<>%> KÜLTÜR BAKANLIĞI YAYINLARI / 1252 Kültür Eserleri Dizisi! 160
ARİF NİHAT ASYA'NIN
NESİRLERİ
(c) Kültür Bakanlığı / Ankara 1991 ISBN 975-17-0785-4
Kapak Düzenil / Grafik S
Yayımlar Dairesi Başkanlığının 22.03.1991 tarih ve YAPKUR 928-958
sayılı makam onayı ile birinci defa 10.000 adet bastırılmıştır.
Dizgi : Kamer Matbaacılık - ANKARA Tel: 229 87 67
Baskı: Yücel Ofset Matbaası / ANKARA Tel: 231 32 88
ÖNSÖZ
Hazırladığımız bu çalışma, A rif Nihat A sya ’nın hayatı, şahsiye ti, sanatı ve eserleri hakkında umumî; nesirleri üzerinde ise daha hu susî bir değerlendirme mahiyetindedir.
U m um î bir değerlendirme de olsa, A rif N ihat’ın hayatı üzerinde dururken, dönüm noktalannı tam olarak ortaya çıkarmayı hedefledik. Hakkında tam bir biyografi çalışması mevcut olmadığı için, "bu eksik liğin giderilebilmesi yolunda bir adım daha atmış olmak" da hedefle rimiz arasındadır.
A rif N ihat’ın çocukluk devresine dair çok net malzeme elde et m ek pek m üm kün olmamakla beraber, gerek çeşitli vesilelerle anlattı ğı hatıralarından, gerek bazı yazılan ile şiirlerine serpiştirilmiş bulu nan parça parça "hatırlamalar"dan birtakım bilgiler çıkarmaya çalış-- tık. Bu devre için, bazı tahminler yürütülebilir, zorlamalarla birtakım neticeler elde edilebilirdi; buna lüzum görmedik.
Kendi hayatı hakkında konuşmaktan pek hoşlanmadığı için, tahsili süresince yaşadığı hususî hayatına, o yıllardaki zevklerine, ara- yışlanna ve arkadaşlıklanna dair vesika değeri taşıyan malzeme bul m ak da pek m üm kün olmamış; bu devreyi de satır aralannda ara m ak mecburiyeti doğmuştur.
6 Aralık 1927’de Yüksek Muallim Mektebi’ni bitiren ve 23 Ekim 1928’de fiilen öğretmenliğe başlayan yazann bu tarihten sonra ki hayatı ise, resmî vesikalardan, "günü gününe" denilebilecek kadar kesintisiz takip edilebilmektedir.
Yazarın hususî ve meslekî hayatını anlatırken, kronoloji bakı mından sırası geldikçe, edebî faaliyetlerine (dergi ve gazetelerdeki ya yın faaliyetlerine ve eserlerinin neşrine) de işaret ettik. Bu suretle, hu susî hayatı ile edebî faaliyetinin irtibat noktalan ortaya çıkarılmış ol du.
Yazarın şahsiyeti üzerinde dururken, eserle insan arasındaki sıkı münasebet dolayısıyla, eserlerini asıl kaynak olarak aldık. Kelimeler, imajlar, temler; ses, hatta şekil, şahsiyeti *!e veren önemli unsurlar dır... Bunları değerlendirmeye çalıştık.
Şahsiyet değerlendirmesinde müracaat ettiğimiz ikinci kaynak, hakkında yazılanlar ve söylenenlerdir. A rif Nihat’a dair yazılanların büyük çoğunluğu onun espritüel tarafı üzerinde durmakla beraber, özel hayatına dair bazı nakiller, önemli ip uçlan da taşımaktadır. Bunları değerlendirdik.
Hakkında söylenenler arasında, tabiî olarak, mülâkatlara ağır lık verdik. Yakınlannın bilhassa hususî hayatına dair söylediklerini dikkatle değerlendirdik. Tabiî, bu söylenenleri kendi yazdıklarıyla m u kayeseyi de ihmal etmedik.
