• Sonuç bulunamadı

Lise Öğrencilerinin Spor Yapma Durumlarına Göre Stresle Başa Çıkma Yöntemleri ve Sosyal Beceri Düzeylerinin İncelenmesi: Bitlis İli Örneği

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Lise Öğrencilerinin Spor Yapma Durumlarına Göre Stresle Başa Çıkma Yöntemleri ve Sosyal Beceri Düzeylerinin İncelenmesi: Bitlis İli Örneği"

Copied!
5
0
0

Yükleniyor.... (view fulltext now)

Tam metin

(1)

International Journal of Mountaineering and Climbing, 2019, 2(1), 1-5 Original Research (AR) Orijinal Araştırma (AR)

Lise Öğrencilerinin Spor Yapma Durumlarına Göre Stresle Başa

Çıkma Yöntemleri ve Sosyal Beceri Düzeylerinin İncelenmesi

Nurten SANIR*, Alper HUY*

*Bitlis Eren University, Bitlis, Turkey Öz Stres, organizmanın fizik ve ruhsal sınırlarının zorlanması ve tehdit edilmesiyle ortaya çıkan bir durum şeklinde tanımlanabileceği gibi, kişiye özgü ve biricik olan bireysel bütünlüğü zorlayıcı ve bozucu etkenlerdir şeklinde de tanımlanabilir (Baltaş ve Baltaş, 1996). Stresle başa çıkma bireyin bilişsel ve davranışsal çabaları olarak tanımlanmaktadır. Ayrıca insan sosyalleşmek de ister. İnsan kişiler arası iletişim gereği ilişki kurduğu insanların duygularını, düşüncelerini anlamak ister (Başaran, 1994; Bacanlı, 1999; Aydın, 1985). Bu da bireyin birtakım becerilere sahip olmasıyla mümkündür. Bu davranışlar genel olarak sosyal beceri olarak adlandırılmaktadır.

Bu araştırmada, lise 9, 10, 11 ve 12. sınıfa öğrencilerin spor yapma durumlarına göre değerlendirilerek sosyal beceri düzeyleri ve stresle başa çıkma yöntemleri özelliklerini karşılaştırılması yapılmak istenmiştir. Araştırma Bitlis ilinde faaliyetlerine devam eden ve öğrenci potansiyeli bakımından en kalabalık 2 okulda yapılmıştır. Yaşları 14-19 olan 112 kız, 188 erkek toplamda 300 öğrenci örneklem grubunu oluşturmuştur. Veri tabanlarından gerekli literatür araştırması yapıldıktan sonra, Matson ve ark. tarafından (1983) geliştirilen, Bacanlı ve Erdoğan (2003) tarafından Türkçeye uyarlanan Sosyal Beceri Düzeyi Envanteri uygulanmıştır. Ayrıca Aysan (1994) tarafından geliştirilen Stresle Başa Çıkma Yöntemleri Ölçeği kullanılmıştır.

Bulgular cinsiyet değişkenine göre incelendiğinde stres puanlarında anlamlı fark bulunamamışken sosyal beceri puanlarında p<,05 düzeyinde anlamlı fark tespit edilmiştir. Bu duruma göre erkek öğrencilerin kız öğrencilere göre daha yüksek sosyal becerisi olduğu söylenebilir. Spor yapma değişkenine göre yapılan karşılaştırmalarda stres puanlarında anlamlı fark bulunamamışken sosyal beceri puanlarında p<,001 düzeyinde anlamlı fark tespit edilmiştir. Bu duruma göre spor yapan öğrencilerin spor yapmayan öğrencilere göre daha yüksek sosyal becerine sahip olduğu söylenebilir. Spor dalı, anne eğitim durumu ve baba eğitim durumu değişkenlerine göre istatistiki açıdan anlamlı bir sonuca ulaşılamamıştır. Anahtar Kelimeler: Sosyal beceri düzeyleri, stres, stresle başa çıkma, sporcu, öğrenci

