CUMHUR tYET
16 Mart 1971
Hocam,
Cevat
Fehmi
Başkut
Ziya NEBİOĞLU
H o cam , d ü n g a z e te y e ,'s iz in y ı l la rın ız ı v e rd iğ in iz o d a y a b ü y ü k b ir c a n lılık la g ird im . G a z e te le re göz a ttık ta n s o n ra ç a lışm a y a b a ş la y a c a k tım . Y a zı İş le ri M ü d ü r ü n ü n m a s a s ın d a ; b ü tü n c a n lılığ ı ile t a t lı te b e s s ü m ü n ü z ü y a n s ıta n fo to ğ ra fın ız ı g ö rü n c e içim b ird e n b ire b u r k u ld u . B ir t u h a f o ld u m . N e y a p a c a ğ ım ı, n e sö y le y ec eğ im i şa ş ırd ım . S o ru m lu M ü d ü r O k ta y K u r t - b ö k e ’y e « C e v at H o c a ’y a n e oldu?» d iy e s o r m a k ta n k e n d i m i a la m a d ım . K u r tb ö k c ’nin d u d a k la r ı a r a s ı n d a n : — «Ö ldü...»K e lim e si e zile e zile, is te m iy e iste m iy e ç ık ıy o rd u . D o n a k a l m ı ş ı m . B ir t ü r l ü in a n m a k is te m iy o rd u m . B izim o d a d a k i b ü y ü k m a s a n ın ü s tü n e ü n lü k işile rin f o to ğ ra fla rı b e k le n m e d ik a n la r d a , a n c a k k a r a h a b e r in d u y u lm a s ın d a n so n ra ç ık a r d ı. B u n u b ile b ile s o r u ş u m , b ö y le b ir acı o la y a k o la y k o la y in a n m a k is te m e y i ş im d en g e liy o rd u . N asıl i n a n a b ilird im ki. G a ze tec iliğ e ilk d e f a sizin y a n ın ız d a b a ş la m ış tım . B en im y a ln ız g a z e te d e n d e ğ il, G a z e te c ilik E n s titü s ü n d e n de . H o cam d ın ız. E n s titü d e ö ğ re n d ik le rim in d ı ş ın d a , siz d en çok şey ö ğ re n m iş, u z u n y ılla r sizin le b e r a b e r ç a lış m ış tım . N ite k im , 27 M a y ıs D e v rım in d e n s o n r a A n k a r a 'y a g itm iş, i h ti lâ lin lid e ri C e m a l G ü rs e l, d a h a s o n r a da tn ö n ü ile b ir r ö p o r ta j y a p m ış tın ız , İ s t a n b u l ’a d ö n ü ş ü n ü z ü b e k le m e d e n , s i zin h a b e r in iz o lm a d a n D e v rim h a r e k e tin in ü ç ü n c ü k işisi o lan A n a y a s a K o m is y o n u B a şk a n ı O rd . P ro f. S ıd d ık S am i O n a r ile b ir r ö p o r ta j y a p m ış tım . C u m h u r iv e t’in m a n ş e tin d e v e rile n h a b e r - r ö p o r ta j, ra d y o n u n b ü tü n h a b e r b ü lte n le r in d e v e r a l m ış tı. H em s e v in iy o r, h e m de k o rk u y o rd u m b a n a k ız a c a k s ı nız diye.. G en e b ö y le b i r S a lı g ü n ü id i, A n k a r a ’d a n d ö n m ü ş b e n i Y a zı İş le rin e ç a ğ ır tm ış tın ız . K o r k a k o r k a g irm iş tim o d a n ız a . Ç alışm a m a s a n ız d a n b a şın ız ı k a ld ır d ığ ın ız d a te b e s s ü m ü n ü zü g ö rü n c e b ira z r a h a tla m ış tım , D u d a k la rın ız d a n d ö k ü le cek k e lim e le ri b e k le rk e n b ir h a y li h e y e c a n lıy d ım . K o r k tu ğ u m b a ş ım a g e lm e m işti. A ğ zın ızd an , h a y a tım ın s o n u n a k a d a r u n ııta m iy a c a ğ ım : — «Beni a tla ttın , seni te b r ik
ed erim » c ü m le si ç ık m ıştı. D erin b ir n e fe s a ld ık ta n s o n r a İ s tih b a r a tta k i g ö re v im e d ö n m ü ş tü m .
B u g ü n ise o g ü n k ü n ü n te r s in e «nefes» bile a la m ıy o ru m . Y a zı İş le rin d e k i b ü tü n a r k a d a ş la r o tu rd u ğ u m u z y e rd e n d a h i k a lk m a k is te m iy o ru z . Y ılla rın ız ı v e rd iğ in iz C u m h u - r iv e t’tek i o d a n ız d a, g a z e te c i liğe b a şla d ığ ım ız d a n b u y a n a sizin le o la n acı v e ta tlı a n ı ların ızı b ir kez d a h a y a ş ıy o ru z.
