Marmnrailetisirn
---Bey efendi,
nglk
ko,xu;matntzkn rs il
*h
anla Smamtz Se refin c.'iSismun Adam,
Malta
$ahini
Kendi entel ektii eI
faaliyetimin
iS-leri
dahukiitii,
dahatehlikeli
halaxetirmesini
de{il'
hig
olmazsabir
'derecevekadar birazak daha iyi, bi-raz daha agtk, bibi-raz dnha
akila,
hat-tabiraz
daha merhametli hale Setir-mesine vardtmct olmnsmt'
isterim"'Conor Cruise
O'Brien
$8ilf"*siLinnci-LERB YONTNU
VP
TAVIR
ONERIINRI:
37
AHLATI.
.BUYRUK
Gary T.il4ARX+
.'fixli;i:^
",eay
rrJRKoGLu*
*
Bu
makalebir
kitaP incelemesivazlsl olarak basladr. Bu
gtizlemleri-ini ditiplgtizlemleri-inin
daha mesleki ve kigiseltaraflairna
dt:finen
bazr kitaplart
(cirn., Althusser, 1993;
Becker, igSO;Bendix,
1985;
Bettelhei-m,1990;
Berger,
1990;
Fine,
1995;Goetting
and Fenstermaker 1995;Hallidav
and Janowitz,1992; Ham-mond,i967;
Homans, 1984;Horo-witz,
1969; JacobY, 1987;Killian,
1994;
Lernert,
1995; Lowenthal,
1987;
Mitls
1959; Page,
1985;Reinharz, 1991; RileY, 1988;
Soro-kin,
1963;
Vaughn, Sjoberg
and Revnolcls, 1993).dikkatle
okumak ve yenidendeferlendirmck
bafla-mrnda ynzryu ddkmeYi amaglrYor-dum. Ancak kitaPlar gok uzun, za-man da Qok krsa olunca bunu
YaPa-madtm.
lstedifimi
yapabilseydim pu makale dahaiYi vc
kuqkusuz dahaaz benmerkezci (solipsistic) olurdu.
(l)
Toplumbilimci
olarak Yaptlgmrz igi belirleyen gahqmabigimlerimizi
ve yaqamlarrmLzr
genellikle
srnrftav ey
t
ytzdrklarrmrzda
tartl$m aylz' Bunu yapsak toplumbilimselyaqzun-lanmrza-
toplumbilimsel
yalanlarrn karrEtrfrnrve
Freud'undedili
gibi
biyografilerin
insanr
"yalancrhEa, gidemeye, palavracrhfa"ittifini
far-ketmemiz gerekecektir (Bettelheim,, ' 't
'"()f Methods and,Manners ,lbr Aspiring
Soc irrlcgists: 37, Mbralrlmpcrativeq" + The American Sociofogibl,
Marmarailetisim
],9j9)_ igin bu getrefi.li rarafinr bir kenara brraksak bile akademik ileti_
$rm orramrmrz senellikle rutkudan uzak tarafsrz
gJrfi;ffi;
ve diiqiin_ celerin aktanlm-"as r nou"
iuurrttlr]
iriffi,
von"lli[imiz
bize bir
m akalenin veya kitabrn formel s ayfal arrn ahqiirgiriiizil;ffi;;;
i,^or"ng 6s ter_ meyi
rjlretir.
Bunun hakh eerekgeleri kuEkusuz vardrr. Ancak dlrencilerim
izi
e[i_t irke n ve i $e ve nI baer
av."r;;
i;ifi
'
;;;k;;,
;il;
I,?#
i lir-ak
verd i _!imi
z akrl vosez siterimizinanirsirirX*
ozen-gos tcrmemi,
gerekri!i ni
diis ii n iivorum. GE
neilikrt
d#;;ffi;i
^
verdilim
i z im aj r gerelindenfazla iirkek, reskin edici, teniiz,
bi;il;r
ve skorastik buruyorum. Ashn_
daisinegirecekleri.lyry_uvu9**1.tt.rrt.*""iffi
iino:rirtuyumayan
b
ir
im aj d rr bu. B i sikle te g greekien uir n'"yit'r"
;ffi
'bii,
i1's'rkl etle'
eili
kuram lan, b isiklettarihiii,
tinrubiiikreisil".i
s
;i
ltffi
Ltiilil;iiir#l
bilimci
olmak istevenr-erino*".,
iu-uunau"nr"rl
r
qsbl".de
poptilerolan bir Earlorun sriyredigi
giui;isi"
iJ.lnunu
bilmek
razrm,, .olrencilerimizi
kendi yamrlannr bulmaya ydnlendirsek bile egitimci_ler ve usralar orarak
disipiinin
dahakt$fu
,;
il;i;kil;;i;rrn,
rarh$_m:unrz qart. Genel tlbtoyu gorup yerimizi
beliri;;;;;,i"r,i*"ronmrzr
llt'T
""
nasrtyaptr!1T?,lu$oit
l;;,;"
nelerin-.n,,
i*,iigiri
orraya Koymamrz qok dnemli. Birazilerisini
d.igiinerekropl;m;;;;.rk:Ek
qok insanrn orra vas krizine.gi rm"si;i6,rr;t;il;.
"dilil#i
fsu nerer<37
adet uyulmast
ro.unlu
arrr,rii
r.uiai-bn..iyo*
m. Zorunluluktan kas trm birazqfthk
ve nege karmak. (2)Gdrtiii
veahl,ki
evrensel kurallardansoz edivorum. Btiftin bunlar uLnim
icG"ril.]"
iil;G,;H;ilcerer.
Herbirinin
"bana grire..." diye bagladrgr irnuiurmamahdrr.Konu
BaEhklarr
-
Elegtirel diigtinme, delerlendirme ve gcizlemleme ahgkanrrkrange_
liqtirin.
-
4gtk,
mantrkh ve vurucu bir bigimdeyazn.
-
]1". yere, her zaman, her peye yurri^.-
jgnl
bir tartrgma agrn (tekiarcr -olmayrn).-
Kitaplan gkuma]da kalmayrn, kitap yazrn.-
Kestirmeden sidin.-
Etkileylci kon"ugmayr dlrenin.-
Fazlakitabi olmavrn.-
Dalrtrn ve birlegtirin.-
Fazra geniq genellemeler yapantoplumbilimcilere
kargr uyanrk olun.-
"Jack webb-Badg:7 \4
tarzr 'sadece gergekleri sciyliiyorum efen_dim""ci
toplumbilimcilere karsruyan*
oiun.
J
J-
\ura.m ve ycintemleitgili
doktrinel tartrqmalarda katr bicimde taraf olmaktan dolabilecek tehlikelerdenkaErmn.
--5--
pegigiklikler
yaprn.uzun bir
siire beitibir
alanrn uzmanr olar;rk kalmayrn.MarmnrailetiSim
Disipline odaklanrn ama sorunlarla ufraqrn ve disiplinlerarasr
gah-$1n.
Toplumu anlamaya ydnelik bilimsel yaklaqrmlann
olabilirlifini
veolmasr
gerektifini
kabul etmeyen toplumbilimcilere kargr uyanrk olun.Toplumbilimin
bilimsel ve insancrl konumunu ara$tmp geliqtirir-ken atrg alanrnt gagrrmamah, bagka yerlerde oturanlara kargr hog-gdriili.i olmahsrruz.Hangi sorulan soracalrntzr bilmelisiniz. Cesur olun. Riske girmekten korkmayrn. Srnrrlan geniqletin.
Krsa d<jnemli ve uzun ddnemli planlanntz, hedefleriniz olsun. Yagam da,
toplumbilim
de, tamamlanmamrq igler,tamamlanma-mrg stireglerdir.
Gergek ve sanal topluluklar kurun.
Ustalara ve kendinize cirnek alacafrnrz kigilere
oldulu
kadarbe-lenmediliniz
kiEilere de dikkatle bakrn.Sizden daha
bilgili,
zeki ve baganh insanlarr araylp bulun."Zlfer
ve Felaketle tanl$mayt ve buiki
sahtek,ra da aynr gekilde davranmayt"dlrenin.
Bencil olmayrn! Zamanrnrzt ve diigtincelerinizi baqkalanyla
payla-$1n.
Akademisyen olmaktan gurur duyun.
Oldufu
gibi anlatrn.Giiglii
olanlara da digerlerine de gergegisciy-levin.
nitginin
toplum bilimine inanrn ve sorumluluk duygusuyla kulla-nrn.Eylemde bulunan kiqiyle (akttir) gdzlemde bulunan kiEinin bakq agrlan arasmda ustaca gidip gelmeyi 6!renin.
Ara$[rmacr ile tutucu (fundemantalist) arasrndaki
fark
bilin.Bir
grubu aragtrrmak igin ona ait olmamzgerektilini
ve insanlann ait olduklan gruplan ara;trmalanrun $art oldufunuileri
siirendr5-layrcr anlayrgtan uzak durun.
Diigiince
polisliline
kaprhp meslekdaglanruzrn rrkgilrk,cinsiyetgi-lik,
srnrfgrhk, egcinsel diigmanhlr veya yagh diigmanhfrgibi
be-lirtiler
gdsterip gostermediklerini bulmaya gahqmak igin btittinza-manrnr harcamaytn.
