Adli TÝp BŸlteni
75
ADLÜ OTOPSÜLERDE KEMÜK ÜLÜÚÜNDE YAÞA BAÚLI
SELL†LARÜTE DEÚÜÞÜKLÜKLERÜ
Age-related changes of bone marrow cellularity in medicolegal autopsies
Elif †lker AKYILDIZ
1, Hilal AKI
2, Safa ‚ELÜK
3AkyÝldÝz E.†, AkÝ H, ‚elik S. Adli otopsilerde kemik iliÛinde yaßa baÛlÝ sellŸlarite deÛißiklikleri. Adli TÝp BŸlteni, 2003; 8 (3): 75-77.
1 Adli TÝp Kurumu, ÜSTANBUL
2 Üstanbul †niversitesi, Cerrahpaßa TÝp FakŸltesi, Patoloji Anabilim DalÝ, ÜSTANBUL 3 Üstanbul †niversitesi, Cerrahpaßa TÝp FakŸltesi, Adli TÝp Anabilim DalÝ, ÜSTANBUL
Geliß tarihi:18.02.2005 Kabul tarihi: 11.05.2005
…ZET
Kemik iliÛini deÛerlendirirken yaßa baÛlÝ izlenen normal sel-lŸlarite deÛißiklikleri bilmek šnemlidir. Bu •alÝßmada ilk de-kaddan sekizinci dekada kadar medikolegal otopsilerden alÝnan kemik iliÛi biyopsi šrneklerini histolojik olarak incelenmißtir. Yaßla birlikte yaÛ dokusu miktarÝnÝn arttÝÛÝ gšrŸldŸ.
Anahtar kelimeler:Kemik iliÛi, sellŸlarite, yaß
SUMMARY
Knowledge of the normal variations with aging of the bone marrow cellularity is essential for the interpretation of bone marrow features. We performed a histological study using bi-opsy samples of bone marrow obtained from medicolegal au-topsies ranging from first to eighth decades. As a matter of inc-reasing age, an incinc-reasing fat tissue fraction was observed.
Key words:Bone marrow, cellularity, aging.
GÜRÜÞ
Kemik iliÛi hematopoietik hŸcrelerden ve kemik iliÛi stromasÝndan olußan mezankimal kškenli bir doku olup yaÛ hŸcreleri, fibroblast benzeri (retikulum) hŸcreler, endotel hŸcreleri, osteoblastlar, osteoklastlar, stromal hŸcrelerden olußmaktadÝr (1).
Kemik iliÛi biyopsisi ile hematolojik hastalÝklar, me-tastatik tŸmšrler, infeksiyšz ve metabolik hastalÝklar saptanabilir (2). Kemik iliÛinin histolojik incelemesinde,
yeterli bir materyalde, ilk adÝm hematopoietik hŸcrele-rin yaÛ hŸcrelehŸcrele-rine oranÝnÝ saptamak, sellŸlariteyi belir-lemektir. Bu •alÝßmada, hematolojik hastalÝÛÝ olmayan, deÛißik yaß ve cinsiyetteki adli otopsi olgularÝnda kemik iliÛi sellŸlaritesininin deÛißkenliÛini araßtÝrmak ve kay-naklarda bu konuda belirtilen kemik iliÛi sellŸlarite oranlarÝ ile karßÝlaßtÝrmak ama•lanmÝßtÝr.
GERE‚ VE Y…NTEM
Adli TÝp Kurumu Morg Ühtisas dairesiÕnde otopsileri yapÝlan 76 adli olguda, kemik iliÛi biyopsi seti ile spina iliaka anteriordan bilateral kemik iliÛi biyopsisi alÝndÝ. %10 formalin i•inde tespit edildikten sonra formik asit i•inde bekletilen kemik ilikleri doku takibi sonrasÝnda parafin bloklara gšmŸldŸ, alÝnan 4 mikron kalÝnlÝÛÝnda kesitler Hematoksilen ÐEozin (H&E) boyasÝ ile boyana-rak ÝßÝk mikroskobunda incelendi.
‚alÝßÝlan olgularda ateßli silah yaralanmasÝ, asÝ, delici kesici alet yaralanmasÝ, suda boÛulma, yŸksekten dŸßme, trafik kazasÝ, darp, boyna basÝ gibi šlŸm nedenleri mev-cut olup hi•biri hastanede tedavi gšrmemißti, ayrÝca kro-nik bir hastalÝk saptanmamÝßtÝ.
SaÛ ve sol iliak kemikden alÝnan šrneklerde hematopoie-tik hŸcre/yaÛ oranÝ belirlendi, her olgu i•in saÛ ve soldan alÝnan biyopsilerin hŸcre deÛerinin ortalamasÝ hesaplandÝ.
BULGULAR
OlgularÝn toplam sayÝsÝ 76 olup 57Õsi erkek, 19Õu ka-dÝndÝ. Dekada gšre ortalama sellŸlarite deÛerleri Grafik 1Õde gšsterildi. KadÝn ve erkek olgularda aynÝ yaß grupla-rÝ i•inde yapÝlan karßÝlaßtÝrmalarda fark izlenmedi. En yŸksek sellŸlarite ilk dekadda, en dŸßŸk sellŸlarite yedin-ci ve sekizinyedin-ci dekadlarda gšrŸldŸ (Resim 1 ve 2).
BazÝ olgularda saÛ ve sol iliak kemikden alÝnan šrnek-lerde sellŸlarite a•ÝsÝndan belirgin farklÝlÝk mevcuttu.
