Ne dediler?

SANAT DERGİSİ

Sabahattin Eyu

dünyadan gider olduk

lanlara selâm olsun...”

H A F T A N I N S A N A T T A K V İ M İ

GÖSTERİ

• Am erikan Kültür M e rke ­ zi bugün saat 1 8 .0 0 'd e "D ü n y a A jle ji"„ v ç "Am e rikan G ö rü n tü le ri" adlı iki ayrı slayd gösterisi sunacak. A m erikalı fotoğrafçı, filim ya pım cısı, yazar ve yönet - men Harvey Llo yd'un sla yd - larından oluşan gösteri 29 ocak 18.00 ve 31 ocak 0 9.. 3 0 'd a tekrarlanacak. • Yönetmen Joseph Losey- in geçen y ıl Cannes Filim Ş e n liğ i'n d e b irin c ilik ödülü kazanan yapıtı " A ra b u lu ­ cu " yarın saat 21.3 0 'd a Tür­ k iy e 'd e ilk kez olarak, Si - nematek'te gösterilecek. • D ile k Bale Dershanesi öğ­ rencilerinden oluşan "G e n ç ­ lik Bale Topluluğu" 29 o - cakta Kent Tiyatrosu 'nda bir resital verecek.

• Türk-A lm an Kültür M e r ­ kezi "O p e ra Filimler! Şen - liğ i"n i sürdürüyor. Bugün saat 2 0 .0 0 'd e "N ü m b e rg li Usta Ş a rk ıcıla r" ın birinci bölümü yarın da İkin ci bö­ lümü sunulacak. 29 ve 31 ocakta tekrarlanacak göste­ rilerin yeri Işık Lisesi. • İtalyan Kültür M e rke zi 31 ocakta saat 18.00 ve 21,00'd e Enrico M a ria Sa - lerno'nun "İsim siz Venedik­ li" adlı film ini sunacak. Fi - limin başrollerinde Florinda Bol kan ve Tony Musante oy­ nuyorlar.

• T ürk-italyan Kültür ve Dostluk Cem iyeti A nkaralı sinemaseverlere 31 ocakta "So sye tik Roma" adlı yapıtı sunacak. C a rlo L iz z a n i' nin yönettiği, V ittorio Caprioli ve Virna L isi'n in rol a ld ığı filim saat 18.00 ve 21.00'de iki kez gösterilecek. • A nkara Alm an Kültür M e r­ kezi 29 ocak saat 2 0 .3 0 ' da G e o rg M o orse 'u n "S o k a k t a Bulunan Ç o cu k " adlı fîlim i- ni sunacak.

TİYATRO

• İstanbul Belediyesi Şehir Tiyatroları önümüzdeki ay içinde "H ile ve Se vg i" adlı yeni bir oyuna başlayacak. Kemal Be kir'in yö n e ttiği o - yunda Bilge Zobu, Samiye

Hün, Candan Teksoy, D o ­ ğan Ba vli, Erhan D illig il, Argun K ın a l, Ersan Uysal ve A le v G ü rza p rolleri pay­

laşıyorlar.

• G ö n ü l Ü lk ü - G azanfer Özccin Topluluğu 31 ocakta "K a rım G ene Doğurdu" adlı bir komedi sahne ley ece k.ÜI- kü Tam er'in uyarladığı o y u - nu Ç etin i pekkaya yönetiyor.

• A li Poyrazoğlu Tiyatro­ su 30 ocaktan itibaren "H a k ­ kımı Ver H a k k ı"n ın y a n ın ­ da "K e le b e k " adlı ikinci bir oyun daha sunacak. John F ow les'in ya zd ığ ı Haldun Dorm en'in fürkçeleştirdiği oyunu Poyrazoğlu yönetiyor. A li Poyrazoğlu, Işık Yener- su ve A lp a y Iz e r'în oynadı­ ğı "K e le b e k "in dekorlarını A rto Berberyan hazırlıyor.

SERGİLER

• Yapı ve Kredi Bankası,1'- nın K a d ıkö y'd e "K ü ltü r ve Sanat H izm etleri" çerçeve­ sinde düzenlediği sergiler­ den sekizincisi "H a lk Sa - nallarında E l" k o n u lu .A d a - pazarlı G rup 5 üyelerinden Müm taz Ertürel ve Hüsnü G ü rse l'in fotoğraflarından oluşan sergi 3 şubatta kapa­ nacak.

• Ressam Nedim Günsür Taksim Sanat G a le risi ‘ nde bugün bir sergi açacak. Sa ­ natçının çeşitli dönem ç a ­ lışmalarını yansıtansergi 8 şubatta kapanacak.

• Beyoğlu Şehir G a le r is in ­ de yarın iki sergi yer alacak, ¡no ve Jak Arditty kardeş - ler resim çalışm alarını, A y ­ sın Uğur Kezer de desenli şi­

irlerini 9 şubata kadar ser - gile ye ce kle r.

• Ressam Handan Bilgütay yarın Beyoğlu O lgunlaşm a Enstitüsü'nde bir sergi a ç a - cak. Sanatçının son çalışma­ larından oluşan sergi 16 şu - bata kadar sürecek.

KONSER

• Günüm üzün ünlü gita -ı rîstlerinden V e ne zue lla lı A lîr îo D ia z ,2 8 ve 29 ocak saat 2 0 . 3 0 'd a ,M a k sim sa­ lonunda ayrı programla iki resital verdcek.istanbul Dev­ let O pera ve B ale si'nin dü­ zenlediği konserlerde sanat­ çı R od rig o,A lb en iz, Bach , Sca rla tti,So r,H ayd n , Fres - coba I d i, Torroba, De Fa I la , V illa Lobos ve T u rin a 'n ın e - serlerini seslendirecek. • İstanbul Devlet Opera ve Balesi M ü z ik Kulübü bu­ günkü konserini İstanbul Eği­ tim Enstitüsü M ü z ik Bölü - müne a yırdı. Saat 1 8 .3 0 'd a başlayacak konserde C em a- lettin G ö b e le z 'in yönete­ ceği Y a y lı Ç a lg ıla r Orkest­ rası,Ekrem Zeki Un, Bach ve C o re lli'n in yapıtlarını seslendi recekvSelahattîn Ev­ ci l'in yöneteceği koroya da piyanist Fuat Rutkay ve s o ­ list alto solo İ .O ka ta n ile bas solo Mustafa İktu katı­ lacaklar.

• Ünlü İtalyan gitaristi Massim o Gasbarroni bugün saat 2 1 .0 0 'de, i falyan Kül­ tür M e rk e zi'n d e bir konser ve recek.İta lya n Konserva - fuarının ilk gitar m ezunla­ rından olan sanatçı konse - rinde 18. ve 19.y ü zy ıl (Rort- c a ll i, Sor ,Tedesco, Lobos , Tasm an,Turina,Albeniz)m ü- ziklerinden derlenmiş bir program sunacak.

• Devlet Konser S a lo n u n ­ da bugün saat 2 0 . 30'd a A n ­ karalI müzikseverler p iy a ­ nist M ic h e l Berof'u dinleye­ cekler. Jean Perisson'un y ö ­ neteceği Cumhurbaşkanıı - ğı Senfoni O rkestrasının eş­

lik edeceği konserinde sa­ natçı M o za rt, Prokofiev ve Debussy'nîn eserlerini ses - lendirecek. Konser yarın sa­ at 15.3 0'd a tekrarlanacak.

Seramik ve Metal

İşleri Yarışması

sonuçlandı

Akbank'ın yaratıcı gücii teşvik amacıyla düzenlediği ya rışm aların 7. si olan Seramik ve Metal İşle ri Yarışm ası'na gelen çok çeşitli e s e r le r a r a ­ sından, Seramik 1. ö d ü lü (I0. 000.- T L ) Belma Diren, 2 .ö - dülü (5. 000.- T L ) Güngör Gü- ner, 3. ödülü (3 .0 0 0 .-T L ) E r­ dinç Bakla, L 000'er lira lık 3 mansiyonu da Alaaddin Ç e lik , M eral Tandırlı, Oktay Aka kazandılar. Metal 1. ödülünü (10. 000.- T L ) Betül Aydıner.E, ödülü (5. 000. - T L ) Şara Y a zı­ cı, 3. ödülü (3. 000.-T L )Ö z e r Kabaş, L 000'er lira lık 3 man­ siyonu da Çelik Erengezgin , Suat Üstün, Taner Aydınel ka­ zandılar.

Yarışmanın jü risi, Güzel Sanatlar Akademisi Seramik Bölümünden Prof. İsmail Hak­ kı Oygar, Prof. Sadi Diren, Tat biki Güzel Sanatlar Yüksek Okulu Seramik Bölümünden Hakkı İzet, Jale Yılmabaşar , Seramik sanatçısı Füreya Ko­ ra l, Seramik Endüstrisi Mü­ m essilleri olarak da Nejat Ec zacıbaşı ve İbrahim Bodur' dan kurulu idi.

Ödül kazanan e s e rle r 31. Ocak. 1973 Çarşamba günün­ den itibaren 10 gün müddetle

Akbank'ın Fındıklı'daki Umum Müdürlük binasında sergilene çektir.

Bursada Sinema

Klübü kuruldu

Bursa sinemalarında ya - bancı filim lerin kısaltıla - rak gösterilm esi üzerine, s i­ nema s e v e rle r b ir " Sinema Klübü" kurdular.

Özel gösteriler düzenleye­ cek olan Bursa Sinema Derne­ ği sinemalarda eksik olarak oynatılan filim le r! sunacak. Bursa Sinema Derneği Yönet­ meni Kenan Kolukısa, amaç - larının "Ü yelere kaliteli, sa­ nat değeri olan ve sinemacı­ la r tarafındankesilmemiş f i - lim le ri göstermek, ilerde bir sinema açarak, üyelerin dı­ şında halka da gösteriler yap­ mak" olduğunu açıkladı.

S . E Y U B O Ğ L U

Klasiklerin kazandırılmasında, Köy Enstitülerinin

kuruluşunda önemli rol oynadı. Türkiye'ye özgün

bir hümanizmanın temellerini atmağa çalıştı.

