22 Ocak 1055
Tî-—Bir Tören Münasebetiyle
İYET m u
I
L
Türk Ocağı’nm bir kadirbilirliği — Ruh ve kafa olgunluğu — B ir insan Himalâyası
— Namık Kemal’i bilmeyen var mıdır? — Namık Kemal’i anlamıyorlar — Onun
için: “ Ne yaptı?" diyenler de oldu — Namık Kemal’in sanat dünyası — Aşk
r
ların en mukaddesi — Divan Edebiyatı ve tasavvuf — Şaşı ve kör mantık
Münir Süleyman ÇAPANOĞLU
D i r i n i , D i r i r i g i
-ı^^hâfijgÜ ^
B irk a ç giin evvel A k sa ra y d a T ü rk O cağı’n d a N am ık K em al için b ir a n m a tö re n i yapıldı. N am ık K em al’in h a y a tı, eserleri ve v a ta n severliği te b a rü z e ttirild i. B u b ü y ü k a d a m ın an ılm ası o n u değil, a n a n la rı y ü k se lte n b ir r u h ve k a f a o lgunluğunun delilidir. B u it ib a r la bu k a d irb ilirlik k a rs ıs ın d a iki k e re sevinm ek, h a tt â g u r u r d u y m a k h a k k ım ızd ır. B u tö re n in T ü rk O cağı ta r a lı n d a n y apıldığını, N a m ık K em al a d ı n ın m illiy et a s k ı k a y n a y a n genç d im a ğ la rd a ve dinç om u zlar ü s tü n d e y ü k seld iğ in i g ö rm ek , s in e sinde olgun ve sa ç la rın a y ılların k a r l a n y ağ m ış f ik ir a d a m la rın ın to p lan d ığ ı m azisi serofll b ir te ş e k k ü lü n ç ev resin d e y e r v erild iğ in i m ü şa h e d e etm ek , bizi b am b a şk a b ir zevk âlem i içine g ö tü rü y o rN a m ık K em al, b ü tü n b ir d ev ri Şiiri, n esri, gazeteciliği, ta rih ç iliğ i, te n k id i ile d o ld u ra n b ir in sa n d ı b ir in sa n H im alây a’sı !..
B ü tü n b u n la r h e r fâ n iy e n a sip o lm ay acak , o lam ıy acak b ir m az h a riy e ttir. B ir ad am , e ğ e r o n u n y a p tık la rın ın sa d e b irin i, biriciği' n i b -.ş a n rs a , a d ın ı
k a z a r i
T a r ih te n u rlu b ir sa y fa -o la n N a m ık K em al’i bilm eyen b ir T ü rk t a s a v v u r edem iy o ru m . B u n d a n ö tü r ü on u n h ü v iy e tle rin i ö y le u zu n u z a d ıy a a n la tm a ğ a h a c e t g ö rm ü y o ru m . E s a s e n b u n u y a p m a ğ a k a lk ış m a k "m a lû m u ilâ m ” k a b i lin d en b ir şey olm az m ı ?
H ü rriy e t a ş k ın a ve v a ta n s e v e r liğ e ru h u n d a y e r v eren h a n k i T ü rk ço cu ğ u N am ık K em al’i bilm ez? Ve h e r b ir i o a ş k ta n , o sevgiden b ir kıvılcım , b ir a ta ş ölen eserlerin i h a n g i T iirk o k u m a m ış tır?
F ilh a k ik a , o n u n için : ‘‘N e y ap tı? N e iş g ö rd ü ? ” d iy e n le rd e ol du. ‘‘İlim ad am ı değildi, M illiyet m efh u m u n u a n la m a m ış tı” diyenler de görüldü. Ş airliğ in i in k â r ed e n le r de ç ık tı. B azılara d a : “S a n a t k â r değildi” dediler.