TARTIÞMA
Kemik iliÛi biyopsisi hematolojik hastalÝklarÝn tanÝsÝ ve tedavi gšren hastalarÝn takibinde gerekli olan bir tet-kikdir (1-3). Bu deÛerlendirmenin ilk basamaÛÝ sellŸlari-te sellŸlari-tespitidir. Ancak kemik iliÛi sellŸlarisellŸlari-tesi yaßa gšre farklÝlÝklar gšstermekte ve hematopoietik hŸcrelerin ye-rini yaß ilerledik•e yaÛ dokusu almaktadÝr. Bu nedenle hiposellŸlarite ya da hipersellŸlarite deÛerlendirmesini yapmadan šnce o yaß grubu i•in normal deÛerleri bilmek gereklidir. DeÛißik yaß gruplarÝnda yapÝlan •alÝßmalarda, sellŸlaritenin ilk 3 dekadda giderek dŸßtŸÛŸ, daha sonra yedinci dekada kadar stabil kaldÝÛÝ ve sonra tekrar dŸßŸ-ße ge•tiÛi bildirilmektedir (4). DoÛumda sellŸlarite %100 iken 18 ay-11 yaß arasÝ •ocuklarda %35 ile %80 arasÝnda deÛißir, normal yetißkinde sellŸlarite %30-70 arasÝnda de-Ûißmektedir, %25 ve altÝ deÛerler hiposellŸlarite, %75 ve ŸstŸ deÛerler ise hipersellŸlarite olarak deÛerlendirilmek-tedir. Ancak 70 yaß ve sonrasÝ i•in sellŸlaritenin %25 ol-masÝ normal kabul edilmekte, hiposellŸler olarak yo-rumlanmamaktadÝr (5).
‚alÝßmamÝzdaki bu bulgular kaynak bilgileri ile
uyum-luydu. En yŸksek sellŸlarite ilk dekadda izlendi, daha sonra hÝzlÝ bir dŸßŸß gšsteren sellŸlaritenin altÝncÝ deka-da kadeka-dar stabil kaldÝÛÝ deka-daha sonra tekrar azalmaya baßla-dÝÛÝ gšrŸldŸ.
AynÝ yaßtaki kißilerde sellŸlaritede belirgin farklÝlÝklar gšrŸlebilmektedir (2). Bizim olgularÝmÝzda da aynÝ de-kadda olan kißilerde olduk•a farklÝ sonu•lar alÝndÝ. …rne-Ûin 20-29 yaß arasÝ kißilerin bazÝlarÝnda hematopoietik hŸcre/yaÛ oranÝ 80/20 iken bazÝlarÝnda bu oran 35/65 olarak bulundu.
Kemik iliÛi sellŸlaritesi biyopsinin yapÝldÝÛÝ kemiÛe ve kemik iliÛi i•inde hangi alandan alÝndÝÛÝna gšre de deÛi-ßiklik gšsterebilmektedir (1). Üleri yaß grubunda yaÛ do-kusu en •ok femoral kemikte izlenir, bunu vertebral ve sternal kemik izler (6). Üliak kemik tŸm kemik iliÛi sellŸ-laritesi hakkÝnda fikir verebilmektedir, ancak ilik boßlu-Ûu i•inde hematopoietik hŸcreler eßit daÛÝlmamÝßtÝr, kor-tekse yakÝn alanlar derin alanlara gšre daha hiposellŸler-dir (2). Bu nedenle aynÝ kißide saÛ ve soldan alÝnan kemik iliÛi biyopsilerinde bazen belirgin farklÝlÝklar gšrŸlebilir. OlgularÝmÝzÝn 10Õunda saÛ ve sol iliak kemik iliÛi sellŸla-ritesinde belirgin farklÝlÝk saptandÝ. Bu nedenle sellŸlari-te hastanÝn kliniÛini a•Ýklayamayacak kadar beklenen-den farklÝ ise karßÝ taraftan da biyopsi alÝnmalÝ ve tekrar deÛerlendirilmelidir.
KAYNAKLAR
1. Naeim F, Nimer S. Bone marrow structure and function. Pathology of Bone Marrow, ed. Naeim F, Igaku-shoin, Tokyo, 1992;1-2.
Cilt 8, SayÝ 3, 2003
76
Resim 1. Birinci dekaddaki olguya ait kemik iliÛi biyopsisi, HEx400.
Resim 2. Ükinci dekaddaki olguya ait kemik iliÛi biyopsisi, HEx200.
2. McKenna RW, Maiese RL, Kroft SH. Disorders of bone marrow. Diagnostic Surgical Pathology, ed.Sternberg SS, 3rd ed., Lippincott Williams & Wilkins, Philadelphia,1999;651-654.
3. Rothstein G. Origin and development of the blood and blood-forming tissues. WintrobeÕs Clinical Hematology, ed. Lee RG, Bithell TC, Foerster J, Athens JW, Lukens JN, 8th ed., Lea&Febiger, Philadelphia, 1993; 66-67.
4. Takafumi O, Kitagawa M, Hirokawa K. Age-related changes of human bone marrow, a histometric es-timation of proliferative cells, apoptotic cells, T cells, B cells and macrophages. Mechanism of ageing and Development 2000;1-3: 57-68.
5. Wickramasinghe SN, McCullough J. Normal bone marrow cells, development cytology and ultrastruc-ture. Blood and Bone Marrow Pathology, Churchill Livingstone, Chine, 2000; 24.
6. Custer RP, Ahlfeldt FE. Studies on structure and functions of bone marrow. J. Lab.Clin. Med 1932; 17: 960-962.
Ületißim adresi:
Dr. Elif †lker AKYILDIZ Adli TÝp Kurumu Ð Üstanbul Tel: 0212 5850660
Cep: 05324680758
E-posta: ulker33@yahoo.com
Adli TÝp BŸlteni