Türk Kültür ve düşün haya­ tı ,13 ocak cumartesi günü bü­ yük bir insanını kaybetti. E İli - den fazla te lif ve çeviri eser veren, belgesel filmler h a zırla ­ ya n ,kla sik le rin kazandırılm a - sın d a ,K ö y Enstitülerinin kuru­ luşunda önemli rol oynayan,Tür k iy e 'y e jözgün bir hümanizma- nın temellerini atmdğa çalışan Sabahattin Eyuboğlu bir kalp krizi sonunda 63 yaşında ara­ mızdan ayrı İdi. Beraber çalış - m ayı,beraber yaratmayı, bera­ ber eğlenmeyi severdi. Dostları en iyi dostlarından yoksun k a l­ dılar.İşte bu dostlardan biri o - lan A zra Erhat ,Sabahatti n Eyub- o ğlu'nu a n la tıy o r:

Sabahattin Eyuboğlu 1909 yılının bir şubat günü Trabzon ilinin bir kazasında doğar. Ba­ bası Rahmi B ey'd ir, anası Lütfiye. Beş kardeşin büyüğü­ dür: Bedri Rahmi, Nezahat, Muallâ ve Mustafa'nın ağabey­ le ri. Rahmi Bey batı düşünce­ sine açık, namuslu, erdem li bir aydındır, oğluna Rousse - au'yu, V oltalre'itan ıtır. Lü t­ fiye hanım Anadolu toprağının mayası ile yuğrulmuş, sesi sözü ile dillenmiş güçlü bir anadır, Yunus'un ilahileriyle, ninniler beşiğini. Büyür Sa - bahattin, daha on iki yaşına gelmeden yük yüklenir, sorum­ luluk a lır, Rahmi Bey İstiklal Savaşı'nda savaşırken ordan oraya göçmek zorunda kalan ailesine destek olur. L iseyi bi­ t ir ir , Fransızca öğrenmiştir, Atatürk'ün Avrupa'ya okuma­ ya gönderdiği ilk grup öğrenci arasındadır: Dijon üniversi - tesinde okumaya gid er.B ir yıl geçm ez, yanına kardeşi B ed - r i'y i ça ğ ırır, bursu paylaşa - cak, Bedri'nin ressam olarak yetişmesini sağlayacaktır. Paylaşmak, hep başkasın^ verm ek, herkesin ağabeyi ol7 mak, aydınlık, sevinç ve mut­ luluk saçmaktır karakteri.

İstanbul'a g e lir, Edebiyat Fakültesi 'nde Prof. Leo Spit - zer'in doçenti olur, dersle — rini Türkçe'ye ç e v irir batı dür şüncesi ile , her varlıktan üs­ tün tuttuğu yurdu arasında köprü kurmak görevine koyu - lur. Atatürk devrim leriyle Türkiye'nin aydınlığa ve mut­ luluğa kavuşacağına inanmak­ tadır. Var gücüyle bu amacı gerçekleştirm eye koyulur. "İnsan" dergisinin kurucula - nndandır. Y a zıla r y a z a r , Türkiye'nin insanına uyan y e r­ li ve özgün b ir hümanizma'- nın tem ellerini atmak çabası-- na g iriş ir. Talim Terbiye üyesi olur, Atatürkçülük ışı - ğmda öğretim ve eğitim e yön

verm ek, bu yönü sağlam bir bilgi tabanına oturtmak için Tercüme Bürosu'nda Nurul- lah Ataç'la birlikte çalışmaya başlar. Haşan  li Y ü cel'in sağ koludur. Tem el bilgi ve kültür eserlerin i kapsayan klasikler listesi hazırlanır. Tercüme işine koyulunun "T ercü m e" diye b ird ergi ç ı­ k a rılır. Öyle bir ç a lış ılır k i, böylesinl oldum olasıya g ö r­ m em iştir Türkiye. Haftanın her günü ve her gecesi çeviri yapılır, tek tek ya da toplu­ ca, salı günleri Tercüme Bü­ rosu'nda toplanılır, yapılmış ve yapılacak ç e v irile r tartı - ş ılır , terim ler, ilk eler sap - tanır, perşembe günleri P l a - ton, pazar günleri M olière, cuma g eceleri M usset... Çe - v lr ile r , e s e rle r, kitaplar ro­ tatif makinesinden geçerce - sine b asılır, dağılır, yayılır. Yüz, beş yüz, b in ... Haşan  li mekik dokur hükümetle Tercüme Bürosu arasında,da- ha, daha çok kitap ister. Ka­ rınca yuvasıdır Ankara, taşı­ nan besiler dünya insanlık dü­ şüncesinin en p ırıltılı İncile - ri.

O sıra Haşan Ali'nin yanı başında bir fener daha aydın­ lanır: İsm ail Hakkı Tonguç. İ- y i, bunca kültür ürünü depo - lanmaktadır, ama kime

dağı-tılacak bu besinler? Soru - nun cevabını Atatürk verm iş­ tir : bu yurdun fedakar hiz - metkârı, asıl efendisi Türk köylüsüne. Türkiye'nin tek anlamlı, verim li ve tutarlı çabası başlar o zaman. Köy Enstitüleri kurulur. Sabahat­ tin Eyuboğlu Tonguç'un yanı başında küreğe, çapaya sarı - lir . Nerden vakit bulur, nasıl başarır? Talim T erb iye,T er­ cüme Bürosu, v ız ır v ız ır te r­ cüme derken, bir yandan da haftanın birkaç gününü Hasan- oğlan Köy Enstitüsü'nde g e ­ ç irir. Tiyatrolar kurulur, k i- taplıklar a ç ılır, heykeller di­ k ilir Hasanoğlan'da, cumar - tesi geceleri Türkiye'nin dört bir yanından çınlayan türkü - le r , oyunlar, şenliklerle co­ şar Ankara'nın kıraç toprak­ ları. Köy çocukları, kafaları traşlı öğrenciler dünyanın hiç­ bir üniversitesinde görü lm e­ dik, bilgiye susamış, bilimin onur ve erdemini yüklenmiş k işiler olarak dikilir karşı - miza. Şiir, hikaye, roman, dergi, hamarat e lle rle su la­ nan bozkır gibi yeşerm eye koyulur Hasanoğlan'da.Gider, bakar, şaşarız: Platon orada canlanmış, Apollonorada ko­ nak kurmuş. D iller orada dil­ leniyor, müzikler orada u- yumlanıp yankılanıyor. İnsan­

oğlu mutlu, geleceğe açık, im ece içinde ça lışıyor, im e - ce içinde seviyor, seviniyor ve aydınlanıp saçıyor insan­ lık ülküsünü geçmişten g e le ­ ceğe.

Sonra b ir kesinti, bir y ı ­ kılış. Saat duruyor birdenbi­ re. Ama Sabahattin Eyuboğlu durmuyor. Ankara'dan İstan­ bul'a, köy çocuklarından dost çevresine, oradan oraya taşı­ yor gene aydınlık meşalesini. Türkiye'nin topraklarında ve denizlerinde, nerde olursa olsun inanıyor bu ışığın sön- meyip ortalığı aydınlatacağı - na bugün, yarın ve her z a ­ man. İşte burada Sabahattin Eyuboğlu'nun ömrünün son dönemi başlar.

Ç eviri çabalarım sürdü­ rür: Batı düşüncesinin inşa - na en ya ra rlı, insan onurunu, en iyi dile getiren, insanı in - san olarak en e lv e riş li e s e r ­ le r i hangileriyse, onları a - paydın, herkesçe anlaşılır,o- kunur, s e v ilir bir halk d iliy ­ le, Türkçemizin hiçbir za­ man erişem ediği b ir açıklık, bir tutarlık ve b ir güzellikle aktarıyor, kazandırıyor bize Platon, Montaigne, La Fonta- ine, Shakespeare, Rousseau, Öm erH ayyam , Eyuboğlu'nun kalemi altında b ir canlanıyor ki, kendi dillerinde erişem e­ dikleri bir anlam zenginli - ğine kavuşuyorlar. Yunan kla­ sik leri, tragedyalar, tiyatro yapıtları, romanlar, atasöz­ le r i, deyim ler, binbir d iya ­ rın masal ve türküleri, hepsi Türkçe Unlüyor.

Sabahattin Eyuboğlu bilgi ve'bilim in yalnız insanın mut­ luluğuna yarayanının gerçekli­ ğine inanır. Onun içindir ki kitapta kalmak istem em iş, a- sıl çabasını canlı araçlarla in­ sana seslenmeye harcamış - tır. Büyük halk topluluklarına değinen sinemayı bu araçlar­ dan b iri yaparak, Anadoluhun eşsiz kültür hâzinelerini film yoluyla tanıtmaya g irişin Sonsuz güçlüklere katlanarak çevirdiği belgesel film le r ge­ leceğe çevrik b irer anıttır. Dar ve k ısır üniversite çev - resinden çıkıp da bütün Türk milletinin gözü önüne s erile - çekleri zaman bu film le r E - yuboğlu'nun Türk kültürüne hizmetini daha da b elirgin b ir hale getirecektir.

Sabahattin Eyuboğlu bunun­ la da yetinmez, her gün, her an dostluğunun engin çerçeve­ si içine aldığı, evinin açık ka­ pısından iç e ri giren y e rli ya - bancı her insana bir armağan vermek ister. Her dem dö - nen renk renk fırıldakları,

kr-(Devamı 14. sayfada)

S.Eyuboglu

11 te lif, 59

ç e viri eser

11 belgesel

film b ıraktı

Eserlerinden bir kısmı. Aristophanes 'ten Hayya.m 'a, Montaigne, Shakespeare, M o ­ lière, La Fontaine 'den Rousseau ile F la u bert'e, daha sonra R u s s e l'e varan bir kül - tür zinciri, sonra eski çağlardan başlayıp Yunus'a, Karacaoğlan'a, Türk minyatür sanatına uzanan bir Anadolu sevgisi.