N a m ık K em al'in b azı fik irle rin in b a tâ h ve y a n lış o lduğu söylenile bilir. F a k a t, on u n h a k k ın d a : “B ir şe y y a p m a d ı!” dem ek çok gülünç v e zavallı b ir id d ia d ır. H a ttâ n a n k ö rlü k tü r, b a y a ğ ılık tır, m ü n aseb et siz lik tir.
O nun b ir s a n a t d ü n y ası y a r a t t ı ğ ı m u h a k k a k tır . B u d ü n y an ın İçinde e n y ü k se k n o k ta ş u d u r : V a ta n ! O, b.ze k a d ın , m ah b u p , m ey ve m e y h a n e a ş k ım değil, aş k ın e n m u k a d d e si o lan v a ta n a ş k ım sundu, is tib d a d a , k a n lı ta h t la r a , m ü s te b it ta c i d â r l a r a k a fa tu tm a y ı ö ğ re tti. T ü rk ü n k a n ın d a b ü tü n İşkence, istib d at, k a h ır , ta h a k k ü m , z o rb a lık, k a fa tu t m a kalıçlarını, zuliim ve eziyet to k a tla n n ı e rite c e k b ir a te ş , b ir cev h er v a rd ır. F a k a t b u n u , b u güzel h a sle tle ri İ s tib d a t ida re si sin d irm iş ve u y u ştu rm u ş tu .
N a m ık K em al o r ta y a çık ın ca, v a ta n i şiirleri, a te ş li y a z ıla rı y a yılınca, T ü rk ü n k a m k a y n a d ı, sin d irile n ve u y u ş tu ru la n h islerin e ha y a tiy e t geldi. R u h u m u z, o n u n va ta n ı ve m illet sevgisini, is tib d a t d ü şm an lığ ın ı, h ü rriy e tse v e rliğ ı h a y k ır a n şiirle rin in p o ta s ın d a yoğu- ru ld u , k ıv a m a geldi; y ılla rc a son r a o lsa da, y in e on u n tesiriyle, a y a k la n d ık , is ti b d a t id a re sin e k a f a tu ttu k .
O n d an so n ra y a p tığ ım ız h e r h am led e ih tilâ lin b a y ra ğ ın ı b aşla rım ız ın ü s tü n e o n u n ru h u a ç m a d ı ma? S a fla rın ü s tü n e on u n ru h u k a n a t germ ed i m i? T ü rk M il leti, o n u n a rk a s ın d a n y ü rü y ü p , is tib d a d ı y ık m ad ı m ı ? H ü rriy e te ve n ih a y e t C u m h n riy et’e, onun aşı la d ığ ı h ü r r iy e t aşk iy le, k a f a la r ı m ıza ve k alb lerim ize se rp tiğ i m il le t ve v a ta n sevgisiyle k a v u şm a d ık m ı?..
D ivan E d e b iy a tı şa irle rin in m an zu m elerin d e, k a sid e le rin d e ve b ilh a s s a g a zellerin d e d a lg ın b ir t a sa v v u f sünepeliği v a rd ır. M istik b ir h a v a ta ş ır . V atan sev erliğ i, h ü r r iy e t aşk ım dile g e tire n m an zu m e le r hem en h em en y o k tu r. O lan lar d a denizde dam la k ab îü n d en d ir.
H a lb u k i N am ık K em al’in şiirle rin d e , gazellerinde bu sünepelik y o k tu r, zam an ın ş iir te lâ k isin e uy m a k k ay g u su y la yazdığı bazı m an zu m eler b ir ta r a f a b ıra k ıla c a k o lu rsa, g e ri k a la n la rın hem en h ep si v a ta n sevgisini, h ü rr iy e t a şk ı nı h a y k ıra n , zulm e ve istib d ad a İsyan eden alevli, ateşli, y ıld ırılalı m ıs ra la rd a n , b ey itle rd e n ib a re ttir. D a h a d o ğ ru su b u n la rın h ep si k ı lıç gibi, p a la gibi b ir sıy rılıştır.
