Yunus Araþtýrma Bülteni 2013 (1): 27-36
Su ürünleri yetiþtiricilik sektöründe karþýlaþýlan en önemli insan kaynaklarý sorunlarýndan biri, çalýþanlarýn emniyetli ve saðlýklý bir çalýþma ortamýna sahip olmamalarýdýr. Ýþ yerlerinde, iþin yürütülmesi ile ilgili olarak oluþan tehlikelerden, saðlýða zarar verecek koþullardan korunmak ve daha uygun bir iþ ortamý oluþturmak için gerçekleþtirilen metotlu çalýþmalar “Ýþ güvenliði” olarak adlandýrýlmaktadýr. Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði (ÝSG) Yönetim Sistemi; iþ saðlýðý ve güvenliði faaliyetlerinin kuruluþlarýn genel stratejileri ile uyumlu olarak sistematik bir þekilde ele alýnýp sürekli iyileþtirme yaklaþýmý çerçevesinde çözümlenmesini amaçlayan dinamik bir araçtýr. TS 18001 ÝSG Yönetim Sistemi; kuruluþ organizasyonunu, faaliyet planlarýný, sorumluluklarý, deneyimleri, prosesleri, prosedür ve talimatlarý içeren dokümantasyonu, ÝSG politikasýnýn ve hedeflerin belirlenerek uygulanmasýný, sistem performansýnýn sürekli olarak iyileþtirilmesini, sistemin sistematik olarak gözden geçirilmesini ve sistemin sürdürülmesi ve sürekli iyileþtirilmesi için gerekli tüm kaynaklarý kapsar. Yüzer kafes balýk tesislerinde iþ saðlýðý ve güvenliði kapsamýnda deðerlendirilebilecek konular; konstrüksiyonu ve bakýmý, otokorkuluklar ve güvenli çalýþma zeminleri ile ilgili þartlar, araç yollarý, güvenlik ve kurtarma ekipmanlarý, yaðýþlý ve soðuk hava için koruyucu giysiler, barýnma imkanlarý, ýþýk, elektrik, iletiþim, kol gücü ile çalýþma, kaldýrma iþlemleri, temizlik ve tuvalet imkanlarý, ilkyardým, saðlýk riskleri, saðlýk ve güvenlik mevzuatý gibi konular olup, iþletmelerin bu konular üzerinde çalýþma yaparak gerekli önlemleri almalarý gerekmektedir.
Özet
Anahtar Kelimeler: Ýþçi saðlýðý, iþ güvenliði, yüzer balýk kafesleri, akuakültür. © Su Ürünleri Merkez Arastýrma Enstitüsü Müdürlügü, Trabzon
www.sumae.gov.tr/yunus ISSN 1303-4456
* Sorumlu yazar: Tel 0312 596 14 38 Faks 0312 318 52 98, e-posta: hasan.h.atar@agri.ankara.edu.tr
Gelis Tarihi: 10.10.2012 Kabul Tarihi: 27.12.2012
Aquaculture industry faced one of the most important human resource issues, because investors are not employees safe and healthy work environment. At the workplace, in connection with the execution of the work of the dangers to health, protection against harmful conditions, and the methodical efforts to create a more favorable business environment, "Job security" is called. Occupational Health and Safety (OHS) Management System, occupational health and safety activities, the overall strategies of institutions in a systematic manner in accordance with the aims to be addressed and resolved within the framework of a dynamic tool for continuous improvement approach. TS 18001 OH & S Management System, enterprise organization, action plan, responsibilities, experiences, processes, procedures and documentation that contains the instructions, the implementation of OH & S policy and objectives are determined, the system's performance is continuously improved, as a systematic review of the system and the system required for the maintenance and continuous improvement covers all sources. Floating fish cage facilities can be evaluated within the scope of occupational health and safety issues, construction and maintenance, guardrails and safe working conditions on grounds, vehicle routes, safety and rescue equipment, protective clothing for rainy and cold weather, shelter facilities, light, electricity, communication, Working with arm strength, removal, cleaning and toilet facilities, first aid, health risks, and issues such as health and safety legislation, businesses are required to take the necessary measures by working on these issues.
Keywords: Health and safety, floating fish cages, aquaculture. Abstract
Occupational Health and Safety Management System and Floating Fish Cage Production Facilities Occupational Health and Safety
TS 18001 Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði Yönetim Sistemi ve
Yüzer Kafes Balýk Üretim Tesislerinde Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði
1* 2
Servet ATAYETER , Hasan Hüseyin ATAR
1
Türk Standardlarý Enstitüsü (TSE), Ankara
2
Kuruluþlarýn daha iyi rekabet koþullarýna kazalarýn % 88'i insan hatasýndan, % 10'u ulaþabilmesi, verimlilik, karlýlýk ve ürün mekanik hatalardan, % 2'si ise öngörülemeyen güvenliði için çalýþanlarýn iþ saðlýðý ve güvenliði sebeplerden kaynaklanmaktadýr. Ýþyerlerindeki konusunda planlý ve sistemli çalýþmalar kazalar yaralanan kiþilerin ücretleri, tedavi yürütmeleri gerekmektedir (Anonim 1, 2). giderleri, tazminat ve cezalar gibi direkt Çalýþanlar açýsýndan saðlýklý olmayan bir iþ giderlerin yanýnda iþ gücü kaybý, üretimde verim ortamýnýn üretilen ürün için uygun olmasý kayýplarý ve yeni personellerin istihdam edilerek mümkün deðildir. Dolayýsý ile iþ saðlýðý ve eðitilmesi gibi dolaylý giderleri de beraberinde güvenliðine yönelik olarak oluþturulan fiziki getirmektedir. Çalýþanlarýn, iþin niteliðine göre ortamýn ve alýnacak önlemlerin ürün/gýda tekrarlanan bir sebeple veya iþin yürütülme güvenliði açýsýndan da önem taþýdýðýný söylemek ortamý nedeniyle karþýlaþtýðý geçici veya sürekli mümkündür. Eðitimi yetersiz personel hem iþ hastalýk, sakatlýk veya psikolojik rahatsýzlýk güvenliðini hem de gýda güvenliðini tehlikeye durumlarýna ise “meslek hastalýðý” denmektedir. atmaktadýr. Ayrýca, iþ güvenliði sisteminin Meslek hastalýklarýnýn ortaya çýkmasýnda, uygulandýðý bir iþletmede, çalýþanlar kendilerini kalýtým, beslenme ve temizlik alýþkanlýklarý gibi güvende hissettiklerinden bu moral üstünlük kiþisel faktörlerin yaný sýra çalýþma ortamýnýn yaptýklarý iþe olumlu olarak yansýyacak, ürün fiziksel özellikleri, sosyal ve psikolojik ortam kalitesi ve gýda güvenliði açýsýndan daha etkin koþullarý gibi faktörler rol oynamaktadýr çalýþma olanaðý saðlanmýþ olacaktýr. (Anonim 1, 2) .
