■ Beslenme ve Diyet Dergisi / J Nutr anıl Diet 3S( I-2):77-S9/2010
İLGİNÇ YAYIN ÖZETLERİ
Prof. Dr. Avşc BAYSAL* - • E d itö rd e n
A m erican Jo u rn al of Clinical Nutrition Vol: 91, 2010 1. A k h a v a n T, L u h o v y y B L , B r o w n PH, Clio C E , A n d e r s o n G H . E f fe c t o f p r e m e a l c o n s u m p t i o n o f w h e y p r o t e i n a n d its h y d r o l y s a t e o n f o o d i n t a k e a n d p o s t m c a l g l y c e m i a a n d i n s u l i n r e s p o n s e s in y o u n g a dul t s, p. 9 6 6 - 9 7 5 . 2. P r i e b c M G , W a n g H, W e e n i n g D, S c h e p c r s M , P r e s t o n T, V o n k RJ. F a c t o r s r e l a t e d to c o l o n i c f e r m e n t a t i o n o f n o n d i g c s t i b l c c a r b o h y d r a t e s o f a p r e v i o u s e v e n i n g m e a l i nc r e a s e t i s s u e g l u c o s e u p t a k e a n d m o d e r a t e g l u c o s e a s s o c i a t e d i n f l a m m a t i o n , p. 190- 19 7 . 3. B o u c h a r d L, R a b a s a - L h o r e t R, Faraj M , L a v o i e M - E , M i l l J, P e r u s s e L, a n d Vohl M - C . D i f f e r e n t i a l c p i g c n o m i c t r a n s c r i p t o n i c r e s p o n s e s in s u b c u t a n e o u s a d i p o s e t i s s u e b e t w e e n l o w a n d h i g h r e s p o n d e r s to c a l o r i c r e s t r i c t i o n. p . 3 0 9 - 3 2 0 . 4. D o u t r c l c a u S, R o u y c r O, Di M a r c o P, L o n s - d o r f e r E, R i c h a r d R, P i q u a r d F, a n d G e n y B. L - A r g i n i n s u p p l e m e n t a t i o n i m p r o v e s e x e r c i s e c a p a c i t y a f t e r a h e a r t t r a ns p l a n t , p. 1 2 6 1 1 2 6 7 . 5. W e s t e r b e e k E A M , v a n d e n B e r g JP, L a f e b e r H N , F e t t e r W P F , B o e h m G, T w i s k J W R , a nd v a n E l b u r g R M . N e u t r a l a n d a c i d ic o l i g o s a c c h a r i d e s in p r e t e r m i nf a nt s, a r a n d o m i z e d , d o u b l e - b l i n d p l a c e b o - c o n t r o l l e d trial, p . 6 7 9 - 686. 6. B r i o n M - J A , N e s s A R , R o g e r s 1, E m m e t t P, C r i b b V, S m i t h G D , a n d L a w l o r D A. M a t e r n a l m a c r o n u t r i e n t a n d e n e r g y i n t a ke s in p r e g n a n c y a n d o f f s p r i n g i n t a k e at 10 y: e x p l o r i n g pa r e n t a l c o m p a r i s o n s a nd pr ena t al effect, p . 74 8 - 7 5 6. 7. B r o n d e l L, R o m e r M A , N o u g u e s P M , Tou- y a r o u P, a nd D a v e n n e D. A c u t e partial s l eep d e p r i v a t i o n i n c r ea s e s f ood int ake in h e al th y m e n . p. 1550- 1559.
8. S t rö h l c A, H a h n A, a nd Seba s t i an A. E s t i m a t i on o f the d i e t - d e p e n d e n t net acid load in 22 9 w o r l d w i d e hi st or i cal l y st udi ed hunt er - gat he- rer soci et es. p . 4 0 6 -4 12 .
1. Genç yetişkinlerde whey proteini ve hid roliz ürünlerinin yemek öncesi alımı ve ye mek sonrası glisemi insulin yanıtına etkisi
Ö n c e k i ç a l ı ş m a l a r d a y e m e k öncesi süt p r o tei ni ni n k a r b o n h i d r a t l a birlikte a l i mi ni n ka n g l i k o z u n u azalttığı bildirilmiştir. İns a nl a r da w h e y pr ot ei ni ve hi dr ol i z ü r ünl er i ni n y e m e k ö n c es i al i mi n i n , y e m e k öncesi ve sonrası t o k l u k sinyali, ka n g l i k o z ve insulin d ü z e y l e ri ne etkisini b el ir l e me y i a m a ç l a y a n b u çal ış m a n ı n birinci a ş a m a s ı n d a 3 0 0 m L su i çinde 5- 40 g w h e y prot ei ni v e 10 g hidrolizitleri, i kinci a ş a m a d a aynı m i k t a r s a de ce su v e r i l miştir. Prot ei nl i s ı vı nı n a l ı m ı n d a n 30 d a k i k a s o n r a b i r ey l e r e se r be s t m i k t a r d a pi z za, i k i n ci su a l ı m a ş a m a s ı n d a k g b a ş ı n a 12 k kal or i s a ğ l a y a n p i z z a yedi rilmiştir. T o k l u k , ka n g l i k o z u v e insul i n d ü z e y l e r i b a ş l a n g ı ç t a y e m e k al ı mı ö n c e s i ve s o n r a s ı n d a öl ç ül müş t ür . S o n u ç l a r a g ö r e 2 0 - 4 0 g w h e y pr ot e i n al ı mı b e si n a l i mi ni a za l t m ı ş ( p< 0 . 00 01 ) , 10-40 g alımı y e m e k s onr as ı g l i k o z u d o z a bağlı o l a r ak d ü şü r mü ş t ü r . İ ns ul i ne aynı ş e k i l d e etkisi o l muşt ur . Y e m e k ö n c e si w h e y pr ot e i n a l i mi n i n b e si n al i mi ni azalttığı, y e m e k s onr a s ı g l i k o z v e i nsul i n d ü z e yl e r i ni d ü ş ü r d ü ğ ü , d o z a bağlı o l a r a k g l i k o z u n i n s u l i ne o r a n ı n ı azalttığı
so-nucıına varılmıştır. W h e y protei ni ni n hidroliz ürünl eri ni n etkisi görül memi şt i r. Yeme isteği ni az a l t ma k için y e m e k öncesi w h e y p r ot e i n leri içeren pe yni r altı suyu ve b u n d a n yapı l an lor peynirini y e m e k u yg un olabilir.
2. Sindirilmeyen karbonhidratların kolonik fermentasyonuna ilişkin faktörler ve önce ki akşam yemeğinin artırdığı glikoz alimi nin glikozla ilintili inflamasyon
Önce ki ça l ı şmal a r si ndi r i l me ye n k a r b o n h i d ratlardan z engi n y e m e ği n ve y ü ks e k glise- mi k indeks içeren kahval t ı nı n y e m e k sonrası gli koz düzeyini dü ş ü r dü ğ ü bildirilmiştir. Bu f enome ni n si ndi ri l meyen kar bonhi dr at l ar ı n kol oni k f e r ma nt a s yonuyl a ilgili ol d u ğ u d ü ş ü nülmüştür. Bunun me k a n i z ma s ı nı a m a ç l a y a n bu ç apr az düzenl e yapılan ç al ı ş ma d a 10 s a ğ lıklı erkek a kş am y e me ğ i n d e b e y a z e k m e k ya da yüksek si ndirilmeyen k a r bonhi dr a t içeren arpa tanesinden oluşan y e m e k t ük e tmi ş l e r dir. Ertesi sabah bireylere 50 g, 13C z e n g i n leştirilmiş izotoplu gli koz verilerek p l a z m a insulin, serbest ya ğ asitleri İL-6, T N F x , kısa zincirli yağ asitleri ve s o l u n u m l a atılan h i d rojen ölçülmüştür. Ar a ş t ı r ma sonuçları arpa alımında pl a z ma glikoz yanıtının % 2 9 d ü ş ü k o l duğunu göstermiştir. Be nz e r şekilde insulin yanıtı gözlenmiştir. İ nf l amas yon ölçüt l eri nde de düşüşl er olmuştur. Si ndi ri l me ye n k a r b o n hidratların kol oni k f e r me nt a s y o n un un insulin duyarlılığını artırdığı ve glikozla ilintili infla- m a s y o n u azalttığı s on u c un a varılmıştır.