Examining of Coping With Stress Methods and Social Skill Levels

of High School Students According to State of Doing Sport

Abstract

Stress can be defined as a situation that occurs when the physical and psychological limits of the organism are forced and threatened, and it can be defined as the individual and unique individual integrity which is the coercive and disturbing factors (Baltaş and Baltaş, 1996). Coping with stress can be explained as personal cognitive and behavioral efforts also human needs to be social too, tries to get emotional behaviors and thoughts of people communicated with (Başaran, 1994; Bacanlı, 1999; Aydın, 1985). Those can be possible with having some abilities called generally social ability. In this study it is aimed to compare social ability levels and coping with stress methods features of 9, 10, 11, 12 levelled high school students according to state of doing sports. Research took place at most crowd 2 schools of Bitlis city. Totally 112 students including 14-19 aged 112 female and 188 male

(2)

Ergin, N. and Tastan, A., International Journal of Mountaineering and Climbing, 2019, 2(1), 6-10

students participated to study. After literarute base research Social Skills Inventory by Matson et. al. (1983) which translated in to Turkish by Bacanlı and Erdoğan (2003) and Cope with Stress Scale by Aysan (1994) used for collecting data.

Whilst findings showed no meaningful difference between gender and stress scores, there is p<,05 levelled meaning between social skills scores and gender variable. According to this it is possible male students have higher social skills than female. State of doing sport variable didn't show any meaningful difference between stress scores on the other hand a p<,001 levelled meaningful difference found between social skill scores. That result showes doing sport develops social skills over the students don't have any sport activities. Branch of sport and education states of parents variables didn't showed statistically any meaningful results.

Keywords: Social skill levels, stress, cope with stress, sportmen, student

GİRİŞ

Stres sözcüğü Latince, “estrictia” sözcüğünden gelmektedir. İngilizce “stress” olarak kullanılan ifade ruhsal gerilim, dayanıklılığı azaltan fiziksel veya mental gerilim, gerginlik, canlıların yaşamı için uygun olmayan koşullar anlamına gelmektedir (TDK, 2019). 18. ve 19. Yüzyıllarda ise kavramın anlamı değişmiş, objelere, kişiye, organa veya ruhsal yapıya yönelik güç, baskı ve zorlama anlamında kullanılmıştır. Buna bağlı olarak stres, nesne ve kişinin bu tür güçlerin etkiliyle biçiminin bozulmasına, çarpıtılmasına karşı bir direnç anlamında kullanılmaya başlamıştır (Baltaş ve Baltaş, 1996). Genel tanımına bakıldığında, stres ya da stres davranımı (stress response) çevredeki herhangi bir uyarıcı ile karşılaşıldığında, kişinin bilinç dışı bir şekilde kaçmak ya da mücadele etmek için hazırlanmasıdır (Nelson ve Quick, 1994). İnsan hayatını olumsuz etkileyen bu durumdan kaçınmak, yani stresle başa çıkmaya çalışmak çok önemli bir durum olmuştur. Stresle başa çıkmak, stresi ortadan kaldırmak değildir. Karahan ve Epli Koç (2005) bir çalışmasında stresle başa çıkmayı "stres kaynaklarını değiştirme, tolere etme ya da kaçınma amacıyla, dış kaynaklı olumsuz olaylara karşı verilen tepkiler" şeklinde ifade etmişlerdir. Folkman (2010) ise; stresle başa çıkmayı, insanların stresli olayların sonuçlarını yönetmek için gerçekleştirdikleri davranışlar ve sahip oldukları düşünceler şeklinde açıklamıştır. Yaşam olaylarını olumsuz nitelikte algılamak başa çıkma becerilerinde bir yetersizlik yaratmaktadır (Ravindran ve ark. 2002). Stresle başa çıkmada öncelikle stresin kaynağının belirlenmesi ile çözülebilir. Stres ve başa çıkma yöntemi kişiden kişiye değişkenlik gösteren bir durumdur. Öncelikle birey duygularını anlatabilmeli ve çevresini iyi anlayabilmelidir. Bu bireyin günlük yaşamında oldukça önemli bir durumdur. Evde eşler birbirine, ebeveyn çocuklarına, sokakta insanlar birbirlerine duygularını anlatabilirse iyi bir iletişim sağlanacak ve anlaşmazlıklarla birlikte stres azalacaktır. Bireylerin birbirlerini anlayabilmeleri birtakım becerilere sahip olabilmekle mümkündür. İnsan kişiler arası iletişim gereği ilişki kurduğu insanların duygularını, düşüncelerini anlamak ister (Başaran, 1994; Bacanlı, 1999; Aydın, 1985). Bu durum genel olarak sosyal beceri olarak adlandırılmaktadır. Sosyal beceriler, diğer insanlarla iletişimde bulunmayı kolaylaştırıcı önemli bir özelliktir (Yüksel, 2001).