M illi Eğitim Bakanlığı Tercüme Bürosun'daki ça­ lışmaları, Köy Enstitüle­ rini kurma yolunda Ton - guç 'la beraber çabaları Sa­

nat Tarihi Profesörlüğü ya­ nında Sabahattin Eyuboğlu, II telif 59 çeviri eser ve r­ miş, II belgesel film ç e ­ virm iştir. Bunların büyük bir kısmı ortak çalışma - lardır. Yaşar Kem alle be­ raber hazırladığı "Halk Sa­ natları A n tolojisi" ile A z - ra Erhat ve Vedat Günyol '- la beraber yaptıkları Ra - bêlais 'nin "Gargantua"çe - virisi son ve yayınlanmış halde göremediği e s e r le r ­ dir.

TELİF ESERLERİ

"Avrupa Resminde Gerçek Duygusu" . (M .Ş. İpşiroğlu ile ). İ. Ü. Ed. Fak. Yayınları 1953. "Fatih AlbUmüne B ir Ba­ k ış". (M. Ş. İpşiroğlu ile ). İ. Ü .E .F . 1955. "Sur TAlbumdu Conquérant". (Yukardakinin fransızcası). l955."Saklı K ili­ s e ". (M. Ş. İpşiroğlu ile' TUrk- çe-F ran sızca) İ. U. E. F. 1957. "Turquie: Miniatures Ancien­ nes". (M. Ş. İpşiroğlu ile ). UNESCO Yayınları, 196İ. ’ Şi­ ir le Fransızca". Çan Yayın - la n , 1964. "M avi ve Kara ". Çan Yayınları, 1967. "Yunus E m re’ye Sel&m". Çan Yayın­ la r ı, 1966. "Yunus E m re". Cem Yayınevi; 1971,1972"Pa- ris Mektupları". V arlık, 1947- 1948 (seri yazılar). "Ş iirin Y ap ısı". Yeni Ufuklar, 1957 (seri yazıla r). " L ’ Architec - türe Religieuse Turque. La Revue des Voyages. "

©

Y a zı yazdığı d e r g ile r :İn ­ san, Tercüm e Mecmuasr,Yap­ rak, Varlık, Yeni Ufuklar , Ülkü, Forum,

Y a zı yazdığı gazeteler: Tan, Cumhuriyet, Ulus.

DENEME

Eflatun: "Kleitophon", Hip- parkhos", "L y s is " dialogları. Rem zi. 1960. "Şölen" (A. E r ­ hat ile ), Rem zi, 1961 ve 1972. "D evlet" (M. A. Cimcoz ile ). Rem zi, 1958 ve 1971.Türk Dil Kurumu Ödülü 1958.

Montaigne: "D enem eler". 1.2. baskılar M. E. B. 1947, 1964. 3.4 .5 . baskılar- Cem Yayınevi, 1970, 1971, 1872.

Plutarkhos : "Lykurgos’un Hayatı". (V. Günyol ile ). Çan Yayın ları, 1967.

Thomas M ore: "Ütopya " , (V. Günyol ve M. Urgan ile). Çan Yayınları, 1968.

J.J. Rousseau: " İlim ler

ve Sanatlar Hakkında Nutuk". M. E .B . "B ilim le r ve Sanat - la r Üstüne Söylev ve Seçme Düşünceler". Cem Yayın evi, 1970.

Çalışma odasından bir kö­ şe: Ortada satranç oyna - dığı masa.

G. Babeuf: "D evrim Y a z ı­ la r ı". Çan Yayınları 1964.

J .P . Sartre: "Ç a ğ ım ız ın

G erçek leri". (V. Günyol ile). Çan Yayınları, 1961.

A. Camus: "D enem eler". (V. Günyol ile). Çan Yayınla­ rı, 1960. "D enem eler ve B ir Alman Dosta Mektuplar". (V . Günyol ile ). Çan Yayınları, 1965.

B. Russell :"Dünyamızın So­ runları". (V. Günyol ile). Çan Yayınları, 1962. "Dünyamızın Sorunları Üstüne Düşünceler" Cem Yayınevi, 1972.

A. Einstein: "Dünyamıza Bakış". (V. Günyol ve A. E r ­ hat ile ) Çan Yayınları, 1965.

A. Malraux: "TuranYolu". Çan Yayınları, 1965.

V ercors: "İnsan ve İnsan­ la r ". (A.Erhat ve V. Günyol ile ). Çan Yayınları 1965.

E. R. Curtius : "Fransa Üs­ tüne Deneme". İ. Ü. Ed. Fak. 1953.

Po-litika Sorunları". (V. Günyol i - le). Çan Yayın ları, 1968.

G . Bouthoul: "P o litik a S a ­ natı". (V. Günyol ile ). Çan Yayınları, 1967.

Paul V a léry: "Bugünkü Dünyaya Bakış" (V.Günyol ile) Çan Yayın ları, 1972.

ROMAN

H. M e lv ille : "Moby Dick." (M. Urgan ile ). M. E .B . 1964. Cem Yayınevi (baskıda)

G. Duhamel: "G ece Y a rıs ı İtir a fı". (S. K. Yetkin ile) Rem­ zi; 1943, 44 ve 71. " Sala -vin'in Ruznâmesi" (S. K. Y e t­

kin ile ). R em zi, 1943. Gonçarov: "O blom ov",(E . Güney ile ) M. E .B . 1945,1946, 1948. 2. baskı Kök Y a yın la ­ rı 1967.

Carlo L evi: "İsa Bu Köye U ğram adı." R em zi, 1960.

G. Flaubert: "E rm iş A n - tonius ve Şeytan". Cem Y a ­ yınevi, 1970.

J. Romains: "D irilen Şe - h ir". Ataç Yayınları, 1961.

ŞİİR

Öm er Hayyam: "Dörtlük - 1er". Çan Yayınları, 196L Cem Yayınevi , 1969, Cem Yayıne­ vi, 1971.

La Fontaine: "M a sa lla r" . R em zi, 1960, Cem Yayınevi, 1969.

J. P ré v e rt: "Ş iir le r ". Çan Yayınları, 1963.

Türkçeden fransızcaya : Melih Cevdet Anday, "U lysse bras attachés" P oesie Club UNESCO, 1970.

TİYATRO

Aristophanes: "Eşek A r ı­ la rı".R e m zi, 1966. " Lysis - trata".(A.E rhat ile). Rem zi , 1966. "K u şlar". (A.Erhat ile ). R em zi, 1966.

Aiskhylos: "Z in c ire Vu­ rulmuş Prometheus". (A. E r­ hat ile). B ilgi Yayınları, 1968. Euripides: "Bakkhalar " . M. E .B . 1944.

Shakespeare: "H am let". . Rem zi, 1965. "Macbeth11967. "Julius Caesar". Remzi 1966. "Antonius ve Kleopatra " . Rem zi, 1967. "AtinalI Timon". Rem zi 1968. "T roilu s v e K r e s - sida". (M. Urgan ile ). M.E.B. 1956.

M olière: "Kadınlar M e k ­ tebi". M. E .B . 1941. " K a d ın ­ la r Mektebinin Tenkidi". M . E .B . 1944. "C im r i". Rem zi, 1961 ve 1968.

A. de Musset: "Yap da Söy­ lem e". M. E .B . 1943. "D o n

Juan'ın Sabahı. " M E. B. 1943 . "Şamdancı". (B. Tuncel i l e ) . M. E .B . 1959, 1962. "M a ria n - ne'ın K albi". (B. Tuncel ile ) M. E .B . 1959, 1962.

M aeterlinck: "E vin İç i" , M. E .B . 2. baskı. 1958.

H. Duvernois: "Y a ln ız ". M. E. B. 1940.

M arcel Aym é: "B aşkası­ nın K e lle s i". Çan Yayınları, 1962.

Gogol: "Ölü Canlar". (Me­ lih Cevdet Anday ıle).(A dapt. Adamov). E lif Yayınları , 1962. J. Renard: "H oroz İbiği— A yrılm ak". M. E .B .

Thomas W oolf: "Bu Me - lek Satılık D eğil". (V. Günyol ile ). (Basılmadı).

Arthur M ille r: "Cadı Ka - zam ". (V. Günyol ile).M . E .R

Benedetti: "Otuz Saniyelik A şk". (V. Günyol ile ) (Basıl - madı).

Labiche: "C élim a re". (Ba­ sılmadı).

Kafka: "Duruşma". (Gide- Barrault adapt). Çan Yayın - la n , 1963.

BELGESEL FİLMLERİ İstanbul Üniversitesi Film M erkezi'nde çevrilm iştir. M . Ş. İpşiroğlu ve A. Albek ile : 1957 ile 1972 y ılla rı arasında: "H itit Güneşi". (Berlin Film Festivali'nde gümüş madal­ ya kazandı) "Siyah Kalem ", "Karanlıkta R enkler", "Ana - dolu'da Roma M ozaik leri", "Nem rut Dağı T a n rıla rı" "A - na Tanrıça" "Anadolu Y olla - r ı" , "Eski Antalya'nın Sula­ r ı " , "Surnâme", "K a r a g ö z '- ün Dünyası", (Madrid'de Gü­ müş Kuğu Ödülünü aldı) Ecza- cıbaşı Kültür Filmlerinden- Şakir Eczacıbaşı ile : "Y a şa ­ mak İçin".

SABAHATTİN EYUBOĞLU ÇİÇEKLEMESİ

NE GÜZEL YERDE DURDUN, NE GÜZEL BİLİYORSUN İYİCE

YA R IN DEĞİL ÖBÜR GÜNÜN - BAYRAM OLDUĞUNU,

I 3 O c a k I 973

Kalktı tutuklular e vin in demiri. Birdenbire dışarı çıktın Ö le re k ,

Sen a çık kapılardan biri.

Suçun n e y d i? Sevmek derinlemesine Yaşam ışı, ya şıya n ı, yaşıyacağı sevmek Koşmadan, atılm adan, devrimlere girişmeden Birleştirirken oğul k ız ,

En eski çağlarla, en yeni çağı sevmek. A ya k la rın çobandı

Kaval çalardı gece gtlndüz kendi kendine. Bir bilgeydi ellerin

Dönerce'sini yapar yapm az, kalemi tutar tutmaz O dağlar tUrküsUnü söylerdi yine.

