ıia
-77 bul bu ■
i'
ednia.teiM .%
reSKİLÂTi HWUSÁ U MM.6URUBUBAŞKA M
ALBAY HÜSAMETTİN ER TÜ R K
- perde Qrkasi
—ı» a
tazan: SAMİ» NAFT? TANSUİstanbulda çalışan M.M.
teşkilâtında iki
grup
B ü ;ü k Erkânıharbiyel Umumiye Reisimiz merhum Kavaklı Fevzi Pa şanın tensibi ile İstanbulda çalışacak olan müsellâh müdafaai mılüye le ş -j kilâtmın heyeti merkeziyesi benim j kendilerine arzettiğim isimler içinden j
şu zevattan ibaret olarak kurulmuş- ;
tu; I
Riyasete süvari miralayı Esad Bey | (Sadrı esbak İzzet Paşanın biraderi), | muavinliğine o tarihte rütbesi piyade , kaymakamı olan Hafız Beşim Beji» > azabklara, topçu KymâEarrii Erzu rum lu. Kemal Bey (General Koçer). rütbe» "kâyİnSkam Topkapıtı Ihsan Bey, kıdemli yüzbaşı H ü s n ü B îğ İs tanbul hükümeti Hariciye Hezareıin- de kısmı siyasi şube müdürü Enis, Bev, rütbesi o tarihte mitraiyâz yuz-
tT y i, Fatihli Lûtfi Bey (tuğbay),
Sultan Hamidin küşad ettiği ilk Mec- , lisi mebusanmda âza olarak İttihad ve Terakki heyeti merkeziyesi azasından, Hamdı .Saba, Topkapıb Mehmed Bey, i UfnumTHarb senelerindeTstanbuldaki, Divanıharbin müddeiumumisi bulu nan avukat Vehbi Bey, Tasviri Efkâr gazetesi muhârri3er&den iktısaücı Ahmed Hamdl (Başar) Bey ve Eyübiü ftafız Kemal Beyler olarak tasdikten çıkmıştı. Bu heyeti merkeziye, ’çtima yeri olarak Şehremini civarında Taş- kasab mahallesindeki Gülşenl tarika- tine mensub Şeyh Visali dergâhının tenha bulunan bir mahalde kâm olu şundan ve postnişini bulunan Şeyh Hüsnü Efendinin de bizden bulunma- sından faydalanarak burayı göster miştik. Bu arkadaşlar ilk içtimada aralarında vazife taksimi yapmışlar, teşkilât - askeri harekât - istihbarat- sevkiyat - propaganda ve neşriyat en edinenlerini kurmuşlardı. Diğer ta raftan İstanbulda mevcud askeri bir liklerde vazifeli bulunan zabıtandan, jandarma kıtası subaylarından gü vendiklerine açılarak onları bu teş kilâta sokmuşlardı İstanbulun feda- , kâr Jandarmaları, cefa çekmiş x>lis memurları da tehalükle bu gizli teşek küllere dahil olmuşlardı. Bir müddet bu arkadaşlar beraber çalışmışlar, fakat bir müddet sonra vaziyet değiş mişti. Yaveranı Padişahiden olan sü vari Miralayı Esad Bey İstanbul va liliğine tayin edilmiş, muavini bulu nan piyade kaymakamı Hafız Besim Bey, süvari kıdemli yüzbaşısı Hüsnü Bey, mitralyöz yüzbaşısı Lûtfi Bey, Haindi Baba heyeti merkeziyeden ay rılarak başka bir grup meydana ge tirmişlerdir. Bu vaziyet karşısında Mecliste teşekkül eden îirm ci ve ikinci gruplara muvazi olarak lstan- buldaki müsellâh müdafaai milliye teşekkülü de iki hizbe ayrılmıştır. Miralay Esad Bey ve arkadaş tarınm ikinci grup hesabına çalıştıkları anla şılarak kendilerine istifa- etmiş na- zarile bakılarak Mustafa Kemal Pa şa Hazretlerinin tensibi ile müsellâh millî müdafaa teşkilâtının başına o tarihte Harbiye Nezaretinin Harbiye Dairesi Reisi olan erkânıharb mirliva sı İhsan Paşa seçilmiştir. (Emekli Ge neral). Bu yeni heyete dahil olanlar şu zevattır:
O tarihte Harbiye Hazin Ziya Paşa- I run yaveri bulunan süvari yüzbaşısı
i
Kâmil Bey, İstanbul Polis MüJiriyeti ümumlyesi şube müdürlerinden Üs küdarlı Sadi Bey. İstanbul hükümeti Maliye Nezaretinde memur Seyfi Bey, Tasviri Efkâr gazetesi sahibiY bıizziya | Velid Bey merhum asi! aza o îa ra îl Afıkara tarafından tayin edilmişler, ihtiyat aza olarak da Kavalalı İbra him Paşazade Hüseyin Bey- ve gene Kavala eşrafından İb rahim Beyler de münasib görülmüştü. Bu teşkilâtm merkez heyeti yeni bir heyecan ve hızla işe başlamışlardı. Fakat İstanbul Valisi olan Miralay Esad Bey vt ar kadaştan ayn bir hizib halini muha- i faza ettiklerinden buna Mustafa K e- | mal Paşa hiç memnun olmamıştı. Bu sırada hu hizibden Hafız Besim Bey, ! İstanbulda tek münhal mebusluğa ' seçilen Yenibahçeli Şükrü B eyn va zifesini hamilen Ankaraya 'elmiş, Kâzım Karabckir Paşa ile temasa geç mişti. Kâzım Karabekir Paşa da Ha fız Besim Beyi yanma aiarak iüyük Erkâmharbiyeye gelmişti. Merhum Fevzi Paşa bu mühim görüşmeye be ni de çağırmıştı. Kâzım Karabekir Pa i şa Büyük Erkânıharbiye Reisine İs- ! tanbuldaki bu hizibleşmenin sebebini şöyle anlatmıştı:— Paşa Hazretleri. Hüsameddin Bey müsellâh müdafaai milliye teşkilâtına Halife ordusu teşkilâtının Kuvayi İn zibatiye fırkalarından birine topçu kumandam olarak kumanda eden top çu kaymakamı Kemal Beyle bulun
duğu semtte Cambaz veya Köfteci Mehmed diye anılan değersiz bir kim seyi heyeti merkezlyeye ithal etmiş olduğundan, Miralay Esad Beyle ya- , mndakini göstererek) kaymakam Ha- ı fız Besim Bey bunların iştirakini hoş görmediklerinden içtimalara gelme mişlerdir. İşte İstanbul Valisi Esad Beyin mektubunu da zatıâlinize söz lerimi tekiden takdim ediyorum.
Kâzım Kaıabekir Paşanın bu sözle rine Mareşal şöyle mukabele etmişti: — İstanbul Valisi Miralay Esad Bey le arkadaşlarım değiştirmek emrini bizzat Mustafa Kemal Paşa Hazretleri vermişlerdir. Topkapıb Mehmed Be ye gelince, bunun seçilmesindeki se- beb şudur: İngilizler daima şöhret sahibi kimseleri aramış bulm aşlardır. Mehmed Bey halk adamıdır. Şehremi ni ve Topkapı semtinde kendisini sevdirmiştir. Fedakârdır ve cansipe rane çalışmıştır. Topçu kaymakamı Kemal Bey, muhalifler tarafından Hi lâfet ordusuna tayin edilmiştir. Bu vazife bizim malûmatımız tahtadadır. Asıl gaye bu suretle maskelenmiştir. Büyük Reisimiz Mustafa Kemal Paşa Hazretleri ve Erkânıharbiyei Umumi ye dairesi, Istanbuldaki M. M gru- pile müsellâh M. M. teşkilâtının he yeti merkeziyesine kimlerin ithal edil meşini Hüsameddin Beyin tezkiyesine münhasır kılmıştır. Bu heyeti merke ziye bu suretle kurulmuştur.
Kavaklı Fevzi Paşa Hazretlerinin bu cevabı karşısında Kâzım Karabe kir Paşaya sığınarak Ankaraya gelen ve yeni bir heyeti merkeziye kurmak istiyen kaymakam Hafız Besim Bey şaşırmış kalmıştı. Bu teşebbüs netice vermemiş ve İhsan Paşanın riyasetin de iş başına gelen heyet, yeni vazi fesine devam etmişti. Taşkasabda Şeyh Visali dergâhında içtimalarmı yapan bu heyet İstanbulu muıtakala- ra ayırmış ve bu mmtakalarm nasına şu zevatı getirmişti: İstanbul ciheti müsellâh müdafaai milliye kuman danlığına, merkez kumandan muavini süvari binbaşısı Ferhad Beyi, Beyoğlu ciheti müsellâh müdafaai milliye ku mandanlığına o tarihte rütbesi mira lay olan Efe Kâzım Beyi, (bir müd det sonra Anadoluya geçince yerine topçu kaymakamı Erzurumlu Kema Bey (general) getirilmiştir. Ankaradı Milli Müdafaa Vekâleti Muamelât Zatiye Dairesi, künyesinde yazılı bu lunan Kuvayı İnzibatiye fırkalarındı kumandanlık yaptığı kaydile bu in ha tasvib edilmemiştir. Üsküdar ve Kadıköy ciheti müsellâh müdafaai milliye kumandanlığına, süvari mira layı Esad Bey inha edilmiş ise de daha evvelce seçildiği heyeti merke ziyede içtimalara muntazam devam etmemek ve.hizipleşmek gayretlerin den' dolayı bu inha merkezce tasrife edilmemiş bu kısma'da bakmak vazi fesi binbaşı Ferhad Beyin uhdesinde kalmıştır.
Bu suretle kurulan, vazife taksimi yapan tstanbuldaki müsellâh rrüda- faai milliye kuvvetlerine bu arkadaş ların gayretile (çulhacılar, dokumacı lar, mavnacılar, gümrük hamalları arabacılar, bahçivanlar, motörcüler. sandalcılar, mobilyacılar, Kapalı ve Mısır çarşılarındaki esnaf, İstanbulun o tarihte mevcud 1054 mahallesindeki tulumbacılar, sakalar, cemiyetleri ve mensublarile beraber ithal edilmiş İstanbul merkez kumandanlığı emrin deki inzibat zabitlerinin ve jandarma kıtalarındaki subayların ve polis mer kezlerindeki polis memurlarının da iştirakile İstanbulda müsellâh bir giz
il kurulmuştu. Bu teşkilât, bir taraftan istihbarat ve propaganda iş lerini idare eden ve merkezi Ankara- da bulunan M. M. grupu teşkilâtı, diğer taraftan heyeti merkeziyesi İs tanbulda olmakla beraber gene An- karadan idare olunan ve adına Mü sellâh Müdafaa! Milliye denilen si lâhlı kuvvetlerden mürekkeb muaz zam bir kütle teşkil etmekte idi. Bu ların emir ve idaresi Ga zi Mustafa Kemal Paşanın tensibi ve Müşir merhum Fevzi Paşanın tayini ile uhdemde içtima etmiş bulunmak ta İdi.
Teşkilâtın kurulusundan ilgasına ka dar bu Vazifede kaldım ve elimden geldiği kadar çalıştım. Yalnız su ka darını söylemeliyim ki, türlü sebeb ve düşüncelerle hizibleşen ve iki grup halinde gâörülen bu teşkilâtta bilâhare İstanbul Valisi olan Miıalay Esad Bey, Anadoluda kurulan mili! hükümetin muvaffakiyeti için çalış mış ve bu teşkilâtın işlerini kolaylaş tırmış olan bir arkadaşımız idi. He-
— Arkası Sa. S. Sü. 5de —
İstanbul Şehir Üniversitesi Kütüphanesi Taha Toros Arşivi