Ýþ yerlerinde, iþin yürütülmesi ile ilgili TS 18001 ÝSG Yönetim Sistemi, olarak oluþan tehlikelerden, saðlýða zarar iþletmelerde karlýlýðý arttýrmak, ÝSG çalýþma-verecek koþullardan korunmak ve daha uygun larýný diðer faaliyetlere entegre ederek kaynak-bir iþ ortamý oluþturmak için gerçekleþtirilen larýn korunmasýný saðlamak, yönetimin metotlu çalýþmalar “Ýþ güvenliði” olarak taahhüdünün saðlandýðýný göstermek, motivas-adlandýrýlmakta ve iþçi güvenliði, iþletme yon ve katýlýmý arttýrmak, ulusal yasa ve dünya güvenliði ve üretim güvenliði kavramlarýný da standartlarýna uyum süresini ve maliyetini kapsamaktadýr. Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði (ÝSG) azaltmak, paydaþlarýn istek ve beklentilerini Yönetim Sistemi; iþ saðlýðý ve güvenliði karþýlayarak rekabeti arttýrmak amacýyla faaliyetlerinin kuruluþlarýn genel stratejileri ile kurulmaktadýr (Anonim 1, 2).
uyumlu olarak sistematik bir þekilde ele alýnýp sürekli iyileþtirme yaklaþýmý çerçevesinde çözümlenmesini amaçlayan dinamik bir araçtýr. ÝSG Yönetim Sistemi, kuruluþun faaliyetleri ile ilgili iþ saðlýðý ve güvenliði risklerinin yönetimini kolaylaþtýran tüm yönetim sisteminin bir parçasýdýr (Anonim 1, 2).
Ölüm, hastalýk, yaralanma, hasar veya diðer kayýplara yol açan istenmeyen olaylar kaza olarak tanýmlanmaktadýr. Ýþ yerlerindeki
TS 18001 ÝSG yönetim sistemi standardý
1 9 9 3 y ý l ý n d a Ý n g i l i z S t a n d a r t l a r Enstitüsü'nün (BSI), BS 8750 Spesifikasyonunu ve 1996'da BS 8800 Mesleki Saðlýk ve Güvenlik Yönetim Sistemi Rehberini yayýnlanmasýnýn ardýndan dünyada ayný konuda yayýnlanmýþ çeþitli dokümanlar ve geliþmeler temel alýnarak 2001'de Türk Standartlarý Enstitüsü (TSE) tarafýndan TS 18001 Standardý yayýnlanmýþtýr.
Atayer ve Atar / Yunus Arþ. Bül. 2013 (1): 27-36
Ýþ saðlýðý ve güvenliði konusunda oluþturulmasý için çerçeve görevi görür ve tüm yayýnlanan standartlardan TS 18001: Ýþ Saðlýðý çalýþanlar tarafýndan bilinip benimsenmelidir. ve Güvenliði Deðerlendirme Serisi-Ýþ Saðlýðý ve
Güvenliði Yönetim Sistemi þartlarý, kuruluþlarýn Planlama
belgelendirilmesi amacýyla kullanýlmakta olup; Bu madde çerçevesinde politikayý temel OHSAS 18002: Ýþ Saðlýðý Ve Güvenliði Yönetim alan, kuruluþun iþ saðlýðý ve güvenliðine yönelik Sistemleri-OHSAS 18001 Uygulama Rehberi ölçülebilir amaç ve hedefler belirlenerek, ise sistem kurma çalýþmalarýnda kuruluþlara sorumluluklar, süre, mali kaynaklar, altyapý ve yardýmcý olmak amacýyla hazýrlanmýþtýr. personel açýsýndan gerekli kaynaklar
çerçe-TS 18001 ÝSG Yönetim Sistemi; kuruluþ vesinde planlama gerçekleþtirilir. Planlamaya organizasyonunu, faaliyet planlarýný, sorum- temel teþkil eden risk analizleri, bu madde luluklarý, deneyimleri, prosesleri, prosedür ve kapsamýnda yer alan” 4.3.1. Kaza tanýmlamasý, talimatlarý içeren dokümantasyonu, ÝSG poli- risk deðerlendirmesi ve risk kontrolü için tikasýnýn ve hedeflerin belirlenerek uygulan- planlama” alt maddesi doðrultusunda ve risk masýný, sistem performansýnýn sürekli olarak analizinin nasýl yapýlacaðýný tanýmlayan bir iyileþtirilmesini, sistemin sistematik olarak göz- prosedüre göre gerçekleþtirilmektedir.