Bu ağıt değildir Eyuboğlu yankıdır Bîr yas yaşandı sende sevinçle a ğıttığın. YUreğin, o uçsuz bucaksız -

O konuk s ıc a k lığ ıy d r Soluklarınca dağıttığın. Y arad ılışın usuydun biraz

Taşlarla, b alık la rla, m asallarla, kuşlarla erken. Bakakalırdın ya kaZı kişilerinin yü zle rin e ,ağzın a çık , O kazı kişileri güler gib iyd i yüzünde

Sen gülerken. Kalır yaşamalar

Sevmiş gövdelerden ge riye , daha diri. İşte ayd ın lığın

Uğuldar hep

Sen a çık kapılardan biri.

NE GÜZEL YERDE DURDUN,NE GÜZEL BİLİYORSUN İYİCE

YAR IN DEĞİL ÖBÜR GÜNÜN - BAYRAM OLDUĞUNU.

F A Z IL H Ü S N Ü D A Ğ L A R C A

NE DEDİLER?

Sabahattin Eyuboğlu'nun ölümü, Türk sanatçı çevrele ­ rinde ve yakın dostları arasında büyük üzüntü yarattı. Kendileriyle görüşm e imkûm bulduğumuz bazı sanat - çılar, Eyuboğlu 'nun ani ölümü karşısında duydukları üzüntüyü belirtirken değerli sanatçımız hakkında şun - la n söylediler:

A L İY E BERGER : Bundan b ir süre önce çok hastalan­ m ıştım . Sabahattin Eyuboğlu, beni görm eye geldi. "Am an A lyoşa artık yaşlanıyoruz sı - kı durmaya bakalım. Ne der - sin iki yıla var m ıs ın ? " d edi. "Y o k Sabahattinciğim, iki yıl bana yetm ez. Sen istediğin her şeyi yaptın. Benim daha yapacağım çok şey va r. Beş yıldan aşağısını kabul etm em " dedim. Bana hak verd i. K ar - ş ılık lı votkalar içtik. E v e t, evet iki villa yetinm iyorduk.. Kim derdi bir kaç gün sonra göçüp gideceğini? Ben, iç im ­ de! boşluğunu her zaman his - sedeceğim büyük bir dost kay­ bettim . Ama insanlık,her şey­ den bir değer çıkarmasını b i­ len büyük b ir sanatçı kaybetti. A Z İZ NESİN : Sabahattin Eyuboğlu'nun çok özgün kişi - liğinin, bence en b elirgin iki yanı vardı; b iri im ececiliği, öbürü de hep istim üstünde o - luşuydu. "İstim üstünde bir y a z a r" başlıklı b ir yazıda dos­ tumu anlatmaya çalışacağım .

64 yaşında öldü. Ölümün - den daha b ir iki saat öncesi­ ne dek, sürdürmekte olduğu Gargantuva çevirisin e çalış - m ıştı; yalnız başına d e ğ il, arkadaşlarıyla. Gargantuva'- ya başlamadan önce de, Mon- taigne denemelerinin çe v iri - sini daha yeni bitirm işti. Garv gantuva çevirisin i yaparken, Topkapı Sarayı'ndaki b ir Sur- nâme'yi açıklamalı olarak ba­ sıma hazırlamanın ön çalış - malarına başlam ıştı bile. Her zaman işte böyleydi Sabahat ­ tin, hep istim üzerin de.. . 64 d e ğ il, bin altmış dört y ıl ya- şasa, insanlar onu hep istim üstünde bulacaklardı. Böyle bir insan, altm ış dört y a şın ­ da değil, bin yaşında ölse , yine de vakitsiz ölmüş sayı - lir .

Onun ikinci b elirgin özel - liğ i im ececiliğid ir. İmeceyle, toplu olarak, e lb ir liğ iy le ,'o - lağanüstü b ir coşkuyla, d ü - ğün-bayram havası içinde ça­ lışm ayı sever, böyle ç a lış ır ­ dı. Hani köy kadınları, k ızla ­ r ı harman sonunda nasıl tür­ küler çağırarak, oyunlar oy - nayarak ç a lış ırla r, işte böy - l e . . . Tek başına yapacağı iş - le r e , dostlarını, sevdiklerini de katarak, onları da özendi­ rerek , e lb irliğ iy le , im e c e y ­ le , coşkulanarak hem çalışır, hem ça lıştırırd ı.

Yakınları, Sabahattin E - yuboğlu'nun yaptığı o renk rehk, o yanar döner oyuncak­ la rı b ilir le r . İşte Sabahattin, kendi yaptığı o oyuncaklar g i­ bi renk renk, p ır ıl p ırıl bir türkü olarak yaşadı

-İnsanlar gid er, türküle­

Bresson'un objektifinden S. Eyuboğlu

r i k a lır. Sabahattin Eyuboğ!- lu'nun da renk renk türküle­ r i kaldı.

BÜ LENT EC EVİT: Saba - hattin Eyuboğlu, bence, ken - di kendini yenileyen Türk top- lumunun beklediği aydın tipi - nin öncülerindendi.Halkı hor görmeyen, halkı seven ve s a ­ yan, halkla bütünleşmeye halk­ tan alıp halka verm eye çalı­

şan aydın... Halktan kopmak- |

sızın toplumu çağdaşlaştırm a­ ya uğraşan aydın.. .

Çağdaşlaşmayı, Osmanlı yenilik hareketleri ile başla - yan özenticiliğin ve yüzeysel­ liğin çok ötesinde, bir kültür sorunu olarak görürdü Saba - hattin Eyuboğlu. Türk toplu­ mu için bu kültür sorununu çözebilmenin püf. noktasını bulmuş sayılı aydınlarım ız - dan b iri id i: Bir yandan Batı kültürüne açılırken, bir yan ­ dan da Anadolu ' kültüründe kökleşme gereğini kavram ış­ tı: Bu iki uğraşın çelişken olmadığım anlamıştı.

Nice aydınlarımıza göre, çağdaşlaşmak, Batı kültürü­ nün ve uygarlığının ürünleri - ni, ithal eder gibi benimse - mektir. Oysa o kültürün, o uygarlığın kaynaklan kendi topraklar muzdadır. Binlerce y ıld ır , bu topraklarda kayna­ şıp yaşamış halkımızın Jungın- terim i ile-ortak bilinçdışmda saklıdır. O bakımdan ithal e - dilecek bir ürün değildir. Batı kültürü bizim için. Kendi öz kaynaklarımızın ürünüdür.

Sabahattin Eyuboğlu, o kay­ naklara indikçi, ve o kaynak­ lardaki kültür hâzinesini, o r ­ tak bilinçdışım ızın karanlı - ğından bilinç' aydınlığına ç ı­ kardıkça Türk toplumunun ken­ diliğinden çağdaşlaşmış ve

SABAHATTİN EYUBOĞLU'NUN EVÎ

Uzun bîr yolculuğa mı çıkmışlar M a v i yolculuğa mı acap ? G ünlerdir kapalı kapıları G ünlerdir piyano sesi y o k . ..

Duvarlarda gö lge li taşlarıyle mahzun Anad olu Akşam sofaları gibi kapanmış nakışlar

Perdeler H itit göklerine aralık Camlarda güneş kım ıltıları

A ç ık kalmış kitaplarda yaşanmamış ya z A ç ık kalmış Ege kıyıla rı

M ontaigne m i, Thomas M ore mu Babeuf mu sesleniyor bir yerlerden Rimbaud mu geçiyor " Sarhoş G e m i" siyle Birşey var burda susmayan

Sevinin ırmağı kavuşuyor sonsuzluğa Toprağın yüreği atıyor sıc a cık

B A Ş A R A N Ağustos 1971 tıya açılm ış olacağını bilirdi.

O nedenledir k i, Sabahat­ tin Eyuboğlu'nun Anadolucu- luğu ve halkçılığı ile Batıya yönelişi arasında çelişki yok­ tur, tutarlılık vardır.

Gene o nedenledir k i, tıi - ce aydınlarım ız, Batıya a ç ıl­ dıkça Türk toplumuna yaban - cılaşırken, Sabahattin Eyub - oğlu, Türk halkı ile bütünleş­ tikçe, Türkiye topraklarının kültür hâzinelerine indikçe Türk toplumu ile yabancılaş- maksızm Batıya açılabilir - di. Batı kültürünün dalların­ da biten yem işleri bir yaban­ cı el gibi derlem ezdi o . . .Ağa­ cın köklerinden dallardaki ye - m işlere özsuyu gibi e rişird i.

Onun içindir ki, Sabahat - tin Eyuboğlu'nun m illiyetçiliği hümanizma ile b irleşird i. O - nun içindir ki,Sabahattin E - yuboğlu'nun m illiyetçiliği , Türkiye topraklarının binler­ ce yıllık geçmişine kök salan ve o köklerden bütün dünyaya açılan Atatürk m illiyetçili - ğinin ta kendisi idi.

Atatürkçülükten, Atatürk m illiyetçiliğinden en çok söz edilen bir' dönemde Sabahattin Eyuboğlu'nun başına gelenler, nice Atatürkçü geçinenlerin , Sabahattin Eyuboğlu'nu b ır a ­ kınız, Atatürk'ü de anlayabil­ mekten ne kadar yoksun kal­ mış olduklarını gösterir.

Sabahattin Eyuboğlu'ndaki insan saygısı ve halk sevgisi, ondaki sapasağlam demokra­ si anlayışının da kaynağı idi. Nice devrim cilerin " halka rağmen, halk iç in " serüven - lerine sürüklendiği yıllarda, Sabahattin Eyuboğlu, onun için­ dir ki, halksız hiç bir şey y a - pılamıyacağını savunmuştu ; demokrasinin ve halkın da hor görüldüğü yıllarda, halkın ya­ nında ve demokrasinin safın­ da yer tutmuştu.