3. Enerji sınırlamasına karşı derialtı adipoz dokunun düşük ve yüksek yanıtları epige- ııomik ve transkriptom ik farklılıktan kay naklanır
Z a y ı f l a m a p r o g r a m l a r ı n d a enerji s ı n ı r l a ma sı bazı b i r eyl er de etkili o l ur ken baz ı l ar ı nda ya d a ha az etkili, ya da etkisiz olabilir. Bu y ö n d e n b i r eyl e r a r as ı nda öneml i farklılıklar görülür. Epi g c n e t i k faktörlerin bu farklılığı açı kl ay a b i le c e ğ i d ü ş ün ü l mü ş tü r . Epi gc net i k g e n o m i k işl evde D N A nükl eotitler in dizili ş i ndeki s a p m a l a r d a n farklı ol arak bazı fak törlerin etki l eri yl e D N A ’daki geri dö n ü ş l ü olabi l en b o z u k l u k t u r ve ge n e k s p r e s y o n u n u n r cg i i l a s y o n u n d a rol alır. Bu ç a l ı ş ma d a topl u ve o b e z ka dı nl a r 6 ay süreli enerjisi sınırlı di yet p r o g r a mı n a alınmışlardır. Di ye t e karşı
d ü ş ü k ve y ü k s e k y a n ı t v e r e n b i r e y l e r i n diyet ba ş l a n g ı c ı v e s o n u n d a k a r ı n d er ia l t ı y a ğ ı n d a n b i yops i a l ı n m ı ş , e p i g e n o m i k ve t r a n s k r ip - t o n o m i k pr of i l l e r i b e l i r l e n m i ş t i r . A r a ş t ı r m a s o n u ç l a r ı n a gör e ; d i y e t ö n c e s i d ü ş ü k v e y ü k sek y a n ı t v e r e n b i r e y l e r i n 3 5 ’i n d e k iş i si n d e ö n e ml i D N A m e t i l a s y o n f ar kl ı l ı ğı s a p t a n mıştır. D i y e t s o n r a s ı 3 b ö l g e d e i a ı k l ı l ı k b u lunmuş t ur . Bu f a r k l ı l ı k l a r a ğ ı r l ı k k o n t r o l ü ve insul i n s a l ı n ı m ı y l a ilgili g e n l e r d e d i r . İki gr up a r a s ı n d a far kl ı l ı k b u l u n m u ş t u r . D N A m e t i l a s- y o n u ve e k s p r e s y o n u n d a k i f a r k l ı l ı ğ ı n z a y ı f l a m a d iy e ti n e yanı t ı e t k i l e d i ğ i b e l i r l e nm i ş t i r .
4. L-Arginiıı eklenmesi kalp trasplaııtasyo- nundan sonra egzersizi iyileştirir
Ka lp t r a n s p l a n t a s y o n u n d a n s o n r a e n d o - tel yet er si zl i ği e g z e r s i z k a p a s i t e s i n i azaltır. L- a r gi ni n e k l e n m e s i n i n n i t ri k asit y o l a ğ ı n ı u y a r a r a k e n d o t e l işlevi g e l i ş t i r e b i l e c e ğ i d ü ş ü n ü l e r e k b u ç a l ı ş m a y a p ı l m ı ş t ı r . Ç a l ı ş m a d a 22 kal p t a k ı l mı ş h a s t a v e 11 n o r m a l k o n t rol b ir ey e 6 h a f t a s ü r e ile çi ft k ö r s i s t e m i y l e L- ar gi ni n ve p l a s e b o v e r i l m i ş v e 6 d a k i k a b i siklet e gz e r s i zi y a p t ır ıl mı ş tı r . Ç a l ı ş m a b a ş l a n gıcı ve s o n u n d a k a n ni t ri k asit m c t a b o l i t l c r ı , e nd o t e l in ve n i t r i k a s i t / e n d o t l i n d e n g e s i ö l ç ü lerek e n d o t e l işlevi b e l i r l e n mi ş t i r . K a l p t r a n s p l a n t a s y o n u n d a n s o n r a e g z e r s i z k a p a s i t e s i nin a z al dı ğı , L - a r g i n i n e k l e n m e s i y l e b u n u n arttığı g öz le nmi ş t i r . A r g i n i n e k l e n m e s i nitrik as i t/ e ndot e l i n o ra nı n ı ö n e m l i ş e k i l d e a r t ı r m ı ş tır. Ka l p t r a n s p l a n t a s y o n u y a p ı l a n h a s t a l a r ı n a ğı zd a n e k a rg i n i n a l m a l a r ı n ı n e g z e r s i z t o l e ransını ve y a ş a m k a l it e s i ni a r t ı r a b i l e c e ğ i s o n u c u n a varılmıştır.
5. Prem atür bebeklerde nötür ve asidik oli- gosakkaritler: raııdomize, çift kör, plasebo kontrollü çalışma P r e ma t ü r b e b e k l e r d e ö z e l l i k l e g a s t r o i n t e s tinal s i s t em e n f e k s i y o n l a r ı m o r b i d i t e s i n i n y ü k s e k o l d u ğu , b u n u ö n l e m e k için b e b e k l e r i n di yet i ne p r e b i y o t i k e k l e n m e s i n i n e n f e k s i y o n riskini d ü ş ü r e b i l e c e ğ i ileri s ü r ü l m ü ş t ü r . Bu g ö r ü ş ü n d o ğ r u l u ğ u n u b e l i r l e m e k a m a c ı y l a ya p ı l a n bu ç a l ı ş m a d a d o ğ u m u 32 h a f t a a l t ı n da, ağırlığı 1500 g r a m ı n a l t ı n d a o l a n p r e m a türe b e b e k l e r ent er al y o l l a y a ş a m l a r ı n ı n 3 ve 30 günl er i a r a s ı n d a % 8 0 g l i k o o l i g o s a k k a r i t , % 2 0 f r u k t o o l i g o s a k k a r i t t e n o l u ş a n p r e b i y o t i k
K arbonhidrat İçeren Besinlerin G lisem ik Etkileri ve Sağlık
7 9
ya da maltodekstrin (plasebo) kg başına 1.5 g verilmiştir. Araştırmaya toplam 113 bebek katılmıştır. Prebiyotik alan grupla almayan arasında enfeksiyona yakalanma açısından fark bulunmamıştır. Bunun yanında enfek siyon şiddeti açısından gruplar arasında fark bulunmuştur. Prebiyotik alanlarda ciddi en feksiyon plasebo alanlara göre daha düşük tür. Prebiyotik eklenmesinin ciddi enfeksiyon insidansını azalttığı, bu yararlı etkinin daha geniş çalışmayla değerlendirilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.
6. G ebelikte annenin makrobesin öğeleri ve enerji aliminin çocuklarının 10. yaşındaki alıntıma etkisi
Gebelik sırasında annenin makro besin öğe leri ve enerji aliminin gereğinden yüksek ol masının fetusun büyümesini ve nöroendokrin yolakları hızlandırdığı ve sonuçta çocukların daha iştahlı daha çok besin tüketen ve yağ depolayan bireyler oldukları ileri sürülmüş tür. Bu görüşü değerlendirmek amacıyla ya pılan bu çalışmaya 5595 anne- çocuk, 3009 baba-çocuk çifti katılmıştır. Gebelik sırasın da annelerin doğum sonrası 47. ayda anne ve eşlerinin 10 yaşında çocukların diyetle enerji, protein, yağ ve karbonhidrat alımları ile anne, baba ve çocukların vücut bileşimleri ölçülmüştür. Sonuçlara göre; gebelikte makro besin öğelerinin alım düzeyleriyle çocukların alım düzeylerinin arasında doğrusal ilinti bu lunmuştur. Babaların besin öğeleri alımı ile çocukların alımı arasındaki ilinti önemsizdir. Gebelikteki diyet, çocukların yağlanması ile ilintisiz bulunmuştur. Çocukların makro be sin öğeleri ve enerji alımları yağlanmayla ilintilidir. Gebelikteki beslenme örüntüsünün çocuklarınkine yansıdığı, bu verinin iştahın anne kamında programlandığını gösterdiği sonucuna varılmıştır. Obezitenin önlenmesin de doğum öncesinden başlayan yeterli denge li beslenme bilincinin kazanılmasının önemli olduğu bu çalışmayla desteklenmektedir.