den geçirilmesini ve sistemin sürdürülmesi ve
sürekli iyileþtirilmesi için gerekli tüm kaynaklarý Uygulama ve Ýþletme
kapsar. Kuruluþ organizasyon yapýsý içindeki
TS 18001 ÝSG Yönetim Sistemi standardý görev ve sorumluluklar tanýmlanmalý, ÝSG temel olarak aþaðýdaki bölümlerden oluþmak- yönetim sisteminin performansýnýn izlenerek üst tadýr ve bu bölümler ayný zamanda ISO 9001 yönetime raporlanmasý amacýyla bir temsilcinin Kalite Yönetim Sistemi ve ISO 22000 Gýda atanmalý, personele iþ saðlýðý ve güvenliði Güvenliði Yönetim Sistemleri ile de entegre açýsýndan gerekli eðitimler planlanarak verilme-edilebilmektedir. lidir. Ýç ve dýþ iletiþim kanallarý oluþturulmalý,
doküman ve verilerin güncelliði ve daðýtým
Genel Þartlar noktalarý belirlenerek doküman kontrolü
Kuruluþun, TS 18001 Standardýnýn saðlanmalý, kontrol önlemlerinin alýnmasýnýn þartlarýný karþýlayan dökümante edilmiþ bir gerektiði noktalarda faaliyetler tanýmlanarak sistem kurmasýný ve bu sistemi uygulayarak iþ gerekli altyapý önlemleri alýnmalýdýr. Ayrýca, acil saðlýðý ve güvenliði performansýný sürekli durumlara hazýr olunmasý açýsýndan acil durum iyileþtirmesine yönelik ifadeler içeren bir planlarý hazýrlanarak etkinlik açýsýndan belli
maddedir. aralýklarla tatbikatlar yapýlmalýdýr.
ISG Politikasý Kontrol ve Düzeltici Faaliyet
Kuruluþ üst yönetimince iþ saðlýðý ve ÝSG Yönetim Sisteminin performansýný güvenliði açýsýndan kuruluþ vizyonunu ortaya sistematik olarak izlemeye yönelik planlamanýn koyan, kanuni düzenlemelere uygunluðun yapýlarak, uygun verilerin toplanmasý ve saðlanacaðýna ve sürekli geliþme odaklýlýðýna bunlarýn yorumlanarak analizinin yapýlmasý iliþkin taahhütleri içeren bir beyan olup, ÝSG saðlanmalýdýr. Söz konusu analiz, kazalarýn, Yönetim Sistemi kapsamýndaki tüm faaliyetlerin hastalýklarýn ve uygunsuzluklarýn önlenmesi ve temel dayanaðýdýr. Politika, amaç ve hedeflerin tekrarýnýn önlenmesi amacýyla gerçekleþtirilecek
düzeltici ve önleyici faaliyetlere ýþýk tutmalýdýr. maddesi gereðince; iþ saðlýðý ve güvenliði ile ilgili Kuruluþta gerçekleþtirilecek iç tetkik faaliyetleri olarak kontrol önlemlerinin alýnmasýnýn gerektiði de bu amaçla kullanýlacak veriler için önemli bir noktalarda faaliyetlerin tanýmlanarak gerekli kaynaktýr. Veri kaynaklarýna ulaþýlabilmesi için altyapý önlemlerinin alýnmasý, gerekli fiziksel gerekli kayýtlarýn uygun yöntem ve sürelerde düzenlemelerin yapýlmasý ve personele gerekli saklanmasý gereklidir eðitimin veril-mesi, “Kontrol ve Düzeltici
Faaliyet” maddesi doðrultusunda; ÝSG
Yönetimin Gözden Geçirmesi Yönetim Sisteminin performansýný sistematik
Kuruluþ üst yönetimi, ÝSG yönetim olarak izlemeye yönelik planlamanýn yapýlarak, sisteminin etkinliðini ve hedeflere ulaþma uygun verilerin toplanmasý ve bunlarýn yorum-durumunu belirli aralýklarla gözden geçirmelidir lanarak analizinin yapýlmasý gerekmektedir.
(Anonim 1, 2 ). Yüzer kafes iþletmelerinde, TS 18001
Dünya'da avlanan balýk miktarý 100 milyon Standardýnýn yukarýda belirtilen maddeleri metrik tonu geçmektedir. Bunlarýn yaklaþýk %15- çerçevesinde söz konusu olabilecek altyapý, 20'si balýk çiftliklerinden, %80'i ise deniz saðlýk ve güvenlik önlemleri þöyle sýralanabilir balýkçýlýðýndan gelmektedir. FAO'nun (Food and (URL 2).
Agriculture Organisation of The United Nations)
tahminlerine göre yaklaþýk 15 milyon kiþi Tesislerin konstrüksiyonu ve bakýmý
balýkçýlýk yapmaktadýr. Ancak, en az bunun kadar Tesisin güvenliðinin saðlanabilmesi için bir rakamýn da iþleme tesislerinde, depolama, yüzer kafes ünitelerinin tüm parçalarýnýn tasarým dondurma ve taþýma iþlerinde çalýþtýðý düþünül- ve inþasýnýn uygun demirleme, yüzme, dayaným düðünde yaklaþýk 25-40 milyon kiþinin bu ve stabiliteyi saðlayacak þekilde yapýlmasý sektörde çalýþtýðý tahmin edilmektedir. 2005 yýlý gereklidir. Bu özelliklerin uygunluðu konusunda verilerine göre, dünyada kafes sistemlerinde karar verirken araçlardan, ekipmandan ve balýk üretilen toplam su ürünleri miktarý 3.403.722 tonu yeminden kaynaklanacak muhtemel yükler ile bulmaktadýr. Balýkçýlýk endüstrileþmeyle birlikte dalgalarýn ve rüzgarýn etkileri göz önüne sermaye yoðun bir sektör haline gelmiþtir. alýnmalýdýr. Tesisin güvenliðinin sürekliliði, Tüketilen balýk miktarýnýn artmasý özellikle balýk bakým incelemesi ile birlikte kombine edilecek iþleme teknolojilerindeki ilerleme ile baðlantýlýdýr rutin incelemelere baðlý olup, normalde yýlda en (URL 1; Tacon ve Halwart, 2007).. az bir kere ve fýrtýnalardan sonra mutlaka yapýlýr.