Sabahattin Eyuboğlu öldü, ama yok olmadı. Onun gibi aydınlar çoğalıyor ve çoğala - çaktır ülkemizde. Öyle aydın­ lar çoğaldıkça, Sabahattin E - yuboğlu daha çok var olacak - tır.

ENGİN TONGUÇ : (Köy Enstitülerinin kurucusu Hakkı Tonguç'un oğlu Engin Tonguç' un taziyel telgrafından ^ ''B il­ gisi, kültürü, erişilm ez insan sevgisi ve hoşgörüsü ile biz - le re ışık tutmuş değerli hoca­

nın kaybı y e ri doldurulmaz bir boşluk bırakacaktır. D eğeri gün geçtikçe daha çok anlaşı­ lacak, kültür hayatımızın t e ­ m el taşlarından b iri olarak anıtlaşacaktır. A y rıca baba - mm en yakın dostunu kaybet­ miş olmaktan ötürü de üzün - tümüz sonsuzdur.. . "

FÜ REYA : Sabahattin E - yuboğlu, her yeniliğe, her in­ sanlık fikrine, her düşünce - ye açık b ir insandı. Hiç bir ön y a rg ısı, kalıplaşmış katı fi­ k ir le r i olmadan, insanı se­ ven, verm eyi seven; v e r d i­ ğ i sürece mutlu olan; sevgi - sini, bilgisini ve kalbini v e r ­ m eyi bilen b ir insandı.Şüphe - s iz, çok değerli çeşitli yan­ la rı vardı. Ama benim için en önemli olan yam, kin besle - m eyi bilm em esi, karşılık beklem eksizin her şeyini v e r ­ mesini b ilm esidir. Bu neden­ le , Sabahattin Eyuboğlu ' nup göçüp gitm esi, insanlık için büyük b ir kayıptır.

HALDUN DORMEN i Sa­ bahattin Eyuboğlu'nun ölümüy­ le, sanat dünyamız büyük bir insan kaybetti derken, onun yalnız şu veya bu sanat dalı - na değil de, tüm sanata ve in ­ sanlığa sonsuz katkılarda bu­ lunmuş olduğunu belirtm ek istiyorum. Benim için en ö- nemli yanlarından b iri de çe­ virm enliğiydi. Onun Macbeth çevirisin i hala unutamam.Gel­ m iş geçm iş en büyük çevir - menlerim izden b ir i, belki de en büyüğüydü.

HALDUN TANER: Saba - hattin Eyuboğlu'nda ancak e r ­ m işlere özgü, bir alçak g ö ­ nüllülük vardı. Burnu kaf da­ ğında gezenler diyarmda , bir kere bu olgun yam yla a y rılı - yordu. Söze "ben" diye başla­ dığına hiç tanık olmadım.San- ki içinden kendi "ben" ini bo - şaltm ış, orada, dünyaya dün­ yanın bütün iy i ve güzel şey­ lerine koskoca bir yer açm ış­ tı. Sabahattin Eyuboğlu güze­ le , iyiye, yüceye vurgun bir dervişti. Montaigne'i mi ç e ­ v iriy o r ? Onunla bir olur, dün­ yayı onun gözüyle g ö rü r, bize Montaigne'i sevd irir, bizim de dünyayı Montaigne gibi dü­ şünmemizi, görm em izi, hiç değilse, b ir müddet için sağ­ lardı. Sihirli tercümelerinin s ır r ı hurdaydı. Ç evireceği in

-Eyuboğlu, çok sevdiği halk

sanı önce olanca sıcaklığıyla sever, benim ser, onun söy - lediklerini katıksız b ir içten­ likle anlamak saygısını gös­ te rir , sonra da bu mutlulu­ ğunu bize Türkçem izin en sı - cak k elim eleriyle yansıtırdı. Kendini yenm iş, okuduğunu iyi hazmetmiş, her zaman, her güzel , iyi ve yüce şeye ço­ cuksu ve taptaze bir tecessüs­ le açık, her zaman aynı bil - gece denge içinde idi. Gerçek bir dost ve ağabeydi. Bu iki kelimenin en yüce ve zor an­ lam ıyla. Biraz yetenek gör - düğü herkese yardım eder , bütün tecrübesini onun yara - rina seferber eder, ona yeni ufuklar açan uyarılarda bulu­ nur, onu yüreklendirir, des - teklerdi. İnsanlık yönünden, günden güne züğürtleşen orta­ mımızda , Sabahattin Eyuboğ - lu, ış ıl ış ıl bir diğerkâmlık abidesiydi.

ozanı Aşık Veysel ile.

K E M A L BİLBAŞAR: Saba­ hattin Eyuboğlu, memleketi - m izin az yetiştird iği yol gös - tericilerindendir. Büyük bir hümanizmacıdır. Türk d ili - nin, Türk sanatımn,Türk dü­ şüncesinin gelişm esinde, bu­ günkü ve yarınki kuşaklara ı - şık tutacak, ölümsüz yapıt - lar bırakm ıştır. U yarıcı, sı­ cak sesini her zaman içim iz - de duyacağımız, im renilecek usta kişilerden b irid ir.

MELİH CEVDET A N D A Y : Çok bileni düşünür sayan, dü­ şünceyi karakterden ayrı gö - ren, sözlerle davranışların b irb iriyle bağlanıp bağlanma­ dığına aldırmayan ve bu ör - nek aydınlara alışm ış giden b ir topluluk için, Sabahattin Eyuboğlu her şeyden önce ir - k iltici ve uyarıcı olmuştur. Düşünceleri yaşadığım, insa-

(Devamı 15. sayfada)

Ozan Sağdıç _{Kosti Andonyadis}

Yurdumuzun özelliklerini güzel fotoğraflarla tanıt­ mak ve başka bir yayın olmadığı için fotoğraf sanatçı­ larımızın belli konulardaki çalışmalarını belgelemek , yayın olanağı sağlamak amaçlarım taşıyan Eczacıbaşı yıllıklarından yedincisi yayınlandı. "Kıyılar 1973"adı - nı taşıyan yıllık birçok değerli fotoğraf çımızın kıyılar konusundaki en güzel çalışmalarını bir araya g e t i r ­ miş bulunuyor.. .

Türk

fotoğrafçılığının

bir

aynası:

“Kıyılar

1973

”

"K ıy ıla r 1973" yurdumu - zun kıyıların ı, İnsanları, san­ dal ve m o tö rle ri,e v le ri, rıh - tunları ve diğer birçok özel - İlk leri ile tanıtan b ir fo to ğ ­ raf y ıllığ ı olarak çıktı.Bu y ıl­ lıkta A ra Güler, Erkal Yavl, Gtiltekin Çizgen, Şemsi Gü­ ner, Sami Güner, Ozan Sağ - dıç gibi tanınmış fotoğrafçıla­ rım ızın yanı sıra Sabit K alfa- g il, Erman Nusal,Kosti An­ donyadis, Nusret Nurdan E - ren, Yücel Üzmen gibi yeni tanınan fotoğrafçıların kıyılar konusundaki çok ilginç fo to ğ ­ rafla rı da y e r alıyor. Y ıllık - tâki birbirinden güzel fotoğ - raflar yüze yakın profesyonel ve amatör sanatçının gönder­ diği on bine yakın fotoğraf ara­ sından seçilm iş, yetmiş sekiz fotoğraf seçmek için oııbine

©

yakın fotoğraf tek tek ince­ lenmiş. 26 bini Türkçe bası­ lan yıllıktan ayrıca iki bin a- det İngilizce olarak hazır - lanmış, Avrupa ve Am erika'­ daki kitaplıklara,fotoğraf der­ g ilerin e, derneklerine, ünlü fotoğrafçılara, Türkiye ile i - lişk isi olan yabancı kuruluş - lara gönderilm iş. Böylece, yurdumuzun k ıyılarıyla bera­ ber, Türk fotoğrafçılığının bu konudaki son çalışm aları bel­ gelenmiş ve dünyaya tanıtıl­ mış oluyor.

M A R TİN E Z'İN MEKTUBU

Fotoğraf sanatının en ün­ lü eleştirm enlerinden Marti­ nez, bu yıllıkların,bütün dün­ yada bu türde yapılan albüm­ lerin en iy ile r i arasında yer

aldığını yazdığı bir mektup- da b elirtm iştir. Bu yedinci yıllıktan önce "İstanbul 1967", "Anadolu 1968", "E v le r 1969", "A n ıtlar 1970", "Sular 1971", "Sokaklar 1972" adlı yıllık - la r yayınlanmıştı. " Anıtlar 1970"te yayınlanan fotoğraf - lardan b iri, İsviçre'd e Uç dil­ de yayınlanan ünlü "C am era" D ergisi'ne kapak olm uştur.. ON BİNE YA K IN

FO TOĞRAFTAN SEKSEN FOTOĞRAF

Önceki yıllıklar da "Kıyılar

1973" gibi her biri on bine yakın fotoğraf elden geçirile­ rek hazırlanmış, her fotoğra­ fın prova baskıları yapılmış­ tır. Apa Ofset'te yapılan bas­

k ıla r için gerekli en iyi ka­ ğıt ve boya özel olarak dışar­ dan getirtilm iştir.S eçilen f o ­ toğraflar yurdumuzun bazı bölgelerini kapsamayınca, o bölgelere özel anlaşma ile fo­ toğrafçılar gönderilerek ek­ sik ler gid erilm iştir.

FOTOĞRAFÇILAR VE FOTOĞRAF SAYISI

"K ıy ıla r 1973 " d e en çok fotoğrafı yer alan fotoğrafçı - lar Gültekin Çizgen , Şemsi Güner,Kosti Andonyadis. Gül­ tekin Çizgen dokuz resim li sayfa kompozisyonları dahil 17 fotoğrafla başta geliyor. O- nu 15 fotoğrafı ile Şemsi Gü­ ner iz liy o r .Kosti Andonyadis'- ten y ıllığ a konulan fotoğraf sa­ y ıs ı 8.Bu üç fotoğrafçıdan son­ ra A ra Güler, S .K a lfa gil.ş Eo- zacıbaşımn 4 'er, Erkal Yavi ile Nusret Nurdan E ren 'in 3 '- er.O zan Sağdıç,Mes'ut Mani- oğlu, Antuan Gargar .Kâmuran Özberk, Ahmet Güleryüz ' ün 2'şer fotoğrafım görüyoruz . Y ıllık ta b ire r fotoğrafım sey - rettiğim iz isim ler ise'Şunlar: Yusuf Ziya Ademhan, Erman Nusal, Yücel Üzmen, Fulvio R oiter,S ıtkı Fırat,Fah ri Yet- man.

