‹letiflim:Mustafa YAKUT Ankara Üniversitesi T›p Fakültesi Gastroenteroloji Klini¤i Cebeci, Ankara, Türkiye Tel: + 90 312 595 61 10 • Faks: + 90 312 363 62 13 E-mail: musyakut@gmail.com Girifl ve Amaç: Pelvik radyoterapiden sonra nisbeten geç dönemde
meyda-na gelen hemorajik radyasyon proktiti s›kl›kla medikal ve cerrahi tedavilere yan›ts›zd›r. Çal›flmam›zda 5 ASA enema tedavisine yan›ts›z rektal kanama ile seyreden hemorajik radyasyon proktitli hastalarda endoskopik Argon Plazma Koagülasyon tedavisinin rektal kanamay› kontrol etmedeki etkinli¤i ve iflle-me ba¤l› oluflan komplikasyonlar› de¤erlendirdik. Gereç ve Yöntem: Eylül 2006 ile A¤ustos 2008 tarihleri aras›nda Ankara Üniversitesi T›p Fakültesi Gastroenteroloji servisinde takip edilen 10 hemorajik radyasyon rektiti has-tas›, t›bbi kay›tlardan retrospektif olarak de¤erlendirildi. Bulgular: Pelvik malignite sonras› radyoterapi alan ve ana semptomu rektal kanama olan or-talama yafllar› 69 olan, 8 erkek ve 2 kad›n hemorajik radyasyon proktiti has-tas›na endoskopik olarak Argon Plazma Koagülasyon tedavisi uyguland›. Dört hastada tek Argon Plazma Koagülasyon seans› ile rektal kanama kontro-lu sa¤land›, 6 hastada ise rektal kanama kontrokontro-lu için birden fazla Argon Plazma Koagülasyon seans› ihtiyac› oldu. Hastalara ortalama 2.2 seans Argon Plazma Koagülasyon uygulamas› yap›ld›. Tüm hastalarda Argon Plazma Ko-agülasyon ile rektal kanama kontrolu sa¤land›. Hiç bir hastada Argon Plazma Koagülasyon uygulamas›na ba¤l› komplikasyon gözlenmedi. Sonuç: Hemo-rajik radyasyon proktiti, s›k transfüzyon ihtiyac› nedeni ile ciddi morbidite nedenidir. Hemorajik radyasyon proktitine ba¤l› rektal kanama kontrolünde medikal ve cerrahi tedaviler baflar›s›zd›r. Endoskopik Argon Plazma Koagü-lasyon tedavisi hemorajik radyasyon proktitinde yüksek oranda rektal kana-ma kontrolunu sa¤layan oldukça güvenilir bir yöntemdir.
Anahtar kelimeler: Argon Plazma Koagülasyon, radyasyon proktiti, rektal
kanama
Background and Aims: Hemorrhagic radiation proctitis, which occurs in a
relatively late period after pelvic radiation, usually fails to respond to medi-cal and surgimedi-cal treatments. In this study, we evaluated the efficiency of ar-gon plasma coagulation in controlling rectal hemorrhage resulting from he-morrhagic radiation proctitis and its complications. Materials and Methods: Between September 2006 and August 2008, we retrospectively evaluated 10 hemorrhagic radiation proctitis patients from the medical records of the Gas-troenterology Department of Ankara University. Results: The argon plasma coagulation treatment was applied to 8 male and 2 female patients with rec-tal bleeding resulting from hemorrhagic radiation proctitis; their average age was 69. The control of rectal bleeding was achieved in one session in four pa-tients; however, more sessions were needed for the other 6 patients. An ave-rage of 2.2 sessions were applied to the patients. Rectal bleeding was brought under control in all patients. No complications related to argon plasma co-agulation treatment were observed. Conclusions: Hemorrhagic radiation proctitis is a serious cause of morbidity because of the constant need for blo-od transfusion. Medical and surgical treatments are unsuccessful in control-ling rectal hemorrhage resulting from hemorrhagic radiation proctitis. Argon plasma coagulation treatment is a highly effective and safe method in achie-ving a high level of bleeding control in cases of rectal hemorrhage resulting from hemorrhagic radiation proctitis.