TS 18001 Standardýnýn “ISG Politikasý” Kurulum, iþletme ve bakým için kolayca anlaþýlýr maddesi gereðince; kuruluþ üst yönetimince yazýlý talimatlarýn operatörlerin kullanýmý için kanuni düzenlemelere uygunluðun saðlana- hazýr bulundurulmasý, site süpervizörleri için caðýna dair taahhüdün beyaný ve gerekli planlama üreticinin adý ve adresi gibi iletiþim bilgilerinin ve düzenlemelerin yapýlmasý, “Planlama“ kolayca ulaþýlabilir olmasý gerekir.
maddesi çerçevesinde; planlamaya temel teþkil
eden risk analizlerinin bu madde kapsamýnda yer Korkuluklar ve güvenli çalýþma zeminleri ile
alan” 4.3.1. Kaza tanýmlamasý, risk deðerlen- ilgili þartlar
dirmesi ve risk kontrolü için planlama” alt Her bir balýk kafesinin dýþ tarafýnda ve maddesi doðrultusunda ve risk analizinin nasýl kafesleri çevreleyen en az 600 mm geniþlikte yapýlacaðýný tanýmlayan bir prosedüre göre olmasý önerilen uygun ve güvenli bir yürüme gerçekleþtirilmesi, “Uygulama ve Ýþletme” yollarýnýn saðlanmasý gerekir. Ayrýca iç yürüyüþ
Atayer ve Atar / Yunus Arþ. Bül. 2013 (1): 27-36
yollarýnýn geniþliðinin en az 900 mm olmasý da baðlýdýr. Bu gibi durumlarda, düþme riskinin en tavsiye edilmektedir. halihazýrda herhangi bir fazla olduðu T baðlantý ve köþeler gibi yürüyüþ yolu olmayan olan dairesel kafeslerde, bölümlerde korkuluk uzunluðunun en azýndan uygun yürüyüþ yollarý ilk fýrsatta monte yürüme yolunun geniþliðine eþit olduðu uygun
edilmelidir. korkuluklarýn montajýna gereksinim vardýr.
Kafeslere bakým için sudan çýkarýl- Otokorkuluklar ahþap, metal veya diðer dýklarýnda veya bazý durumlarda halen suda uygun malzemeden imal edilebilmekte olup, bulunduklarýnda yürüyüþ yollarý monte edilebilir. saðlam, pürüzsüz ve üzerlerine düþen insanlarýn Üreticinin, kafesin dayanýmýnýn monte edilecek yüküne dayanabilecek özellikte olmalarý gerekir. bir yürüyüþ yoluna denizden kaynaklanabilecek Ýki veya daha fazla komþu tesisin bitiþik olarak ilave yükleri karþýlayamayacaðýndan emin olmasý tutulduðu yerlerde; korkuluklarýn kafeslerin durumunda, kafes dýþýndaki çalýþmanýn insanlarýn dalgalarýn hareketi ile tehlikeli olarak birbir-yüzdürme halkalarý üzerinde yürümek zorunda lerine takýlarak personel için tuzak oluþtur-kalma-malarýný saðlamak amacýyla uygun bir iþ mayacak þekilde tasarlanmýþ olmasý gerekir. botu ya da baðýmsýz yüzen geçit ile yürütülmesi Gerektiðinde, korkuluklar gergin tel veya zincir gerekir. Bu gibi durumlarda tam bir yürüyüþ þeklinde oluþturulabilmekle birlikte, halat uygun yolunun tesisi söz konusu olmamakla birlikte, deðildir.
bottan yanaþma sýrasýnda güvenliðin saðlanmasý Kafes yürüyüþ yollarýnýn iç kenarýna, için her birinin uzunluðu 2.0 m den az olmayan kuþaklama saðlamak ve aðlarýn yukarý çekilmesi iskele platformlarýnýn ve ya baðýmsýz yüzer sýrasýnda iþçilerin ayaklarýnýn kaymasýný önle-yürüyüþ yollarýnýn kurulmasý gerekli olacaktýr. mek için yassý tabanlý raylarýn monte edilmesi Tüm yeni kafeslerin bir dýþ yürüme yolu ile gerekir. Uygun bir tasarým, balýk yemi veya suyun donatýlmýþ olarak tasarlanmalarý gereklidir ve bu yürüme yolunda sýkýþýp kalmasýný önleyecektir. özellik satýn alma sýrasýnda kullanýcýlar tarafýndan
dikkate alýnmalýdýr.
Yükseklikten ya da suya düþmeye karþý korunmak için otokorkuluklarýn kafesin açýk kenarlarý boyunca, uygulamada mümkün olabilecek en geniþ kapsamda saðlanmasý gerekmektedir. Bunlar kafes yürüyüþ yollarýnýn iç kenarlarý ile iskele köprülerinin açýk kenarlarýnda, yem veya konaklama dubalarýnda ve benzeri yapýlarda özel önem taþýrlar. Ara korkuluk çubuklarýnýn kullanýlmasý; üst korkuluk çubu-ðunun koruma saðlanan kenarýn dýþ hattýna dikey olarak dirseklenmiþ olduðu durumlar ya da bir kiþinin 2.0 m veya üzerindeki bir yükseklikten düþme ihtimalinin olduðu yerler dýþýnda isteðe baðlýdýr.
Bot yanaþmalarýnýn söz konusu olduðu
Takýlma tehlikesini en aza indirecek þekilde kafes yürüyüþ yollarýnýn dýþ kenarlarýnda
yürüme yolunun yüzeyine dikey veya yatay otokorkuluklar, yürüyüþ yolundan düþen bir
olarak monte edilmiþ güvenli el tutamaklarý kiþinin tesisin yüksekliði veya tasarýmý
nede-bulunmalýdýr. niyle yaralanma olasýlýðý olmadýðý sürece isteðe
Tesisin dýþ çevresine baðlanmýþ cankur-taran halatý.
Merdivenler deniz yüzeyinden su içeri-sinde yeterli mesafeye uzanacak ve aðlara takýlmayacak þekilde dizayn edilmelidir.
Boyutlar
a: 0.9 m-1.0 m, b: 0.45 m-0.55 m, c: 75 mm -100 mm
Ýnsanlarýn yürüyeceði zemin ve diðer yüzeylerin serbest drenajlý, kaymaz, yeterince saðlam, kýrýksýz, malzemelerin taþýnmasýna ve güvenli yürüyüþe imkan saðlayacak özellikte olmasý gerekir. Yüzeyler engeller, kýymýk, çýkýntý yapan çiviler ve cývatalardan arýndýrýlmýþ olmalýdýr. Ýnsanlarýn takýlacaðý açýklýklar bulun-mamalý, bir yürüyüþ yolu veya platformdaki tüm
açýklýklar mümkün olduðunca 50 mm'den daha Güvenlik ve kurtarma ekipmanlarý
küçük tutulmalýdýr. Herhangi bir bölgede su üzerinde
Kafeslerin birbirine bitiþik olduðu durum- çalýþýrken, en az iki kiþinin daima birbirlerini larda, kafesler veya kafes yürüyüþ yollarý görecek ve seslerini duyabilecek mesafe içinde arasýndaki boþluklarýn iþçilerin arada sýkýþma kalmalarý gerekir. Çalýþanlarýn demirli bir tekne veya aþaðýya düþme riskini önlemek için koruma veya can salýna her an eriþimleri saðlanmalýdýr. altýna alýnmalarý gerekmektedir. Yeni kafesler, bu Tesisin dýþ çevresinde yardýmcý iþçilerin riski ortadan kaldýracak þekilde dizayn edilmeli, tesise týrmanmasý amacý ile uygun merdivenlerin mevcut kafesler makul olduðu sürece, modifiye veya diðer eþdeðer etkili donanýmlarýn düzenli edilmelidirler. Çalýþan motorlu araç-larýn aralýklarla saðlanmasý gerekmektedir. Bu tekerleklerinin üzerinden aþmasýný önlemek için donanýmlarýn, teknelerden kaynaklanacak araç yollarý da açýk kenarlarýnda korkuluklar ve fiziksel yaralanma riskini önleyecek tasarým ve yüksekliði en az 300 mm yüksekliðindeki
konumda olmalarý dikkate alýnmalýdýr. Merdi-bariyerler ile donatýlmýþ olmalýdýrlar.
venler saðlam bir ayak basma yeri temin etmek üzere su yüzeyinin altýna yeterli mesafeye
Araç yollarý
uzanmalý ve merdivenin tepesinde güvenli bir Araç yollarýndaki bariyerlerin yüksekliði
tutamak bulunmalýdýr. Kurtarýcýlarýn insanlarý en az 0,3 m olmalý ve araçlara dayanabilecek
sudan almalarýna yardýmcý olmasý için bot kadar güçlü olmalýdýr.
kancasý gibi ekipmanlar saðlanabilir.
Bir çevre yürüyüþ yolunun kenarýnda, su yüzeyinden 300 mm yukarýda çalýþma platformu ya da iskelesi olan yerlerde, tesisle irtibatýn devamlýlýðýna yardýmcý olmak ve merdivenlere eriþim saðlamak üzere için bir cankurtaran halatý veya baþka bir donaným tesisin dýþ çevresine monte edilmelidir.
Tekne baðlama tesislerinin uygun özellikte olmalarý ve halat veya kablolarýn yürüyüþ yollarý üzerinde kalmamalarý veya yürüyüþ yollarýný engellemeyecek þekilde yerleþtirilmiþ baðlama gözleri ile emniyete alýnmýþ olmalarý gerekir. Kafesin bölümlerine baðlanmýþ bu amaç için dizayn edilmemiþ tekneler kafese zarar verebilir veya botlar sürüklenip gidebilirler.
Merdivenler ve basamaklar, dikeyle 30 derece veya daha az bir açýyla bir merdivenin tepesinde güvenli tutacak saðlanmasý da dahil olmak üzere saðlam ve uygun bir þekilde inþa edilmelidir. Diðer merdivenler, açýk taraflarýnda bir korkuluk ve uygun olduðunda, tekne veya dubadan yükleme veya boþaltma için güvenli donanýma sahip olmalýdýrlar.
Atayer ve Atar / Yunus Arþ. Bül. 2013 (1): 27-36
Ticari Gemicilik mevzuatýnda belirtilen Su üzerinde düþük sýcaklýklarda (Ortalama
o
standartlara uygun ve bir kiþi suya düþtüðünde 50 deniz yüzeyi sýcaklýðýnýn 10 C veya daha düþük m içinde mesafede ulaþýlabilecek yeterli sýcaklýkta olmasý) çalýþýrken suya düþen bir uzunlukta halata sahip uygun can simitleri kiþinin soðuk þokuna girmesi veya hýzla geliþen mevcut olmalýdýr. Küçük ya da tek bir kafesin hipotermi gibi özel bir riskler söz konusudur. olduðu tesislerde, iþ botunda can simitlerinin Sudan kurtarmada bir gecikme söz konusu mevcut olduðu durumlarda can simitlerine gerek olduðunda ve özellikle tek bir küçük ve açýk olmayabilir. Alternatif olarak, ayrý bir can simidi tekne ile çalýþýldýðýnda (Cansalý olmayan) veya fýrlatma hattý saðlanabilir. acil yardým saðlamak için yeterli insanýn Can yelekleri gibi uygun kiþisel yüzdürücü bulunmadýðý durumlarda her bir çalýþan donanýmlar, iþveren tarafýndan saðlanmalý ve tarafýndan giyilecek uygun bir kuru giysiler, tesisteki herkes tarafýndan giyilmelidir. Doðru dalgýç giysisi veya benzeri giysiler (Örneðin çok yüzdürücü ekipmanýn seçimi; kullaným sýklýðý, katmanlý ve su geçirmez) gerekmektedir.
boyut / kullananýn aðýrlýðý, takým kemerleri veya
diðer yükler, olasý hava koþullarý ve yardým Barýnak
temin durumu, giyilmiþ olan koruyucu giysiler, Sahil tesislerine yakýn olmayan kafes yüzme yeteneði gibi bir dizi faktöre baðlýdýr. iþletmelerinde, ses duyurma mesafesi içinde Yüzdürücü ekipmanlar için Avrupa standartlarý yeterli ve uygun barýnak gereksinimi karþýlan-mevcuttur. Her standart farklý etkinlikler ve malý, ya da barýnaðýn sahilde olabildiði yerlerde koþullarý için tasarlanmýþtýr. karaya kalýcý bir iskele ile baðlanmýþ barýnak
sað-Ekipmanlarýn, yukarýda belirtilen fak- lanmalýdýr. Barýnak hava koþullarýna dayanýklý törleri dikkate alarak, ilgili standartlara uygun olmalý ve normal olarak herhangi bir zamanda olarak seçilmeleri gereklidir. tesiste çalýþmasý öngörülen maksimum sayýda Yüzer kafesi tesislerinin, güvenli tasarlanmýþ çalýþanýn barýnmasýný karþýlayacak kadar büyük hatlar, sabitleme noktalarý, çapa veya diðer olmalýdýr. Hiçbir sýðýnaðýn olmadýðý yerlerde, uygun vasýtalar aracýlýðý ile güvenli bir tesiste demirleyen uygun bir iþ botu, üzeri pozisyonda tutulmalarý gerekir. Tesislerin bölge- kapatýlarak konaklama saðlanabilir
deki dalga yüksekliði ve gel-gitlere
dayana-bilmesi gerekir. Doðru konumlandýrma ve Iþýk
demirleme esastýr. Ýnsanlarýn sudan kurtarýlmasý Tesisin insanlarýn çalýþtýðý her bölgesi, prosedürleri (Tekneye alma dahil) ve ayný yeterli doðal veya yapay ýþýkla aydýnlatýlmalýdýr. zamanda can yeleklerinin doðru giyilmesi,
bakýmý ve kullanýmý ile ilgili eðitim verilmelidir. Elektrik
Tüm elektrik tesisat ve ekipmanlarý,
Yaðýþlý / soðuk hava için koruyucu giysiler elektrik çarpmasý ya da yanýk tehlikesi riskini Soðuk, nem ve kaslarýn tekrarlayan bir önleyecek þekilde, kurulmalý, çalýþtýrýlmalý, þekilde gerilerek zorlanmasý gibi faktörlerin bir korunmalý ve bakýmlarý yapýlmalýdýr. Bunun kombinasyonu olarak romatizmal þikayet riski gerçekleþtirilebilmesi için, söz konusu elektrik her zaman vardýr. Bu riski en aza indirmek için donanýmýnýn kullanýlacaðý yerlerde öngörülebilir koruyucu giysi ve / veya yeterli sýcak tutan hava koþullarý ve aþýndýrýcý deniz ortamýnýn giysiler (eldiven ve bot dahil) temin edilmeli ve dikkate alýnmasý gerekir. Gücün, taþýnabilir
toprak-lamaya özellikle dikkat edilmelidir. Elektrikle montaj þekline baðlý olduðu durumlarda, ilgili konularda yürürlükte olan mevzuat bunlarda kullanmadan önce incelenmelidir. kurallarýna uyulmalýdýr. Kaldýrma aksesuarlarý (zincirler, aský baðlarý vb) ve insan kaldýrmak için kullanýlan kaldýrma
Ýletiþim ekipmanlarýnýn en az 6 ayda bir bütünüyle
Kafes tesislerinden kýyýya yeterli haber- gözden geçirilmeleri gerekir.
leþme saðlanmalýdýr. Ýletiþimle ilgili konularda Muayene ve diðer denetimlerin kayýtlarý yürürlükte olan mevzuat kurallarýna uyulmalýdýr. tutulmasý ve teçhizatýn baþka bir kullanýcýya Uygulanabilir olduðunda, her kafes devri sýrasýnda bunlarýn da ilgililere verilmesi tesisinde, su geçirmez kaplarda muhafaza edilen gereklidir.
uygun sayý ve türde iþaret fiþeklerinin
bulun-durulmasý tavsiye edilmektedir. Temizlik ve tuvalet imkanlarý
Operatörlere bir kafes üzerinde veya Kafesi sistemleri veya iþ botlarýnda uygun kafeslere yaklaþan kötü niyetli kiþilere uygu- yýkanma tesislerinin saðlanmasý gerekmektedir. lanacak prosedürlerle ilgili açýk bilgiler En azýndan temiz su (kaplarda), el temizleyici ve verilmesi gerekir. havlularýn temini gereklidir. Kýyý tesislerine yakýn olanlar dýþýnda, kafes tesisleri veya iþ
Kol gücü ile çalýþma botlarýnda uygun tuvalet olanaklarýnýn saðlan-Mümkün olduðunda kaldýrma ekipmanlarý masý gereklidir.