H a n g i T ü rk çocuğu, h a n g i m ü n ev v er, o güzelim h ü rr iy e t p erisi n i bu k ılıcın şim şek lerin d e görm e m iş tir? G örüp de k en d isin d en geç m e m iş tir?
H ü rriy e t fik rin i d im a ğ la ra aşı la m a k , sim siy ah b ir is tib d a t dev rin d e zulm e, e sa re te , k a h r a İsyan e tm e k , s e rb e st ' k o n u şm ağ a, se r b e st yazm ağa, h a k k ın ı istem eğe ve ta n ıttır m a ğ a b ü tü n b ir m illeti te ş v ik ve te şc i e tm e k , Iş m efhum u İçine g ire n şeylerden değil m id ir?
E n k o y u b ir “ despotizm ” in h ü k ü m sü rd ü ğ ü b ir d ev ird e h ü rr iy e t için h a y k ırm a k , İstib d a tta n ş ik â y e t e tm e k , m em lek eti zulüm den k u r ta r m a k İçin b a y ra k ta rlık y a p m ak , h a p is te n , sü rü lm e k te n , işken ceden k o rk m a m a k ne d e m e k tir? B ü tü n b ir im p a ra to rlu k h alk ın ı m ü s te b it b ir p a d işa h ın aleyhine a y a k la n d ırm a ğ a ça lışm a k b ir iş sayılm az m ı ? B ü n y ân -ı m ülke v e rd i h a k k iy le Indirası, A b d ü lh am id H a n 'ın K an u n -u bî esası ! D iye h a y k ır a n N a m ık K e m a l’in k u d re tli b ir şa ir, hey ecan lı b ir m u h a r rir , y a m a n b ir v a ta n s e v e r o ld u ğ u n u k im in k â r ed eb ilir?
N a m ık K em al, b u m em lek ete hiç b ir şey yap m am ış olabilir, f a k a t Islâ m iy e tin ve O sm anlılığın te s iri a ltın d a k a lm ış o lm asın a rağ m en , ilh am ın ı F ra n s ız ed e b iy a tın d a n a la
r a k T iirk iy ed e b ir “v a ta n ve h ü r r i y e t e d e b iy a tı” y a ra tm a s ı, b ir iş d e ğil m id ir?
O nun bu h izm etin i in k â r etm ek için — b ir vesile ile b ir k e re d a h a yazdığım gibi — in s a n d a m a n tığ ın ş a ş ı değil, a n a d a n d oğm a k ö r ol m a s ı lâzım dır.
G eçen g ün N a m ık K em al için y apılan tö re n , b a n a h em b u satır- la ır y a z d ırm a ğ a vesile oldu, hem de 19 yıl evvel, M u allim N aci devri ş a ir ve ed ip lerin d en m erh u m M u sta fa R e şit ile b ir k o n u şm am ı h a tır la ttı.
M u s ta fa R e şit, b ü y ü k v a ta n ş a ir i N a m ık K em al’i n c a n d a n b ir dos tu ve ço cu k lu k a rk a d a ş ıy d ı. H a y a tın ın son b ir k a ç yılanda d o stlu ğu n u k azan d ığ ın ı ih tiy a r şa ir, biz k o n u şu rk e n N am ık K e m a l’le nasıl ta n ıştığ ın ı, h ap ish an ed ek i z iy a re t lerini, N am ık K em al’i ju r n a l eden a d a m ın kim o lduğunu an latm ışta.
S üleym an N azif'in : “A lfred de M usset b ir a ş k şa iri İse, zat-ı âlıııiz de b ir m u a ş a k a şairisin iz” dediği M u s ta fa R e şld ’in N a m ık K em al h a k k ın d a b a n a sö y led ik lerin i, — T ü rk O cağı’nm k a d irb ilirliğ i k a rş ıs ın d a — yazm ayı fay d alı buldum . F a k a t, b u sa y fa d a b a n a a y rıla n y e r, doldu, b u n d an ö tü rü M u sta fa R eşid ’in sözlerini b a şk a b ir y azıy a b ırak ıy o ru m .
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi
