JENERİK

Y

ENİ

T

ÜRK

E

DEBİYATI

HAKEMLİ ALTI AYLIK İNCELEME DERGİSİ

MODERN TURKISH LITERATURE

1

MART 2010

YENİ TÜRK EDEBİYATI

Modern Turkish Literature Sayı: 1, Mart 2010

ISSN: 1309-565X

Yayım Danışmanları Hakem Kurulu

Baskı

A Ajans Reklamcılık Filimcilik Matb. San. ve Tic. Ltd. Şti.

Beysan San. Sitesi Birlik Cad. Yayıncılar Birliği Sit. Nu.: 32 Kapı Nu.: 4G

Yakuplu – Büyükçekmece / İstanbul Tel: (212) 422 79 29

Cilt

Güven Mücellit & Matbaacılık Sanayi Tic. Ltd. Şti. De ve kal dı rı mı Cad. Ge lin cik Sok.

Gü ven İş ha nı No: 6 Mah mut bey – Bağ cı lar / İs tan bul

Satış, Abone

Ana Basım Yayın Molla Fenari Sokak Yıldız Han Nu.: 28 - 34110 Cağaloğlu / İstanbul Tel: (212) 526 99 41 (3 hat) Faks: (212) 519 04 21

Yurtiçi abonelik bedeli

Yıllık 2 sayı, 26 TL

Yurtdışı abonelik bedeli

Yıllık 2 sayı, 35 ABD Doları

Abonelik için hesap numarası Ziraat Bankası (Cağaloğlu Şubesi)

IBAN: TR 91 0001 0008 8929 0448 1950 01

Posta Çeki Hesabı: 6115869

Prof. Dr. HASAN AKAY Prof. Dr. ŞERİF AKTAŞ Prof. Dr. YAVUZ AKPINAR Prof. Dr. HÜLYA ARGUNŞAH

Prof. Dr. M. FATİH ANDI Prof. Dr. NURULLAH ÇETİN

Prof. Dr. İSMAİL ÇETİŞLİ Prof. Dr. RECEP DUYMAZ Prof. Dr. İNCİ ENGİNÜN Prof. Dr. BİLGE ERCİLASUN

Prof. Dr. NÜKET ESEN Prof. Dr. FAZIL GÖKÇEK Prof. Dr. OSMAN GÜNDÜZ Prof. Dr. ÖMER FARUK HUYUGÜZEL

Prof. Dr. ŞUAYİP KARAKAŞ Prof. Dr. TURAN KARATAŞ

Prof. Dr. EMEL KEFELİ Prof. Dr. ZEYNEP KERMAN Prof. Dr. EMİNE GÜRSOY NASKALI

Prof. Dr. ORHAN OKAY Prof. Dr. NAZIM HİKMET POLAT

Prof. Dr. MEHMET TEKİN Prof. Dr. ABDULLAH UÇMAN

Prof. Dr. SEMA UĞURCAN Prof. Dr. ALEV SINAR UĞURLU Prof. Dr. İnci Enginün

(enginün@isbank.net.tr) Prof. Dr. Yavuz Akpınar (yavuz.akpinar@hotmail.com)

Yayın Koordinatörü Dr. Sabahattin Çağın (s.cagin@deu.edu.tr) Sahibi ve Yazı İşleri Md. Dergah Yayınları A. Ş. adına

Asım Onur Erverdi Yazı İşleri Suna Demirer Hanife Öz Tekin e-posta bilgi@dergahyayinlari.com Yazışma Adresi

Klodfarer Caddesi Altan İşhanı Nu.: 3/20 34112 Sultanahmet / İstanbul

Tel: (212) 518 95 78 (3 hat) Faks: (212) 518 95 81

BAŞ LAR KEN

Tür ki ye’de ço ğu üni ver si te le rin bün ye sin de ve ba zı la rı da baş ka ku ru luş lar ca ol mak üze re çok sa yı da aka de mik der gi ya yım lan mak ta dır. Bu der gi le rin bü yük bir emek mah su lü ol du ğu ve bir ih ti ya cı kar şı la dı ğı kuş ku suz ol mak la bir lik te bir kıs mı nın da üni ver si te öğ re tim üye le ri nin aka de mik yük sel me ler için ih ti yaç duy du ğu ma ka le le ri ya yım la mak la ve as ga ri şart la rı ye ri ne ge tir mek le ye tin -dik le ri bi lin mek te dir. Bu ih ti ya cı da dış la ma mak la bir lik te uzun yıl lar bu alan da ya yın yap ma tec rü be siy le Türk ede bi ya tı araş tır ma la rın da or ta ya ko nu lan so nuç la rı bu ala na il gi du yan kim se ler le pay laş mak ama cıy la ha re ket eden bir der gi çı -kar ma ya ka rar ver dik.

Yah ya Ke mal bir ya zı sın da ten kit çi le rin es ki eser le ri sık sık ha tır lat ma sı nı bu ede bi yat lar için bir şans ola rak ni te len dir mek te dir: “Edebî ce re yan la rı şedîd olan Frenk mem le ket le rin de, ede bi ya ta ni gehbân olan mü nek kit ler es ki eser le ri mut ta sıl ha tır lı yor, tek rar tat tı rı yor, oku tu yor lar. Biz böy le gü zi de bir mü nek kit züm re sin den mah ru muz. Bu nun için he pi miz, hat ta en gü zi de le ri miz bi le ilk kı ra at -le rin -lez ze tiy -le ya şı yor lar.”*

Ger çek ten de Ba tı ede bi yat la rın da kı yı da kö şe de ka lan ya zar la ra va rın ca ya ka dar hep si nin eser le ri der le nip ya yım lan mış tır. Bu ya zar lar üze rin de her ne sil ye ni araş tır ma lar ve ye ni yön tem ler ışı ğın da bu eser ler le il gi li ye ni oku ma lar yap mak ta dır lar. Böy le ce ül ke nin es ki ya zar la rı bi le da ima ta ze kal mak ta dır lar. Ne ya zık ki biz de es ki ya zar la ra du yu lan il gi nin git tik çe azal ma sı bir ta ra fa, araş -tır ma cı lar ken di mes lek taş la rı nı bi le ta kip et me mek te dir ler. Ade ta her ke sin il gi si ken di araş tır ma ala nıy la sı nır lan mış gi bi dir. Bu ka pan mış lı ğı kır mak en önem li amaç la rı mız dan bi ri ola cak tır.

Tür ki ye’de ya yım la nan ede bi yat la il gi li der gi le rin he men ta ma mı nın bu ede bi ya tın bü tün alan la rıy la il gi li olu şu na mu ka bil, Ye­ni­Türk­Ede­bi­ya­tı adıy la ilk sa yı sı nı tak dim et ti ği miz bu der gi, adı nın da işa ret et ti ği gi bi, Tan zi mat’tan son ra ki Türk ede bi ya tı ile il gi li aka de mik ya zı la ra, ve si ka la ra, ki tap ta nı tım la rı

na yer ve re cek tir. Bu ara da ye ni Türk ede bi ya tı der ken sa de ce Tür ki ye Cum hu ri ye ti sı nır la rı için de olu şan ede bi ya tı kas tet me di ği mi zi, Tür ki ye dı şın da ya şa -yan Türk top lu luk la rı nın ede bi yat la rı hak kın da ki in ce le me le re de say fa la rı mı zın açık ol du ğu nu be lirt mek is te riz.. Bu nun se be bi ye ni Türk ede bi ya tı nın bir bü -tün lük ta şı dı ğı ve ya baş ka bir de yiş le mo dern leş me nin bü -tün Türk dün ya sıy la il gi li bir ol gu ni te li ğin de ol du ğu dü şün ce si ni be nim se me miz dir. Türk dün ya sı bu yıl lar da ye ni bir kül tür olu şu mu na gir miş tir. Gas pı ra lı İs ma il Bey’in

Ter­cü­-man ga ze te si bü tün Türk dün ya sı nı yep ye ni bir uya nı şa sok muş tur. Bu dö ne min

Tür ki ye’de ki ya zar la rı Rus ya ida re sin de ki Türk ler le te mas ha lin de dir. Ay nı du rum Türk ede bi ya tı nın Rus ya’da ki Türk ler ara sın da ya yıl ma sı na da yol aç mış tır. İs tan bul’da eği ti me ge len le rin baş lat tık la rı fi kir ve kül tür ha re ket le ri, Rus ih -ti la lin den son ra Tür ki ye’ye ge len ler le da ha da art mış tır. Bu alış ve riş Tür ki ye Türk çe si ni, bü tün Türk dün ya sı nın di li ha li ne ge ti re cek bir te şeb bü sün baş lan -gı cı dır. Türk dün ya sı nın çe şit li mer kez le rin den ge len bir çok bi lim ada mı, kül tür ta ri hi miz de say gıy la anı lan yer le ri ni ka zan mış lar dır. Türk dü şün ce ve kül tür ha ya tın da bun la rın et ki le ri çok ge niş tir. Sov yet ler Bir li ği’nin da ğıl ma sın dan son ra ki iliş ki ler de, bir ön ce ki fa ali yet ler de ha tır lan mak la kal ma mış, doğ ru dan iliş -ki ler baş la mış tır.

Der gi de araş tır ma ürü nü aka de mik ya zı la ra yer ve ri le ce ği gi bi, bu tip ça lış -ma la rın ta nı tı mı na da yer ve ri le cek tir. Es ki den par -mak la sa yı la cak ka dar az olan bu in ce le me le rin sa yı sı gü nü müz de bir hay li art mış tır. Ye ni araş tır ma ve in ce le me eser le ri nin ta nı tım ve de ğer len dir me si ni ya pan ve ya eleş ti ren ya zı la ra der gi mi zin say fa la rı her za man açık ola cak tır. Önü müz de ki sa yı lar da Ye ni Türk Ede -bi ya tı araş tır ma cı la rı nın -bir -bir le ri nin araş tır ma la rın dan ha ber dar ola -bi le cek le ri sü rek li bir ile ti şim or ta mı kur mak da amaç la rı mı zın ara sın da dır.

Der gi de araş tır ma ve in ce le me ürü nü aka de mik ya zı la rın ya nı sı ra he nüz or -ta ya çık ma mış, bi rin ci el den ve si ka lar da ya yım la ma yı hedefliyoruz. Özel lik le Türk ede bi ya tı nın çe şit li dö nem le ri ve şah si yet le riy le il gi li ye ni bil gi ler ve ren mek tup lar ve ar şiv bel ge le ri der gi miz de yer bu la cak tır. İlk sa yı mız da ki ba zı ve si ka la ra bu çer çe ve de yer ve ril miş tir. Bu bö lüm de neş re di le cek bel ge ler, iş len miş, kıs men iş len miş ve ya ham mal ze me ola rak bu lu na cak tır. Bu he de fi be nim se yen der gi mi zin, bel ge le ri ih ti ya cı olan la rın hiz me ti ne sun ma iş le vi ni ye ri ne ge -ti re ce ği ni umu yo ruz.

Ye­ni­Türk­Ede­bi­ya­tı der gi si nin çık ma sı ve de vam lı lı ğı nı sür dür me si için ya

yı ne vi miz el bet te bü tün gü cü nü kul la na cak tır. An cak unut ma mak ge re kir ki böy -le bir der gi yi ya şa ta cak olan araş tır ma cı la rın des te ği dir. Der gi nin araş tır ma cı lar ta ra fın dan be nim sen me si ni di li yo ruz. Say fa la rı mız Ye ni Türk Ede bi ya tı ala nın da ça lı şan bü tün Tür ko log la ra açık tır.

Ya yı ne vi miz 1920 yı lın da Yah ya Ke mal’in ön cü lü ğün de çık ma ya baş la yan ve dö ne mi nin ön de ge len bü tün ede bi yat çı la rı nı top la yan Dergâh der gi si nin adı -nı ta şı mak ta dır. Bu çiz gi yi şim di de bir ede bi yat araş tır ma la rı der gi sin de de vam et tir me te şeb bü sün de yiz. Ye­ni­ Türk­ Ede­bi­ya­tı’na uzun bir ömür di ler ken Türk Ede bi ya tı araş tır ma la rın da vaz ge çil mez bir yer ka zan ma sı nı umu yor, ha yır lı ol -ma sı di le ğiy le ya yı na baş lı yo ruz.

DERGÂH YAYINLARI

YENİ­TÜRK­EDEBİYATI­DERGİSİ’NİN

YAYIN İLKELERİ

1. Ye­ni­Türk­Ede­bi­ya­tı der gi si, mo dern Türk ede bi ya tı ala nın da ya pı lan aka de mik ça lış ma la rın ya yım lan dı ğı ha kem li ve bi lim sel bir der gi dir. Der gi de araş tır ma ya da ya lı ma ka le, eleş ti ri; bel ge, ki tap ve der gi ta nı tı mı ma hi ye tin de ya zı lar ya -yım la nır. Der gi Güz ve Ba har dö ne min de ol mak üze re yıl da iki kez ya -yım la nır.

2. Der gi nin ya yın di li Türk çe’dir. Türk dün ya sın dan gön de ri len Türk şi ve ve leh çe le rin de ka le me alın mış ya zı lar ya yın ku ru lu ta ra fın dan Tür ki ye Türk çe -si ne ak ta rı la cak tır.

3. Ye­ni­Türk­Ede­bi­ya­tı’na gön de ri len ya zı lar da ha ön ce hiç bir yer de ya yım -lan ma mış ve ya ya yım -lan mak üze re ka bul edil me miş ol ma lı dır. Yük sek li san ve dok to ra tez le ri nin bir bö lü mü ve ya öze ti ya yım lan maz.

4. Gön de ri le cek ya zı la rın ba şın da Türk çe ve İn gi liz ce özet ler ile yi ne ay nı dil ler de en az üç ke li me lik anah tar ke li me le re yer ve ril me li dir.