Key words: Argon plasma coagulation, radiation proctitis, rectal
hemorrha-ge
G‹R‹fi
Kanser tedavisi cerrahi, radyoterapi ve kemoterapinin beraber kullan›m›n› gerektirmektedir. Radyasyon tedavisine sekonder normal dokunun iyonize radyasyona verdi¤i cevap sonucu doku hasar› meydana gelir. ‹yonize radyasyona ba¤l› mitotik aktivite kayb› ve hipoksik mukoza hasar› ön plandad›r. Pelvik bölge ma-ligniteleri nedeni ile yap›lan radyoterapi sonras› rektum muko-zas› zedelenmektedir. Pelvik ›fl›nlama sonras› kronik radyasyon proktiti geliflme riski %5-20 oranlar›nda bildirilmifltir (1). Radyasyon proktiti genelde rektosigmoid bölge mukozas› ile s›n›rl›d›r. Akut radyasyon proktiti, genellikle tedavinin üçün-cü haftas›ndan itibaren diyare ile ortaya ç›kar ve medikal
te-daviye yan›t verir. Kronik radyasyon proktiti ise, tedavi son-ras› aylar, y›llar içinde ortaya ç›kan, tedavisi güç, nisbeten radyoterapinin geç dönem bir komplikasyonudur. Rektal ka-nama genelde üç ay-1 y›l gibi bir latent periyodun sonunda geliflir. Hemorajik radyasyon rektiti hastalar›nda rektal kana-ma flikayeti baflta olkana-mak üzere rektal a¤r› ve tenesmus flikayet-leri ön plandad›r. Baz› hastalarda obstrüksiyon, s›k kan trans-füzyonlar› gerektiren fliddetli kanamalar, striktür oluflumu, fistülizasyon ve hatta perforasyon görülebilir (2).
5-aminosalisilik asit, kortikosteroid enemalar sukralfat (oral, enema), formalin, k›sa zincirli ya¤ asitleri ile enema,
östro-e
en
nd
do
ossk
ko
op
piik
k a
arrg
go
on
n p
plla
az
zm
ma
a k
ko
oa
ag
gü
ülla
assy
yo
on
n tte
ed
da
av
viissiin
niin
n e
ettk
kiin
nllii¤
¤iin
niin
n v
ve
e
g
gü
üv
ve
en
niirrlliillii¤
¤iin
niin
n rre
ettrro
ossp
pe
ek
kttiiff a
an
na
alliiz
zii
Retrospective analysis of efficacy and safety of endoscopic argon plasma coagulation for the
treatment of hemorrhagic radiation proctitis
Mustafa YAKUT, Kubilay ÇINAR, Mehmet BEKTAfi, Arzu YUS‹FOVA, Selim KARAYALÇIN, Ali ÖZDEN
jen/progesteron, hiperbarik oksijen, sodyum pentosan poli-sülfat ve misoprostol rektal supozituvarlar kronik hemorajik radyasyon proktitinde kullan›lm›fl farmakolojik tedavilerdir. Farmakolojik tedavilerin baflar›s› düflüktür. Cerrahi ise yük-sek morbidite nedeni ile tercih edilmeyen bir yöntem olup ancak medikal tedavi ile kontrol edilemeyen ciddi hemoraji, obstrüksiyon, striktür, fistül ve perforasyon durumlar›nda düflünülmelidir.
Argon Plazma Koagülasyon (APC) ve Nd: Yag laser ile endos-kopik olarak neovasküler telanjektazilerin koagülasyonu kro-nik hemorajik rektitin tedavisinde baflar›l›d›r. APC krokro-nik he-morajik rektit tedavisinde rektal hemoraji kontrolünde yük-sek oranda baflar›l› ve ayr›ca güvenilir bir yöntemdir. APC uy-gulamas› sonras› hafif rektal kanama, rektal a¤r›, fliflkinlik, fe-çes ve gaita kontrolünde bozulma gibi geçici flikayetler ço¤u hastada görülebilir. Ciddi kanama, rektal stenoz, fistül ve per-forasyon gibi ciddi komplikasyonlar çok nadirdir (3, 4).
GEREÇ VE YÖNTEM
Eylül 2006 ile A¤ustos 2008 tarihleri aras›nda Ankara Üniver-sitesi T›p Fakültesi Gastroenteroloji Blim Dal› Endoskopi Ünitesinde takip ve tedavi edilen 10 hemorajik radyasyon rektiti hastas›n›n demografik özellikleri, baflvuru semptomla-r›, APC ifllemi uygulama tekni¤i ve ifllem komplikasyonlasemptomla-r›, APC uygulama seans aral›¤› ve APC’nin rektal kanamay› kont-rol etme baflar›s›, t›bbi kay›tlardan retrospektif olarak de¤er-lendirildi.
Hastalar›n hepsi ayaktan takip edilen hastalard›. Hastalar›m›z standart videokolonoskopi cihaz› ile de¤erlendirildi. Hastala-r›m›za videokolonoskopi ile APC uygulamas› öncesi sedasyon ve antibiyotik proflaksisi yap›lmad›. VIO 300 D with APC 2, Erbe Elektromedizin, Tubingen, Germany cihaz› ile ön ve yan görüfllü çap› 2.3 mm problar kullan›larak ifllem yap›ld›. Has-talar APC uygulamas› sonras› ortalama 4 saat gözlemde takip edildi.
BULGULAR
Pelvik bölge malignitesi nedeni ile radyoterapi alan ve radyo-terapiden aylar sonra rektal kanama flikayeti ile merkezimize baflvuran ve standart videoekolonoskopi ile total kolonospi yap›lan 10 hastaya hemorajik radyasyon proktiti tan›s› ko-nuldu. Rektal kanaman›n di¤er nedenlerinin ekartasyonu için ilk ifllemde total kolonoskopi yap›ld›. Birden fazla APC uygu-lamas› gereken hastalarda di¤er seanslarda videoendoskop ile splenik fleksuraya kadar girildi. ‹ki hasta jinekolojik maligni-te, 4 hasta ürogenital malignite ve di¤erleri rektum tümörleri nedeni ile pelvik bölge radyoterapisi alm›flt›. Hastalar›n 8’i er-kek 2’si kad›n idi. Hastalar›m›z 53-85 yafl aral›¤›nda ve medi-an yafl 69 idi. Tüm hastalarda medi-ana semptom rektal kmedi-anamay- kanamay-d› ve tüm hastalarda hafif fliddette tenezm ve rektal a¤r› flika-yetleri de efllik ediyordu (Tablo 1).
Videokolonoskopide 5 hastada anal kanal giriflinden itibaren ilk 10 cm tutulumu, 3 hastada ilk 15 cm tutulumu ve 3 has-tada ilk 5 cm tutulumu mevcuttu. Tüm hastalarda mukozal frajilite, vasküler yap› kayb› ve mukozadan s›z›nt› tarz›nda kanama odaklar› mevcuttu. Alt› hastam›za 40 W 2,0 L/dk ak›m h›z›nda, 2 hastam›za 70 W 2,0 L/dk ak›m h›z›nda ve 2 hastam›za da 80 W 2,0 L/dk ak›m h›z›nda APC uygulamas› yap›ld›. 40 W 2,0 L/dk ak›m h›z›nda f/I uygulama yap›lan bir hastada üçüncü seansta doz 70 W 2,0 L/dk ak›m h›z›na ç›ka-r›ld›. Ön ve yan görüfllü 2,3 mm’lik APC probu ile hemorajik alanlar koagüle edildi. Her atakta rektosigmoidoskopi ifllemi
Resim 1. Rektum lokalizasyonlu lezyonlar.
iyi tolere edildi ve hiçbir seansta iflleme ba¤l› perforasyon, fis-tül, ülser ve striktür gibi majör komplikasyonlar izlenmedi. Üç hastada ifllem sonras› hafif flidette rektal a¤r› oldu ve bu hastalar›n 4 saatlik izleminde rektal a¤r›n›n geçti¤i izlendi. Hastalar›n tümü önceden topikal 5-ASA preperat› alm›flt›, an-cak rektal kanama kontrolü sa¤lanamam›flt›. Ortalama 6 ay süre ile takip edilen hastalar›n tümünde APC seanslar› sonra-s› rektal kanama kontrolü sa¤land›. Hasta bafl›na ortalama 2.2 seans APC uygulamas› yap›ld›. Dört hastaya tek seans, 2 has-taya 3 seans, 2 hashas-taya 2 seans ve bir hashas-taya 6 seans APC te-davisi yap›ld›. Bir seanstan fazla APC tete-davisi yap›lan hasta-larda ortalama 3 hafta ara ile ifllem tekrar› yap›ld›. Bir hastada 11 ay sonra ikinci ifllem ihtiyac› oldu (Tablo 1). ‹fllem öncesi multipl kan transfüzyonu ihtiyac› olan hastalar›m›z›n hiç bi-rinde APC ifllem sonras› izlem süresinde kan transfüzyonu ih-tiyac› olmad›.
TARTIfiMA
Pelvik bölge malignitelerinden sonra nisbeten geç dönemde geliflen radyasyon proktitlerinde uygulanan medikal tedavi-ler, genellikle rektal kanamay› kontrol etmede yetersizdir. Kontrol edilemeyen kanamalar sonucu oluflan kan transfüz-yonu ihtiyac› hastalar›n yaflam kalitesini bozmaktad›r. H›zl›
ço¤alma yetene¤i olan rektosigmoid barsak mukozas›, rekto-sigmoid bölgenin k›smen immobil olmas›n›n da katk›s› ile pelvik bölge tümörleri nedeniyle radyoterapi alan hastalarda s›kl›kla etkilenir (5).
No Sex Yafl Pelvik bölge RT Mukozal lezyon: APC APC ile APC APC ‹flleme
sonras› geliflen a. Friabilite dozu kanama seans seans ba¤l›
ana semptom b. Aktif Kanama kontrolu say›s› aral›¤› komplikasyon
c. Granülarite
1 E 85 Rektal kanama Rektum 40 W 2,0 L/dk Evet 3 3 hafta Yok 15 cm ak›m h›z›nda
(a+,b+,c+) Tüm seanslar
2 E 79 Rektal kanama Rektum 40 W 2,0 L/dk Evet 6 4 hafta Yok 10 cm ak›m h›z›nda
(a+,b+,c+) Tüm seanslar
3 E 63 Rektal kanama Rektum 40 W 2,0 L/dk Evet 2 11 ay Yok 5 cm ak›m h›z›nda
(a+,b+,c+) Tüm seanslar
4 E 70 Rektal kanama Rektum 40 W 2,0 L/dk Evet 2 3 hafta Yok 10 cm ak›m h›z›nda
(a+,b+,c+) Tüm seanslar
5 E 53 Rektal kanama Rektum 10 cm 70 W 2,0 L/dk Evet 1 Tek seans Yok (a,b,c) ak›m h›z›nda
6 E 68 Rektal kanama Rektum 5 cm 70 W 2,0 L/dk Evet 1 Tek seans Yok (a+,b+,c+) ak›m h›z›nda
7 K 53 Rektal kanama Rektum 40 W 2,0 L/dk Evet 3 3 hafta Yok 15 cm ak›m h›z›nda
(a+,b+,c+) Son seans 70 Walt
8 E 57 Rektal kanama Rektum 10 cm 40 W 2,0 L/dk Evet 1 Tek seans Yok (a+,b+,c+) ak›m h›z›nda
9 K 69 Rektal kanama Rektum 5 cm 80 W 2,0 L/dk Evet 1 Tek seans Yok (a+,b+,c+) ak›m h›z›nda
10 E 76 Rektal kanama Rektum 10 cm 80 W 2,0 L/dk Evet 2 2 hafta Yok (a+,b+,c+) ak›m h›z›nda
RT: Radyoterapi APC: Argon plazma koagülasyon, E: Erkek, K: Kad›n
Tablo 1. Hastalar›n demografik özellikleri ve APC uygulamas› ile ilgili özellikleri
Pelvik malignitelere radyoterapi uygulanmas› sonras›, iyonize radyasyon ile submukozal doku hasar› meydan gelir (6). Rad-yasyon hasar›, rektal duvarda obliteratif endarterite neden olarak sekonder olarak doku iskemisi ve neovaskülarizasyona neden olur. Bunun neticesinde vasküler kapillerlerde azalma ve fibrozis geliflir. Radyasyon proktitinde ana semptom olan rektal kanama, rektosigmoid mukoza hasar›n›n tutulum dere-cesi ve tutulum yüzeyinin geniflli¤ine göre hastalarda farkl› miktarlardad›r. Radyasyon proktitli hastalarda rektal kanama, hafif noktasal kanamadan ciddi rektal kanamaya kadar de¤i-flen fliddette olabilir (7). Bizim 10 hastam›zda da rektum mu-kozas›nda yer yer s›z›nt› tarz›nda mukozal hemoraji vard›. Kronik radyasyon proktiti, pelvik malignite radyoterapisi sonras› %20 oran›nda görülür. Genellikle radyasyon uygula-mas› sonras› 3 ay ve daha fazla latent peryod sonras› radyas-yon proktitine ba¤l› kanama, tenesmus, rektal a¤r› ve striktür bulgular› bafllar. Bazen bu latent dönem iki y›la kadar uzaya-bilir. Radyasyon proktitinde rektal kanama ana semptomdur (2, 8). Çal›flmam›zdaki on hastam›z›n tümünde rektal kana-ma ön plandayd› ve hastalar›m›z›n ço¤unda kan transfüzyon gerektirecek düzeyde ciddi rektal kanama mevcuttu.
Genifl çal›flma serileri olmad›¤› için günümüzde hala radyas-yon proktiti tedavisinde aç›k bir tedavi rehberi yoktur. En-doskopik tedavi yöntemleri olan APC ve Nd: Yag laser koagü-lasyon ile ilgili çal›flmalar oldukça baflar›l›d›r ve son dönem-lerde hemorajik radyasyon proktiti tedavisinde ilk tercih ola-rak önerilmektedirler (9). Radyasyon rektiti tedavisinde di-versiyon kolostomi veya cerrahi rezeksiyon hemoraji kontro-lünde yetersiz olup yüksek morbidite ve mortalite nedenidir. Bu nedenle bu hastalarda cerrahi yöntemler ilk seçenek ola-rak düflünülmemelidir. Cerrahi tedavi kontrol edilemeyen ciddi hemoraji, obstrüksiyon, striktür, fistül ve perforasyon durumlar›nda uygulanmal›d›r (10).
5-aminosalisilik asit, kortikosteroid enemalar, sukralfat (oral, enema), formalin, k›sa zincirli ya¤ asitleri ile enema, östro-jen/progesteron, antioksidanlar, sodyum pentosan polisülfat ve misoprostol rektal supozituvarlar hemorajik radyasyon proktitinde kullan›lm›fl medikal tedavilerdir. Ancak medikal tedavilerle rektal kanama kontrolü sa¤lama baflar›s› yetersiz-dir (4). Hiperbarik oksijen tedavisinin hemorajik radyasyon rektiti tedavisinde semptomlar› kontrol etmede baflar›l› oldu-¤u ileri sürülmüfltür (11).
APC 1994 tarihinden beri gastrointestinal endoskopide kulla-n›lmaktad›r (12). APC iyonize argon gaz›n›n mukozaya yük-sek frekansl› elektrik ak›m› ile efl zamanl› uygulan›lmas› sonu-cunda dokuda koagülasyon nekrozu oluflturur. APC nonkon-takt termal koagülasyon yöntemidir. Skoptan geçirilen prob ile mukozal yüzeye argon gaz› verilir. Argon gaz› iyonize yük-sek voltaj filamentleri taraf›ndan iyonize olur ve bunun sonu-cunda yüzeyel mukazadaki frajil vasküler yap›lar›n ›s› ve
ko-agülasyonu olur (13). APC uygulamas› ile ilgili 40-60 W ara-s› güç ve 1-2 L/dk gaz ak›m h›z›yla uygulama deneyimleri mevcuttur. Koagülasyon alan›n çap› 1-3 mm aras›ndad›r (14). Bizim çal›flmam›zda ortalama 40-80 W ve 2,0 L/dk ak›m h›-z›nda hemorajik mukozal alanlara uygulama yap›ld›. APC te-davisi radyasyon proktiti yan›s›ra ülser kanamalar›nda, vas-küler lezyonlarda, polipektomilerde, biyopsi sonras› kanama alanlar›nda, polip çevrelerinde ve barret özefagusunda kulla-n›lan etkin bir tedavi yöntemidir (15).
APC uygulamas› hemorajik radyasyon proktiti tedavisinde gü-venilir bir yöntemdir. Çal›flmalarda hemorajik radyasyon
Resim 4. APC uygulamas› sonras› lezyonlar›n k›sa dönem görünümü.
