Üstat Halit Ziyanın ilk gençliğinden bugüne kadar

T A N

BOYOK EDİP HAUT ZIYA

İĞİN BİR ANKET

E

debiyat tarihimizde mü­ him bir devir olan edebiyatı cedidenin büyük üs­ tatlarından değerli edip Halit Ziya Uşaklıgilin yazı hayatına girişinin 55 inci yıldönümü dün gece İstanbul Halkevi sa­

lonunda münevver bir zümre­ nin iştirak ettiği samimî bir toplantıda kutlandı. Biz bu ve­ sile ile üstadın eserleri hak­ kında Üniversite gençliğinin ne düşündüğünü faydalı bul­ duk.

Edebiyatı cedide üstadı Halit Zi­ yayı bugünkü gençlik okuyor mu? Okuyorsa, hangi eserini beğeni­ yor?..

Bir muharririmiz, bu suelleri Üniversite gençlerinden rastladık­ larına sordu. Aldığı cevapları bi­ rer birer yazıyoruz:

Fikret Alasya Edebiyat Fakültesinden

H

alit Ziyanın eserleri arasın da, her devirde okunabile­ cek, ölmez bir eser hatırlamıyo - rum.

Lûtfiye Gir al Edebiyat Fakültesinden

— Halit Ziya, edebî bir şahsi - yettir. Roman tekniğinde yeni bir çığır açmıştır. Ona şüphe yok. Fa kat, ben bu şahsiyetin eserlerinde; devirlerin ve muhitlerin üzerine çı kabilecek kudrette olanma rastla­ madım. Bu sebeple, üstadm roman larını okumak arzusu bende uyan madı.

Niyazi Akşit Edebiyat Fakültesinden

— Halit Ziyayı Üniversitede o- kuturlarsa okurum. Kendiliğimden bu işi yapamam.

Selma

Coğrafya Enstitüsünden

— Üstat hakkında çok müp - hem fikirlerim var. Durun baka­ yım, onun bir romanını hatırlar gibi oluyorum: Siyah... ve M avi( ?). Amma, şu dakikada, romanm kahramanlarından hiçbiri aklım­ da değil. Derslerimizden vakit bu­ lup roman okuyamıyoruz ki..

T ürkân (Tarih şubesinden)

H

alit Ziyayı, bize lisede iken bir parça belletmişlerdi. Romanlarında kendi şahsiyetini ve muhitini yaşatırmış. Tasvirleri ve hayalî, çok kuvvetli imiş... Bun lan unutmadım. Romanlarına ge­ lince... îtiraf edeyim ki, hiçbirini henüz okuyamadım.

Mesadet (Tarih şubesinden)

•— Halit Ziyadan birkaç parça şey elime geçti. Fakat çok ağırdı. Yanda bırakmıya mecbur oldum.

Kemal

(Edebiyat Fakültesinden)

— Ben bütün şairleri ve ediple­ ri severim. Bu arada Halit Ziyayı da severim. Amma, çok meşgulüm, şu anda, eserlerinden hiçbiri ak - lımda değü!

Sıdtka Külür (Edebiyat Fakültesinden)

— Doğrusunu isterseniz, Halit Ziya ile meşgul olmıya vakit bula­ madım. Halit Ziyayı kendi mekte­ binde ve kendi devrinde yetişmiş

kuvvetli bir şahsiyet olarak tanı­ rım.

Hattâ büyük roman ve hikâye Üstadımız olduğunu kabul ederim. Fakat, onun; asırlarca sonra da

-hi yaşıyacak bir eser yarattığına» pek kanaat getirmiş değilim.

Nuriye (Edebiyattan)

•— Hangi eseri mi?.. Vallahi bir çok kitabı var, hangisini daha faz

la beğendiğimi birdenbire kestire- miyeceğim.

Kâmil (Ttp Fakültesinden)

— Halit Ziyanm romanları, can­ lıdır. Fakat birini ötekine tercih edemiyeceğim. Çünkü; bütün ro­ manlarını okuyamadım.

Muzaffer Şahin (Edebiyattan)

H

alit Ziya, bizde büyük bir ro man şöhretidir. Eserlerinin özlü ve kuvvetli olduğunu söylüyor­ lar! Fakat ben hiçbir eserini oku- yamadım. Bu sebeple onun şöhreti hakkında söylenen sözlerin ne de receye kadar doğru olduğunu şah­ sen kestiremem. Eserlerini tetkik etmeli ki, bir netice çıkarmak müm kün olsun.

ismini söylemek istemiyen bir kız talebe

Halit Ziyayı renkli bir tabloya benzetirim. Ona daima uzaktan bakmalıdır! iyice yaklaşırsanız, renkler biribirine karışır, içinde bir şey göremezsiniz.