ve diðer araçlar mekanik taþýma araçlarý
kullanýlmalýdýr. Bu mümkün deðilse, yaralanma Ýlk yardým
riskini en aza indirmek için kol gücü ile çalýþýlan Bir tesiste iþveren ve iþçilere yeterli ilk iþlemlerin yaralanma risklerinin deðerlen- yardým eðitimi verilmesi gerekir. Eðitim balýk dirilmesi gereklidir. Personele aðlarýn, yem ve çiftliðinin uzak olmasý dikkate alýnarak; canlan-balýk konteynerleri gibi yüklerin doðru kaldýrma dýrma, kanama tedavisi, hipoterminin tanýnmasý teknikleriyle ilgili uygun eðitim verilmelidir. ve tedavisi ve yüzen bir tesisten yaralý kiþinin kýyýya taþýnmasý içermelidir. Yüzer tesislerde
Kaldýrma iþlemleri veya iþ botunda uygun ve yeterli ilk yardým
Sabit kaldýrma ekipmanlarýnýn saðlanmasý ekipmanýnýn saðlanmasý gerekir. durumunda, yapýya güvenli bir þekilde
baðlan-mýþ olmalý ve su üzerinde yüzebilirlik ve denge Saðlýk riskleri
üzerindeki etkilerinin dikkate alýnmasý gereke- Ýlgili mevzuat doðrultusunda, iþvererenler, cektir. Kaldýrma ekipmaný amaca uygun ve iþyerindeki saðlýk risklerini deðerlendirmeli, yeterli saðlamlýkta, hareketli yükten kaynak- risklere maruziyeti önlemek veya uygun bir lanabilecek riskleri azaltacak þekilde yerleþ- þekilde kontrol altýna almak için gerekli faaliyet-tirilmiþ ve monte edilmiþ olmalýdýr. Güvenli leri yerine getirmeli ve belirli durumlarda, çalýþma yükü açýkça iþaretlenmiþ olmalýdýr. çalýþanlarýn belirli maddelere olan
maruzi-Kaldýrma iþlemleri planlanmalý, iþlemlere yetlerini izleyerek saðlýk gözetimlerinin yapýl-nezaret edilmeli, denetimli ve güvenli bir þekilde masýný saðlamak durumundadýrlar. Deðerlen-yürütülmelidir. Yük kaldýrma ekipmanlarý en dirme sonuçlarý, ilgili tüm çalýþanlar ve riskten azýndan her 12 ayda bir bütünüyle incelen- etkilenebilecek herkesin dikkatine sunulmalýdýr. melidir. Güvenliðin kaldýrma ekipmanýnýn Deðerlendirmenin, sektörel özellikler dikkate
Atayer ve Atar / Yunus Arþ. Bül. 2013 (1): 27-36
alýnarak aþaðýdaki konularda ayrýntýlarý içerecek çalýþýyorken de özellikle temizlik veya ayar þekilde yapýlmasý uygun olacaktýr. sýrasýnda, kendine enjeksiyon riski olabileceði
unutulmamalýdýr.
Toz Veteriner ilaçlarý kullananlar ürün etiket
Yemlerle ilgili iþleri yapan ve toza maruz bilgilerinin izlenmesi gerekir. Hayvan ilaçlarý, kalan iþçilerin gözleri, burun ve solunum çiftçiler ve diðer hayvan eylemciler tarafýndan sistemleri tahriþ riski altýndadýr. Balýk unu ve güvenli kullanýmý daha fazla bilgi saðlar. Tüm diðer tozlarýn solunmasý duyarlý kiþilerde akut veteriner ilaçlarýnýn güvenli bir þekilde depo-solunum yolu alerjisine neden olabilir. Ýlaçlý lanmasý gerekmektedir. Boþ veteriner ilaç yemlerde riskler daha yüksek olabilir.Tozun kaplarýnýn uygun bir þekilde bertaraf edilmesi mühendislik yöntemleri ile önlenerek veya gerekir. Kaplar normalde temizlendikten ve kontrol edilemediði durumlarda, solunum mümkünse, ezilerek kullanýlamaz hale getiril-koruyucu ekipman (toz maskeleri vs) takýlmalarý dikten sonra, belediye çöp döküm yerle-rinde gereklidir. Solunum koruyucu ekipmanlarýn (görüþtükten sonra) kabul edilebilir. Bunlar suya ilgili standartlara uygun ve "CE" iþaretli atýlmamalý veya dökülmemelidir. Ýstenmeyen ürünlerden seçilmesi gerekir. maddelerin güvenli bir þekilde imhasý ile ilgili olarak, üretici, mahalli idare veya saygýn bir atýk
Veteriner ilaçlarý bertaraf yüklenicisinin tavsiyesinin alýnmasý
Organik fosforlu (OP) ve diðer ilaçlarla gerekebilir. temas riski ilaçlardan en az tehlikeli olanýnýn
seçilmesi ve operatör kontaminasyonunu Leptospirosis (Weil hastalýðý)
önleyen veya azaltan bir sistem kullanarak Bu hastalýk, enfekte fareler ile kirlenmiþ su azaltýlmalýdýr. Kiþisel koruyucu ekipmanlar, ve yem maddeleri yolu ile insanlara geçebilir. operatör eðitimi ve gözetimi, riskleri azaltmaya Operatörler, ciltteki yaralarý kapatmalý ve yardýmcý olacaktýr. Operatörlerin aþýlar ve aþý farelerce kirletilmiþ alanlara temas ettikten sonra iþlemlerinin doðru bir þekilde yürütülmesi ile ellerini yýkamalýdýrlar. Hastalýðýn ilk belirtileri alakalý prosedürler konusunda eðitilmeleri spesifik deðildir ve tedavinin en etkili olacaðý bir gerekir. Bazý yað bazlý aþýlarýn yanlýþlýkla aþamada yanlýþ teþhis edilebilir. Farelerin operatörün kendine enjeksiyon durumu söz muhtemelen bulunduðu alanlarda çalýþanlarda konusu olduðunda ciddi doku hasarýna baðlý grip benzer ateþli baþ aðrýsý ve genel aðrýlar gibi olarak amputasyon (Organýn kesilmesi) uygu- belirtiler ortaya çýkarsa doktorlarýna danýþ-lanmak zorunda kalýnabilir ya da nadir malýdýrlar. Doktorlara fare ile kirlenmiþ alan-durumlarda anafilaksi (Aþýrý duyarlýlýk reak- larda çalýþýldýðý bilgisinin verilmesi gerekir. siyonu) geliþebilir.