7. Sağlıklı erkeklerde akut uyku yetersizliği besin alim im artırır
Önceki çalışmalarda yeterli uyumayan birey lerde plazma ghrelin düzeyinin arttığı, leptin düzeyinin ise düştüğü belirtilmiştir. Uyku ye tersizliğinin enerji alımı ve fiziksel aktiviteye
etkisini belirlemek amacıyla yapılan bu çap raz düzen çalışmada BKI değerleri ortalama 22.3±1.8, yaşları 22±3 yıl olan 12 erkek 8 saat (24:00 - 08:00) ya da 4 saat (02:00 - 06:00) uyumuşlardır. Ertesi gün bireylerin sabah, öğle, akşam yemeklerinde tükettikleri besin ler saptanmış, fiziksel aktivite, açlık duygusu, yemeğe karşı istek ve uykusuzluk hissetme gibi durumları değerlendirilmiştir. Araştır ma sonuçlarına göre; az uyuyanlar ertesi gün %22 daha çok enerji tüketmişlerdir. Kahvaltı öncesi açlık hissetmeleri, yeterli uyuyanlar dan daha yüksektir. Yemeğe karşı istek yö nünden gruplar arasında fark gözlenmemiştir. Az uyuyanların uykusuzluk hissi daha yük sek olmasına karşın fiziksel aktiviteleri diğer gruptan daha yüksektir. Az uyumanın besin alimim artırdığı, uzun dönemli enerji denge si çalışmalarıyla bu bulgunun desteklenmesi durumunda yetersiz uyumanın obezitenin oluşumun faktörlerden biri olabileceği sonu cuna varılmıştır.
8. Avcı-toplayıcı topluluklar üzerinde yapıl mış 229 dünya çapındaki araştırmaların sonuçlarından diyete bağlı asit miktarının tahmini
Önceki çalışmalarda avcı-toplayıcı topluluk ların diyetinin baz içeriğinin, modem toplu lukların diyetinin ise asit içeriğinin yüksek olduğu bildirilmiştir. Dünya çapında yapılan 229 araştırmanın verileri değerlendirilerek avcı-toplayıcı diyetin net iç kaynaklı asit üretimi ile bitkisel:hayvansal oranı hesap lanmış, günümüz diyetiyle karşılaştırılmıştır. Bitkisel:hayvansal oranı 85:15’den 5:95’e düştüğünde asit üretimi -178’den, 181 mEq/ gün düzeyine yükselmiştir. Araştırılan diyet örüntülerinden %40-50’sinin asit ürettikleri tahmin edilmiştir. Avcı-toplayıcı diyetlerinin bitkisel:hayvansal oranı azaldıkça asit üre timinin azalması olumlu olarak değerlendi rilmiştir. İlkel avcı - toplayıcı diyetlerin asit üretme durumlarının belirlenmesi için daha çok araştırmanın yapılması gerektiği sonu cuna varılmıştır. Diyette bitkisel kaynakların hayvansal kaynaklara oranlarının artmasıyla net asit üretimi de azalmaktadır. Bitkisel ve hayvansal kaynaklı besinlerin dengeli tüketi mi uygundur.
American Journal of Clinical Nutrition Vol: 92, 2010
1. Fischer-Posovszky P, Kukulus V, Tews D, Unterkircher T, Debatin K-M, Fulda S, and Wabitsch M. Resveratrol regulates human adipocyte number and function in a Sirt 1 - dependent manner, p.5-15.
2. Vaisman N, Katzman H, Carmiel-Haggai M, Lusthaus M, and Niv E. Breakfast improves cognitive function in cirrhotic patients with cognitive impairment, p. 137-140.
3. Schultes B, Ernst B, Wilms B, Thumheer M, and Hallschmid M. Fledonic hunger is incre ased in severely obese patients and it reduced after gastric bypass surgery, p.277-283.
4. Bell KL and Davies PSW. Energy expentiture and physical activity of ambulatory children with cerebral palsy and of typically develo ping children, p.313-319.
5. Skarupski KA, Tangney C, Li H, Ouyang B, Evans DA, and Morris MC. Longitudinal as sociation of vitamin B-6, folate and vitamin B-12 with depressive symptoms among older adults overtime, p.330-335.
6. Fischer LM, da Costa KA, Galanko J, Sha W, Stephenson B, Vick J, and Zeisel SH. Choline intake and genetic polymorphisms influence choline metabolite concentrations in human breast milk and plasma, p.336-346.
7. Gopinath B, Flood VM, Rochtchina E, McMahon CM, and Mitchell P. Consumpti on of omega-3 fatty acids and fish and risk of age-related hearing loss, p.416-421.
8. Dougherty KA, Schall JI, and Stallings VA. Suboptimal vitamin K status despite supple mentation in children and young adults with cystic fibrosis, p.660-667.
9. Sun B, Williams JS, Svetkey LP, Kolatkar NS, and Conlin PR. 0-2- Adrenergic receptor genotype effects the renin-angiotensin-aldos- terone system response to the Dietary App roches to Stop Hypertension (DASH) dietary pattern, p.444-449.
10. Galgani JE and Ravussin E. Effect of dihyro- capsiate on resting metabolic rate in humans. p.1089-1090.
11. Collado MC, Isolauri E, Laitinen K, and Salminen S. Effect of mother’s weight on infant’s microbiota acquisition, composition and activity during early infancy: a prospec tive follow-up study initiated in early preg nancy. p. 1023-1030.
12. Traber MG, Leonard SW, Traber DL, Tra ber LD, Gallagher J, Bobe G, Jeschke MG, Finnerty CC, and Herndon D. a-Tocopherol adipose tissue stores are depleted after bum injury in pediatric patients, p. 1378-1384.
1. Resveratrol Sirt 1 bağımlı yolla insan adi- positini sayı ve işlev olarak regüle eder
Birçok organizmada enerji sınırlamasının yaşlanma sürecini geciktirdiği bilinmektedir. Sirtuin 1 (silent mating type information re gulation 2 homolog 1 - Sirtl) adipositte re güle edici etkinliğe sahiptir. Kara üzümde bulunan resveratrolün sirt l ’i, aktive ederek bu regulasyonda rol aldığı ileri sürülmüştür. Bu çalışmada Simpson - Golabi - Belimel sendromlu insan preadipositler ve adiposit- lerde çoğalma, farklılaşma, glikoz alımı, li- pogenesiz ve adipokin salimini incelenmiş tir. Sirt 1 yetersiz insan preadipositleri özel yöntemle üretilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre resveratrol preadiposit çoğalmasını ve adipogenik farklılaşmayı sirt 1 bağımlı yolla inhibe etmiştir. İnsan adipositlerinde resverat rol bazal ve insulinin uyardığı glikoz alimini uyarıcı etkinlik göstermiştir. Buna ek olarak lipogenik gen ekspresyonunun geri regu- lasyonuna paralel olarak lipogenesis engel lenmiştir. Ayrıca resveratrol IL-6 ve IL-8’in salımmım geriletmiştir. Resveratolün yağ do kusu miktarı ve işlevlerinde obeziteyle ilintili hastalıkların gelişimini önleyici yönde etkili olduğu sonucuna varılmıştır.
2. Kahvaltı, bilişsel geriliği olan sirozlu has talarda bilişsel işlevi iyileştirir
Karaciğer hastalığı olanlarda bilişsel bozuk luk sık görülür. Bu çalışmaya 10 sirozlu ve
Karbonhidrat İçeren B esinlerin G lisem ik Etkileri ve Sağlık 8 1
10 sağlıklı kişi kontrol olarak katılmıştır. Her iki grup kendi arasında 2’ye ayrılarak birine 500 kkal enerji ve 21 g protein içeren kah valtı verilmiş, diğer grup kahvaltı almamıştır. İki hafta sonra serum amonyak düzeyi ve bi lişsel işlev ölçülmüştür. Başlangıçta sirozlu hastaların toplam bilişsel puanları düşük bu lunmuştur. Yine 7 global bilişsel puan sınıf lamasından 4 ’ünde önemli şekilde düşüktür. Kahvaltı alan hastaların amonyak düzeyleri yüksek olarak sürmesine karşın bilişsel pu anlarında önemli iyileşmeler gözlenmiştir. Yüksek amonyak düzeyinin hastalarda başta dikkat olmak üzere bilişsel performansı geri lettiği, yeterli bir kahvaltı aliminin bu işlev leri önemli şekilde düzelttiği sonucuna varıl mıştır. Hastaların uzun süre aç kalmalarının bu tür olumsuz değişikliklerin nedeni olabi leceği ve beslenmeye özen gösterilmesinin gerektiği vurgulanmıştır.