KAYNAKLAR
1. Hauer-Jensen M, Wang J, Denham JW. Bowel injury: current and evol-ving management strategies. Semin Radiat Oncol 2003;13:357-71. 2. Babb RR. Radiation proctitis: A review. Am J Gastroenterol 1996;91:
1309-11.
3. Venkathes KS, Ramnujam P. Endoscopic therapy for radiation proctitis-induced hemorrhage in patients with prostatic carcinoma using Argon Plasma Coagulator application. Surg Endosc 2002;16:707-10. 4. Hong JJ, Park W, Ehrenpreis ED. Review article: current therapeutic
op-tions for radiation proctopathy. Aliment Pharmacol Ther 2001;15:1253-62.
5. Counter SF, Froese DP, Hart MJ. Prospective evaluation of formalin the-rapy for radiation proctitis. Am J Surgery 1999;177:396-8.
6. Den Hartog FCA, van Haastert M, Batterman JJ, Tygat GNJ. The endos-copy spectrum of late radiation damage of the sigmoid colon. Endosendos-copy 1985;17:214-6.
7. De la Serna Higuera, Martin Arribas M, Rodriguez Gomez at al. Efficacy and safety of argon plasma coagulation for the treatment of hemorrhagic radiation proctitis. Rev Esp Enferm Dig. 2004 Nov;96 (11):758-64 8. Wilson SA, Rex DK. Endoscopic treatment of chronic radiation
procto-pathy. Curr Opin Gastroenterol 2006;22:536-40.
9. Dees J, Meijsen MA, Kuipers EJ. Argon plasma coagulation for radiation proctitis. Scand J Gastroenterol 2006;243(Suppl):175-8.
10. Bannura G. Surgical treatment of intestinal complication of radiothe-rapy. Rev Med Chil 1995;123: 991-6 ve Babb RR. Radiation proctitis: a review. Am J Gastroenterol 1996;91(7):1309-11.
11. fiefika KÖRPINAR ev ark. Kronik radyasyon proktiti tedavisinde hiper-barik oksijenizasyon; dört y›ll›k deneyimin retrospektif analizi. Türk Onkoloji Dergisi 2006;21:63-9.
12. Chutkan R, Lipp A, Waye J. The plasma argon coagulator: a new and ef-fective modality for treatment of radiation proctitis. Gastrointest Endosc 1997;45:AB27.
proktitinde APC uygulamas› ile hemorajik radyasyon rektitin-de %80-90 olguda kanama kontrolü sa¤lan›r ve bu rektal he-moraji kontrolü genellikle uzun sürelidir. Çal›flmalarda vaka-lar›n ço¤unda ilk iki APC uygulamas›ndan sonra semptomatik iyileflme sa¤lanabildi¤i belirtilmifltir. APC uygulama seanslar›-n›n say›s› rektitin yayg›nl›¤›yla ile iliflkilidir (16). Elli hemora-jik radyasyon rektiti olgusuna 3 hafta aral›klarla 50 W 2,0 L/dk ak›m h›z›nda APC tedavisi uygulanm›fl ve %98’inde üçüncü APC seans› sonras› rektal kanamada klinik ve endos-kopik remisyon sa¤lanm›fl ve bu 50 hastan›n hiç birinde ciddi yan etki saptanmam›fl (9). Baflka bir çal›flmada 15 prostat Ca nedeniyle radyoterapi alan ve sonras›nda radyasyon proktiti geliflen 15 hastada 0,6 L/dk ak›m h›z›nda ve 40 W dozunda ayl›k APC uygulanm›fl ve ortalama 3.7 seansta flikayetlerde ra-hatlama saptanm›fl (17). Yine pelvik bölge radyoterapisi son-ras› hemorajik radyasyon proktiti geliflen 10 hastal›k bir çal›fl-mada hastalar 31 ay takip edilmifl, APC tedavisi ile 1,7 ayda tüm hastalarda rektal kanama kontrolü sa¤lanm›fl ve hiçbir hastada komplikasyon saptanmam›fl (7). Bizim olgular›m›z›n tümünde APC’nin ilk uygulamas›ndan sonra parsiyel ya da tam olarak rektal kanama, tenezm ve rektal a¤r› gibi semptom-larda