Dalýþ iþlemleri
Eðer elle aþýlama yapýlýyor ise, iþlem Rutin bir faaliyet olarak dalýþ faaliyet-sýrasýnda balýðýn beklenmedik hareketini lerinin en az seviyede tutulmasý gerekir. önlemek için uygun anestezi iþleminin özel bir Çapalarýn kontrol edilmesi, að yýkama ve ölü önemi söz konusudur. Ýðne koruma kapaklarý ve balýk ve diðer çöplerin alýnmasý için dalýþ dýþýndaki geri çekilebilir iðneleri olan þýrýnga tabancalarý alternatif yöntemlerin kullanýlmasý uygundur. Dalýþ kullanýlmalý ve iþlem sýrasýnda uygun koruyucu faaliyetleri için Ýþ Kanunu gereklerine uyulmasý, eldiven giyilmelidir. Uygun olduðunda, oto- özellikle yalnýz dalýn-mamasý gerekir. Amatör ya matik veya yarý otomatik aþýlama cihazlarýnýn da nitelikleri uygun olmayan dalgýçlarýn kullanýmý kullanýmý saðlanmalýdýr. Bu tip ekipman ile yasaktýr.
Eðitim, öðretim ve denetim meliði ile Uluslararasý Denizcilik Teþkilatý Tüm çalýþanlara, iþyerinde saðlýk ve (IMO) hükümlerine a tabi olacaktýr.
güvenliðini etkileyen tüm konularda ilgili olarak
yeterli bilgi, eðitim ve öðretim verilmeli, denetim Saðlýk ve güvenlik mevzuatý
saðlanmalý ve bu husus güvenlik politikasý Su ürünleri yetiþtiricilik sektörünün tabi belgesine dahil edilmelidir. Genel iþletme eðitimi olduðu 30 Haziran 2012 Tarihli Resmi Gazetede yaný sýra, forklift operatörleri ve tekne opera- yayýnlanan 6331 Sayýlý ÝÞ SAÐLIÐI VE törleri için özel eðitim standartlarý ve yeterlilik GÜVENLÝÐÝ KANUNU'nun tüm
gerekli-sertifikalarý gereklidir. liklerine iþçi, iþveren ve ilgili tüm taraflarca uyulmasý gerekmektedir.
Rüzgar hýzý / deniz koþullarý
Denizdeki kabarma ve dalga yüksekliði Sonuç
dikkate alýnarak, tesislerde insan bulunma- Su ürünleri yüzer kafes üretim tesislerin-masýnýn ya da tahliyenin gerekli olduðu deniz deki çalýþanlarýn ve çalýþma alanýndaki diðer koþullarýnýn iþveren tarafýndan tanýmlanmasý herkesin saðlýk ve güvenliðini etkileyen veya
gerekir. etkilemesi muhtemel olan tüm koþullarý ve
faktörleri önleyici ve sürekli iyileþtirme
yakla-Navigasyon iþaretleri þýmý ile sistematik olarak ele alýnmasýný ve kontrol
Gelgit hareketinin olduðu sularda, iþaret- edilmesini amaçlayan TS 18001 ÝSG Yönetim leme ve aydýnlatma koþullarý yetkili mercilere ve Sistemi, iþletmeler için etkin ve faydalý bir yerel liman otoritelerine danýþarak belirlene- yönetim aracý olarak kullanýlabilir.
cektir. Gelgit hareketinin olmadýðý sularda ve Çalýþan ve müþteri memnuniyeti, üretim karþýlaþtýrýlabilir kontrol rejiminin olmadýðý maliyetlerinde azalma, iþ gücü ve iþ kayýplarýnýn durumlarda, su içindeki engelleri gösteren en aza indirgenmesi, yasal gerekliliklerin yerine iþaretleyici þamandýralarýn saðlanmasý gerekir. getirilmesi, kaynaklarýn etkin daðýtýmý ile katma Þamandýralarýn suda seyir edenlerin gece ve deðer ve tasarruf saðlamasý, dolayýsý ile iþ verimi, gündüz tehlikelerin farkýnda olmalarýný saðlaya- ürün ve firma imajýnýn geliþtirilmesine önemli cak uygun þekil ve büyüklükte, parlak renkli katkýlar yapabilecek söz konusu sistemin olarak tasarlanarak tesis edilmiþ olmalarý uygulanmasý ve belirtilen yapýsal önlemlerin
gerekmektedir. alýnmasý yönünde tüm kafes iþletmelerinde
gerekli tanýtým çalýþmalarýnýn yapýlmasý ve teþvik
Tekneler edilmesi ile ilgili çalýþmalarýn baþlatýlmasýnýn
Balýk çiftliklerinde kullanýlan tüm deniz ülke ekonomisi açýsýndan da önemli faydalar tekneleri 17.11.2009 tarih ve 27409 Sayýlý Resmi saðlayacaðý ortadadýr.
Gazetede yayýnlanan Gemilerin Teknik
Yönet-Anonim 1. www.tse.org.tr , 2007 TS 18001 Ýþ saðlýðý ve HSE Health and Safety Executive, Health and Güvenliði Yönetim Sistemi (OHSAS) Belge- safety on Floating Fish Farm Installations.
lendirme Süreci. Tacon, A.G.J. ve Halwart, M. 2007. Cage aquaculture: a Anonim 2. TSE.2011. TS 18001 Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði global overview. In M. Halwart, D. Soto and J.R. Yönetim Sistemi Temel Eðitimi Kitapçýðý. Arthur (eds). Cage aquaculture – Regional reviews URL 1. www.isguvenligi.net, 2007 Balýkçýlýk Sektöründe and global overview, pp. 1–16. FAO Fisheries
Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði Technical Paper. No. 498. Rome, FAO. 241 pp. URL 2. http://www.hse.gov.uk/pubns/inds28.pdf, 2011