Bu çalışmada stresle başa çıkmayı ve sosyal beceri düzeyini geliştirmede önemli bir yöntem olabilecek sportif faaliyetlerin önemi vurgulanmak istenmiştir.

(3)

Ergin, N. and Tastan, A., International Journal of Mountaineering and Climbing, 2019, 2(1), 6-10

YÖNTEM Çalışma Grubu

Araştırma Bitlis ilinde faaliyetlerine devam eden ve öğrenci potansiyeli bakımından en kalabalık 2 okulda yapılmıştır. Yaşları 14-19 olan 112 kız, 188 erkek toplamda 300 öğrenci örneklem grubunu oluşturmuştur.

Veri Toplama Araçları

Veri tabanlarından gerekli literatür araştırması yapıldıktan sonra, Matson ve ark. tarafından (1983) tarafından geliştirilen Sosyal Beceri Düzeyi Envanteri Bacanlı ve Erdoğan (2003) tarafından Türkçeye uyarlanmıştır. Ayrıca Aysan (1994) tarafından geliştirilen Stresle Başa Çıkma Yöntemleri Ölçeği kullanılmıştır.

Verilerin Analizi

Verilerin çözümlenmesi SPSS 18,0 paket programında yapılmıştır. Tanımlayıcı istatistiklere ait aritmetik ortalama (), standart sapma (SS), frekans (N) ve yüzde (%) değerleri verilmiştir. Verilerin normal ve homojen dağılım gösterip göstermediği incelenmiş, Skewness ve Kurtosis basıklık çarpıklık değerlerine de bakılarak uygun parametrik testler uygulanmıştır. BULGULAR Tüm değişkenlere göre stres ve sosyal beceri düzeyi puanlarının karşılaştırması tek bir tabloda gösterilmiş, anlamlı sonuç tespit edilen p değerleri de kalın ve yana yatık şekilde işaret edilmiştir. Tablo 1. Katılımcıların Sosyodemografik Yapıları Değişkenler Grup f %

Cinsiyet Kadın Erkek 112 37,3 188 62,7

Sınıf

9 174 58,2

10 50 16,6

11 47 15,6

12 29 9,6

Spor Yapma Durumu Hayır Evet 85 215 71,7 28,3

Anne Eğitim Durumu Okuma-yazma bilmiyor 117 38,9 İlkokul 123 41,2 Ortaokul 46 15,3 Lise 13 4,3 Üniversite 1 ,3 Baba Eğitim Durumu Okuma-yazma bilmiyor 38 12,6 İlkokul 106 35,5 Ortaokul 96 31,9 Lise 46 15,3 Üniversite 14 4,7 Aile Gelir Durumu Kötü Orta 239 79,4 22 7,3 İyi 39 12,6

(4)

Ergin, N. and Tastan, A., International Journal of Mountaineering and Climbing, 2019, 2(1), 6-10 Tablo 2. Cinsiyet Değişkenine Göre Yapılan Analizler Cinsiyet N SS p SBD Kadın 112 93,37 13,794 ,018 Erkek 188 87,75 18,104 Stres Kadın 112 87,19 10,119 ,224 Erkek 188 88,94 13,112

