisteme girilmiştir. MEB Bilişim Hizmetleri Dairesi Personeli pilot uygulama çerçevesinde sistemi ayakta tutacak, güncelleme, bakım ve sistemin yürütülmesi ile ilgili çalışmaları devam etmektedir. Pilot uygulamanın yapılacağı iller kapsamındaki okul müdürlerine sistem hakkında eğitim verilmek üzere Bilişim Hizmetleri Dairesi Başkanlığı personeli görevlendirilmiştir. Ankara dışındaki 8 ilin okul müdürleri ve onların belirleyeceği yetkili bir personele, 6 Şubat-3 Mart 2006 tarihleri arasında sistem kullanımı hakkında eğitim verilmiştir.
2.4.1.11. Doküman Yönetim Sistemi Projesi
Bilindiği üzere Elektronik imza uygulamasının Türkiye'de başlaması için gerekli altyapı hazırlıklarının tamamlanması ile uygulama alanları gündeme gelmektedir. Bu nedenle Eğitim Teknolojileri Genel Müdürlüğü, iş ve işlemlerin elektronik ortamda yürütülmesini sağlayan; Doküman Yönetim Sistemi Projesi ile dosyaların elden ele dolaşması yerine elektronik ortamlarda saklanması sayesinde bilgiye Web ortamında, kullanıcıların yetkileri dâhilinde kısa ve güvenli bir şekilde ulaşılmasını hedeflemektedir.
Eğitim Teknolojileri Genel Müdürlüğü bünyesinde kurulması planlanan Doküman Yönetim Sistemi ile farklı kullanıcılar tarafından kullanılan değişik tür ve kategorideki tüm dokümanların sistematik olarak elektronik ortamda saklanması ve
yönetilmesi sağlanmış olacaktır. Bu şekilde kâğıt kullanımı azaltılmış ve verimli bir ofis ortamı sağlanmış olacaktır.
2.4.1.12- Arşiv Oluşturma Projesi
Eğitim Teknolojileri Genel Müdürlüğünün üretimi olan arşiv materyallerinin bilgisayar ortamında kayıtlarının tutulması ve gerekli arşiv düzeninin sağlanması projenin amacıdır. Projenin hedefleri; kurum içi ve kurum dışı ilgililere görüntü desteği sağlamak, arşiv hizmetlerini sistemli hale getirmek şeklinde sıralanmıştır.
Proje kapsamında; farklı birimlerde bulunan arşiv materyallerinin toplanması ve özelliklerine göre gruplanması, arşivlerde kullanılan arşiv programlarının uyarlama çalışmalarının yapılması, belirlenen filmlerin Mimar Sinan Üniversitesi ile yapılan protokol çerçevesinde dijital ortama aktarılması çalışmaları devam etmektedir.
2.4.2. Eğitim Teknolojileri Genel Müdürlüğü Tarafından Desteklenen Projeler
2.4.2.1- Temel Eğitimi Destekleme Projesi
Temel Eğitimi Destekleme Projesine Eğitim Teknolojileri Genel Müdürlüğü tarafından; Eğitim Kalitesi, Yaygın Eğitim, Yönetim ve Organizasyon, İletişim ve Öğretmen Eğitimi alanlarında uzman desteği sağlanmaktadır. Projenin genel amacı; yoksulluğu azaltma perspektifinde eğitim seviyesini artırarak, en dezavantajlı kırsal, şehirsel bölgeler ve gecekondularda nüfusun yaşam koşullarını geliştirmek ve halen temel eğitimin dışında kalan çocuklar, gençler ve yetişkinlerin temel eğitim kapsamına alınmasını desteklemektir. Ayrıca eğitimin kalitesini arttırıp, eğitime erişimi iyileştirerek, özellikle kız çocukları ve kadınlar için yaygın ve örgün eğitimin ortalama seviyesini yükseltmektir.
Projede Eğitim Kalitesi, Yaygın Eğitim, Yönetim ve Organizasyon, İletişim ve Öğretmen Eğitimi konularında uzmanlarca belirlenen yıllık çalışma planlarının merkezi düzeyde uygulamaya geçirilmesi yönünde çalışmalar devam etmektedir. İller bazında ise bina yapımları ve belirlenen diğer çalışmalar devam etmektedir.
2.4.2.2. Erken Çocukluk Gelişimi ve Eğitimi Projesi
"TC Hükümeti - UNICEF İşbirliği Programı 2001–2005 Ana Uygulama Planı" ve "0-6 yaş Aile ve Çocuk Eğitimi Programı Erken Çocukluk Gelişimi ve Eğitimi Projesi" çerçevesinde 18 sektörün katılımıyla sürdürülen projede taslak planının oluşturulması amacıyla "Proje İletişim ve Program Alt Komisyonları" çalışmalarında ihtiyaç duyulan uzman desteği Eğitim teknolojileri Genel Müdürlüğü’nce verilmektedir.
Proje; Millî Eğitim Bakanlığı Çıraklık ve Yaygın Eğitim Genel Müdürlüğü'nün koordinatörlüğünde yürütülmektedir. Diğer ortaklar; Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı, Başbakanlık Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel Müdürlüğü, Başbakanlık GAP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı, Sağlık Bakanlığı, üniversiteler, sendikalar, belediyeler, askeri ve sivil toplum kuruluşlarıdır.
Projenin amacı; çocukların psiko-sosyal ve bilişsel gelişim hakkını güvence altına almaktır. Proje hedefleri; çocukların gelişimsel gecikmelerini önlemek, anne babaların erken çocukluk konusundaki bilgilerini artırmak, bölgeler ve cinsiyetler arasındaki eşitsizliği azaltmak, öğrenme başarısını desteklemek, etkili anne babalık programını ulusal düzeyde yaygılaştırılmak, bütüncül yaklaşımı merkeze alarak 3 milyon aileye ulaşmak şeklinde belirlenmiştir.
2.4.3.3. Temel Eğitim Programı
Türk Hükümeti ile Uluslar Arası İmar ve Kalkınma Bankası (Dünya Bankası) arasında Haziran 1998'de Temel Eğitim Programı (TEP) ikraz anlaşması imzalanmıştır. Eğitim Teknolojileri Genel Müdürlüğü, Programın "Temel Eğitimin Kalitesinin Arttırılması" alt bileşeni içinde yer alan Bilgisayar ve İletişim Teknolojileri ile ilintili tüm iş ve işlemlerden sorumludur. Eğitim Teknolojileri Genel Müdürlüğü bünyesinde TEP kapsamında gerçekleştirilen faaliyetler, Programın "Bilgi Teknolojisi Bileşeni" altında yer alan faaliyetlerle sınırlıdır. Bunlar BT sınıflarının kurulmasına yönelik "teknik şartname"nin hazırlaması ve yönetici, denetçi ve öğretmenlerin her türlü bilgi ve iletişim teknolojileri ile ilgili eğitimleri ile, eğitim program içeriklerinin hazırlanmasını kapsamaktadır.
TEP I. Fazı kapsamında yurt çapındaki 2451 ilköğretim okuluna kurulan 2837 BT sınıfında kullanılmak üzere toplam 2837 sunucu, 42.205 öğrenci bilgisayarı,