Geçen yıllık ların bir özel­ liğ i de Sabahattin Eyuboğlu ' - nun başarılı fotoğraf çalış - m alarını kapsaması olu yo r.

Şemsi Güner E r kal Yavi

Ö zellikle "A nıtlar 1970"debu­ nun en güzel örnekleri yer a - lıyor.

1974'ÜN Y ILLIĞ I: "SEYYAR SATIC ILAR "'

1974 yıllığının seyyar sa­ tıc ıla r konusuna ayrılm ası dü- şünülmektedir. Konu kesin - likle belli olunca,neleri kap­ saması gerektiği bir liste ha­ linde bütün profesyonel ve a- matör fotoğrafçılara b ild irile­ cektir. Ama, artan maliyet - lerden ötürü, yıllık ların 28 bin olan baskısı arttırılamıya- cak, birçok m eraklılar yıllık­ la rı ancak genel kitaplıklarla okul kitaplıklarında görebile - çeklerdir.

Türkiye'de fotoğraf ç e k ­ miş olan yabancı fotoğrafçı - lar da bu yıllık la r için fotoğ - ra f çekmek istem iş,bunlar - dan Fulvio R oiter'in iki eseri "K ıy ıla r 1973" de yer almış - tır. Fulvio R oiter daha önce Türkiye üzerine hazırlanmış iki eserin bütün fotoğra fla rı­ nı çekmişti.

İlerde,bütün bu y ıllık la r - daki fotoğraflardan b ir seç­ me yapılması ve böylece anıt­ larından seyyar satıcılarına kadar bütün Tü rkiye'yi tanı - tacak bir Fotoğraflarla Türki-' yeki tabının hazırlanması plân­ lanmıştır.

NEY, MEY ve

NEYZEN TEVFİK

Ney zenTevfik, yirm i yıl önce, 29 ocak 1953'de ölmüştü . Geçen zaman ününe gölge düşüremedi. Sazı, sözü,şiiri, yaşayışı dillerde dolaşıyor. Rahmi Duman, doktoru ve dostu olarak onu en iyi tanıyanlardan biri. .

"İstediğiniz kadar u ğra ­ şın, onun kadar renkli, anlatı­ ma sığmaz, sözün sonunda bü­ tünü ile konuşamamanın sıkın­ tısını duymayacağınız b ir baş­ kasını güç bulursunuz. "

Doktor Rahmi Duman,Ney- zen T e v fik 'i anlatıyor ve kişi­ nin yerleşik kanılarını alt­ üst edecek şeyler söylüyor.

"Y ir m i y ıl süren yakınlığı - m ız oldu ve hep o konuştu. Yanlış anlaşılmasın, bu süre içinde b ir kez olsun, önceden anlattıklarını tekrarlam adı. . ile r gelişinde yeni b ir ufku bü­ tün y ıld ızla rıy la önümüzde pa­ rıltıya boğuyordu. .Şimdi nere­ den başlamalı ? B ir ummanı

tek bardakta verm enin-güçlü­ ğünü demiyorum- im kânsızlı­ ğını anlamak güç olmasa ge­ rek. "

"N eyzen 'le tanışmaml933 yıllarına rastlar. Yeni doktor ölmüştüm, Mazhar Osman be­ ni gözüne kestirm iş olacak kİ, asistanı olarak yanma a ld ı... Edebiyat tarafım ı biliyormuş. Beni Neyzen'in Bakırköy Has- tahanesinde yattığı servise verdi ve böylece başlayan ya­ kınlığım ız kesilm eksizin sür­ dü gitti. "

1880 yıllarında (H icri 1296) Bodı*um'da doğmuş. Başlan - gıçta İki b e lirti gösterlyor:A - ş ır ı b ir deniz sevgisi ve ardı arkası gelmeyen sar'a nöbet­ le r i.. H astalığı ilk öğrenimini tamamlamasına bile engel o- lu y o r .. Dokuz- on yaşlarında b ir kahvede iki dervişin ney üflediklerini görür. Büyülen­ m iş gibi mıhlanıp k a lır .. B ir petrol damarının birdenbire fış k ır ış ı,b ir şim şeğinçok ç i­ le li b ir yolu, alın yazısını ay- dınlatışı gibi b ir olaydır b u .. "Neyzen k işiliği"n in bütünlen- mesine b ir adım kalm ıştır. "Y a v a ş yavaş oluverdi

perdeler ayân " Kendisi de b ir ney edinir. A ile s i çocuğun ney, deniz ve sa r'a hastalıklarından huzur süzdür. İstanbul'a g e lir le r . . . Ti|d Fakültesi'ndeki asabiye - çilerden İtalyan a s ıllı Doktor Pepo ona yalnız denizi yasak­ layabilir, boğulabilir d iy e .. Çocukta sonsuz b ir sevinç. "K a vu ştu â şık -ı şeydâ,

o yâ r-t cana yine Karışma her kim ki

giderse b ildiğine "

N E Y Z E N D E N SEÇ M E ŞİİRLER

Taparım kendi ruhumun sesine. Secde eyler hakfkatim her an, Kalbim in âteş—i mukaddesine 1

x.x

Bir hazakatzedeyim,m idem i tıp tepti benim Kırk katır tepse yıkılm azd ı bu sağlam bedenim Kapladı her yanım ı ağrı ,elem , sancı ,bere Bir mezar oldu vUcut,sanki etıbba haşere Hastahane sanarak çok yere girdim çıktım ibret aldım oralardan da canımdan bjktım

x x

Hekim in hikmetine kim karışırsa e zilir

S e k iz -o n tek rakı mişvarırnı (gidiş-yU rüyüş) al-Ust etti Her şeyi görme diye bak beni ic â b -ı ahkâm -ı zaman GözUmUn bîr tekini yummaya mecbur etti.

Ancak ölümün ayırabildiği iki s e v g ili.. Ney Neyzen ' le m asallaşm ış.. Neyzen de aklını ve bütün ruhunu ney ' - de dile g e tir m iş ...

Neyzen Tevfik ve Rıza T e vfik .. Yalnız kendilerine ben- zeyen iki dünya. .

Yetmişi iki duble rakı, iki giin süren koma kapanan sol göz ve altta,fotoğrafın arkasında elyazısıyla "Hekimin hikmetine.. " diye başlayan ş i i r . . Ve ney. hep n ey ..

Neyden T evfik elinde içki­ yi biberon'gibi bulmuş adam­ dır. .O kadar eskiye dayanır.. Onun içişin i bilim sel olarak açıklamanın imkanı yok tu r...

"B ir gece haber verdiler, komaya girm iş, yetm iş iki dub­ leden sonra pes etm iş. Kendi­ ne iki günde ancak gelebildi. Sol gözünü çarpmış, kapan­ m ıştı gözü, çektirdiğim r e s ­ mi gösterdim, kartın arkasına beş-on tek attığı için yürüyü­ şünü şaşırdığını, çağın kötü­ lüklerini görm em ek için de gözünün b ir tekini yummaya mecbur olduğunu yazıverdLU- zun zaman içkiye ara verdiği olurdu ama, yeniden başlayışı felakete benzerdi.

"S a b a h ç ılık akşam cılık der iken Ayrılm ağa vakit,zam an

kalmadı " "Kendi diliyle kendini tam anlatır sanırım. "

"Sanat tarafı m ı ? Belki de aydınlığa çıkmakta kala kala bu yönüne başvurmak gere­ kir. Toplum, sanat anlayışı­ nı yaşayışında da sürdürenler karşısında hep şaşırm ıştır. " "Sanatının saf ve tertem iz yönüyle b ir çok zaman eski edebiyatımızın büyük Ustadla- rına yaklaşır, hattâ beraber y ü rü rle r... Fuzulî, N e f'î ve Şeyh Galib gibi. Galib'in, bel­ ki sanat dünyasının a n ıt-b e­ yitlerinden b iri olan;

Bir fûlesi var ki şem 'i canın Fanusuna sığmaz asumanın

Söyleyişine yaklaşan b ir soluk gücüne sahiptir. N e yd e n â le ,a y 'd a hâle

olduğu müddetçe ben C â m -ı a|kımdır güne|,

sâ k i-y i bezmim asuman

Ondaki b ir söz, m eselâ bu beyit açılınca sayfalar tutan b ir ceb ir denkleminin genişli­ ği ortaya çıkar.

Neyzen T evfik böyle b ir kom prim edir. Edebi, ru h î, fe l­ sefî yapı olarak sık ıştırılm ış b ir hidrojen bombasıdıi.'Kork- ma, yaz, ben söylüyorum. Şim­ di edebiyatçı geçinenlerin ço­ ğu gibi ağızdan dolma mantel- 11 tüfek d eğild ir Neyzen T e v - fik. Başı bulutlarda kaybolmuş yüce dağlar gibidir. "

" Elbette benzetebiliri^ doğru da olur bu. . Gerdekten tarlasını bulamamışkutsal bir meyve gibidir, F ikret'in N e f'î için dediği çorak yerde akıp giden b ir nehirdir o da. " M ü r g -i a|kın olur mu

h iç durağı ? Ebediyyet önünde yem ç a n a ğ ı.. 'Bunu söyleyebilm ek az kişinin altından kalkabileceği yüktür. "

"Şaşılacak şeydir doğru - su. B itirilem em iş b ir lik okul öğrenim i üstüne nasıl koca b ir kültür birikim i yüklenile - b ilir ? . .Son derece kıvrak bir zekâsı olduğunu hiç unutmadan söyleyelim ki 73 yıllık ömrün­ de kendisine çok boş zaman ayırabilm iştir. İlim , irfan sa­ hipleriyle düşüp kalkmış,190&J de M ısır'a, oradan Mekke ve Medine'ye kadar uzanmış, b ir ara m edreseye devam etm iş­ tir. Şair E ş r e f i tanıması tali­ hinin bir tarafını yapm ıştır , d iyeb iliriz. Düşünün,gemi azı­ ya almış, ölçü, sın ır gibi en­ gellerin üstüne doğuştan çık­ mış b ir akıl ve insanoğlunun bütün sorunlarıyla karşısında duruşu.. Koskoca b ir evren - d ir bu ve sevinçten ç ıld ır ılır .