Bulgular cinsiyet değişkenine göre incelendiğinde stres puanlarında anlamlı fark bulunamamışken sosyal beceri düzeyi puanlarında p<,05 düzeyinde anlamlı fark tespit edilmiştir. Tablo 3. Spor Yapma Değişkenine Göre Yapılan Analizler Spor Yapma Durumu N SS p SBD Evet 85 91,90 13,598 ,000 Hayır 215 86,10 17,874 Stres Evet 85 87,12 11,728 ,295 Hayır 215 88,73 12,199

Spor yapma değişkenine göre yapılan karşılaştırmalarda stres puanlarında anlamlı fark bulunamamışken sosyal beceri puanlarında p<,001 düzeyinde anlamlı fark tespit edilmiştir.

TARTIŞMA ve SONUÇ

Bu sonuçlara göre kız öğrencilerin erkek öğrencilere göre daha yüksek sosyal becerisi olduğu söylenebilir. Benzer araştırmalarda farklı sonuçlar da bulunmuştur. Modiri (2013) aday öğretmenler üzerinde yaptığı bir araştırmada erkek katılımcıların sosyal becerisinin daha yüksek olduğunu belirlemiştir. Avşar (2004) beden eğitimi öğretmenleri ile yaptığı araştırmada cinsiyetler arasında anlamlı bir sonuç bulamamıştır.

Spor yapan öğrencilerin spor yapmayan öğrencilere göre daha yüksek sosyal beceriye sahip olduğu söylenebilir.

Çalışmada stresle başa çıkma düzeyinde hiçbir değişkende, sosyal beceri düzeyinde ise spor dalı, aile gelir durumu, anne eğitim durumu ve baba eğitim durumu değişkenlerinde istatistiki açıdan anlamlı bir sonuca ulaşılamamıştır. Stresle başa çıkma ile ilgili yapılan araştırmalarda cinsiyetler arasında anlamlı sonuçlar bulunmuştur. Kaya ve ark. (2007) yaptıkları bir çalışma sonucunda “kızlara göre erkekler, stresle başaçıkmada sosyal açıdan daha avantajlı görünmektedirler” ifadesini kullanmışlardır.

Avşar ve Öztürk Kuter (2007) yaptıkları bir çalışmada sosyal beceri düzeyleri için birçok değişkende anlamlı farklılıklar tespit etmiştir. Çalışmadaki bulgular dikkate alındığında özellikle cinsiyet ve spor yapma değişkenine göre bulunan farklılıklar sosyal beceri düzeyinin ölçüt geçerliği hakkında önemli kanıtlar oluşturduğu söylenebilir. Çalışmanın daha geniş örneklem grubu ile çalışılmasıyla daha farklı sonuçların alınabileceği düşünülmektedir.

(5)

Ergin, N. and Tastan, A., International Journal of Mountaineering and Climbing, 2019, 2(1), 6-10

KAYNAKLAR

Avşar, Z. (2004). Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenlerinin Sosyal Beceri Düzeylerinin Belirlenmesi, Eğitim Fakültesi Dergisi XVII (2), 111-130.

Avşar, Z., Öztürk Kuter, F. (2007). Beden Eğitimi ve Spor Bölümü Öğrencilerinin Sosyal Beceri Düzeylerinin Belirlenmesi (Uludağ Üniversitesi Örneği), Eğitimde Kuram ve Uygulama, 3(2):197-206.

Aydın, G. (1985). Sosyal Başarı Eğitimi İle Sosyal Beceri Eğitiminin Çocuklarda Öğrenilmiş Çaresizlik Davranışının Ortadan Kaldırılmasına Etkisi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Ankara.