B iraz s o n ra g en e sizin «G aze teci h e r z am an c an lı o lm a lı dır» ö ğ titü n ü z e u y m a y a , iç in de b u lu n d u ğ u m u z h a r e k e ts iz lik te n k u r tu lu p ç a lışm a y a b a şla y a c a k , size lâ y ık o lm a y a g a y re t ed eceğ iz.
HALKA YAKIN
SANATÇI
K alem im iz k ırılm ış gibi... D a k tilo n u n tu şların d a da p a rm a k la rım ız zor y ü rü y o r... Sabaha k a r şı b ü y ü ğ ü m ü z C evat F ehm i B aş- k u t’u n ölüm h a b erin i aldığım ız zam an b öyle b ir şok’u n etk isi al tın d a kalm ıştık hepim iz, b ir g aze teci olarak. E vet, b ir gazeteci o la rak , içimizden can alıcı b ir p a rça mız k opm uştu san k i... Ç ü n k ü , T ü rk iy ed e ro ta tifle r çalışm ağa baş ladığı günden b u y an a, B abIali’ n in çilekeş y o k u şu n a u z u n y ılla r b o y u n ca a d ım ın ı atm ış h e r gazete c in in tem elin d e C evat Fehm i B aş- k u t ’ta n b ir p a rç a v ard ır. O, gaze tec ilik m esleğine, m atb aa m ü re k k e b in in k o k u s u n u a larak , tatlı ha y aller ve b ü y ü k ü m itlerle g iren h e r genç is tid a t’ın olduğu k ad ar, y ıllarca b u y o ld a em ek verm iş, ba ş a n la ra ulaşm ış ve bu en zor mes leğ in yükü altın d a y ıpranm ış h e r gazetecinin b ir «hoca.sıvdı. M es leğim izden h e r kişiye, çeşitli y ö n lerden, tü r lü açılardan m u tlak a az veya ç o k b irşey ler öğretm iş tir C evat F eh m i B aşkut... G aze teciliğin tem e l k u ra lla rı, b ir gaze te y ö netim inin p rensipleri, b ir y a zı işleri m ü d ü rü n ü n so ru m lu lu k la rı, h e r bölüm de sek reterliğ in a ra dığı teknik b ilg iler ve değerlen d ir m ele r Cevap F ehm i B aşk u t’u n 47 y ıllık gazetecilik h a y atın d a en baş ta d ik k at ettiğ i ve e tra fın d ak ilere öğrettiği m eslek özellikleriydi. He pim izin içine işleyen bu n ite lik le rd e n olacak, gazetem izde ve dı- şard a hepim iz ona «hocam» diye seslenirdik.B ir m u h a b ir o lara k girdiği gaze tecilik m esleğinde C evap Fehm i B a şk u t, so n ra ları y ö netim inde b aşta .h a b e r .e en b ü y ü k değeri v e ren , olayın d o ğ ru lu ğ u n u a ray an ve m u h ab irlerin h a y siy etin i, kabi
GENEL YAYIN MÜDÜRÜ OLDUĞU YILLARDA CEVAT FEHMİ BAŞKUT CUMHURİYET
GAZETESİNDEKİ ARKADAŞLARI İLE BİRLİKTE
liyetini ve değ erin i en fazla ta k d ir e d ere k o n ların h e r tü r lü h a k la rın ı sav u n an b ir gazeteciydi. C evat F ehm i B aşk u t, b u yö n d en T ü rk ga zeteciliğine «Olay gazetecisi» d e y im ini getirm iştir.
B öylece C evap Fehm i B aşkut. hepim izi k e d e re boğan ölüm üyle, ark asın d a çağdaş ve u y g a r T ü rk gazeteciliğinin «klâsik» b ir ö rn e ğini b ıra k a ra k «ölümsüzler» a ra s ı n a k arıştı. ,
C evap F ehm i B aşk u t .g azeteci lik* dün y am ıza o ld u ğ u k a d a r T ü ık T iy a tro ve e d eb iy atın a b ü y ü k k a t k ıd a b u lu n m u ş ve ölmez e serler b ırak m ıştır.
İlk k ita b ı «G eceleri Bizi K im ler bekliyor» adlı b ir rö p o rtaj s e ri siydi.' 1933'de b asılan b u rö p o rtaj k ita b ı dışın d a ro m an tü rü n d e de e se rle r b ırak m ıştı: «Dişi Aslan», «K adın B ir D efa Sever» ve 1954’te y a y ın la n an «Valide S u ltan m G e r danlığı» ad lı b ir polisiye rom an.
C ev at F eh m i B aşk u t, san at a la n ın d a e n b ü y ü k y aratıcılığ ın ı ve ü n ü n ü tiy a tro eserleri yazm akla p erçin lem işti. Ü lkem izde y ılla rca b ü v iik b a sa rı k a za n ara k oyn an an ve dış ü lk ele rd e ilk Tüı-k piyesi o lara k oyn an an ve A tina da Ar- giropulos T iy a tro su n u n sahnesini 65 tem silde a lk ışla ra boğan «Pay dos» u n u tu lm a z eserleri a ra sın d a d ır. « tn ö n ü T iy a tro A rm a5ant»nı 194S y ılın d a k azan an «K üçük Ş e hir» piyesi o n u n h a lk için yazıl m ış, h a lk a m alolm uş piyesleri içinde en etkileyici e serlerin d en b irid ir.