N ey'i benzersiz birbiçim - de ü flem iştir. B ir yazarım ız ilk dinlediğinde bu sesi y

ıl-N E Y Z E ıl-N D E ıl-N SEÇ M E ŞİİRLER

Dü|eli derd-i firakın ile sevdaya meye M üp telâyım ,deliyim ,sinm i}im esrâr-ı ney'e Feleğin kahbe ba|inda paralansın parası, Ben güzel sevmeğe geldim ,değil ekmek yemeye.

x x Serserinim,dU|tüm aşkınla meye N a sıl gird in elimdeki şu n e y 'e ? Hem seversin beni N e y ze n 'im diye, Hem de sarhoş diye destan edersin.

x x

Mahrem ettim ruhumun esrarına peymâneyi Dinlem ez gönlüm bu emri nakzeden efsaneyi Secde kıldım sakiye pfr-i mugânın aşkına Can U dilden Kıble yaptım kûşe-i meyhaneyi

H A F T A N I N

DEKAMERON'UN

AŞK HİKÂYELERİ

"II D ecam erone"-Pier Pao­ lo Pasoliniyönetiminde çev­ rilm iş renkli bir P . E . A . - Les Productions Artistes Associâs-Artemis Film (İ - talyan-Fransız-Alman) o r - . tak yapımı. Oynayanlar:Fran co Çitti, Ninetto Davoli, An - gela Luce, Patrizia Cappa - relli.Jovan Jovanovic. S e- naryo: P ie r Paolo Pasolini . Görüntü yönelmeni: Tonino Delli Colli. MUzik:Pier Pao­ lo Pasolini ve Ennio M o rri- cone. Uzunluğu: III dakika . YENİ MELEK, Sİ TE, ŞAFAK SUR 'da.

PIER Paolo Pasolini Gi - ovanni Boccaclo'nun sekiz hi­ kâyesini sinemaya aktarmış .

Bağım sız b irer skeç biçim in­ de her hikâye.. . Ama .değişik, renkli bir üslûpla seyirciye sunulmuş. B elli ki, Pasolini' - yi kamerasının başında zevk­ ten çıldırtm ış ünlü B occacia . Ondan esinlendikleri, Pasoli - n i'yi bambaşka bir kişilikle çıkarıyor karşım ıza. Sinema­ ya nereden geldiğini .nasıl g e l­ diğini, başlangıçta ne tür ya­ pıtlarla varlığın ı kabul e ttir ­ meye çalıştığını bilenler için Pasolini'hin bu sü rprizi müt­ hiş bir olay ta b ii.. .A m a, ne tarafından bakılırsa bakılsın, hoş bir sürpriz bu i .. P asoli- nl'nin o inanılmaz coşkunluğu, o içten sarhoşluğu, s ey irciy i anlaşılmaz bir biçimde ken­ dine çekiyor.

NEY, MEY ve NEYZEN

dızların akışına benzeterek iler ki :(Hele karara doğru, kabalara inerken, o kamış par­ çası içinden sanki Tanrı ses­ len iyor sandım. Ve bütün ben­ liğim ürperdi. G özlerini açın- cada beni görm edi.B akışları hâlâ biraz önce uçtuğu gönül arşının hayaliyle par par yanı­ yordu.)

"Bence ney, m ey ve N ey­ zenden b ir varlık halinde N e y ­ zen T evfik oluşmuştur. "

"B elli, krlstallze b ir inan­ c ı vardı denem ez..İyiliğe,doğ-

rulüğave Batı uygarlığına düş­ künlüğü dışında.Bakıyorsunuz, insanımızın ve tarihimizin

F İ L . İ M L E R İ

Pasolini Floransalı ünlü Boccacio'nun ondördüncü yüz­ yılda yayınlanan yüzlerce hi­ kâyesinden perdeye aktardığı sekizini rasgele çıkarm am ış, bilinçli bir seçim le saptamış. Seçtiği hikâyeler Napoli hi­ kâyeleri. .. Pasolini, böylece, karşım ıza çıkardığı skeçlerin dramatik yapısının sadeliğine ve anlatım stilinin u ç a rılığ ı­ na rağmen, Orta Çağın top­ lumsal kesitlerini kendine öz­ gü bir berraklıkla veren Boc- cacio ile k işisel dünyası a r a ­ sında içten bir bağ kurabil - mek olanağını bulmuş. "Deka- meron'un Aşk H ik ayeleri" - nin boyutluluğunu ve yoğunlu­ ğunu oluşturan da bu .. Yönet­ menin bir de film e görüntü a- çısından getirdiği olağanüstü bir çekicilik var ki, burada başarılı görüntü yönetmeni Tonino D elli C o lli'ye alkış tut mamak mümkün değil.

çok şey borçlu olduğu islâm i- yetl (Arap açmazı) diye nite­ liyor, dönüyorsunuz ki aynı Neyzen, Ramazan davulunu kı­ nayan yazara veryansın edi­ yor.

Neyzen'in Tanrı ile konuş­ ması hiç bitm em iştirB elki de şöyle ya da böyle b ir karara ulaşamadığından. .A m a öyle b ir cana yakınlıkla seslenir ki, başkasında çirkin görüne­ bilecek sö zle r onda tatlılaşı - v e r ir :

Ey bana kendini büyük tanıtan Halime bak da varlığından utan

TU N CAN O KAN

KORKUNUN

İÇİNDE

"Blind Terror "-Richard F lo ischer yönetiminde çevril - miş renkli bir Columbia (İn­ g iliz) film i. Oynayanlar: Mia Farrow,Robin Bailey, Do - rothy Alison, Diane Grayson. Senaryo:Brian Clemens. Gö­ rüntü yönetmeni-.Gerry Fis - her .M üzik-.Elmer Bernstein. Uzunluğu:89 dakika. FİTAŞ , AS, YILDIZ, İSTANBUL 'da.

RİCHARD F leischer .mes­ lek hayatı inişli çık ışlı bir yönetm en.. . " Korkunun İçin­ d e " adlı bu yeni filminde de

"heyecan film le r i" nin klâsik­ leşm iş öğelerini abartmaktan başka iş yapmıyor. İn giltere'­ de, kalabalıktan uzak,ıssız bir villâda sapık bir caniyle saat­ lerce tek başına boğuşmak

zo-"Arkadaşlıkları,hatta kar­ deşçe yakınlıkları b ir yerde karşısındakiler için üzüntü kaynağı olmuştur.Ne zaman ve ne yapacağı b elli olmazdı. On­ da en yüce ile en bayağı iç - içe yaşıyordu. Hiç b ir şekilde kendisini disipline almama­ sından olacak. .Gök ve çamur­ dan yoğrulmuştu diyelim mi ?. Ona her şeyini verdikten son­ ra, küfrünü de sineye çekmek zorundaydım "

"Mehmet A k if'e ( Şu öküz vebasından hemcinsini kurtar) diye saldırırken borcunu hiç h atırlam az.. Y a n şaka, y a n gerçek doktorlannı da iğnele­ mekten sakınmaz. "

runda kalan kör bir genç k ızı düşünün. Bu durumun getird i­ ği g e rilim i abartabileceği o - randa abartıyor F le is c h e r . . . Gerçekte se y irc iy i heyecan­ landırması çok doğal olan bir durum,bu zorlam alar nede - niyle, giderek, ikna ed iciliği­ ni kaybediyor ve sonu rahat - lıkla tahmin edilebilecek nok­ taya saplanıp kalıyor.

AŞKA ELVEDA

Emektar Jean Negulesco kötü bir hikâyeyi kötü bir o- yun yönetimiyle karşım ıza çı­ karıyor. Ama bir sürpriz de sayılmaz b u ... Curd Jurgens olsun,GenevidveGilles olsun, dayanılır gibi d e ğ ille r .. .Yaş­ lı bir baron (Curd Jurgens ) , genç ve güzel karısı (Genevi - öve G ille s )v e onların arasına özel şo fö rleri olarak karışan genç bir erkek (Michael Craw­ ford) bir köşe kapmaca oynu­ yorlar. V e, herşey, bilinen bir gelişim i izleyerek sonuçlanı­ yor. Henri Decae'nın başarılı çalışm ası film in tek akılda kalan y a n ı...

"Yetm iş Uç yaşında öldü­ ğüne göre olağan b ir bitiş sa­ ya b iliriz. Hiç b ir zaman dok­ tor olarak istediklerim ize tam uymuş değildir. (Bi şey­ den anlamıyorsunuz, bakın iş­ te sapasağlamım) diyordu. "

"Önce de söyledim,onu kim anlatmaya kalksa bir deniz­ den ancak b ir bardak v e re b i­ lir , ya da içinde bu duygunun tortusu k a lır ."

Noktalayalım : " N e y susar .mey dökülür,

gu lg u le -i Cem de g e ç e r. ." ■GÜLTEKİN TA R I

M Ü Z İ K

Uluslararası kültür ve sa - nat ilişkilerinin barışı koru - ma yolundaki önemi özellikle İkinci Dünya Savaşından son­ ra daha da belirlendi , bu tür ilişk ilerin ta rih i,tö re s i,g e le ­ nek ve inancı ne olursa olsun insanların kaynaşmasına nasıl katkıda bulunduğunu sonuçta en karamsar ç e v reler bile o- naylamak zorunda kaldıU NE S- CO'nun yanısıra günümüzün vazgeçilm ez diplomatik konu­ larından hatta ilkelerinden bi - rid ir bu iliş k ile r . Y ılla rd ır dostluk ve yakın komşulukla - rın ilk adımlarım sanatçılar atıyor, bir tür "iy i niyet tem - s ilc iliğ i"g ö re v i yapıyorlar.