Kendinizi biiti.in delerlerden annmr$
bir
bilimadamr veya agrkgapolitik
bir eylemci gibi hissettiPinrz zaman dikkatli olun.Eflenin!
Yaptrlrmz iqin keyfini grkartrn! Ni.iktedan olun!Sijztiniiztin
eri olun!...ilkelerin
de di.igtincelerin de dnemlioldu-funu
ve insarun farkhhklar yaratabilecelini bilin.Bilginin
cehalet-ten daha
iyi
oldufuna,
bilginin
mi,imktinoldufuna,
insanltla
ve toplumsal kogullara dairgorgiil
vebilimsel
bilginin
bu kogullan deligtirebileceline inantn.Marmaralletbim
-Bazr
Ahl6ki
Kurallar
.
l.
EJegtirel dtigiinme, delerlendirme ve grjzlemleme ahqkanhlrgelig-tirin.
Kendinize ait gdriigleriniz olsun; nelerden hoElanrpnete.den"iog-Pnyo9tgryzr
sriyleyin, ele. aldrlrnrz meseledeki tavnnrzr ortaya koyun.Degqlfgndirmede
kullTdlErnrz
rilgtir&r belirsiz olmasrn ve gerekiyorsa oncelikleri belirleyin. Tutkulu olun! Toplumsal gcizlem, dufrinceler veiletiEim bizim
can damarrmrzdrr. watk^er EvanJrn(19b2)'dedigi gibi
" G oziinlizti dikerek bakrn. Giizlerim izden baglayarak kendim
izi
elitire-nin yolu buradan geggr.Grizleyin, kolagan ebin, dinleyin...
Bilgiedin-mek iEin elinizden geleni yaprn. Gtiniin birinde buradan gdEtip
gldecek-siniz."
Ama bununla da yetinmeyin.Gtizlemlerinizi
trei
Jizln"trem debagkalannrn sistematik olarak kullanabileceli modeller ve kuramlar hali-ne diini.igttirtin.
.
2. Agrk, mantrkh ve vurucu bir bigimde yaLz:lr,. iletigim kurmasrnr bi-len ti.iyl4t1
ctlnlar
plajrn kahramanrolabilirler.
Nobel edebiyatddtilii
\aprda
bekliyor olmayabilir
ama akranlarrnv,sizi
takdir edeieklerdir. Yazrnrzl'a gurur_d_uyun. iletigimde ciz kadar biqim cle rjnemlidir. Edebiyatv'e
6iir
okuyun. Metaforlarrn gi.iciinti kegf'edin.Dilin
estetik ve zevkve-rici
nitelikleriniyabana ?trnayT. Stizctikleri hem arag hem de amag ola-rak kullanrn-. $iirdenyg\lun
bir
toplumsaldeligim
gergekten sorunlu-dur. Tarihgilerin genellikle bizden dahaiyi
yaimalrir
teiacltifi degildir. Yazma yetenefirilrenilen
bir geydir (3).yizdrklarrnrzr stirekli
s6zden gegirin. Qahgmamzr ytiksek sesle okuyun ve bagkalanna daokutin.
Ba-silrncaya dek yazrlanmzr bitmig kabul etmeyin (trpkr ressamlarrn resim satrhncaya dek i.izerinde oynamalarr gibi).
?,
Hgr yere, her ?aryan, her. geye yazln -postanekuyrulunda
veya trafikte beklerken, televizyon izlerken, toplanirlardaotururkjn
(Ozellilie toplantrlarda otururken). Sabah erken v-eya gece geg saatlerd" yarrn.lytq
tutmadr.Er zaman veya99!erken
uyandrgrnrz zaman kalkrpyor^.
Sabaha kargr 3'te akhnrza
bir
fikir
geldi[incte hemen yazrn,yoksi
unu-tulur-gider. Yazabilecek durumdadelilseniz
de -dug yaparlien, bulaqrk yrkarken, jimnastik yaparken- kafanrzda di.igi.incelerilopirlayrn. Her g'ey iizerine yazm -mendillere, zariltra, kredi kartr ekstrelerine,bog qek ia'-frtlanna, higbir gey yoksa avculluza veya bilefinize.Notlar
ahn,bir
d"fr"-r tutun. Toplumsal ma'nzarayr izleyenbiri
igin bunu kaydetmemek, trpkr boqa akan birmuslula
barimakgiuioir.
ctin-delik deneyim ve diiqiinceler bizim sermayemi2ar 1+1.
Bufjzellikle
Er-vingGoffmallrl
"kiigtik dlgekli alanlarda gahqanbplumbilimciler"
ola-rak adlandrrdrklan igin onemlidir. Yazr kavanozlaniroat<i (Literary bott-les) deneyi_qiin akrqrnr yakalayabilmeliyiz. BoEa akrp heba olmasrna izin vermeyin. uzerinde di.iqtinerek, kaydederek deferlendirin. Evden grkar-ken niutlaka kaleminizi yanrnrza ahn.
-
Marmarailet4im "Kazananbir
qey^Lm^z"
adh krsa dykiideki
HgmtglvlY
karakteriniu.r",olfr^qurain'.
;:^:;idyai
ondarikurtulabilirdi.
Fek gok gevden;;;;#k
itutmuqtu..;' Mtikemmel olmayan bir evrende yazmanlnann-'#;
G;iil;ru.
j
"iJ
i i gini-kavramayr 6 firen i n. se rc ekli k tarafr n dan kirle-i;
ffiilG;ririr.r.'r"
fd;;k
'5,;
igi*ir.
g ib i b'ir citin y a v aratr I ah i Iir'
YazmakiginrahatsrzedilmcyecefinizzamanlanbulmayagalrSrn,belli
bir
hrz geliqtirinu" t,i,
,oJ
ori,ou,iir
saat burada yazmaktan yenideni;
;$ffi
;kiil
do fac ak'kav p larr en gellemeve e ul]$ll:,-!,1Y
drLnv
za''
manla oranladr[rntrOu O-otu' uerimli"olacafllnrzr'gdieceksiniz' Bu anlam-da anlam-daha
a"
ramandi;;tffik
Gy
yapaUitecekiiniz. Ben genellikleiki
katb.ltinmti'
,o*uni;.u;*_fii"i
hiq ara vermeden tiim giin,.haftaveyr ay boyunca
q"i;fi;t;i;ifi
cderim Q'alan telefonlara. tele sekrete-re, faks makinelerine'yanrt verntemcyi 6[renin: clektronik postantzayal-nr
zcl
haftada bir
b"i;
;
i;
il;ft
"yi
gq;re
okumadangeq irebilirsin i z.
Bir
konferansadatik;rrh*,;'ritluko
gerekli olup olmadrfrnriki
kez diiqtintin.Yazma bafrmhhfir eclinin' Yaztyazmak
yiyip
iEmek' uyumak kadardo[al
ve kolaynof"'E"ft"tii.
n;^i'
temelyalah
a1'kan;ldannrziqin-il%.i;;^?u"
V"rlni
uiotii*"fi.
Yazma6anbir
haftageqirdiliniz
z1-man cksikll<
terrrtiieriu"
troti.
sugluluk duygusu hissedin. Yazmakbi-ra-z dtvucut
"gr"triti
yop*ov"t"nter:
ne
tadq
Eok yap'arsamz o kadar dahaiyi
yupur.tntr,,ffiu-t"
arrlantrs.tntz' Bu size biraz duygudan vesa-natsalhktan uror.,
*J'i'uiik
bt;;;t
s1tr1.q9lel'ltir' Kuqkusuz bu tavsiveler;;;k$;;;
a"n"r"ri e3';
o.+
lpffi
ler bi rden_ goriinen iihamperile-rini
izlerler, ifnamOai'V,it,uofifOtfOan
zaman da bunalma girerler'Yaz<lrfrnrzherEeyinmutlakahemenyaytnlanmasrgerektifinis6yle-v""'tiao-gi;it
ri$;ii,;';;;iet
i
t,ast ttardan kagtnrn. Yazmak sizin iqingerqekten ya$ amr
;;l;;i; i;i;;
tii
i;nem igeriy txs a deferlendirmelerinizibuna g6rc yaprn.
i;ilt;;;liri;;;" ;;
basialirrnr
cntelekttiel ve estetikaQrdan hoqnur
"o.r.ii
ti"rgilcndirnrc yetenefiniziegurur duvmak ve bu-nun vankrlarrnr almak istiyorsantz yoytttiofr"n cseilerin akigrnda
belirli
arahklarur bulunmastdolal
olacakttr'Yenitartrgmalaragrn!Yazntz'rlkuyanlarrbir.yerlerey(inlendirmeli,
hedef kitlesinc
V.iri
ft]iE"Vler ijnerehiimelidir. Ofrencilerin srnavkafrt-ilil;ilo
g.ior.uO"*isyenin yazrlanntlaki temel sorun "ldylg
olunca,ilffi.i'i"irini
geEemeineteritir..ya iginde er ylktr1r ya daiyi
p$m:-;ii;i;:ilit
ntof.ofEO"u.yu bir
boltimde temel noktalarrbir
paragraftaii#ir"v"tilmeli
ve bu gairqmada yeni ve farkh nelerin oldufunubelirte-hil meii sin i z. Bunu
yopu*iynttaniz
konuyu muhtemelen fazla dafttmt9-srrrrzdrr ve henfiz yiyinlamaya hazrr
defildir
ya da .kurlartntzrn dtinya-no'foif.f t bakmalairna yardrmcr olacakidehi
bir
0zet olmuqtur' G(irgtili';fi
il"oksal
olarak yanrtlanm asrna yardtm cr olabilecefiniz -veyabul-rif.
i.t.Olginiz bir
m,jdel veya tartl$mayr geliqtirmeyeyiinelik
olarak iinerebilecefiniz bir soru belirlemelisiniz.Marmarailetisim 4' Fazra tekrarcr ormaktan kaqrrun.,Akademik
garrgmarara ydnert'en
en srk eleqtiri "burada yeni
biiqitlor.,,
"i"q-#;ffi;ilftyilk
6vgii de"bu yeni ve cizetin.bir
gey"oi.
.{niu'iiirinin
dengeri birkangrmrnr yaDa_
bilmek gerek. -Birisi
"i,.i
i/i
u";;;;
bir
garrgma,,diyorsa
dikkai
eiin
de ardrndan "maalesef
iyi'r,la;kr;;;il
6r'fi;;;gif
ria""
olan krsrm_lar da
iyi
defiil" denmesin.5'
Kitapla'
okumayrn, yann! Budgii_qii bana mesrek yagamrmrn
ba-Etnda savgrn bir
akadetiiy.n
u"*iisii.
viri
i"r.;^.;;;ir
bu soz beni
biiyiik
diisiinmeve tegvik eimer.u.
yiirr,
:9;.'iikd;'uuvi,u""
kendimi fazl a kapi*.trT^tni
"
uli
"v""
v,i"l's.g r. i n kurum unui
Ju varla'ndan
drganya pek ayak basmayan
t,
rri,.anin saygrnrrgr";kil;
bir yana, bustizde bir gergek payr vardrr
6' Meslek vasamlmlzrn bagrnda aragtrrmalarrn
iireticisi mi tiiketicisi
m i olacalr ntra
ka, w^u
e*.ni1
q.!9n
lbur"n
de .kargrnr za gft an olaylaragdre b un u belirlemeniz
gerekibilir;.
Arag trrmoro'it'."i,iek
tuqtusuz
daha
eflencelidir.
r$ii
k.;;i
#d,anm
fazraca cinemsememesi
ko-ilirr,lli:
bir
uvanolab'ir
ve bovrecebgt"n.il".iii;"";;;;".ar'
olabi_Bilgi
i'iretenrerin deyanh
kaynaklan ve-erindeki garrgmanrn.nceki
araq rr rm at ar kapsam rnda ele ahnr p J,nrn oo,lrnGEi11ffi
i;i,iken olgti tle_d biliyo*lmasr
serekir.ni,
yoi,iir.a
yenibirgi iiretenrer degir, eski bil_
g i I eri n de koruvuluf
.ol. u"
"tri".irr"vi
ni.roil;;i.i;d,,rm
ac rrarurgahEmala.ndaki mtithig zengr"riii
uilr*
igin mirastrr. Bunun yanrsra,
kimlerden ahntrlar yaptrgtmtiou
rt.i
ro.*
stratejikbir
ilgi
konusudur.7. Ancak yazrh metinleri raramak
U*,9r,lpla
yeterli olamayacalr gi_
bi.
boqbir
savfavra bag.baga-ilil;;i
rgrn uygunbir yor
.lmamarr. Profesyonel oiarak otuiGn'uu't*
".r"
oi,
"rf"k
ilili";agrnrzr
dii_ qiini.in. Baslansrcra biraz bagr-hogouio{sunrz <ra ne aradrlrnrzr
bilin.
Eli_ n izd ek i ea [tqmiri'a
s orur arran"r.i"-".,i.r
".
ir*i
d;i;;Xi'Jil,
o.
on r angeliqtirmeyi
hedefledilinizi
unutmuy*
, aKolr etme ve geligtirme ara_
srnda uygun bir dengebulmaya
gal$i;.
8' Kestirmeden
gidin!
olren-ilecek egk-gey-.varama
zamanrmrzaz, on un i gin elinizdekiieri en iy"i
E
etJiJ"
o Jg".l"nd irebilm elisiniz. M url akavaprnrzda voks a
bibliyofil
olmayrn. Uzrianlagm;i;t
Gffi
iinden ya_rarla n r n. B ilgis ayar o iram rnda enfor'no.yo n
hLmeti-viJieil
ieg
imte.ini
saflay:rn insanlar var.onlararla
biraz 4'brrakrn.c.""ri*i"-ut
dava olanhizmetlerden;rararlamn.
Bir
deneyin!doz
gezdirerek,ilk
ve son ctimle_ lere, p aragrafl ara b ri liimlere b
ak;ak
otu r"uyr-ti grrnini)n".
r,
o n o gtu'
Skuyup iginize yar?ylp. yaramayacafrna karai ug;in.rofru*t,irim
kir.ap-tan nr n
golu
ashnda|<itap harine geti.rilmemes
i
gerekJnlaiig
n'uara, r; yalmzcatirlT
ana (en azrndan dzgtin otan)dfsii;;;a;hrr.
Ahnrr yaptrlrnrz bir kitabr veya makaleyi s6nradan ia.n
ot"rot
r,ltiiiono,nurru_Marmnrailetisim
nrz kendinizi sahtek0r gibi hissedip sugJuluk duymayrn' Bilgisayar orta-mrnda ara$flnna
ydffiyt,
un.if.fop"Oilerden, makaledeferlendirmele-;i;a;;
yurirtan*iy,
6gi"nln.
Konunun.uzmanlarrndan yardrm a1n,ra-ffi
;;;
i;;niu",
riar,r-uiiigil".
gdrevlilerini
araym, gazete arsivlerini kullanm.9.
Etkileyici
konugmayl Qlrgnin' Sdzlti sunumlarrn:r;r dayazr.lanntz 1*iu..-riOOiy" uftn. fJinfeyicifurtnize agtk,manttkl,
vurucubir dille
ko-;ffi
;,
;;i;ii
etkileyecek'6rnekler v9rin. Higbir zaman sunuqlan ntzr y a-zr1 metind"n otu*ay*
6nemfi noktala'
notalp
gerisini,konugurken;,;iil;rk,;oL
Oaha iyiOit.e;
Etnik
dinlevicilerin daha gok.ilgisini9e-i;;, ;i;G
f;dinizi
i"^v"
tggtTT$
hissetmezsiniz. cann konuqmada hata yapmaktun"noiE"Gi.,ebilirsiniz,
yazrh merin daha gi.ivenli
bir
alan eihidir. Amayazru;ilil;;;J.n
u"iirr"nmig.ve hauasoluk bir nitelik
ili';;";il';;i'$
tar;
;f,;r
ve karsrhkh .etkileqimq'gltiep:
s ahipde[il-dir.
Her zamank"il;;;;uet'ttigine
stfltntrsantzbilincinizde
ne kadaril*i'g..j
rtitii
otdu gu ni
rrigt, itiamun-o gr"nrn"yeb il irsiniz. B en b un ubir keresinde
bir
o#i"ir.i.
iqi"
uirt ug!u,
t itom"rre gidipyazrhko-;;$;;;
y;;'t.
"i;
J
git'
f*t'
qltis$'i."
iifrenmietim' Yapabi ldi [i m
kadar kafamda ropuifoOti.t ve gimdiy6 kadar
verdifim
eniyi
konuqma-lardanbiri
oldu.Bagkalannrn soylediklerini yanrtlamak cok onemlidir. Soruyu kafa-nrzda rurun, belki
d;kil;;;;uigili
""t
edin nmay^zm
y.*. Bluesgarkrcr-sr Mose Allison'rn
Trtifu,
ufrttiolsaydr beq kurug alamazdrn" dizesinin size uyarlanmastndan gurur duYun'Geveze srnrflarda dolaqan
biri
olarak konugm-a;!zin 9.a-n damannrz-drr.Al
Capone'un,rgt"ni"t"
tirv.siyesine bakarak "6ncelikle ve srk ko-nusan siz olun,,.nir lonusrada
ilhsoruyu
sormak tartl$manlndevamr-',]
I
ililL;
;;
rni""r"r.iua gii ndemi nizi g eti I tirm e n i ze. y a rdrm cr olu r. Aldr-gr"r,
v"""rril
a;E.;ilE;d
u"vo vontts"ttfrna bakmadan veri olarak kabul edin.Kimeseslendifinizi,konununsizev.edinleyiciye|a$lr.geylerifade
edJilecelini
u,iutlnulnuya g?!$11. Konugmanrzrdinleyicilere
gore avarlavrn. Alttanuf*u'in
oinoi.itt"
iletiqim araElanyla donanmrq birEev-;JS;Jffi"i";;;I";;
bir geyter.(ifreimenin
ne demekoldulunu
da;;;G;yfi.
Kafalan
yriksek eoetriyatta g"gil, .relevizyon. ve bilgisayar;il;ffiti;
bestenmiqlir. Ofrencileii,nkiiltiiri.inii
ve dinleyici olarakbek-lentileriiri
Danteve'Dostdyevski
defil,
Beavisve
Buttheadbelirler'
A*;rikon
liseelitimi
dlrencilerden giderek daha az.qeybekliyor;6[-;;;;il;i;
geleneiseltarii
ve edebiyatbilgileri
qigerekazatyor,
dikkat-ieri
esti
d(inemlerc gdre daha Eabui< dafrhyor. O[rencilerin.q.oguz.grfa-*"
u. [urf.u
ile (zorirnlu derstii, liniversiteye devam etmeleri iginailele-rlnin
Uaskrsr vardrr), uygun oldugu iEin (ders saati o-nlar igin uygunbir
iurunAaatr),
kigisel nedenlerle (bu dersi alanbir
arkadagr vardrr) veyaMarmnrallefuim
_
tamamen
iElevsel,glort,
i$e baqvuruformla'nda
bu dersi ardrlrnr
gcis-terebilmek iqin karErru zd.adr.
olrenmeyi gof r""diiJ#.,r"eya
tiniversite_
yi
entelektiielbir
"odysqev"eitig,;roiift""
iqinir;;d,;#dirler"
Bu ig .sizin hayatrruzdri aria taisamoanr.ri"ii"*V.ili,iu.ug,
geceyehazrrl an an) ci Erenc ilerin eogu iei n =r,i r
gt;"il;'(s;.
i;#;i
"
z konunun ne kadar cineriri ordulunu o'nr.,itoynnv.e gra{ra fazra Eihgm-ayan 6grenci_
lere krzmaktan vazgcameye garrgsanrz ryr orur.
on
yediyagrndayken si-zin iqin cn tjnemli olan qey1e" frJtiiiornuyo.Eahgrn _adr Vayber diye
<JeEil
de we b - ber d i ve ok un an' Ar m
".r
igtjd
bii i*ll*
"
iui
fr ilI, "i"ri,";
;;r"r:
mak bu onemliqeyler ara^srnda Oegilli hernatOe.Arzu ettiEiniz
etkiyi
yararrrErnrz duygusuna kaprrmayrn. verdi gin iz $elslerle itgir-i tepkirei1,"il,u'tp."r.'EJriJnrn,,ridir. Anraurkiorn,r,n alndr_ grnr antamak icin kiiEtik yazrrrrar yuprn.sorular
ril;.6E;;;cirerden
ne antad rklarr nr anratmalannr i stey i nl
<itiii""*
ir*il;;;;,iriT;
veders
i
vi _g.?:,n:,:lk
dayardrmcrolabilir.
Fo'_r"r,iiiirffi;;il.
peksok dii_
$unceyr aynr anda vermeyin.
Bir
yorum yaptrktan.r'o;;
6i.o,
*o
verin. Dinleyenlereyorumla.niz
hakkrnoi
"gikr;.d
v"p*,
t,r",
ve sonugverin. Dersin
bir
cinceki derslerle baflantrsrnr kurun. sonundabir
son_ raki ders vera karqrraqmadagiirilqiirni"i
iizerebir-iki
soruyra
bitirin
ko_nu$manrzr. Dinrcvcnrere bu
dersi'daha
g.na
[n^i*
iil"o.ti
yeri
veijnemini anlamalanna yardrmu
"l*"yo;il;;:
,*'""'-r
rY't(l0)
Fazla kitabi olmayrn. sdzciikrerin ve sayrlann yanr srra gOri.intii_leri
vemiizigi
de kuilanin.yrilar
oni.
t"p.g(iz
projekrrirreri yeni ycni kullanr I m ava baslandr.!r nda b urdanyaiarra'irak
griiser mai zemcyi1 tis_
telik renkli)
fazracakuilan;
;;;il#qio.rn,o
biraz-_ repedenbaktrlrmr ha_
firhyorum.
ciddi
birakademisyene y'okrEroyon, basit, kestirmelerete_
nezzit
erme higimi orarak gtirrinriyoldu donolSi;;"h;ii?
arctimiar_
m adan evden qrkm ryoru.m. n i t g i siyartorr o
iugrlffi
."tg.3rr.rr i
t
m ii r.h i$ ol anaklar veri vor. Bu olanak r ol-,gii,
i.o
i
.t,i,*l
"'ili
;$;;'yararr
yok.Kary rm r zdak' b
E."l:1,f.$og'nin
ifei,ilii
E
r.r.ni
n;;;;;;l;,
grirscr i m_geler rahay.yiiJ
glciimtiztih
irnrrrafnr
geniqretip stizciikrerden gok<Jaha
Iarklr vc
giiqlii
bir bigim<ie iretigimkuilramrzr
sugr,yor.tnplumu
gcniE b ir biq imderl
aya.bilhek, ba{karan nr n deneyi m I ef; n i
J" nrrivviir
crm eyigerektirir. Gdrsellik bunu sa!,ramanrn bir
or;;d;
Ay,,,
i,ionoo
dinle_ yicilerin de farkh iletisim tarilann,ntize
nisi
uta;giil
i"ri"gi,,
ve ar1_lam a bigimlerinin nasrl olugtu! unu diigiinmelenne yiudrmor
o rabilir.
..
1.1)Dafrtm
ve birleqtirin. GeorgeSimrg|il
eg?4)
',her an birreEti-rihniqolanla'
ary.al
veay'lmrg
ol-anlan birlcqtirenkisir".iJ'
soziin[i an_lamaya qalrgrn. Qiinkii yaptrfirmrz. gey,
oldulu
gibikatul
edilcnurr
trf_
Ll,l:lldyll
ile
ugragirken, olayran"n vediruirtann
rutrud
grJrrindii-gu grhr olmasl gerekmedili yolunda katkrlarda bulunmakt,r.,'5"urimii,
"sug" ve "demokrasi"
gibi
poptiler terimlerin genelolmi
oielliEi,
kav-rams.al dtiqtiniip de ampirik gahgmaySpfa
egiliminrlekiler iginiy"rrrg
olanlan
birlegrirme yijnremi goreceli btarat-oatrakolay
gibi geiebilii
Mormarailetisim
Aynr gekilde
diler
entelektiieller gibi toplumbilimciler-de genel olarak giirtilmeyen ballantrlan ortaya Erkartabilir; bazrpolitik
dev4mlerlekiik-ten dincilerin ideolojik sistemleri arasmda ya da
bilim
vegiildtirii
arasln-cla ba$antrlar bulunabilir.
Bilim
bize dtinyamnilk
bakrgta goriindiiftin-den h6m claha az hem de dah:r gok karmagrkoldufunu
g0steren siireklibir kargr hareket olarak gdriilmelidir. ideal olan, pargalamalanmtzm so-nucunda, onlarr yeniden
bir
araya getirme yollarr bulmamrzdrr. Herbir
parE:ny1 ve btittinti
bir
arada diiqtinebilmetiyi z.. Ashn9?9qnl
siiylemek,i"it
roya da makroya da hakkrm vermek gerektifini, _ikisininbirbirini
ta-mamlayrcr oldufunu soylemenin bir bagka bigimi. Kuqkusuz burada
bir
ig
boliiinti
gerekir ama birinden birine takrhp kalniamak da qoktjnemli-dir.
12) Fazla geniq genellemeler yapan ttlplumbilimcilere kargr uyanrk olun. insan divranrllannda
ktilttir,
biling. tarih ve yerel bafilamdaki ro-liimiizi.i dtiqiinerek, yaptrfrmrz aErkiamalarla iizerinde qahqtrfirmrz davra-nrglarr degigebilecek (irrn. Keynes'ci ikLisalanlly$lnrn
ya$ananekono-mik
davriniglar iizerindeki geniq dlgekli etkisi)karmqr\
ve- defiqenbir
dtinyaya
karir
algakgontillti olm ahyrz.Anlaqrlabilir olanladerinlili,
so-yutli
gerEegi trlrtrif ne kan$trrmayrn. Mutleka soyutlamalara ihtiyacrnttz uar zuiadrnpirit
olandan gok fazJa uzaklaqmak yalnrzcabiriman
bigimi-ne Vt'ri aeabilir. Bu imanr 6ne si.iren kiqiye de en geniE kitlelere seslenenen
r*
megufona sahip olma zjtfei.verir.Bize
i;gretildigi.gibi, basitsoz-lerle anlat-rlabilecek
ieyleri biiyiik
laflarla siislemeden,diler
ofeleri.deeqit biEimde kullana6ilmeliyiz. Basit bir kuram her zaman karmagrk
bir
kurama tercih edilmelidir.13) "Jack Webb-Badge-714
tarzr
'sardecegergekleri sdyliiyorum
efendim""ci toplumbilimcllere karqr uyanrk ol.
"Verilerin"
igindenErktr-[r
entelektiiel geleneklerden, segmelerden ve iEerdikleri diigiinceleringe-iiqtirilmesi
geie[inden haberdar olun. Olaylar kendi kendilerine konug-mazlar. Arkada vantrilog var ml bir bakmak gerek'Columbia afa$tlrma gelenefinde
e[itim
almrE genqbir
araqtrrmacty-ken
Sherlock Holmes'unsilyledi[i
"yetersizverilere
dayanarak olti-dofan kuramlar iiretmeefilimi,
meslelimiz igin{elaket olur" sijzii bana ,;of,.1og.u gelmi$ti. Ancak meslekte olgunlagrp diiSiinmenin debir
yon-femoldufunu
gordtikge, "biiti.in verileri i<;crmedikgeiilii-dofan
kuram-lar tiretmeme egilimi meslelimiz iqin felaket olur" dtigtincesinin de aynr derecededo[ru
olduluna
inanmaya baqladrm.Verisiz
kuram, erimiq dondurma gibidir.Yetersiz veriler kadar kavramsal ve biiti.inleqtirici diigiincenin
eksikli-[i
detoplumbilimcinin
zararmadtr. Gergekleri toplayrp kargrlagtrmalt, 6layr tanrmlarken kuramsal, en azrndan kavramsal varsaytmlarr da be-lirrmeliyiz. Aksi taktirde veri yalnrzca di.inkti haberlerinkiimiilatif
olma-yan bir toplamr olmaktan Ote gidemez ve geyleqtirme tehlikesi dofar.Marmnrailet4tm
Bu
sorunla'n
dolmasrna.gok sayrd,qbirbiriyle
baflantrsr olmayan uzak alanlann ve\tigtik
kralriklarrnbollulu n.d"n
oi,iur.ioo,r.
Ameri_ kan Toplumbilim Derneli'ne (American S6ciotogicailss;iation)
[atr_ hmr arttrrarak rekabeti..dntgmgk.qvi bir gdziim ola"bilir amadisipli;i"
i;
ramsal, ktimi.ilatif ve btittinleyioi 6ir bigimde geligmcsi
iqii*oon
ve ken_di
uzmanlaEma alanrnrzrn digrndakilerle tofruEma aErrinoun sakrncalrolabilir.
Temel hedefimiz geigekleri ortayagrkirt
"oi
u"
loplumu anla_3af
ise,, toplumbilimin altdalan
oplumia
iigili
aqkrn ente"lekttiel soru_I ardan degil de
politik
grkar gruplann dan v-eyi e!ilimreroentoynor.runo rak olugturuluyorsa yaprlan
tirkortiye kullinrlfiasir,i,
t onuruour.Geleneksel akrl bu
byyryk
jlq
yq\ortOaki_ (genellemeterile
olaylar igindebolulmak) u.oq*d.*igeliEkiyi
Robert MEt""li"
oitotirE"ui
llot-laqrm lanna baEvurarak g oziim ler. liorm lar toplumbilimi-Guror
toirnu,
1'rkma ve destekleme galgmalan) iizerinoe
gai4irten
oitu'3rg"r,ri, meta_fori k o larak ele ah nabili r dii g i.i ncelerin.. genei kriram t
ardan,linig
;;;i
l91de n. veya yerel tan rm lam ar ardan d ah"a yarari t
"
ro"c*
;'gorm
riq tii m . Yine de tam anlamryla garantili.oldu!unu soyreyemeir.'drt"a olgekbiri
genelsorunlara
bakmaktan ah koyarl ornegintii.,rii"riLlr
baEkasis-t.Tl?,veya..iitopya
sistemlerle kargrlagtrrmayrgerektiren
ekonomi-polrur'Je rrgrlenrrken peh i$? yaramayabirir. Daha gok toprumsar gergek_
lilin
goziimlenmesine yonet<iigi igin roptumbililsli ;i;yyiilri
dzgiirbr_
raktrlr
pek sdylenemez..l4)
Kuram ydntemleri ve"dr)!ru"
di.igtince okulunu bulmakta doktri_nel rartrgmalarda katr bir taraf
rut*attan oogatileie[
tetrit"il.i
ftiistah_hk,
darkafahhk,
olgunlagmamrq sonuglar"vebir u.ugtr*u.rda
olmasr -g9r9k9n kugkuculuk ve dzeleEtiriden yoksun olmak ud.)oni"met
g.r"t.
Kiginin
adrnade[il
konuya odaklanin. Karmagtt topiiu.nrur sorunlarauyarlanacak;aklagrmlara arada srrada bag.vurun.
Datri
gor Ltitiinlegtiricive,uyum sallayrc^r
yollar
arayln.iyi
bir diplomatgibi
uzlasma alanlarroulmaya garl$rn. nnlaSmazl klan n q(iziimlenebileceli som uI araElar ara_ yrn.
Aynr
zamanda*.l.r
ge.vjneiit
6neme sahip Sldulusuya-sabunadokunmayan gcirec-elilik
tu2igrndin
sakrnrn. Biz'e sunujan ofusunr"u"
yOntemlerin
zenginlilini
takdir edip dziimseyin. Niceliksel ve niteliksel, nesnel ve oznel, kuram ve ydntem arasrnda gergek olmayan srnrrlarkur-mayln. Kuramlar ve_yrintemler insan tarafinian ortaya alrtrnrg
yenilikler
ve varsaylmlardrr. Kendi iqlerinde bir son olarak ka-bul edilemez. Basits orunlara (entelekttiel. veya to p.lum sa1 ol arak) uyarlanan i
-iirt,t"
ron_ temler veya ampirik yrintemlerle ballantrsr c,imiyan kuramsal yi;niern-ler, cam giq3lerin igine mtithig
incelikli
gemiler yerleptiren zanaarkarlan anrmsatrr. Dtigtiniip-tagrnrp tozlarr almakiyidirhma
iizi
de fazla ileriye g(ittirmez..
.Toplumsalhk iginde olugturulim araglar orarak kuram ve ydntemlerinbelirli
.sorunlara uygulanmalanndan balrmsrz birdelerleri
bldu!undanku-Marmnrailetisim
ram veya yontemin eldeki soruna_uygunlulu ve.-geqerlilifi, 2) kuram u"yo
yont"min
uygulanmasrndaki beceri, yeterlilik.vedo!ruluk. Bu
so-*iut
6ir";
bir soruia yeterli veya yeterli olmayan biruyarlama$uygula-*onrn
uygun olup olmadrfr konuiunda en azmdan dort genel deferlen-dirmedtizinlemeii
verir. d'elirli uygulamalar iizerinde anlaEmazhklarol-sa da hiqbiri arkadaglan yitirmeye defmez.
l5) Deliqiklikler
yaprn. Uzun bir stire. yalnzca.belli bir alanrnuzna-n,
nl*ok
foirnuytn.konu
srkrcr hale gelir. ilg-inizi ve heyecanlnrzr-yiti-rirsiniz. Blake 'idurgun su actlaEtr" der. Akademik de[erlendirmelerde cenellikle kiiCi.imseirek igin "Evet, s.n kitabriyi
ama d6rdtinci.i defadrriynr
geylyariyor"
denir.Qolu toplumbilimci
bildikleri
tek numaranm digtniqrtu*uiun
gdstericileigibidir.
Entelekttiel EerEevede kalmakko-guiuyla alanrnizt geniqletip serbestqe at kogturun'
Konulan ve konu
geniglifini
deligtirmek Eok 6nemli.ama bunusoy-lerken giintimi.izde +t-tratrarattr hale gelen
toplumtrilimdekiefilimleri ille
O"
O"rtElf.mek
gerekm ez.lJzmatnlalmamak ve kadro beklgy.el genElericin
iyi
olabilir
ina
yine de bir ciisiplin iEinde kalmagerefini
dtiqiin-dli-f'timiirO" bazrsrmrlin
vardtr. Her zaman Eahgmalanntnn temelentelek-iiiel
s orunlarlailintili
oldulunu gir sterebilm elisiniz'16) Disipline odaklanmanln yanl
sra
elinizdeki konuya da odaklanm ve disiptinllr.arasr gahqrn (iizellikle kap19ya. geEtikten sonra). KaEakav-or gibi olun. ureritrde iahgtrlrmz.aqp-irik bir konuyu da geni$ 9la1ak v9
E"q'Ufi bakrq agrlanyla ele atrn. rufreO Lindesmith'in uyugturucularla
ilgi-ii
Oiriptint"r arasr iahqmasr bu agrdaniyi
bir
ornek.,ttgi4tT
genig olang"*f
^Uir iz\eyicigrubuna, degrglienin hangi oranda.belirli bir sosyolojikiefigkenle
agrklanabilecefiindb' fazlasrnr soyleyebilirsiniz.Burada tarihin 6nemli bir yeri var. Her Eeyin bir kijkeni ve baElangrcr
vardrr. iqin gergeli Shakespeare'in "gegmig baqlangrEttr" sdzii
ile
HenryMitter'in
"tirih blla
tistlin^e beladanibarettir"
sozi.iniln clrtalarrndabir
yerde olmah.Bizim
gibigafda
toplumsal tayfarun ahqrlmrE olanrndrqr-na grkarken igten
iEJilgilenolgi
Eey ashnda, gegmiEi sorun ederek daha6nce neyin neden oldugunu, ele atdrfrmtz olgunun.ortaya"Slklqrndaki, geliSmeiindeki ve defi$imindeki kogullardan nasil etkilendigini sormak-irr. Betimleyici bir bilgiye uliqmanrn yanl
sra
goziimleme iEin 999tilt.
baSvurmak gereklidir
giintti
tarih, rjzerinde dtiqi.inebilecefifiz iki.deg\-kenkayna[i
verir (defiEkenlerin gdziimlemesi de toplumbilim ciyr
-gaze-reciden ayiran Eeydir zaten).
Birincisi
baqlangrglar ve gu andaki durum arasrndakikargitlifr,
ikincisi de farkh tarihsel geligim si.ireci igindeki du-rumlan kargrlagtrrma olana[r verir. Ulusal srntrlar drErna grkrlarak yapt-lan karErl4trrmalar da aym derecede ijnemlidir.Derinlik ararken yine de gdziimlemenin sosyolojik bir dtizeyi
96-Marmara iletisim
{iglti,
kendini fazla,btiytiren, miyop, indirgemeci ve emperyalistolabi-lir,
resmin ttimtiniidegilde
yilnncibir
paigasrnr gosterebilir. Ama her_kesin bir yeri olmah, bizim yerimiz de burair. nz"vapmai*ur.
r.i*yupu
cak?
,^-Pl:ipji-":r
satu[rn tehlikeleri bizi ekonomik, cinsel veyadiler
dtirrii-len ne olursa olsun birey.ser aktijrler tizerine odaklanmakla an"lagrlama_yacakyapr., siireg.ve de[igimle
ilgili
sorulan ihmal"t*.*ir"
neden ol_rar4t..Biziry
igimiz bireyser soiunran agan, davrantqrin ue toplumsal biEimleri yonlendiren, korayraqhran,srnriloy;r
;"
i;t'ilGndiren
tarih_
sel, toplumsal ve
ktiltiirel fatttjrleri
(orn. olgek, yogrin-t-ut, merkezileE_T9t
fT$tla$Ta,
hiyerar$i,.delerler,
rittiet,
O6ngiiT"r,.iste*t".,
uU.)gOrtinijr krlmaktrr. So.syolojininbir
di!cr
dnemlio"zelliEi,e;bun
kendi_ni
oluqturan bireylerin.bir-ropramrnd"an ibaretui*-u-ol!in! it;rmesidir.
Toplumu anlamak igin birimsdt yaklaqrmlann r<urraniiauli.l.Jgini ve kul_fanrlmasr
gerektilini
ink,r
edcn sosyolograra kargrk;-$k;i;'orun.
AmaDillm rn y-anl tlayam ayaca[r s orul ar da bulundulunu akhnrz<lan grkartma_
yrn. J(uEkusuz gergelin
farkh
ydnleri vefarkir
trgrenmebilimleri
var_ drr...P etimleyiciden agft lamaci ve deferle noirm eii
yar.taErfr ta.a dogrugidildikge bilimsel yan tarrl$mah hale
!ehr.
_
$ansrn, rastlantmrn, hatanrn ve stirpri?,in toplumsal yasamdaki rollerihakkrnda. fazla bir qey sciyleyem
iyorur.
o*"k,laylariinceilrrcn
otasr-hkgr.(probabilistic)
delil
debelirlenimci
(determiriisticl iopiurnbilimler
geneilikle baganh olamryor.
.
Yire
de toplumsal yagamda yaprlann ve kahplann rinemli bir yeri ol-du!unu,.etkileqim uq gqlisim anlannrn ve siireqlerinin onteoengiirtilebi-lir
oldu[.unu anlayabil$1Et"mi., iqin igeya.tyo.ur.
Rasrlanrrsailii< tcigiterIq
belirli
olaylar igin oldugukadlr
ktinielei iqin pek de onemli ciegliaii.olaylan
kavram la$ trrarak diizen e s okan s oyu t' y6 n tem lerin genelleq-tirmelll"yi
ve arastrrmaya.y6n vermesi ol ayran-anlimtmrzlkoliylagtrrir.
nl-lim
bir anlama- bigimi.veren.bir yaiilajrmdrr. Meselenin kenhisidelildir
(ijrn. Fi.zik vebiyolojiye bilinisel
olmayanbir
agrdanbakabiliriz).'bil-qokl*
dnceden giirmg ve.d.enetleme ye-tenegiyride tanrmlanamzrz. (6rn. Astronomi Onceden gdrebilir ama denetleyemez, trp bazen denetleyebilir11m1 onge{en-gcire_niez,
jeglqi.dg
asrl olarak gegmigeodrklandrlr
igin iingOri.isii de denetlemesi dedilerlerine
g6re gok'azdir).Bilim
ihmal ederek ve ideal olanr yaratarak bazr gergekleri garprrtrlr-nrn farkrndadrr.Ba'rlan
bu garprtmadan hoElanmiz vebelirii
,rtnyian daha ayrrntrh ampirik gdzlem altrnda tutarakb{ittinctilbir
odaklannavrter:cih g{er. B.u agrdan bilimsel y9
diler
anlama biEimlerinin yanrnda yer almakbtaz
da zevk mese-lesioldufu
gibi,defigik
soyutlama rJtizeyleri-nin hangisinde kendinizi daha rahat hissettifinizle deitgiti
bir mesejedir.Murmnra iletisirtt
sahsan bir anlayrE sunar'
Belirli
olaylann z'engin'ampittk !:lll"meleri-nin verdi!i
anlay,qrn'];ri";;;9;;"2.
sayrtiuitir
v^e nesneleqtirilebilir Olana odaklandrfrrgil
;;;fi
aioa, giiroe, ti yatroda, sinem ada' dansta, res imde vey aheykefi;
;fi
i6;tU1'
drq*
ins'unla.tn deneyimlerini
akta-ram^.Olaylarla
br$t;
;ft
,qil.ratan.ftizlemcileriyle birlikte tanrmlayrpirdffi
GiliA
ir"ri
i tiii|ti gtiit"Jtn"
Outi1 b ili mi akrl I a da 0 zdeqleqtireme-yiz.
Toplumbiliminhembilimselhemdeinsanalufragrndangelenbiricik
kon um u n u keqfedip"geriltii"
: Eitrgti aslp baqka.alaniarageqmeye 9ah9-mayl n, bagka
v"rr".f,J
oiii"ni Jo
r.orsi tiog giirutu .olmaltsmrz. B uikiIik
baqarrsrz'lr*rrrn
oJJ"irll"
lonrtt olirak
gtrilebilir
ama as'nda bizimkurtuluq
q*n,*rroriluf
i.f.O"ti
evreninbllim
merkezinde yrllarcaaka-demik
miihendislk
i;p-U
;;
son yrllarda datoplumbilimsel
ufraqt, r:
ffi
;"
;;ili
Ei;;a;"'i;li;
;.
i;'ii
ei6ieo'"n
b i r al and a ea1e an b i
ri
o Ia-rak
daha Qok 1$1ngil*-y"ilnOan'tcuitculuyum'
Zaman 'zaman ReneD esc artes, rn,,
Tonrrii'ilidru;
b*
gi* i
g"r""tilem ek iE inbilim
tac
irlifi
;^
lilrk*
;;;"
" gr
dilil
i*
""u"
W lH . n"u Oe n' t n " i s tati s ti kE i le ri n v an I n
-cla.turma, roprum
;iffi6;;
de mahkum-.1*o" tesellisineirfrnrnm'
Bi-rinden biriner*1."u*
,r^fiton* tioto ofOoguno dtiqiiniiyorum' Herhangi bir geyin gergekten l$e YSjayrpy"'u*ayoci[rna
bakmadaniyi
diiqiinme-ye Ea'qmak gerek. Sbritige'uiikademiiveiliFe
ytiksek sesle "evet"'ni-cet
ik
taraftartr[rnail;:;ft;;1
u--.dn"
uJva"
b"lki"
d iyebilmeliviz'Bilim
isin gerekri#;;r";1r;iiii*i
uitirr"
e9 tutmuytn. Ben kendi ala-nrmr hem bitimselffi;ffi;;'l
hrrnF
olan-ampirii< toplumbilimi
ve-ya incelemel"ri"t"r^i.
dii$ii;;i"",rrn
ederim. Yorumculuk iEin David ileisman,rn
"sosyoloji
de trir geqit kurmacadlr" siiztiyie ne demek iste-di Ei ni
anl amayadild;L;
i;sj
yq".b;ler
de' vorum sal' vdntemlcrde
;ffi
i ;ffi
;
ffi
,k"qru;i"r.ri,r
ir, uirt irt"ri noenu rakl astt kl an 6 I q iide i$e
yetersiz.lurlar.
U;i^iit";;g"f.i,ifiti.t'
Bilimsel keEiflerde sezgiselsrE-ramalar ve
biiyiik;;;fffi;$"natitecegi
gibi, yorumsal anlayrqlarda $a coEu zaman karr*onttt sut'bir
y1pr.ior"dt..
bisiplinimiz
c.
wright
ilf;i'
*
ti;sdiilil
oll"
rqjzlod
oeoigi gibi dailTtii'k
ealrqmarar" ..
.biiytik
ro*ntu.tn"tut'"tqtklig;Vla
baqa grkamayanlu".ve
"
"'dtizenli
t,ii
Ui'qi*0"
or,uyo qtktrgr s'tlreci ne tizerinCeqalqtrlrnr
6nemsemeyen iortoi.,rr"t
adamiar" iElniyidir.
"Bu insanlar yaptrklanndanmemnun-i;;;;t;
b6ylei.p*^ii
;,ri"ndaysalar yapsrniaf amabilim
adrnabov-i".l
Oor'.tn,rtitt
UaSialan iEin de iinermeye highaklal
yok."
4ynt
Eqy'illii,o
r"f
g"f"negin-Jtr*ianni
in sani bilimler adrna daraltm aya kalkeqanlar
iEi" J"
a""Eiuoit.
iJo"oo
iein sovlendili
sibi
t9:1gt"ll*
veteri kadar Hristiyanfoktur
ama bir yrfiinKatolik
ve Protestan vardtr.17)
Hangi sorulan soracafmrzr-b.itin. (Sorulann ne oldufy-nubilin
)"Bir yrldrz boguyoi"
filmindE miithiq birkonugmav{;
KrisKristoffer-r;;y;alil.rq
6ii
rock
y:|'dtzr olarak-ucu
bucafr gciriilmeyen
limozinin
uif.u'lifi"gunda
oturuiken
etrafinl
saran hay]anlanndanbiri
"Nedir
Uuntottn ce"vabt?" diye sorar, Kristofferson da uyu$tufucu verilmiqgibi
Marmarailensim
kendinden geqmiE.birhalde "Ne oevabr yaa, soruyu
bile
hatrrlamryo_ rum" der.
Bizim
g-drevimizro*i*lnutmamak.
oi,rs uecrten
de aiag_tr rma yaparken de'
beni;
;
iil;;#ioprum
bili msel mesereren r,anrmra_
maya gahgmaktrr. cevaprann bulunmai,
r.oroy
oi*ui;;il,
deligebilir,
g olunlukl
a tartrgmahdti
am ar,iiuru,
lurr.
s.,i,fi
ilffi;'rayabil
m eni nyanr
sra
soru sorabiime yercne[imiz deuir.
rrut,riuh,i.'35.voroji
lisanspro gram tannda gener li kt-e
ogreilcit.i.
u"
r*ffi E,!liil;:
gah qr h r. S o_
runu belirlemevi v.e..topru*Sor
r"!"i"i"ri
tunr* lamayr cifiretmek, gele-neksel v6n remleri o
g'"r'.[i"n
;;ilil
;;il;.'Fi;.rffiStazr
yetenek_
ler
gibi
bu dadEretiiem.ez.;;di;;ilaJ?r.+
rifrenitir. Ara'urma
soru_lan
nereden bu"runur,u*
"..r0."i["r.uiriiirfr?-iil';;ila
daha gok rinem verilmesieerektilini
dtigiintiyil*,
Segtiginiz konuyra uzun slire birlikre olacaksm-rz nufi-un
tgil;;;;;
siire,sizi oy_alay,u.ut ve
kaynak-Iannrzrn srnrrran iqinde rErenl-cer.-t1r-T.onu ot,oar_r. Mesre!imizin en gii_
zel rarafla'ndan
biri
oe girrrgicag',nrr'iionuyusegme cizgtirltigtimiizcriir. Igte bazr kaynaklar:
Entelekttiel burmacarar ve kargrtrrklar. Ben her zaman
ikiliklere
ve pa_rad.ks
gibi
gciriinenkonurara-,r'airniiiro,,
ornelin
toplumra.n
hemci zg i.i rl ri
!e
hem de diizene. ger"rc,nlrnl ^"u.dr..c-fr
yojifi-,,*nor-
otir r r_nrrlam alar olmad an o lan ak"sr zd
ri o*
u turur yrr<rcrrik'Jil.utr.,
olabilir, toplumsal deEisimde orumru t,i,r"r.ioi"r.t
iiii
ri""riilJ;i,,"z
kisiser b ilgil cri k on trl i
.0.
ul'*
vJ;;;i'yr;;,,
il;;;
o#ifr
*,,r
bir
to p _Iumda
agfthk
esasr v€ s.orumlurigun gortinebirirrinr"*!iuno,g,
otiqiin_ cesi vardrr. B u konu larla ilgilenrfi;;:;,;1fi;G^;;;;;fffr6;
ara$ rrrm a
giindemimde pek qok kurainsut
,,iiuni,
rprrr*ir.;;;";
ve ampirik rncelemelerime yardrmcr olan bir
g"r9;;","Effi;$;;.
\v'rsr eLiterattir.
onceki
ara$trmalan izlemek genelrikle yeni deligkenlerin denetlenmesi ve karrprarin tarihielrilJo
"p
i.i.lkeler aEls_rndan degigipde-gigmedigini gcistereiek bigimdL
drigin'..r.rin
resr
edirebilece!i bir
yoragar' bciylece
bir
sonraki adrmtn n,untigtn'rr"i*"rir""vrrormcr
olur. Makalelerin ve kitanlann ronug toiii*i".ini
mutraka okuyirakcevap ve-rilmemig sorulan Uutt"avi
ial,$,;.'""'^"'
Tekrar'
Marlo
Thomas rn "Kopyaramak serbesttir" qarknrnrhatrrla-ytn
(tabi
ki
dipnot
vererek).H.gnimii
r"riliiji"o"siei!,ir.ureri
isineh apsotm uq durum
dayrz:L:g"loifi
i
.pirn,,.k;i"yi;;;,;
kirib,
at, n, o n_ daki yaklaqrmr farkrr bir yer, zaman dirimr, kurumveya etkiregim bigi_
mine uyarlaym.
Yaprlar ve.iglevler. Kurallann
ihlal
edilmesine tepki veren aile veya gereksinimgibi
bir vapr belirleyin v^egrynru"n
nd,rld""gtiiiiini
incere-yin. Kural
ihlallerini
ortayagrkartanfarih
arte ouzenleri veya araglannrnbaflantrlan, sonuqlan ve agJchmalan
nelerdir.t
---
'-r -
'Marmnrailetisim
hatta ijfkelendirici bulabilirsiniz. Neden acaba'l Kuramsal, ampirik,
pra-;k
ve ahlaki bir zeminde kalmak koquluyla eksikliklerin veyayanhqhk-iu"n-n"i"a"n
kaynaklandrfrnr ve sorunu $mak-191n neleryaprlm$l-g9-;;ildfii
g"J".;6i1ir
misini"z'l Zrt fikirde olmat< dikkat edilmezserisklidir
u*o Tniofitn odaklandrlr ve inr:eledifi konuyu keskinleqtirebilir, yonlen-direbilir.Toplumsal bir sorun veya-fa1k edilmemig bir deger' Hangi-toplumsal ve
oolitik
soruntara daha iazla kafa yoruyoisunuz? Sorun nelere bafh?;;[il;til".
uov"tri"
neler'liyileqiirm!
Eabalan var mt? Neleryaprla-Uifi"tf
big.t
toplumlar bu soruna nasrl tepki veriyor?Resmi kayrtlardaki gerEeklikler ve ya$al?1 gerqeklikler arasrndaki t
ostutiar.
R6smi ve reJmi'olmayan arastndaki,ayrrm her zamaniyi
bir
;;jilnnii;lliiati.
fyrs*uyori
y6nler neler'l Kurumlar ve insanlar bu."i""fi
riasrl mi.icadele ediyoriar'l S6ylenen, inanrlan ve goriinenarasm-i"
n"
nit,ifarkllklai
var?'Buradaki iiginq temalar, istenmeyensonugla-il'il?ili*.^*uf.
u" iietiqimin slizel-anlamlann yam srrasembolik an-i^r"1."
a^t.a5rdr firnr anlayarakortaya.grkardr
lrmrz,tl'ygn?l
Pl anlam a ve;;CI."
iyir.i,lo"ntouh.
du*t
ue tafiiam kaiErsrndakiinsanlaln
stnrrlt-hklanndan do[ar.Karqrsezgi.Kargrsezginin.resmi..rgsmiolmayanlailiqkisivardtr.
sosvotoii ueiaEduvir arasindalii
iliqki ilgingtir'
Safduyuyu ampirikola-;il'd;
EJ;;;&?b
ii;"i
iyi'
(ooe*
o to u!'u n u gord ti fti m tiz zam an ban al olmakia itham edilsek bile). Yanlg.oldufunu ortayagkarttlglmlzz:
m,.n o iur ofd u.u dahazrrlikliotmalytr.'
OncJbir
diiE iince ah q trrm asr yaparaklJ"""f.r"f
bakrg agrsryta gdrmeyegalgmal
ve kargrtrnr manttksal veyaimoirik
olarakorri'a'toy-abiliyirr
muyitz birbakmal.
Okullarlifrenimi
;;;ii
;;
s;lbyluirir,
dokiorlar has tahklara nastl n ede n o I abil i r, polis I ert"-tt"piitt"neler
nasrl suEa te$vikedebilir'l Bu
yaklaqrm okuyuculann,o-oiiulu
ifgisini
gekecekiirlOavis,
1971) vetoplumul iyiyq
g-itmesineJ"
isit t"i*aktri.
Bunlarla'ufraqmak
baqrnrza bela da aqabilir. Amariskiiz
bir yaqam neye yarzrki'l
gaqkrnhk yaratan
ampirik ijrnekler'
Sapkrndyyryly1n,-
ahgrlmadrkoroit"n,
notiiann, kazaiann, krizlerin ve anomalilerin bir de soyut ide-ui tlpofoiut
ortaya grkan durumlann anlamlannr ve cjnemlerini diiqiine-rek i<Jeal olanr s6yuilama olarak gereksiz krlan durumlan buimaya gah-$ln.Yeni ydntem ve kuramlar. Eski sorunlara ve verilere uyarlanabilecek Vrni
Vtini"*f"ri
ve kuramlan bulmaya qa1grn.Orne[in
siireklilifi
izle-u"ncti"ti*leme
ydntemi kullanrlmaya 6aglanrnca, daha dncelerifaktdr
;;;iilG;;ye
konu
olanverileri
yeniden inceleyen bazt sosyologlariiesieklerinie
bUyiik a$ama kaydeitiler.Bir
hagka cirnek, videokamera-iinin
.tnografi
aiacr oiarak kullanrlmasrdir.Yrllar
6nce etnografik.veVtoitrirt
idriitltrnt
moda olclufiunda eski konulara bu kez mercekleMarmarailetisim
Yeni toplumsar ve.reknik ger{meler, t.plumsal
elilimrer"
Hrzh de!i_ qim bize s tirekli o rarak nedenJer, ianrml am a_larrbiqff
G;;';iireg te, ves o _
nuElar hakkrnda sorular sorma olana[r
u".i.
6iffi;;ffi; ii;;i$i;;
enform asyo n teknoloj ilerinin, ktireseliegm en in ve srirrlann zayrflam asr_nrn,
DNA
cahsmarannrndo!urdufu
sorunra",yu$i;;;a
ve AmerikaB i rlcE i k Devletieri'ni n n tifus in un-o-J!ig"n etnik birlegim i ni n ropr umsar
anlamlannr dtiqtiniin.
Kiqisel denevim.,Fvercrt Hughes "sosyoloji evde bagrar" der. Birgi
kaynalr
orarak -kendiyog"rtnri,i
bok,;.
Siri
iurlt,
[,ruririungi
aire, iq.p.litik
vgy.a sgylhat deneyim lerindcngeqtin-t--D;y;ili
u,
.n,.t"trii"t
olarak
ctkilendi!iniz
konujan bu deneliimler nasrlb6l"irili,i-Sponsorlar ve hocalar. Sosyologlann,yaptrgl. aragtrrmalann gogu gu
veya b.u orand a baqkal an tararindari bel irli:n
ini[ti,
dgi"n. Gr
kend iteri_I
I
y:llq
I
k9 I uyu inceledikleri z^man h oc aran'rarortfr,ronloi
an,,,'
ye-ya
Kendlle'nr
yetersiz hissetmezler. Ne de olsacilrencilerin
para ode_
melerinin,
hocala'n
da para almalannrnbi.
geetgEsi;il
Kiralft
ka_til
her zaman kanunsuidefirdir.
Sponsorrir,n,r,
oittutrf
'segerseniz,araqla'ndan ve amagranndan rahatsrz,rmazsanrz (veya birrikte
yOnren_ direbitirseniz) sponsirrt.u\
gll.
yarartr ,,rutirir.
(igiiiih;;r;nrn
attrnda c'zi len cilrenci d zerkr igin i yi rrritr.
u.y"
ki ra.r*k;iii
id
;;;;
g6zetm
e-1:l'
-proi.ve.ilgi duvupduymadr!rnt,,t"E.rt.ri
;il;J;;den
rinr
daha gOR para venrse onun iginEahgryorsa o zaman sorun var demektir. Bu
yabancrla$mr g emek. haline"gerii ve s onuq ta
.h", iilrrE-L-
garrgmanrnkalitesini hem de zihinsel safhfrmzr kori.i erkiler.
l8)
cesur olun. Riske.girinl Aqafrdagerili
bira!
olmadan ipte yiirii_f:
j1:Li,b,-ylgTr
h,uldo
ve.e--arap"ism"a.n. Eu,",r.ld
Uiiyon_oan geren^ekrerc,uyanrann bir.yandan da karqr
Erkanlarn
(farkh
,ru^on_ lqlg+. vc .farktr biqimlerdeolabilir)
ddiillendirilmesi
qeiiski.si vardrr. 1984'tcciddi
ve kalabahk birASA
(Amerikanso.inrogy issociation=
fT:*11_S_".tl-"lgji
Birilgr)
pale_linde Sting'in ',nrOigrfi'neinefes" qar_Krsml galrp gozetleme
kiilttiriindeki
bu ve benzer mat6ryalleri Ei;ztimte_ yerek yaptr[rm sunuEla eldeettifim
sermayeden hala yaiarlanryorum.19)
Marjinalligi
terbiye edin. Hem merkezde hem de gevrede olabil_melisiniz.
Dr$arrdaglTuk,
igeride neler o^ldulunuanlam,inroyarar.
Iqindeyer aidrlrnrz bir.ballamrnrzve bir referaris
E"rg"u"nii
otmah. Bu-nunigin
de seyahat edin,diler
disiplinteri,
yontemieri ueAifferl
Ogro nin,. ti.niversite.drgrndabir
yaqamrnlz orsun, baEhlrnda yalnrzca NewY ork b ulunan
{grgileri
okum akla yetinen in s anlann"dtErndu kalanlardanhaberdar olun. Robinson crusoe ve Marko polo arasrn'do gioip gelmeli-yiz. Marjinal olun ama sakm kaybolmayrn. yanklarda
gerlnmet
herza-man daha
iyidir.
Do-Marmnrailetisim [aElamalara aynnularda yer verin- Qah$manrzr
araglarla geliqdrmeye ga-lrqrn.
Aya[, y.r".ou"n'i'i'"''"tyili"jt5.kargrh[r'
srntfta dcrs vermek tize-re malzcmen,r,nu''iffi;,;9;t:it
t'ir
iopianttdr
sunun"hakemlibir
dergide bastrnn,
O"'i"'ni'
Uit kitapta-yero'tti"itnt
sa[layrn' kendiyazdt-frniz
bir
kiraprak"'*;;,
;"'bonit
OifO"ievirisini
iaptn:
daha popiiler bir hasrmrnl yaprn
";1;i;"1;i
hir nitelik liatanmastru safilaytn'C. Wright
Mills,
gairanebir
biEimde' kapasitenizi ve enerjinizi aqan plantar y apm anrzr;ili;;'
;;;$i
i;:'D ii$dni
n,btiyiik
d tietin iin !Gelece-[in
aQrk uqluoldu[inoitigtintii'';
utuqtt'*u oionu(lott'
basrm olanaklanI aslav acak
u*or*iO'i
itit'
t"fjtf
"rrna- hazrrhkholun'
Serbestolun ve
Zin
f'elsefesindekipa'uiorcfo'i
t''n"*"yin'
Bazendl$ll::l"t
veola-naklar tam da
o"lj,;'
;;;;Jjgptt.
unimadrlrnrz
zamanltrdagelir'
wyonna
Judd,un,S'rrd[i';dio"."gt*
vereiardrfrmda
ben yolumu biiirim,, sarkrsrnr##"&;"
ffi".
.n.itiui.
ro*o'iiEinde
fark'
sahil-lerdeki entelekttiel
cul,srni*rz
$a_$rrtror bir biEimde bir araya gelip
geq-miqi kapsayon,
g"fll"!"'ff:,.ffiJrl=tk
yooonbii
halc gelebilir. Qa'qmt-r.un v(jnlenOlren rcmeisorula'
ve ana iJmatan belirlemeye,fark'
gibi s6rrinen
fikir
ve#;ilij;;;.r".1
ui.t
iir"rivle
iliqkilendirmeve'ah-lrn.
21) Yaqam da sosyotoji de tamiimlanmamrq iqler'-tamamlanmamrg si.ircglerdir.
eu*f ,'ilo'""Ettiftiiiit.Vf.tina" UitAlttfazla
proienizolsun'
Kriciik
fikirlerden
;;tlk
kii?prot'oogat;gEtt strigtiririeniz
ve sabtrltoluisanrz. C.
W.
Miliii;T;piil*t
ifinn't.i p"iiqii;'kitabrnrn ekinde notlar biriktirmenin,ooryui*'i;*;il
netaJar
(jnemlioldu[u anlrtrltr' Bir
an proielerin
t,iruirreiin!'v"iriit,)rougunu
ue konunuzlailgili
sevlerin her ve ndeotdufunu
s;;Ji;ili'.
d.""opror'ri;i't;i
sorulira
96iiirmedi[i
in
her Eeyi bir tenara brrakmamn zamanl gehirig demektir'
Buakademikolgunlufaerigtifinizdeentelekti'ielgalrqmalarrnrzrnhig-bir
zaman**
*io"Ji'f^"Uiit"S6igini
goreceksiniz'Bir
kitabn
veya ma-kalenint,^rr*urr,-ot7oi
"l*.tiJ
"r*
oo stirecin sadece bir parEasrdtr'Ara$ttrma
y"ni
*"ili;;;;
;ilta
qtkmastna Y9l1ey
ve tamamlanma-srvla ba$kanon"ri*
i"i*"r.
iqitl,.tbest
kalabilirsiniz' Zamanlayalruz-c a konum la, O.
gii'iJil;;i
iiii;ter,
yontemler.vebil giler ortava
9l\ar'
yeniden konuya
ffift'k;;"lkj
;iJ;ir
gegirmek ve kuqkusuz geniqlet-mekgerektifini
gdriirsi'iniiz'22)Gergekvesanaltop.luluklarkurun.Birbirinizlekonuqun'$efe-rans
grupla'n'
u"Jinf"yiJite.ini,
olsun. Alcrlanruzrn kimler oldu[unul;d;fi
uur,n.;";;1"16;i
topluluk arayrqrndaiini111te
yrllan
eniyi
zamandrr. Daha sonra fazta qaliqamayacak kadar meggul, uzmanlagmrq, ,etat,etqi u"yu
ytigun
olacaksrntz. Onun iqin i.iniversitenin yaprsalko-;;h"
9'1f iO-"ufiOit (ortuk yer, statii, endige veyolculufun
baqlangtcr,za-man agrsrndan).