3. İleri derecede obezlerde lıedonik açlık ar tar ve gastrik bypass ameliyatından sonra azalır
Obezitenin gelişiminde enerji gereksinmesi olmadığı halde, lezzetli yemekleri yeme iste ğini oluşturan hedonik açlığın etkili olabilece ği gözlenmiştir. Gastrik bypass ameliyatının ileri obezitenin iyileştirilmesinde etkili oldu ğu kadar, hedonik açlık üzerine etkisini konu alan bu çalışmada 123 ameliyat olmamış, 136 ameliyat olmuş aşırı şişman ve 110 sağlık lı kontrol bireylerin lezzetli yemeklere karşı motivasyonları Besin Skalası Gücü (PFS) yöntemiyle belirlenmiştir. Araştırma sonuçla rına göre aşırı şişman bireylerin kontrol gru bunu oluşturanlara göre PFS puanları yüksek bulunmuştur (p< 0.001). Ameliyat olanların puanları olmayanlardan önemli şekilde dü şüktür. Aşırı şişman bireylerin lezzetli yeme ğe karşı aşırı iştah duymalarının obezitenin gelişiminde etkili olduğu bildirilmiştir. Editör notu: Bu durum bizim de gözlemlerimizi doğ rulamaktadır. Şişman bireylerin çoğu lezzetli yemeğe karşı aşırı istek duyarlar.
4. Serebral palsili ve normal gelişim gösteren çocukların enerji harcamaları ve fiziksel aktiviteleri
Bu çalışmada yaşlan 5-12 yıl olan serebral palsili ve normal gelişimli gösteren çocuk ların dinlenme enerji harcamaları (DMH) ve yürüme sırasındaki enerji harcamaları dolaylı kalorimetre yöntemiyle ölçülmüştür. Toplam enerji harcamaları (TEH) çift işaretlenmiş su yöntemiyle ölçülmüştür. Fiziksel aktivite düzeyi (FAD), TEH’nın DEH’ye oranıyla, beden bileşimi oksijen - 18 yöntemiyle belir lenmiştir. Araştırma sonuçlarına göre sereb ral palsili çocukların TEH’ları (7012±1268 kJ/gün), normal gelişen çocuklannkinden (8309±2088 kJ/gün) daha düşük bulunmuş tur. Bunun başlıca nedeni hasta çocukların FAD’lerinin düşük olmasıdır (1.79±0.26’ya karşı 1.57±0.23). Hasta çocukların yürüme sı rasındaki enerji harcamaları yüksek olmasına karşın, yürüme hızı düşüktür. Bu çocukların enerji gereksinmelerinin belirlenmesinde bu sonuçlara dikkat edilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.
5. Yaşlı bireyler arasında görülen depre- sif belirtilerle B6, B12 ve folat arasındaki uzunlamasına ilinti
Bu çalışmada Şikago Sağlık ve Yaşlanma Araştırması kapsamındaki 65 yaş üstü 3503 bireyin diyetleri besin tüketim sıklığı yön temiyle değerlendirilmiştir. Depresif belir tiler Epidemiyolojik Depresyon Araştınna Merkezi’nin ölçütlerine göre belirlenmiştir. Araştınna 12 yıl sürdürülmüştür. B6, B12 ve folat alımmın yüksekliğinin depresyon belir tilerini azalttığı bulunmuştur. Bu bulgu, yaş, cinsiyet, etnik yapı, eğitim, gelir durumu ve antidepresif ilaç kullanımına göre uyarlama yapıldığında da önemli bulunmuştur. Her 10 mg vitamin B6, 10 meg B12 aliminin her yıl depresif belirtilerde %2 azalmayı sağlayabil diği hesaplanmıştır. Folat alımı ile depresif belirti arasında ilinti bulunamamıştır. Alkol ve sigara kullanımı ve bireyin yaşamıyla il gili diğer olumsuz faktörlere göre uyarlama yapıldığında da bu ilinti önemli bulunmuştur. Yüksek miktarda B6 ve B12 vitaminlerinin aliminin depresif belirtilere karşı koruyucu olduğu sonucuna varılmıştır.
6. Kolin alımı ve genetik polimorflzmler in san sütü ve plazma kolin metabolitlerinin düzeylerini etkiler
Kolin çocuk beslenmesinde esas besin ögele- rindendir ve insan sütü bu yönden zengindir. Ancak tek nükleotit polimorfızmler (TNP) kolin gereksinmesini etkileyebilir. Bu çalış mada farklı genotiplerden 103 gebe kadına gebeliğinin 18.haftasından, doğumdan sonra 45 güne kadar ek kolin ya da plasebo veril miş, 3-günlük besin tüketimiyle diyetle kolin alımı ölçülmüştür. Aynı zamanda plazma ve sütlerinde kolin metabolitlerinin düzeyleri saptanmıştır. Araştırma sonuçları şöyledir: Emzikli kadınlar önerilen kolin miktarının (550 mg/gün) üçte ikisini almaktadırlar. Di yetle alınan kolin plazma ve anne sütündeki kolin ve fosfadilkolin düzeyi ile korelasyon göstermiştir. Ek kolin alımı sütün ve plazma nın kolin posfadilkolin ve betain düzeylerini yükseltmiştir. Kadınların MTHFR genindeki 5 TNP ve PEMT genindeki 2 TNP saptanmış ve bunların kolin düzeylerine etkili olabile ceği ve çalışmaların sürdürülmesi gerektiği belirtilmiştir. Bu polimorfızmler nedeniyle oluşan genotip farklılıklarıyla diyetle alınan kolinin kadınların plazma düzeylerini ve süt leriyle bebeğe aktardıkları kolin miktarını et kileyebileceği sonucuna varılmıştır. Gebe ve emzikli kadınların diyetinde kolinin yeterli olmasına dikkat edilmelidir.
7. Omega - 3 yağ asitleri ve balık tüketimi yaş ilintili duyma kaybı
Blue Mountain Duyma Araştırması Grubu’nu oluşturan bireylerin yaşa bağlı duyma kaybı 1997-1999 ve 2002-2004 yıllarında ölçülmüş, aynı zamanda besin tüketim sıklığı yöntemiy le omega - 3 yağ asitleri ve balık tüketimleri saptanmıştır. Araştırma sonuçlarına göre n-3 yağ asitleri tüketim düzeyi ile duyma kaybı prevelansı arasında ters yönlü ilinti vardır. Benzer şekilde n-3 yağ asidinin tüketiminin artması duyma kaybı insidansını azaltmakta dır. Haftada 2 porsiyon ve daha çok balık tü ketenlerde, haftada 1 porsiyondan az tüketen lere göre duyma kayıp riskinde %42 azalma olduğu gözlenmiştir. Haftada 1-2 porsiyon
balık tüketenlerde duyma kaybının ilerleme riski azalmıştır. Uzun zincirli n-3 yağ asitleri ve haftada 2 ve daha çok kez balık tüketenle rin de yaşa bağlı duyma kaybı riskinin azaldı ğı sonucuna varılmıştır. Editör notu: Omega - 3 uzun zincirli yağ asitlerinin zengin olduğu balık tüketimi ülkemizde yetersizdir. Yaşlı bireylere ek balık yağı verilmesinin kardiyo- vaskular ve otoimmun hastalıkların önlenme sinde olduğu kadar duyma kaybı riskini azal tabileceği düşünülerek önlem alınmalıdır.
8. Kistik fibrosizli çocuk ve genç yetişkinler de eklemeler yapılm asına karşın K vitam i ni durumu optimalin altındadır
Kistik fibrosizli ve pankreatik yetersizliği olan çocuk ve gençler için uygulanan K vita mini takviyesinin yeterliliği bilinmemektedir. Bu çalışmada 6 - 2 1 yaş arası kistik fibrosizli bireylerin K vitamini durumları normal aynı yaş grubu bireylerinki ile karşılaştırılmıştır. Çalışma sonucunda halen uygulanan vitamin D vitamini ve K vitamini eklenmiş diyetin bu çocukların K vitamini durumlarını yeterli düzeye getiremediği gözlenmiştir. K vitamini durumunun yeterli düzeye getirilmesi için ek K miktarının artırılması gerektiği sonucuna varılmıştır.