Edebiyatçı bir bayan

— Halit Ziyanin roman tekniği hoşuma gider. Fakat üslubu uzun ve ağdalıdır. Son yazdığı hikâyele ri zevkle okudum. Aşkı memnu, Mavi siyah gibi romanları da bun lar gibi türkçeleştirilecek olursa, zevkle okunur sanıyorum. Zama - nında kazandığı şöhrete herhalde lâyik bir üstat olarak kabul edi - yorum onu. Fakat eserleri bugü­ nün malı olamaz. Edebiyat tarihi­ mizde yeni bir devrin alemdarların dan olmak itibarile kıymeti bü - yüktür.

Üstat Halit Ziyanm

İlk Gençliğinden

D

ün gece Eminönü halkevin-

d e e l l i b e ş i n c i

e d e b i y a ş ı k u t l a n a n

“Edebiyatı cedide,, üstadı Halit Zi­ ya UşşaklıgU bugün 68 yaşındadır. Üstat Halit Ziya, edebiyata hevesi­ ni çok küçük yaşta göstermiş ve ilk gençliğinde de edebi şöhretini te - min etmişti. Üstadın hal ve hayat tercümesini kendi ağzından dinli - yoruz:

“— Babam Uşakî zade ailesinden Hacı Hali] efendidir. Biz ticaret â- leminde yetişmiş bir ailedeniz. B a­ bamın ticaretten başka Şark, bil - hassa Acem edebiyatına meftuni- yeti vardı. Bana ilk edebiyat aşkım Mesnevi ve Hafız Şirazi Ue o aşıla­ dı. B ir yandan da beni daha pek küçükken yanma alır, Gedikpaşa ti­ yatrosuna götürürdü. 1878 Rus mu harebesinden sonra babamm hah ti­ carethanesi inhitata yüz tuttuğun­ dan Uşaktan sonra aile merkezi olan tzmire geçtik, tzmirde en yük­

Bugüne

Kadar

Bu çağlarda edebiyattan ziyade fenne meraldi idim. BUhassa tarihi tabüye.. Bu mevzuda yazılmış ufak tefek makalelerim bilhassa “Hazi­ ne! evrak„ta intişar ederdi.

Asıl yazı hayatınım ilk bariz e- seri îzmirde tesis ettiğim “Nevruz,, risalei edebiyesidir. D aha sonra tz­ mirde gayri resmî bir gazete olarak birkaç arkadaşla beraber “Hizmet,,! tesis ettik. îzmirden ayrılana ka - dar bunda bir çok yazılar ve dört büyük roman yazdım kİ, “Sefile” , “Nemide” , “B ir ölünün defteri”, “Ferdi ve şürekâsı„dır.

Üstat Halit Ziya

60

yaşında

sek mektep, rüştiye idi. Ben o vak­ te kadar Fatih rüştiyei askeriye - sinde bulunduğum için İzmir rüşti­ yesine itiraf ederim ki, büyük bir iştahsızlıkla atladım. Ondan son­ ra bilhassa fransızca ile iştigal et­ mek üzere Makitalist rahiplerinin mektebine girdim. Yazıcılığa da bu­ rada başlamış oldum.

î Ik yazımı on altı yaşmda i-■ ken neşrettim. Bu, Hüseyin Hilmi paşanın Aydın vilâyeti mek­ tupçuluğu esnasında henüz on altı yaşmda bulunduğum sıralarda gö­ türüp kendisine verdiğim “U yku nedir?,, isimli ve fenni bir kitaptan telhisen alınmış bir makale idi ki,

usulden olmadığı halde vilâyetin

resmi gazetesinde neşredildi. Yine bu sıralarda Tercüraanıhakikate muallim Naciye “Aşkımm mezarı,, namile mensur bir şiir gönderdim. Bu şiir alayh bir mukabele Ue neş- redUdi.

J zmir faslı kapandıktan son- ■ ra Reji başkâtibi olarak îs- tanbula geldim. A z bir zaman son­ ra Tevfik Fikret, Cenap Şahabet - tin ve diğer genç arkadaşlarla "S er

veti Fünun,, ailesine katıldım. Bu

sıralarda yirmi yaşmda idim. “ Edebiyatı cedide,, namını ver­ dikleri bu Serveti Fünun edebiyatı Abdiilhamidin darbesine uğrayın- caya kadar devam etti. Meşrutiye­ ti müteakip bir yandan memuriyet hayatım safha safha geçirirken bir yandan da Darülfünun müderrisli­ ğine tayin edildim. Bence asıl ha­ yatı edebiyem Serveti Fiinunna in­ tisabımla başlar. Darülfünun mü­ derrisliğinden sonra saray hayatı... Saraya İntisabımda kırk yaşmda idim. Onun İçindir ki “ 40 yıl,, adıy­ la çıkan hatıralarım saray kapı • smdan girdiğim tarihe kadar de - vam eder.,,

Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi