ŞUBAT 1953 17
föuffi Patrikhanesindeki mahut kapı
1820 senesinde henüz Osmanlı idaresindeolan Mora’lılar, hükümete karşı yer yer küçük isyanlar çıkarmağa başlamışlardı; karada ve de nizde Türklere taarruz eden Yunan çeteleri ve korsanlan gittikçe çoğalıyordu; bu hal 1821 de genel bir ayaklanma halini aldı ve bu ayaklan mayı Ruslardan ve diğer Avrupa devletlerinin bazılarından teşvik veya yardım gören Etniki Eterya Cemiyeti idare ediyordu.
Eterya Cemiyetinin en hareketli uzuvlan pa- paslardı; Istanbuldaki papaslar da, başta Patrik ve Metropolitler bulunduğu halde, kendi saha larında gizli gizli Osmanlı devleti aleyhine fesat lar hazırlıyorlardı.
Rusya’dan gelen bazı Yunan komitecileri îs- tanbulda Patrikhaneyi bir ihtilâl ocağı haline ge tirdiler; Rumların silâh bulmalanm sağladılar, teşkilât kurdular ve paskalyaya rastlayan 21 Nisan gecesi ansızın ayaklanarak sarayı, Bâbı- âli’yi, Tersaneyi, kışlaları ve diğer mühim nok talan ele geçirerek Türk mahallelerini ateşe ver meğe, Türk halkım imhaya karar verdiler, ica- beden plânları yapıp hazırlıkları bitirdiler.
Fakat bu ihtilâlde kendilerinin imha edilecek
lerini anlayan bazı akıllı Rumlar hâdiseyi haber verdiler; bunun üzerine Sâdrazam Benderli Ali Paşa lâzım gelen tedbirleri aldı, sonra devletin ileri gelenlerini çağırarak acele bir toplantı yap tı; durum incelendi, Patrik Grigoryos’un azli ve idamı lüzumundan bahsolundu, bu maksatla bir ferman çıkarıldı, dîvan tercümanı îstavraki beye verildi. îstavraki bey:
«Patrik’in idam edileceği Rumlar tarafından öğrenilirse cemaat ürker ve yeni seçimi yapmak tan çekinir!..»
dedi; bunun üzerine fermandan idam sözü silin di, yeniden yazıldı; îstavraki bey onu alıp Pa trikhaneye gitti; Metrepolidleri topladı, fermam okudu, onlar da Pisidya Metropolidi Oyenyos’u Patrikliğe seçti.
Bu seçim sırasında Sâdrazam Ah Paşa eski Patrik Grigoryos’u kendi dairesine çağırdı:
«Bu fesattan senin evvelce haberin yokmuy- du ki, bize bildirmedin?»
diye sordu. Grigoryos inkâr etti; o zaman Ah Paşa çıkıştı:
«Bir fahişe kadının yaptığı zinayı bilirsin de böyle milletçe hazırlanan büyük bir isyandan
İstanbul — Fenerdeki Rum Patrikhanesi
Le Patriarcat Oecuménique Grec Orthodoxe de Phanar à Istanbul (avant l’incendie)
18 TÜ RKİYE TURİNG ve OTOMOBİL KURUMU
nasıl haberin olmazmış? Bu söze inanılır mı?» Grigoryos cevap verdi:
«Devletlû efendim, bendeniz doksan yaşım geçmiş, akılsız bir ihtiyarım; bilirlerse Metropo- lidler bilir!»
Herkesin bildiğini Patrikin bilmemesine im kân yoktu; zaten, suç sâbitti; bunun için Gri goryos Patrikhanenin orta kapısı önünde asıldı. O kapı Kumlar tarafından, Tiirkler yeryüzünden yok edildikleri zaman açılmak üzere, kapatddı.
Osmanlı devrinde iki Patrik ve iki Şeyhülis lâm idam edilmiştir; demek ki adaletten Şeyhül islâm da kurtulamamıştır; kaldı ki Yunanhlann ihtilâlde öldürdükleri Türklerin sayısı yüzbin- leri bulur; nitekim vaktile nüfusunun hiç olmaz sa üçte biri Türk olan Yunanistan ve Makedon ya’da bugün tek Türk kalmamıştır; biz onların intikam dâvasını gütmüyoruz.
Osmanlı devri kapanırken hesapların ve kin lerin de tasfiyesi lâzımgelirdi. Fakat Patrikhane nin, Türklere ihanet etmiş bir Patrik’in idamını protesto iddiasile haksız olarak kapadığı kapı hâlâ açılmamıştır.
Kadircan KAFLI
Heidelberg
Eski Kral Faruğun
köşklerinden biri turistlere ayrıldı
Eski Kral Faruk büyük Keops ehramının eteklerinde kendisi için gayet mükellef bir bina yaptırmıştı. Kral bu binayı bazan resmî görüş meler için kullanmışsa da, ekseriyetle burada eğlencelerini tertip etmekteydi. Binanın içindeki eşyalar, “ Firavunlar” stilinde idi. Bu köşke ge len misafirler hiyerogliflerle süslenmiş tabak larda yemek yiyorlar, Tutankamonunkine ben- ziyen yataklarda yatıyorlardı. Mısır Hükümeti şimdi bu köşkü piramitleri ziyarete gelecek tu ristlerin emrine tahsise karar vermiştir.
Taha Toros Arşivi
* 0 0 1 6 4 1 2 2 8 0 i