9. p 2-Adrenerjik Reseptör genotip hipertan siyonu durdurmak için diyetsel yaklaşım (DASH) diyet örüntüsüne renin anjioteıı- sin aldosteron sistem yanıtını etkiler
(3 2-Adrenerjik Reseptör (P 2-AR) hipertansi yon için yatkın lokustur ve bu bölgede oluşan polimorfızmler sodyum duyarlığı ve düşük plazma renin aktvitesi (PRA) ile ilintilidir. DASH diyeti kan basıncını düşürür ve renin - angiotensin — aldosteron sistemi (RAAS) ile etkileşim yoluyla bu etkiyi gösterdiği sa nılmaktadır. DASH diyetinin, RAAS aktivite- sinin artırıp artırmadığı genotiplerin bu yanıta etkisini saptamak amacıyla yapılan bu araş tırmada DASH sodyum araştırmasına katılan 372 genotipleri belirlenerek kan basınçlarıyla ilintisi saptanmıştır. Sonuçlara göre; kontrol grubuna göre DASH grubunun PRA önemli şekilde yükselmiştir. Benzer şekilde bu gru
Karbonhidrat İçeren Besinlerin G lisem ik Etkileri ve Sağlık 8 3
bun serum aldosteron, idrar aldosteron ve id rar potasyum düzeyleri de yüksek bulunmuş tur. Kan basıncındaki ve diğer değerlerdeki değişmeyle gen - diyet arasındaki önemli etkileşim olduğu belirlenmiştir. DASH diye tinin kan basıncını düşürdüğü PRA ve aldos teron düzeyini yükselttiği; p - 2 AR geninde oluşan 646 A polimorfızmin DASH diyetine RAAS yanıtı etkilediği sonucuna varılmıştır.
10. Dilıidrokapsiatinin insanlarda dinlenme m etabolik hıza etkisi
Dihidrokapsiat acı kırmızı biberlerde bulunan kapsinoidin türevidir ve termojenik etkiye sa hip olduğu bildirilmiştir. Bunun akut ve kro nik olarak dinlenme metabolik hıza etkisini bilirlemek amacıyla yapılan bu çalışmada 78 sağlıklı birey çift kör düzende 28 gün süreyle günlük 3 ya da 9 g dihitrokapsiat ya da plase- bo almışlar, yemek sonrası 10. saatte dolaysız kalorimetre ile kapsiat alımından 30 dakika önce ve 120 dakika sonra dinleme metabolik hızları (DMH) ölçülmüştür. Araştırma sonuç ları şöyledir: Dihidrokapsiat alımı öncesi ve aliminin birinci gününde grupların DMH’lan arasında önemli farklılık bulunmamıştır. Ça lışmanın son gününde 9 mg/gün dihidrokap siat alınlında plaseboya göre DMH’da artış gözlenmiştir. Yaklaşık bir aylık dihidrokasiat aliminin ortalama DMH’da 50 kkalori/gün ar tış sağlandığı sonucuna varılmıştır.
11. A nnenin gebelikteki ağırlığı erken bebek lik dönem inde bebeğin mikrop durumuna etkisi: erken gebelik sırasında başlayan be beklik dönem ine uzayan ileriye dönük bir çalışm a
Bazı önceki araştırma sonuçları sindirim ay gıtındaki mikropların obezite ile ilintili olabi leceğini, annenin mikrobik durumunun doğan bebeğe transfer olabileceğini ve ileride obe- ziteyi tetikleyebileceğini işaretlemektedir. Bu çalışmada BKI’leri 25 kg/m2 ve üstü olan ka dınların çocukların dışkı mikrobik durumu 1 ve 6. aylarda ölçülmüş ve normal kilolu kadın ların çocuklarınki ile karşılaştırılmıştır. Araş tırma sonucuna göre: bebeklerin mikrobik bileşimi gebelik sırasındaki annenin ağırlığı
ve ağırlık kazammıyla ilintilidir. Bebeklerin 6. ayında Bakteroides, Clostrodium ve Sta- fılakokus miktarları vücut ağırlığı fazla olan kadınların çocuklarında vücut ağırlığı normal olan kadınların çocuklarınınkinden daha yük sektir. Bifidobakterium ise düşüktür. Gebelik sırasında annenin BKI ve ağırlık kazanımının bebeğin mikrobik kolonisini etkilediği sonu cuna varılmıştır. Şişman ve gereğinden çok ağırlık kazanan annelerin çocuklarının zararlı mikroorganizmalara karşı duyarlı olması ve yararlı bakterilerin miktarının ise az olması, bu çocukların sağlığını olumsuz etkileyebile cektir.
12. Pediatrik hastalarda yanık yaralanmasın dan sonra a-tokoferolün adipoz doku de posu azalır
Önceki çalışmalardan sağlanan veriler pedi atrik hastalarda E vitamininin plazma düze yinin azaldığını göstermiştir. Adipoz doku E vitamini deposunun bu besin öğesinin ye terliliğini yansıttığı düşünülmektedir. Bunun doğruluğunu saptamak için yapılan bu çalış mada yanık yaralanması geçiren 8 pediatrik hastadan toplanan deri örnekleri alındıktan sonra tokoferoller, kolesterol ve trigliserit içeriği belirli aralıklarla ölçülerek 1 yıl süre ile izlenmiştir. Deri adipoz doku tokoferol içeriği yanıktan sonra tek haftada normal de ğerde (1991 ±40 nmol/g) bulunurken, 2 ve 3. haftalarda sırasıyla 133±13 ve 109±8 nmol/g düzeyine düşmüştür. Buna göre deri adipoz tokoferol içeriği ortalama 6.1±0.6 nmol/g azalmaktadır. Yanıktan bir ay sonra deri adi poz trigliserit düzeyi düşerken kolesterolde değişme olmamıştır. Yanık yaralanmasının E vitamini durumunu olumsuz etkileyebileceği, bu bulguyu desteklemek için daha çok sayıda çocukta çalışma yapılması gerektiği belirtil miştir.
European Journal of Clinical Nutrition Vol. 64, 2010
1. Anderson AK, McDougald DM and Steiner- Asiedu M. Dietary trans fatty acid intake and maternal and infant adiposity, p. 1308-1315.
2. Webber L, Cooke L and Wardle J. Maternal perception of the causes and consequences of sibling differences in eating behavior, p.
1316-1322.
3. Seamans KM, Hill TR, Scully L, Meunier N, Andrillo-Sanchez M, Polito A, Hininger-Fa- vier I, Ciarapica D, Simpson EEA, Stewart- Knox J, O’Connor JM, Coudray C and Cash- man KD. Vitamin D status and measures of cognitive function in healthy older European adults, p. 1172-1178.
4. Rodríguez-Rodríguez E, Perea JM, Jiménez AI, Rodríguez-Rodríguez P, López-Sobaler AM and Ortega RM. Fat intake and asthma in Spanish schoolchildren, p. 1065-1071.
5. Merenstein D, Murphy M, Fokar A, Hernan dez RK, Park H, Nsouli H, Sanders ME, Da vis BA, Niborski V, Tondu F and Shara NM. Use of a fermented dairy probiotic drink con taining Lactobacillus casei (DN - 114001) decrease the rate of illness in kids, p.669-677.
6. Huang S-C, Wei JC-C, Wu DJ and Huang Y-C. Vitamin B6 supplementation improves pro-inflammatory responses in patients with rheumatoid arthritis, p. 1007-1013.
7. Nanri A, Kimura Y, Matsushita Y, Ohta M, Sato M, Mishima N, Sasaki S and Mizoue T. Dietary patterns and depresive symptoms among Japanese men and women, p. 832-839.
8. Liatis S, Grammatikou S, Poulia K-A, Per- rea D, Makrilakis K, Diakoumopoulou E and Katsilambros N. Vinegar reduces postprandi al hyperglycaemia in patients with type 2 di abetes when added to a high, but not to a low glycaemic index meal. p. 727-722.
9. Lehtonen H-M, Suomela J-P, Tahvonen R, Vaamo J, Venojarvi M, Viikari J and Kallio
H. Berry meals and risk factors associated with metabolic syndrome, p. 614-621.
10. van Vught AJAH, Nieuwenhuizen AG, Veld horst MAB, Brummer R-Jm and Westerterp- Plantenga MS. The effect o f dietary protein on the somatotropic axis; a comparison o f soy, gelatin, x-lactalbumin and milk. p. 441 446.
11. Hinton PS, Scott Rector R, Donnelly JE, Smith BK and Bailey B. Total body bone mi neral content and density during weight loss and maintenance on a low - or recommended — dairy weight maintenance diet in obese men and women, p. 392-399.
12. Singhal N, Misra A, Shah P and Gulati S. Effects of controlled school-based multi component model of nutrition and lifestyle interventions on behaviur modification, ant hropometry and metabolic risk profile o f ur ban Asian Indian adolescents in North India,
p. 364-373.
13. Lapointe A, Weisnagel SJ, Provencher V, Bégin C, Dufour-Bouchard A-A, Trudeau C and Lemieux S. Using restrictive messages to limit high-fat foods or nonrestrictive mes sages to increase fruit and vegetable intake: what works better for postmenopausal wo men? p. 194-202.
14. Drakoularakou A, Tzortzis G, Rastall RA and Gibson GR. A double — blind, placebo - controlled, randomized study assessing the capacity of a novel galacto-oligosaccharide mixture in reducing travellers diarrhoea, p.
146-152.
15. Detopoulou P, Panagiotakos DB, Chrysohoou C, Fragopoulou E, Nomikos T, Antonopou- lou S, Pitsavos C and Stefanadis C. Dietary antioxidant capacity and concentration of adiponectin in apparently healthy adults, the ATTICA study, p. 161-168.
1. Diyet trans yağ asidi alımı ve anne ve be bek adipositi
Emziklilik döneminde anne diyeti ve sütünün yağ asidi bileşiminin çocukluk döneminde
K arbonhidrat İçeren Besinlerin G lisem ik Etkileri ve Sağlık 8 5
obezite gelişimiyle ilintili olabileceği ileri sü rülmüştür. Kesitsel yöntemle yapılan bu çalış mada tek başına anne sütü, karışık ve formula ile beslenen 96 anne ve 3 aylık bebeklerinin beden bileşimleri belirli yöntemle ölçülmüş tür. Bebeklerin beslenme biçimlerine göre annelerin beden vücut yağ yüzdesi farklı bulunmamıştır. Vücut yağ yüzdesi değerleri sırasıyla %32.70, 33.70 ve 35.73). Bebekle rin beden yağ % ’si sırasıyla % 24.87, 22.15, 23.93 olarak bulunmuştur. Tek başına anne sütüyle beslenenlerin beden yağ %’si karışık beslenenlerden yüksek olmasına karşın, for mula ile beslenenlerden pek farklı değildir. Günde 4.5 g ve üstü trans yağ asidi alan anne lerin beden vücut yağ yüzdesinin %30’un üs tünde olma olasılığının, daha düşük olanlara göre daha yüksek olabileceği hesaplanmıştır. Aynı şekilde yüksek trans yağ asidi tüketen annelerin bebeklerinin de yağ yüzdesinin de az tüketenlerinkinden iki kat daha yüksek ola bileceği belirtilmiştir. Yüksek trans yağ asidi alan emzikli annelerin ve bebeklerinin beden yağ yüzdesinin daha yüksek olabileceği, bu nun daha sonraki yıllara etkisinin araştırılma sı gerektiği sonucuna varılmıştır.
2. K ardeşler arasında yeme davranışı farklı lıklarının neden ve sonuçlarının anne tara fından algılanm ası
Çocuklar arasındaki yeme davranışı farklılı ğının anne tarafından nasıl algılandığını be lirlemek amacıyla yapılan bu çalışmada 6 ve 15 yaşlarında en az 2 çocuğu olan annelere çocuklarının yeme davranışlarına ilişkin an ket uygulanmış ve istatistiksel olarak analiz edilmiştir. Çalışma sonuçlarına göre; anneler çocukları arasında iştah ve besin seçimi ko nusunda farklılık olduğunu bildirmişlerdir. Bu farklılığın genetik olabileceğini de belirt mişlerdir. Annenin çocuklarının beslenmele rinde amacı tek olmasına karşın, her çocuğun iştahının ve yeme davranışının farklı olduğu görülmüştür. Annelerin çocuk beslenme ko nusunda eğitimlerinde her çocuğun kendine özgü iştah ve yeme davranışına sahip olabi leceği, buna göre davranılması gerektiğinin anlatılmasının önemli olduğu sonucuna varıl
mıştır. Bireye özgü diyet düzenleme çocuk larda da geçerlidir.
3. Avrupa’lı sağlıklı yaşlı bireylerde vitamin D durumu ve bilişsel işlev
Bazı çalışmaların sonuçları vitamin D yeter sizliğinin özellikle yaşlılarda bilişsel işlev yetersizliğiyle ilintili olabileceğini işaret lemektedir. Bu çalışmada 55-87 yaşlarında bulunan 387 bireyin 25 (OH) vit. D düzeyi ölçülmüş ve bilişsel işlev testi olarak Caul- lidge Neuropsychological Testing Automated Battery (CANTAB) uygulanmıştır. Bireylerin sırasıyla %12, %36 ve %64’ünün 25 (OH) D düzeyleri sırasıyla <30, <50 ve <80 nmol/litre bulunmuştur. Serum 25 (OH) D spatial çalış ma hatırlama (SVM) test parametresi ile ters yönde ilintilidir. Vitamin D düzeyi düştükçe testteki soruları yanlış cevaplama oranı art maktadır. Düşük D vitamini durumunun çok yaygın, yetersizliğin ise daha düşük oranda görüldüğü, bu durumun özellikle yaşlı kadın larda bilişsel işlevi olumsuz etkileyebileceği sonucuna varılmıştır.
4. İspanyol çocuklarında yağ alımı ve astım
Bu kesitsel çalışmada 638 ilköğretim okulu çocukların ağırlık ve boyları ölçülmüş, bi reysel ve sağlık durumlarıyla ilgili bilgiler toplanmış o anda astım olan ve daha önce ge çirip geçirmedikleri belirlenmiştir. Beslenme durumları 3 günlük kayıt yöntemiyle saptan mış ve besin öğeleri bu kayıtlardan hesaplan mıştır. Yağdan gelen enerji oranı, doymuş yağ asitleri miristik ve palmitik asit alım düzeyle rinin bağımsız olarak astımla ilişkili olduğu bulunmuştur. Benzer ilişki tereyağı alımıyla da görülmüştür. Astımla diğer yağ asitleri, n-6/n-3 oranı, margarin, süt ürünleri, balık, et, yumurta ve bitkisel yağ alımı ilişkili bu lunmamıştır. Doymuş yağ asitleri ve tereyağı alımmın astım riskini artırdığı sonucuna va rılmıştır.
5. Laktobasilus casei içeren fermente probi- yotik süt içeceğinin kullanımı çocuklarda hastalık hızını düşürür
Çift-kör, plasebo kontrollü bu çalışmada 3-6 yaşlarındaki çocuklara 90 gün süreyle Lak- tobasilus casei içeren probiyotik süt ya da plasebo verilerek genel olarak enfeksiyon hastalıkları insidansı ve davranış değişiklik lerine ilişkin ebeveyn görüşleri saptanmıştır. Ailelere göre probiyotik süt alımıyla plasebo alanlar arasında hastalığın benzer olduğu ra por edilmesine karşın probiyotik alan grupta genel enfeksiyon hastalıkları insidansı %19 daha düşük bulunmuştur. Laktobasilus casei DN-114001 suşu içeren probiyotik sütün gün lük aliminin genel hastalık insidansmı azalttı ğı sonucuna varılmıştır.
6. Romatoid artritli hastalarda vitamin B6 eklenmesi inflamasyon öncüsü yanıtları iyileştirir
Romatoid artritli hastalarda vitamin B6 ek lenmesinin inflamatuvar immun yanıtları etkileyip etkilemediğini amaçlayan bu çalış mada 20 hastaya 12 hafta süreyle günlük 5 mg folat ve 100 mg vitamin B6, diğer gruba (kontrol) yalnız folik asit verilerek plazma pi- ridoksal 5-fosfat, serum folat, CRP sedimen- tasyon, İL-6 ve TNFx ölçülmüştür. Sonuçlar şöyle özetlenebilir. Vitamin B6 alımında İL-6 ve TNFx düzeyleri önemli şekilde düşmüştür. Diğer etkili faktörlere göre uyarlama yapıldı ğında da aynı sonuç alınmıştır. Yüksek doz (100 mg/gün) B6 vitamin aliminin romatoid artritli hastalarda inflamasyon öncüsü stokin- lerin (İL6 ve TNFx) salimini azalttığı sonucu na varılmıştır.
8. Japon erkek ve kadınlarında diyet örüntü- Ieri ve depresif belirtiler
Bazı besin öğeleri ile depresif belirtilere iliş kin birçok çalışma olmasına karşın, genel diyet örüntüsüne ilişkin çok az çalışma bu lunmaktadır. Bu amaca yönelik bu çalışmada 21-67 yaş arası çalışan 521 bireyin periyodik sağlık kontrolü sırasında depresif belirtiler belirlenmiş, diyet öyküsüne göre bireylerin tükettiği 52 besin ve içeceğin tüketim durum ları saptanmıştır. Analizler sonucu 3 tip diyet örüntüsü belirlenmiştir. Sağlıklı diyet örüntü- sünün niteliği; sebzeler, meyveler, mantar ve
soya ürünlerinin çok tüketilmesi olarak be lirlenmiştir. Bu nitelikte diyet alanlarda çok az depresif belirtiler gözlenmiştir. Diğer tip diyet alanlarda depresif belirti sıklığı daha yüksektir. Sağlıklı Japon diyetinin depresif durum sıklığını azalttığı sonucuna varılmıştır.
9. Tip 2 diyabetli h astaların diyetine sirke eklenmesi yüksek glisemik indeks yem ekte yemek sonrası hiperglisem iyi d ü şü rü rk e n , düşük glisemik indeksli yem ekte etkisiz
Önceki çalışmalarda karbonhidrattan zengin diyete sirke katılmasının glikoz ve insulin ya nıtını düşürdüğü gözlenmiştir. Bu çalışmada 16 tip 2 diyabetli hasta yaş, cinsiyet, Hb AIC düzeylerine göre eşleştirilerek 2 gruba ayrıl mıştır. A grubuna yüksek glisemik indeks li yemek iki farklı günde sirke (20 g, 1.2 g asetik asit) katılmış ya da katılmamış olarak verilmiştir. İkinci B grubuna düşük glisemik indeksli yemek verilmiş aynı uygulama ya pılmış ve yemek sonrası 30 dakika 2.saatte glikoz ve insulin düzeyleri ölçülmüştür. Grup A ’nm yemek sonrası glikoz ve insulin yanıtı grup A ‘nm sirke eklendiği yemekte, eklen memiş yemeğe göre önemli şekilde düşük bulunurken, grup B ’de herhangi bir farklılık bulunmamıştır. Yüksek Gİ yemeğe sirke ek lenmesinin yemek sonrası glisemiyi düşürdü ğü sonucuna varılmıştır. Düşük GI diyeti al makta zorluk çeken Tip 2 diyabetli bireylerin yemeğine sirke katılması yararlı olabilir.
10. Berry yemeği ve metabolik sendrom la ilin tili risk faktörleri
Alkole bağımlı olmayan karaciğer yağlanma sı çoğunlukla obezite, insulin direnci, dislipi- demi, tip 2 diyabetle ilintilidir ve metabolik sendromun karaciğer manifestosu olarak ka bul edilir. Bu çalışmada yaş ortalaması 42.9 yıl olan gönüllü kadınlar 2 gruba ayrılarak 20 hafta süre diyet eğitimi yapılmıştır. Bu sürede bir gruba günlük 163 g kuzey ülkelerine özgü dut benzeri meyve (berry) verilmiş, diğer grup sadece eğitim almıştır. Berry meyvesi bizdeki karayemiş benzeridir. Sonbaharda ormanlık alanlardan toplanır. Kuşburnu, kızılcık gibi yabani meyveler de berry olarak bilinir. Ça
Karbonhidrat İçeren Besinlerin G lisem ik Etkileri ve Sağlık 8 7
lışma sonucunda berry alan grubun karaciğer fonksiyon testlerinde ALAT düzeyinin önem li şekilde (20.29 dan 15.66 U/litre) düştüğü görülmüştür. Bu değişimin vücuttaki düşük dereceli inflamasyonu düşürdüğü, dolayısıyla kardiyovasküler hastalık riskini olumlu yön de etkilemesi olarak yorumlanmıştır.
10. Diyet proteininin büyüme hormonu şah mına etkisi: soya, jelatin, a-laktalbumin ve süt proteinlerinin karşılaştırılması
Büyüme hormonu (BH) büyüme ve vücut bileşiminin önemli düzenleyicisidir. Arginin ve lizin gibi aminoasitlerin (AA 1er) bulun duğu protein aliminin BH salınımım artırdığı rapor edilmiştir. Bu plasebo kontrollü, çarpaz düzen çalışmada BKI 19-26 kg/m2, yaşları 19-26 olan 8 sağlıklı kadına kg başına 0.6 g protein sağlayan soya, jelatin, a-laktalbümin ve süt proteini sıra ile verilerek 5 saat süreyle her 20 dakikada kan örnekleri alınarak BH, AA, insulin ve glikoz değerleri için analiz ler yapılmıştır. BH’undaki artış jelatin, soya, a-laktalbumin ve süt proteini alınlında sıra sıyla 8.2±1, 5.0±0.8, 4.5±0.6 ve 6.4±1.0 mcg/ litre olarak bulunmuştur. Plasebo ile kontrol edildiğinde BH’unda artış gözlenmiştir. Jela tin alımında serum arginin düzeyi diğer pro tein kaynaklarına göre daha yüksektir. Glikoz ve insulin düzeylerinde farklılık bulunmamış tır. En iyi BH uyarıcısının jelatin olduğu ve bunun yüksek arginin içermesinden kaynak landığı sonucuna varılmıştır.
11. Obez erkek ve kadınlarda zayıflama ve ağırlık denetim sırasında önerilen miktar da ya da düşük süt içeren diyet uygulama sının toplam kemik mineral içeriği ve yo ğunluğuna etkisi
Zayıflama sırasında ve sonraki ağırlık kontrol döneminde yüksek süt ya da kalsiyum içeren diyetin kemiklerden kalsiyum çekimini azalt tığı ileri sürülmüştür. Bu çalışmada yaş orta laması 40.8±0.6 yıl olan, 49 obez erkek ve 64 obez kadın 24 haftalık yaklaşık 1200 kkalo- rilik diyetle zayıflama programına alınmıştır. Bireylere bu süre içinde düşük ya da önerilen düzeyde süt içeren diyet verilmiştir. Kemik
mineral içeriği ve yoğunluğu 12, 24 ve 36 haftalarda ölçülmüştür. Aynı zamanda plazma kalsiyum PTH, 25 OH ve 1,25 (OH) D düzey leri de belirlenmiştir. Zayıflama sonucunda kemik mineral içeriği ve yoğunluğunda artış, PTH da ise düşüş gözlenmiştir. Kalsiyum ve D vitamini düzeylerinde değişme olmamış tır. Düşük ya da önerilen miktarda kalsiyum içeren diyetler arasında bu değerler açısından farklılık bulunmamıştır. Kontrol döneminde kemik mineral içeriği ve yoğunluğu kadınlar da değişmezken, erkekte biraz düşmüştür. Za yıflama diyetinin yüksek süt ya da kalsiyum içermesinin kemik mineral içeriği ve yoğun luğunu etkilemediği sonucuna varılmıştır.
12. Kontrollü okul esaslı çoklu komponentli beslenme ve yaşam biçimi uygulama prog ramlarının davranış değişikliği, antropo- metri, metabolik risk faktörlerine etkisi; Kuzey Hindistan’da Hintli ergenler üze rinde bir çalışma
Bu çalışmada, birbirlerine benzer iki okuldan birindeki 15-17 yaş arası ergenlere beslenme, yaşam biçimine, ilişkin uygulamalar, besin tüketim sıklığı, besin seçimi, bedeni tanıma gibi çok yönlü eğitim yapılmış, diğer okul daki ergenler kontrol grubu olarak alınmıştır. Her iki grubun antropometrik ve biyokimya sal ölçümleri yapılmış, vücut bileşimleri sap tanmıştır. Altı ay uygulama sürdürülmüştür. Uygulamalı eğitim alan grup kontrol grubuna göre gazlı içecekleri %15.1 oranında ener ji yoğunluğu yüksek, sağlıklı besinleri %8.9 oranında daha az tüketmişler, uygun paket öğle yemeğini ve meyveleri daha çok tüket mişlerdir. Eğitim yapılan grubun bel çevresi ölçüsü ve bel/kalça oranı kontrol grubundan daha düşük bulunmuştur. Kan glikoz düzeyi de eğitim alanlarda almayanlara göre daha düşüktür. Uygulamalı beslenme ve yaşam biçimi eğitiminin beslenme davranışının bel çevresini ve biyokimyasal profili olumlu yön de etkilediği sonucuna varılmıştır.
13. Yüksek yağlı besinleri sınırlamaya ilişkin kesin ya da sebze ve meyve alimini artır maya yönelik kesin olmayan mesajların
kullanımı; menopoz sonrası kadınlar için hangisi daha olumlu sonuç verir?
Bu çalışmada beslenme alışkanlığını ve vücut ağırlığım olumlu yönde değiştirmeye yönelik iki mesajın hangisinin olumlu sonuç verdiği ni belirlemek için 68 obez menopoz sonrası kadına 6 ay süreyle diyet eğitimi yapılmıştır. Birinci gruba verilen mesaj kesinlikle yağlı besinleri sınırlandırmaları, ikinci gruba kesin olmayacak şekilde günlük beslenmelerinde sebze ve meyveleri artırmaları telkin edil miştir. Çalışma başında uygulamanın 3. ve 6. ayında besin alımı ve antropometrik veriler toplanmıştır. Her iki grubun diyetinin enerji yoğunluğu azalmıştır. Benzer şekilde her iki grubun ağırlığında başlangıca göre azalma (yağ sınırlayan grup 3.5±2.9 kg, sebze - mey ve artırma önerisi yapılan 1.6±2.9 kg) olmuş tur. Yağ sınırlaması istenen grup diğerlerine göre daha çok kilo vermişlerdir. Kilo vermede diyetin enerji yoğunluğunun azaltılmasının bağımsız faktör olduğu sonucuna varılmıştır.
14. Seyahat edenlerde görülen diyarenin azal tılmasında galakto-oligosakkarit karışımı nın kapasitesini değerlendirmeye yönelik bir çift-kör, plasebo kontrollü çalışma
Probiyotiklerin kolonda mikropların bileşimi ni olumlu etkilediği bilinmektedir. Probiyotik bakterilerin çoğalmasını sağlayan prebiyotik galakto-oligosakkarit karışımının (B-GOS) seyahat edenlerde görülen diyarenin insidansı ve şiddeti üzerindeki etkisini saptamak ama cıyla yapılan bu çalışmada riskli ülkelere 15 günlük seyahat eden 159 sağlıklı bireye seya hat öncesi 1 hafta süreyle B-GOS ya da pla sebo (kontrol) verilerek dışkılama alışkanlığı, karın ağrıları, şişlik, kusma, diyareye ilişkin bilgiler toplanmıştır. B-GOS alan grupta diya re belirtileri almayan gruba göre önemli şekil de düşük bulunmuştur. Benzer şekilde karm ağrısı gibi belirtiler de daha az görülmüştür. B-GOS aliminin seyahat diyaresinden korun ma ve belirtilerinin azaltılmasında dolayısıyla seyahat sırasında sıkıntıların azaltılmasında yararlı olduğu sonucuna varılmıştır.
15. Sağlıklı görünüm lü yetişkinlerde diyet an- tioksidan kapasitesi ve adiponektin düzeyi: ATTICA A raştırm ası
Bu çalışmada ATTICA araştırmasına katılan 310 erkek ve 222 sağlıklı gönüllü kadının adiponektin ile diğer inflamatuvar belirteç leri ölçülmüş, diyetin antioksidan kapasitesi besin tüketim sıklığıyla belirlenen besinler den oluşan örnekler üzerindeki ölçümlerle belirlenmiştir. Antioksidan ölçümlerden biri ferrik ingeme (FRAP), İkincisi toplam radi kal tutma (TRAP), üçüncüsü troloks eşdeğe ri antioksidan kapasite (TACE)’dir. FRAP’a göre değerlendirmede antioksidan kapasitesi nin adiponektin düzeyi ile pozitif yönde ilin ti gösterdiği bulunmuştur. Diğer belirteçlere göre de antioksidan kapasiteyle adiponektin düzeyi arasında doğrusal ilinti gözlenmiş tir. Antioksidan kapasite inflamatuvar belir teçleri ile negatif yönde ilintilidir. Diyetin antioksidan kapasitesinin yüksek olmasının adiponektin düzeyini artırdığı, inflamasyona karşı yararlı etki gösterdiği, dolayısıyla inf- lamasyonla ilintili hastalıklardan korunmada yardımcı olduğu sonucuna varılmıştır.
Karbonhidrat İçeren Besinlerin G lisem ik Etkileri ve Sağlık 8 9
Journal o f the Am erican Dietetic Associati on Vol: 110, 2010
1. Stathopoulou MG, Dedoussis George VZ, Trovas G, Katsalira A, Hammond N, Delou- kas P, Lyritis GP, et al. Low density lipoprote in receptor - related protein 5 polymorphism are associated with bone mineral density on Greek postmenopausal women : An interacti on with calcium intake, p. 1078-1083.
2. Fiorito LM, Marini M, Mitchell DC, Smiciklas-Wright H, Birch LL, et al. Girls’ early sweetened carbonated beverage pre dicts different patterns of beverage and nutri ent intake across childhood and adolescence, p.543-550.
3. Subar AF, Crafts J, Zimmerman TP, Wilson M, Mitti B, Islam NG, McNutt S, Potischman N, Buday R, Hull SG, Baranowski T, Guent her PM, Willis G, Tapia R, Thompson FE, et al. Assessment of the accuracy of portion size reports using computer-based food photog raphs aid in the development of an atomated self administrated 24 hour recall, p. 55-64.
1. Yunanlı m enopoz sonrası kadınlarda dü şük dansiteli lipoprotein reseptörle ilintili protein 5 polim orflzim ler kemik mineral yoğunluğu ile ilgilidir: kalsiyum atımıyla etkileşim
Düşük dansiteli lipoprotein reseptör ilinti li protein 5 (LRP 5)’in kemik biyolojisinde önemli rol oynadığı bildirilmiştir. LRP 5 gen polimorfizmleri ile kemik mineral yoğunluğu (BMD) ve kalsiyum alımıyla etkileşimi be lirlemek amacıyla yapılan bu çalışmada 575 menopoz sonrası kadının polimorfizmlere göre dağılımları, BMD, antropometrik öl çümleri ve kalsiyum alım düzeyleri belirlen miştir. Saptanan 4 tip polimorfızmlerden biri (rs4988330) dışındakiler uyarlama yapılma mış, BMD ile ilişkili bulunmuştur. BMD uyar laması yapıldıktan sonra sadece rs4988321 taşıyıcılarının BMD’leri diğer gruptakilerden önemli şekilde düşük bulunmuştur. Bu ilişki düşük kalsiyum alımmda önemlidir. Bu tipler günlük 650 m g’dan daha az kalsiyum aldık larında osteoporozise yatkındırlar. Genotip- leri belli olmayan bireylerin osteoporozdan
korunmak için günlük kalsiyum alımlarmı önerilen 1000 mg/gün düzeyine çıkarmaları uygun olur.
2. Kız çocuklarının erken yaşta şeker katıl mış gazlı içecek alımı ileriki çocukluk ve ergenlik dönemlerinde farklı içecek ve be sin öğeleri alım örüntülerini belirler
Bu çalışmada 170 ebeveyn ve 5 yaşındaki ço cukların içecek ve besin öğeleri tüketim örün- tüleri 15 yaşma kadar her yıl incelenmiştir. Yıllık incelemede içecekler (süt, meyve suyu, gazlı içecekler, çay, kahve) ile enerji, makro ve mikro besin öğeleri alımları, bunlarda olu şan değişiklikler kaydedilmiştir. Beşinci yaşta kızlar şekerli gazlı içecek alan-almayan şek linde gruplandırılmıştır. Beşinci yaşta şekerli gazlı içecek almayanlarla karşılaştırıldığında, şekerli gazlı içecek alanların daha sonraki yaşlarda bu alışkanlıklarını sürdürdükleri ve protein, diyet posası, D vitamini, kalsiyum, magnezyum, fosfor ve potasyumu daha düşük düzeyde aldıkları bulunmuştur. Okul öncesi dönemde şekerli-gazlı içecek alımı alışkanlı ğını daha sonraki yaşlarda devam ettirdiği ve bu alışkanlığa sahip çocukların ve ergenlerin büyüme ve gelişmeleri için gerekli başta pro tein ve kalsiyum olmak üzere besin öğelerini yetersiz aldıkları sonucuna varılmıştır.
3. 24-saat hatırlama yöntemiyle besin tüketi minin belirlenmesinde bilgisayar esaslı be sin fotoğrafları yardımıyla porsiyon ölçüsü raporlarının güvenilirliğinin değerlendiril mesi
Bireylerin besin tüketimlerini belirlemek için 2 yöntem kullanılmıştır. İlkinde bireyler 9 be sini porsiyon ölçü aletleriyle belirlemişler ve tabak artıklarını kaydetmişlerdir. Ertesi gün aynı besinlerin miktarlarını bilgisayar esas lı besin fotoğraflarına göre belirlemişlerdir. Her 2 yöntemle belirlenen porsiyon miktar ları arasında istatistiksel farklılık bulunma mıştır. 24-saat hatırlama yöntemiyle yapılan besin tüketimi çalışmalarında besin fotoğraf ları yöntemi ya da evdeki ölçülerle belirleme yönteminin kullanılabileceği sonucuna varıl mıştır.