Aysan, F. (1994). Başa Çıkma Stratejisi Ölçeğinin Üniversite Öğrencileri İçin Geçerliği, Güvenilirliği. I. Eğitim Bilimleri Kongresi, Çukurova Üniversitesi, Adana: 1158-1169

Aysan, F. (1999). Stresle Başa Çıkma Programı: Lise Öğrencileri Üzerine Bir Uygulama, Ç.Ü. Eğitim Fakültesi Dergisi, 2, 17, 118-121, Adana. Bacanlı, H. (1999). Sosyal Beceri Eğitimi. Nobel Yayın Dağıtım. Ankara Bacanlı, H., Erdoğan, F. (2003). Matson çocuklarda sosyal becerileri değerlendirme ölçeğinin (MESSY) Türkçe’ye uyarlanması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 3(2), 351-379. Baltaş, A., Baltaş, Z. (1996). Stres ve Başaçıkma Yolları. İstanbul: Remzi Kitabevi. Başaran, İ. E. (1994). Eğitime Giriş. Kadıoğlu Matbaası. 4. Baskı. Ankara. Kaya, M., Genç, M., Kaya, B., Pehlivan, E. (2007). Tıp Fakültesi ve Sağlık Yüksekokulu Öğrencilerinde Depresif Belirti Yaygınlığı, Stresle Başaçıkma Tarzları ve Etkileyen Faktörler, Türk Psikiyatri Dergisi; 18(2):137-146.

Matson, J. I., Rotatori, A. F., Hessel, W. J. (1983). Development of a rating scale to measure social skills in children: the matson evaluation of social skills with youngsters (messy). Behaviour Research. Theory. 21:335−340.

Modiri, I., G. (2013). Güzel Sanatlar Öğretmeni Adaylarının Sosyal Beceri Düzeylerinin Belirlenmesi, Elektronik Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(3).

Ravindran, A. V., Matheson, K., Griffiths, J., Merali, Z., Anisman, H. (2002). Stress, coping, uplifts, and quality of life in subtypes of depression: a conceptual frame and emerging data. J Affect Disord, 71:121-130.

TDK. (İnternet erişim tarihi 12.05.2019). http://www.tdk.gov.tr/

Yüksel, G. (2001). Öğretmenlerin sahip olmaları gereken davranış olarak sosyal beceri. Milli Eğitim Dergisi, 150.

Referanslar

Benzer Belgeler

Bu tümce dizilerinin anlatı metni olabilmesi için kendi başına bir anlatı olarak işlev gören, anlatının kurucu ögesi olan, zaman içerisinde kısmi bir durum tekrarı ya

Nakl: Bir başka şairin şiirinden mana alıp bunu daha hoş bir üslup ve akıcı bir vezinle söylemek veya o manaya yeni manalar eklemek veya alınan manayı farklı bir

Çetin ve Kuru(2009) tarafından, İç Anadolu bölgesinde bulunan 11 üniversitenin Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu öğrencilerinin sosyal beceri düzeylerini tespit

ilk Türk Müze M üdürü Osman Hamdi Bey, eski eser toplamış, arkeolojik kazı yapmış ve eski eser yağmacılığını önlemişti Osnuuıh dönelim de yan kı uy m ânim

Şahabeddin Süleyman ve Tahsin Nahid tarafından müştereken kaleme alınan Kösem Sultan piyesini elyazmasından Latin harflerine kazandırmakla kalmayan İnci Enginün,

Belgesel ve kurgusalcılar olarak iki farklı kutupa ayrılan fotoğraf dünyasında kurgusal çalışmalar yapan ve gerçeküstü tavır gösteren bazı sanatçılar

Kullanıcılar internet bağlantısı olan herhangi bir bilgisayardan uzak sunucudaki web sayfalarına erişerek, bu sayfalar üzerinden deney için gerekli parametre

Cinsiyet ile spor yapıp yapmama durumu arasındaki korelasyon, -0,237 iken diğer bağımsız değişkenler kontrol edildiğinde -0,215’e, yaş ile spor yapıp yapmama