“ Sahifo: 6
rT
UJ
Istanbulu dolaşırken!
Beyazıttaki
ü n iv e r s ite binası ve
binanın ta rih ç e s i
Şehrimizin her bucağında çok kimselere, bilhassa bugünkü
genç nesle yabancı sem tler çoktur.
Her gün göz önünde
adım başında, kaldırımlarından geçilen bu binaları, so
kakları, meydanları dile getirip söyletmek, onların
unutulan geçmiş günlere
karışmış
menkıbelerini kısaca
anlatmayı çok faydalı buluyoruz.
Girişeceğimiz hu yazılar çok kimselerce alâka uyandıra
cak ve merakla takip edilecektir.
Yazan: Sermet Muhtar ALUS
Burası Şark İm paratorluğu d ev rinde de m eydanm ış. O vakitki a- dı ( T o r i fo ro m u ), veya birinci Teodozun heykeli bulunduğu için (T e o d o z fo ro m u ).
İstanbulu aldığım ızın ertesi se- ! ne İkinci Su ltan M ehm et bu raya \ büyük, ahşap bir sarayın te m e lle rini attırm ış. D ört sened e tam am lanm ış. E trafın d a bah çe, ağaçlar, yüksek d u v a r la r... içine y erleş
miş.
Bir m üddet sonra şim diki Top- kapı sarayının olduğu yere bir sa ray daha y ap tırıy o r; fethin onun cu senesi oraya taşınıyor ve eski sarayı ö len padişahların k arıları na, cariyeleriıre, tavvaşilerine tah sis ediyor.
F atih in oğlu İkinci B ay azıd a a- it. m im ar H ayrettin in eseri m alûın cam i d olayısile h av aliy e, B eyazıt denilm iş. K arsısınd aki (E s k i sa ray ) K anu nî Süleym an zam anın da, 1 5 4 0 yılında yanm ışm ış. P a dişah M im ar Sinana tekrar yap tırıp bahçesinin şim al tarafım Sü- leym aniye cam ii arasına katm ış.
Üçüncü A h m et tahtta iken bu sarayın da ö n ce bir kısım, ard ın dan diğer bir dairesi yanm az m ı? L âle devrinin m eşhur sadrıazann N evşehirli İbrahim P aşa,y en i b aş tan kurdurmuş.
İkinci M ahm ut 1 8 2 5 te y en içe riliği kaldırıp (A sa k ir-i M ansuıei m u ham m ed iye) yi ihdas ettiği sı ralar, o v ak te k ad ar yeniçeri ağ a sının m akam ı olan Sü leym aniye- d ek i (A ğ a k ap ısı) nı (Ş eh is- iâm k ap ısı) na. Eski sarayı ( S e r asker k ap ısı) na tahvil ediyor.
Bundan 32 sene evveline k a dar bu isim le anılır, arka k ışlalar daki itfaiye, nişancı taburu M eh m etçikleri yine (E s k i saray ) d er lerdi. M eşrutiyetin ilânı akibind e adı H arbiy e N ezareti oldu. 1 9 2 0 d e sabık D arülfünunun H ukuk ve E d eb iy at şubeleri V ezn ecilerd ek i Z eynep H anım konağından 1**1 bu raya g öçetti. Şim di d e Ü n iv er siteye m erkez ve m ezkûr fakü lte ler yine oradadır.
B ina, taklı taht kapısı ile sa ğınd a ve solundaki iki k öşk, et- ta ita k i dem ir p arm aklılak 1 8 7 0 yapısı, yangın kulesi İkinci M ah- mudundur.
V a k tile Sü leym aniyed eki A ğ a- kapısınd a da tah tad an b ir yangın
r*l S o n zam anlarınd a K ız lisesi iken 1 9 2 6 d a o da kü! oldu.
1**1 Bugünkü Fen Fakültesi, k alesi varm ış. E ski saray askerî
vkvi-'suf - c - r - v. - > - , cih ete verilin ce m eyd anına yine j
ahşap b ir kule çıkılm ış.
G ecen in birind e onun da cayır cayır ateşe kurban gitm esine ne buyurulur? Y e rin e m erm erd en o-| la ıa k şim dikini d ikiyorlar. M et h alin d ek i:
K ıld ı M ahm ut hanı ad lî kullei \ valâ bina i
M ısraıtıdan da an laşılacağı ü- j zere inşa tarihi 1 2 4 4 ( 1 8 2 8 ) dir. : K ulenin çep eçev re pen cereli b i rinci k atın a 1 79 ayak m erd ivenle j varılır. O ld um olasıya, g ece gün- ; düz. e tra fta alev ve dum an kollı- van nö betçilerin m ekânı.
A teşi sezer sezm ez İstanbul içi ise dört, dışı ise iki olm ak üzere gündüz sep etler, gece fen erler a- sarlar, hem en İcad iy e tep esin den t***J yed i top atılır, ardından kırmızı ceketli, eli habili (sa ld ıra - } cak sokak k öp ek lerini d ef için ) köşlüler çilyavrusu gibi dört bu - i
cağ a dağılır, m ah alle tulum bala-1 ıı ay ak lan ıld ı.
1 8 3 5 - 1 8 3 9 yılları arasında, binbaşılığınd a T ü rkiye hizm etin- 1 de bulunm uş olan A lm an yalı meş hur M areşal M o ltk e’nin İstanbul haritasını alm ak için bu kulenin tepesinden hayli tetk ik atta bulun- | dıığunu rivayet ed iyorlar.
A şağ ıd ak i iç m eydan S erask er kapısına m erbut olduğu zam an larında bugünkü g ibi ağaçlı d e ğil, bom boştu . Y azın# güneşten v e toz top raktan, kışmjfc an a fo r dan ve çam urdan aşab ilen e ne m u tlui
M üsait h avalard a, ikindi üstleri B ak ırcılar cad d esi tarafın d ak i du var p arm ak lık ları önüne küm e küm e to p lan an acem i b o ra z a n la rın kulak zarlarına işliyen boru talim leri, yatsı vak itleri de m ey danın ortasınd a n ö b et çalan b a n donun firaklı firaklı h a v a la n ., ,
G e c e sessizliğinde tâ n ereler den duyulur, davul üç kere vurup p ay d os ed erd i.
R am azan lard a iftar d akikaları, b ay ram lard a b eş vak it atılan to p lar da o rad an gürlem ede.
D ış m eydan şek er v e K u rban b ay ram ların d a hıncahınçtı. F a ti he, Ç in ci'y e m eteliğe arab a ile, j
kuruşa bey g irle çocuk taşıyan a- 1 rabacıların ve sürücülerin m ola I yeri idi.
S erm et M uhtar A L U S î
______________
1***1 Şim diki R aaath