5. Ye­ni­Türk­Ede­bi­ya­tı ha kem li bir der gi dir. Ge len ya zı lar, muh te va ve bi çim ba kı mın dan in ce len mek üze re bu ala nın uz ma nı iki ha ke me gön de ri le cek ve an -cak iki ha ke min ra po ru nun olum lu ol ma sı ha lin de ya yım la na -cak tır. Ra por lar dan bi ri nin olum lu di ğe ri nin olum suz ol ma sı ha lin de ya zı üçün cü ha ke me gön de ri le cek ve bu ra dan alı nan so nu ca gö re ya zı ya yım la na cak ya da ya yım lan ma ya cak tır. Gön de ri len ya zı la rın ki me ait ol du ğu ko nu sun da ha kem le re; ha kem le rin kim lik le ri ko nu sun da da ya zar la ra bil gi ve ril mez. Ha kem iki ay için de ra po ru nu ya -zıp gön der mez se, ya zı baş ka bir ha ke me gön de ri lir. Ya zar lar ha kem le rin is tek ve öne ri le ri ne uyar lar.

7. Ya zı lar, A4 ebadında 11 punto olarak 25 say fa yı geç me me li ve Ti mes New Ro man karakterinde iki ya na yas la for ma tıy la ya zıl ma lı dır.

8. Ya zar ad la rı ya zı yı or ta la ya cak şe kil de ol ma lı, so ya dın ta ma mı bü yük harf le ya zıl ma lı dır. Ya za ra ait bil gi ler (*) dip not işa re tiy le; un van, aka de mik ku -rum ve bö lüm sı ra la ma sıy la dip not ta gös te ril me li dir.

9. Me tin için de ge çen ki tap, der gi, ga ze te ad la rı ita lik; ma ka le, şi ir, hikâye vb. ya yın lar tır nak için de gös te ril me li dir.

10. Ya zı lar da atıf ta bu lu nu lan kay nak lar, alın tı dan son ra ve ya il gi li yer de pa ran tez için de ya za rın so ya dı, ese rin ya yın yı lı ve say fa nu ma ra sı şek lin de ve ril -me li dir. (Tan­pı­nar, 2007: s. 75)

11. Ya zı la rın so nun da ya rar la nı lan eser ler KAY NAK LAR baş lı ğı al tın da, ya zar la rın so ya dı sı ra sı na gö re al fa be tik ola rak di zil me li dir.

12. Der gi de im la bir li ği ni sağ la ya bil mek mak sa dıy la ya zı la rın im la sın da kü -çük de ği şik lik ler ya pılabi lir.

İÇİNDEKİLER

YAVUZ AKPINAR

Rusya Türklerinin Ortak Edebiyatından Söz Edilebilir Mi?

11

FATİH ANDI

Yakın Arkadaşlarının Tanıklığı Çerçevesinde Servet-i Fünûn Edebiyatının İki Kutbu:

Halid Ziya ve Tevfik Fikret

35

SABAHATTİN ÇAĞIN

Millî Edebiyattan Memleket Edebiyatına Üç Manifesto Şiir

47

FAZIL GÖKÇEK

Ahmet Mithat Efendi’nin Romanlarında Yerli Gayrimüslimlerin Alafrangalığı Meselesi

59

İNCİ ENGİNÜN

Aydaki Kadın’ın Kaynakları Üzerinde

69

HÜSEYİN HAŞİMLİ

Ahmet Haşim’in Eserleri ve Azerbaycan Edebî Muhiti

91

Ö. FARUK HUYUGÜZEL

Kıbrıs Türk Edebiyatı Araştırmalarına Genel Bir Bakış

101

ÖZLEM NEMUTLU

İsmail Gaspıralı’nın Roman ve Hikâyeleri

111

ORHAN OĞUZ

“Süleymaniye’de Bayram Sabahı” Şiirinde Medeniyetin Yansıması Olarak Mekân

125

ERSİN ÖZARSLAN

Ârif Nihat Asya’nın Şiirinde Mekân Olarak Edirne

135

CAFER ŞEN

Edebi Eserlerde Dil Deformasyonlarının Felsefi Temelleri

157

ALEV SINAR UĞURLU Âraf’ta Bir Millet:

Cengiz Dağcı’nın Romanlarında Savaşın Farklı Yüzleri

171

Abdullah Cevdet’ten Hüseyinzade Ali’ye Mektuplar ve Kartpostallar

Şerife Çağın

195

Hasan Sabri Ayvazof’un Hüseyinzade Ali’ye Mektupları

Ömer Özcan

233

FAZIL GÖKÇEK Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları

247

İNCİ ENGİNÜN Fatma Aliye, Enîn Romanı

251

HALEF NAS

Eşref: Bütün Eserleri / Bir Hiciv Ustası: Şair Eşref

253

SABAHATTİN ÇAĞIN Sami Paşazade Sezayi ve Eserleri

259 GÜLŞAH YETKİN Uzamın Poetikası 261 BELGELER KİTAPLAR