kontrol sa¤land›. Dört hastada sadece tek APC seans› ile rektal kanama kontrolü sa¤land›. Alt› hastada ortalama 3 haf-ta ara ile birden fazla APC seans› ihtiyac› oldu. Hashaf-talar›m›zda ortalama 1-3 ay süre ile rektal kanama kontrolü sa¤land›. APC tedavisi, radyasyon proktiti tedavisinde yüksek sempto-matik baflar› sa¤lamas› yan›nda ayr›ca güvenilir bir yöntem-dir. Fantin ve arkadafllar› 7 hastada %100 oran›nda rektal kanma kontrolü, Silva ve arkadafllar› 28 hastada %93 oran›n-da rektal kanama kontrolü, Tam ve arkaoran›n-dafllar› 15 hastaoran›n-da %100 oran›nda, Smith ve arkadafllar› 7 hastada %100 oran›n-da rektal kanama kontrolü sa¤lam›fllard›r. Bu çal›flmalaroran›n-da toplamda de¤erlendirilen 110 hastan›n hiç birinde ciddi komplikasyon gözlenmemifltir. Sadece Tam ve arkadafllar›n›n 15 hastayla yapt›klar› çal›flmada %13 komplikasyon oran› bil-dirilmifl, di¤er çal›flmalarda komplikasyon bildirilmemifltir.
(16, 18-21). APC uygulamas› sonras› s›kl›kla hafif rektal ka-nama, rektal a¤r›, fliflkinlik, feçes ve gaita kontrolunde bozul-ma gibi geçici flikayetler ço¤u hastada görülebilir. Ciddi kana-ma, rektal stenoz, fistül ve perforasyon gibi ciddi komplikas-yonlar çok nadirdir (3, 4). Hastalar›m›z›n hiçbirinde afl›r› ka-nama, striktür, fistül ve perforasyon gibi majör komplikasyon geliflmedi.
Sonuç olarak; hemorajik radyasyon proktiti tan›s› ile APC te-davisi alan on hastam›z›n retrospektif de¤erlendirmesinde %100 oran›nda rektal kanama kontrolü sa¤land› ve kompli-kasyon izlenmedi. Çal›flmam›zda ve APC ile yap›lan di¤er ça-l›flmalarda radyasyon proktiti hastalar›nda yüksek oranda he-morajik kontrolün sa¤lanmas› ve ifllemin güvenirlili¤i nedeni ile hemorajik radyasyon rektitinde APC tedavisi ilk seçenek olarak düflünülmelidir.
13. Postgate A, Saunders B, Tjandre j, Vargo J. Argon plasma coagulation in chronic radiation proctitis. Endoscopy 2007;39:361-5.
14. Farin G, Grund KE. Technology of argon plasma coagulation with parti-cular regard to endoscopic applications. Endosc Surg 1994;2:71-7. 15. Mehmet BEKTAfi ve ark. Gastrointestinal sistemde argon plazma
koagu-lasyon (APC) uygulamas›: Klinik deneyimlerimiz. Akademik Gastroente-roloji Dergisi 2007;6:27.
16. Tjandra JJ, Sengupta S. Argon plasma coagulation is an effective treat-ment for refractory radiation proctitis. Dis Colon Rectum 2001;44:1759-65.
17. Kaassis M, Oberti E, Burtin P, Boyer J. Argon plasma coagulation for the treatment of hemorrhagic radiation proctitis. Gastrointestinal Endosc 2002; 56:779-81.
18. Fantin AC, Binek J, Suter WR, Meyerberger C. Argon beam coagulation for treatment of symptomatic radiation-induced proctitis. Gastrointes Endosc 1999;49:515-8.
19. Silva RA, Correia AJ, Moreia L, et al. Argon plasma coagulation therapy for hemorrhagic radiation proctosigmoiditis. Gastrointest Endosc 1999;50:221-4.
20. Tam W, Moore J, Schoeman M. Treatment of radiation proctitis with ar-gon plasma coagulation. Endoscopy 2000;32:66-72.
21. Villavicencio RT, Rex DK, Rahmani E. Efficacy and complications of ar-gon plasma coagulation for hematochezia related to radiation procto-pathy. Gastrointest Endosc 2002;55:70-4.