B ü y ü k ço ğ u n lu ğ u y la D a rü lb e d a . vi y ılla rın d a n b a şla v a ra k İ s ta n b u l B elediyesi Ş e h ir T iy a tro la rın da o y nanm ış olan p iy esleri, aynı zam an d a D ev let T iy a tro la rı sah n e le rin d e ve Özel tiy a tro la rd a bol bol a lk ışlan m ıştır. B u n la r sırasıy la: «B üyük Şehir» (1942-19431. I «A yarsızlar» (1943-19441. «Hacı | K aptan» (1944-19451. «K üçük Ş e hir» (1945-19461. «Koca Bebek» (1946-1Sİ71«P aydos» (1948-19%), | «Sana R ey V eriyorum » (195j)-J9slk «Soygun» (1951-1952), «Kadıköy İskelesi» (1952-19531, «Makine» (1953-19541, « H a rp u tta B ir A m eri kalı» (1955-19561, «K leopatra’nm I M ezarı» (1956-1957), «Tablodaki Adam» (1958-1959), « ö b ü r Gelişte». (1960), «Hacıyatmaz» (19601, «Göc» 0962),«B uzlar Çözülm eden» (1964), | «Ölen Hangisi» (1969-1970) ve ram p ışığına çıkm am ış d iğ erleri ve h a z ırlad ık ları...
C evat F ehm i B a şk u t’u n çağdaş T ü rk T iy atro su n d a b ir o to rite o lu
-on u n
-CEVAT FEHMİ BAŞKUT GAZETEMİZDEKİ
ÇALIŞMA MASASI BAŞINDA
HERKESİN
SEVGİSİNİ
KAZANMIŞTI
i
A
C evat Fehm i B a ş k u t, m em lek etim izin g e rçe k le ri Ve İ s ta n b u l k ü ltü rü n ü n geleneksel g ö rg ü sü ile y o ğ u ru lm u ş b ir k işilik sah ib iy d i.
T iy a tro e d eb iy atım ız ın bel li b ir a şa m a sın d a k i h izm e tle ri y a n ın d a bu ö rn e k kişiliği ile h ep im izin say g ısın ı, sev g isin i k a z a n m ıştı. E k sik liğ in i h e r zam an duyacağız. Üzgü n ü m , k e d erli aile sin e s a b ır lar, b aşsağlığı d ile rim .
Necati CUMALI
T ü rk h a lk ın ı, T ü rk toplurriunu, T ü rk tip le rin i, T ü rk g erçeklerini ve T ü rk a k tü alitesin i «içten bilen v e uzağı k av ray an b ir y azar o lu şudur.» «Popüler Yazar» deyim inin b ü tü n ö zelliklerini taşım a k ta d ır C evat F ehm i B aşk u t... H er yıl b ir eser verm esi de o n u n y a ra tıc ı lık g ü cü n ü n geniş k a y n ak ların ı ve zenginliğini gösterm ekteydi...
MfTl^Çaı şam ba' güoir şi
fiı müteakip *2inçirlikşty
tir. Kederli ailesine ve
riz.
D
Çok Acele
Halen çalışmakta
c
bütün teferruatijde çok
Gazeteciler Cemiyetine
- GAZETECİLİKTE İLK DERSİM
2 N isan 1962. Ilık b ir b a h ar g ü n ü y d ü . Yazı iş le ri M ü d ü rlü ğ ü oda sın d an içeriy e girdiğim zam an o tu rd u ğ u k o ltu ğ u n d an e rtesi g ü n çı kacak g azetenin h azırlan m ası k o n u su n d a y ard ım cıların a talim a t v eriy o rd u . O g ü n gazeteciliğe başlayacaktım . Önce polis v e ad liy e m uhab irliğ i yapacağım ı söyledi. O gü n d en sonra, ay n ı b in an ın için de olm am ıza rağm en karşılaşm am ıştık . O dasına gireb ilm ek b ü y ü k b ir sorundu. Ancak önem li b ir olay o lduğu zam an çağırırdı. 6 ay sonra odasına çağırdığında elinde b iraz önce yazdığım h a b e r v ard ı. «Haber yanlış» dedi. «Alman k a d ın ın ın m ahkem e k a ra rıy la M ü s lü m an o lduğunu yazm ışsın. B u iş m ü ftü lü k te h alled ilir. B ir daha h a b eri k en d in tak ip etm eden yazma.» S o n ra b aşka b ir şey söyle m eden h ab eri y ırtıp çöp k u tu su n a attı.
G azetecilik E n stitü sü n d e iken de d erslerim ize gelird i. F a k a t u y g u lam ad ak i ilk dersini gazeteciliğe b aşlad ık tan 6 ay so n ra v erd i. G örev başın d ak i titizliği, sanırım yan ın d a çalışm a olan ağ ın a k a v u şan a rk a d a şla ra çok şeyler öğretm iştir. Ö lüm ünden d u y d u ğ u m u z a cı b ü y ü k tü r . H u z u ru n d a sa y g ıy la eğ iliriz ,