B iz de aynı alanda uzun süredir azımsanmayacak bir çaba sürdürüyoruz. Bu çaba - mn yoğunluğu ve uygulama dü­ zeni ta rtışılab ilir . Tutarsız gördüğümüz bazı yönler dışın­ da zaman zaman gene de ya­ r a rlı davranışlara tanık ol­ maktayız.

Geçen yıl kasım ayı so - nunda Kahire'de düzenlenen "Türk B estecileri Konseri " işte bu davranışlardan b iri .

yazan: Brandon Thomas , TürHçesi: Hale Kuntay, Mü - ■zikal Tekst: Robert G ilbert- Max Colpet, Müzik;Ralph Ma­ rta siegel, Sahneye koyan;El- mar Voigt, Dekor :GülsenYe- ner, Oynayanlar:Atilla Gür - ses, Ziya Bayatlı, Sülün . A - karsu, Leyla Ulus,Ömer Ok­ tay,Emre Oktay, Zeyyat Gör- ğan Savaş Kutluata, Nesrin Bayatlı, Bilge Görgan, Selma Voigt. (Beş Basamak Tiyat - Tosu ’nda) • vr

Ö zellikle müzikal oyunlar oynamak üzere kurulmuş o- lan "B eş Basamak" T iy a tro - su'ndan,kendi ölçüleri içinde bir hayli başarılı olmasına rağmen, nedense fazla bahse­ dilm iyor ve bu tiyatronun ya­ rı ;amatör bir toplulukla sür­ dürdüğü sahne hayatı olağan­ üstü b ir ilg i toplamıyor. H a l­ buki, Türkiye'de Devlet T i - yatroları dışında, operet ve müzikal oyunları oynama ye - teneğine en çok sahip toplu - luk "B eş Basamak" T iya tro- 1 sudur. "Ç arli'nin T e y z e s i" müzikal komedisi bunu ra - hatlıkla doğruluyor.

Komşulara gidenle^

Konseri Hikmet Şimşek yö - netti,piyanist Gülay Uğurata solist olarak katıldı ve üç eser sunuldu; İlhan Usman- baş'm "Küçük B ir Gece Mü - z iğ i",N e e il Kazım Akses ' in "S c h e r z o "s u , Cemal Reşit R ey'in "Eski B ir İstanbul Tür­ küsü Üzerine Ç eşitlem eler” i. Her üç eserin de nasıl yo­ rumlandığını bilmiyoruz.An - cak konserin yankıları bekle­ nen sonucun alındığım, ç a ğ ­ daş Türk müziği çevresinde müspet izlen im ler doğduğunu gösteriyor.Ö rn eğin " Journal d'Egypte" adlı gazetenin mü­ zik tenkitçisi Bay A. Gennavi "Tem elde tek sesli olan bir Arap musikisini nasıl daha an­ latım lı, derin bir sanat müzi­ ğine doğru g e liş tire b iliriz? " sorusundan sonra "Türk b e s ­ tecileri çözüm yolunu buldu - lar;bilinen ezgilerde durm a­ yıp uluslarının halk türküle - rinde yansıyan ruha,ülusal du­ yarlığa yaslanarak çok sesli özgür e s e rle r verm eye koyul­ dular. B aşarıları uluslarara

-Klasik bir İngiliz farsı o- lan Brandon Thomas'ın ünlü e seri "C harles' Aunt" ülke­ mizde daha önce,amatör sah­ nede Galatasaray Lisesinde, profesyonel tiyatrolarda ise ilk kez1 Dormen'de, daha son­ ra A yfer Feray'da " T eyzesi" ve "T e y z e le r K arıştı" adlarıy­ la oynanmıştı. ÜnlüİngilizKo- medyeni Jack Benny'nin baş­ rolünü oynadığı film de büyük ilgi toplamıştı. Fars türünün klasik bir örneği olan bu o- yunu Robert Gilbert ve Max Colpet çok iyi şekilde müzi­ kal komediye uyarlam ışlar - dır. Oyunun en güzel yönü Jtu - lağa hoş gelen Ve seyirci ta­ rafından hemen benimsenen , müziğini, 1 geçenlerde ölen ' Türk dostu Alman besteci

Ralph Maria Siegel yapmış. İstanbul Şehir Operası es­ ki yönetmenlerinden Elm ar Voigt tarafından sahneye ko­ nan "Ç arli'n in Teyzesi " 1 nin yönetiminin hiç' kusursuz ol - duğunu söyleyem iyeceğiz.Yö­

FARUK YENER

komşudan gelenler

sı müzik dünyasında iyi yeri olan bir Türk müzik okulunun doğmasını sağladı."diyor ve M ıs ır musikisi için de aynı yolu öneriyor.Bu düşün ve öne­ riyi tek sesli musikiden çok sesliye geçişte bestecilerim i­ zin Yakın Doğu ülkelerine ön ­ derlik ettiğine b ir kanıt ola - rak kabul etmek gerekiyor ga­ liba.

C. S. O. üyelerinden beş de­ ğe rli sanatçı; Mükerrem Berk (flüt),Şakir Yolaç(obua),Aykut Doğansay(klarnet),Orhan Nu - ri Göktürk (fagot) ve Erol Gö - mürgen (korno) 1967 yılında "Ankara N efesli Çalgılar B eş- lisi"n i kurmuşlardı. Topluluk o günden buyana sürekli bir gelişim le sesini yurtdışında da duyurdu, geçen yılın aralık ayında Romanya ' da verdiği konserlerle bir daha seçkin - leşti. B eşli, Bükreş ve K ö s ­ tence'de Haydn.Lefebvre, Hin - demith, Arnold ve Saygun'un eserlerin i sundu, başta "B ük­ reş Haberleri"olm ak üzere başlıca Romen gazetelerinde

netmenin oyunu zaman zaman bir okul tem sili havasından kurtaramamasının nedenleri arasında ilk önce, herşeye rağmen yarısı amatörlerden kurulu topluluğun henüz is ­ tenen seviyeye erişem em iş olmasım ve sonra da,Ümit T i­ yatrosu sahnesinin böyle bir oyun için yetersiz oluşunu gösterebiliriz. Ekonomik ne­ denlerle sadece birpiyano ve bateri ile orkestra işinin hal edilmek istenmesi,müzik açı­ sından büyük b ir handikap (O- lağanüstü usta bir davulcu o - lan Sandu devamlı olarak .enst­ rüman azlığı nedeniyle ön pla­ na çıkıyor ki,bu da çok kez olumlu olm uyor.)

"B eş Basamak" Tiyatrosu oyuncularının çoğunun İstan­ bul Şehir Operasının eski e le ­ manları olması nedeniyle ses yönünden ve müzik b ilgileri a- çısından ilginç yetenekleri var. "Ç arli'nin T ey zesi" gibi müzikal bir komedide oyun - cuların bu nitelikleri büyük

olumlu övgüler derledi. M ıs ır ve Romanya ' daki konserlere e s e rle ri ve çalgı­ larıyla katılan sanatçılarım ı­ zı kutlarken bir komşumuz - dan gelen-topluluğu söz konu­ su etmeden geçem iyeceğim : "Sofya Oda O rkestrası". _ Sofya Devlet Operası Or - kestrasının yaylı çalgılar gruplarından seçilm iş 13 mü - zikçiden kurulu topluluğun Va - sil Kazancıyev yönetimindeki program ı İstanbul Devlet Ope - ra ve Balesi'ninm evsim kon­ s e rle ri boyunca unutulmaz bir olay olarak kaldrMüzik ta­ rihinin türlü çağlarından dü - zenlenmiş program boyunca üyeler arasındaki birlik ve be­ raberlik ruhunun ürününü,ay­ nı özellikten doğanpırıltılı t ı - nı renklerini duyup izledik ; Rameau'nun mizahı, Haydn'ın "rokoko" zevk i,P rok ofiyev'in k ıvılcım lı ve büyülü istihza - sı.R ossini'nin 17 yaş coşku - su, akışlara karşılık sunulan Balkan esininden doğma mis - tik ses is tifle riy le dans ritm - l e r i . ..

Komşulara bu türlü giden­ le rle komşulardan böylesine gelenler çoğaldıkça daha ba­ rış ç ı ve insancı b ir ortama , daha mutlu bir dünyaya ulaşa­ cağım ızı unutmayalım.

bir avantaj sağlıyor. A yrıca' tiyatro açısından da genellik- , le tüm oyuncular olumlu b ir! etki yapıyor. Bilindiği gibi , | "Ç arli'n in T e y ze s i" nin oyun olarak başarısı,beklenen tey­ zenin yerine kılık d e ğ iş tire ­ rek geçen Lord Babberly ro­ lündeki sanatçının başarısıyla orantılıdır. "Ç arli'n in T ey ze­ s i" Müzikal komedisi ancak başrole çıkân oyuncunun ku - sursuz oyunu ile ayakta du­ rabilir. Genç komedyen Atilla Gürses.bu olağanüstü zor ve ağır rolün altından gerçekten başarıyla çıkmasını b iliyor . Hareketli, sempatik bir oyun­ cu olan Atilla'nın yorumunda en hoşumuza giden yönü.ka - din kıyafetine girm esine rağ­ men rolünü kadınlaşmadan erkek hareketleriyle oyna - maşıydı. Bu doğru ve yerinde yorum A tilla Gürses'in çiz - diği karaktere çok inandırıcı bir hava veriyor. Oyunun ba - ş a n lı tem silinde,A tilla G ü r­ ses'in yanı sıra,başta Selma Voigt olmak üzere diğer sa - natçılar da bilinçli olarak kat­ kıda bulunuyorlar. Bu a rad a, biraz a şırı olmasına rağmen "Hür Kadınlar" topluluğunu cana yakın bulduğumuzu işa­ ret edelim.

■ OSMAN N. KARACA

OD

T İ Y A T R O