"Sanatı" kısmında, yazann şiire ilgi duyduğu ilk yıllardan itiba ren gelişme çizgisini takip ettik. Mevzu çeşitliliği, türler, sanatta gaye, dil ve üslûp üzerinde durduk.
Dil ve üslûp konusunda, araştırmamızı istatistik bilgiler üzerine oturtmakla beraber, edebiyatta rakamlann pek sevimli olmayabileceği düşüncesiyle, sonuçlan m üm kün mertebe az rakamla ortaya koyduk. Bu istatistik bilgileri bazı sanatkârlann eserleriyle mukayesede de fay da gördük.
Bu çalışmada A rif N ihat’ın mensur şiirlerine ayn bir önem veril miştir. Çünkü onun edebî nesrinin esası mensur şiirdir. Bunlan edebî incelemenin u m um î kaideleri dahilinde çeşitli yönleriyle; kısa nesir, fıkra vb. yazılannı ise, -hacim meselesini de düşünerek- mensur şiire nazaran daha dar bir çerçevede ele aldık.
"Bibliyografya" bölümünde, A rif Nihat hakkında yazılanların ta mamını zikretmeye ihtimam gösterdik. Hakkında esaslı bibliyografya çalışması mevcut olmadığı için, birkaç satırlık anekdotları dahi liste ye dahil ettik. Bu suretle, ileride yapılacak bibliyografya çalışmalan- na, az da olsa, katkıda bulunmuş olmayı düşündük.
Bilhassa resmî vesikalan tanzim ve muhafaza hususundaki sis temsizlik yüzünden birtakım zorluklarla karşılaşmamıza rağmen, zen gin ve kıymetli bir malzeme temin ettik.
Bu malzemenin temininde, kıymetli şair ve yazar Sayın Yavuz Bülent Bâkiler’den büyük bir yakınlık ve yardım gördük. Fırat Asya Hanımefendi, babasının hususî mektupları ile not defterlerini elde et memiz hususunda anlayış gösterdiler. Millî Eğitim Bakanlığı Perso nel Atam a Genel Müdürlüğü Sicil Daire Başkanı Sayın İlhat Şeniz, görülmesinde ve neşrinde mahzur bulunmayan vesikaların tamamını elden geçirmemizde sam im î yardımlarda bulundu. Değerli meslekta şım Yrd. Doç. Dr. Haydar Durukan, Kastam onu’daki süreli yayınla nıl taranmasında ciddî ve dikkatli bir gayret içinde oldu. Her birine ayn ayn teşekkür ederim.
Çalışmamın neticelenmesinde ilgi, yakınlık ve yardımlannı gör düğüm Sayın Prof. Dr. Necmettin Hacıeminoğlu, Yrd. Doç. Dr. Ha şan Çebi ve Yrd. Doç. Dr. Süreyya A. Beyzadeoğlu ’na aynca teşekkür etmeyi zevkli bir vazife telâkki ediyonım.
Çanakkale, Ocak - 1990 Saadettin YILD IZ
İÇİNDEKİLER
BİRİNCİ BÖLÜM :
1. HAYATI, ŞAHSİYETİ, SANATI, E S E R L E R İ... 1
1.1. H A Y A T I... 3
1.2. ŞAHSİYETİ ve SA N A TI...,... 27
1.2.1. ŞAHSİYETİ ... 31
1.2.1.1. Arif Nihat’ın Yetiştiği Yıllarda Türkiye’nin Durumu ... 31
1.2.1.2. Duygu Dünyası ... 32
1.2.1.3. Fikir Cephesi ... 44
1.2.2. SANATI ... 56
1.2.2.1. Sanata İlgisinin Başlaması ... 56
1.2.2.2. Eser Verdiği Edebî T ü rle r... 57
1.2.2.3. Mevzu Çeşitliliği ... 58
1.2.2.4. Eserlerinde Çevre ve Şahıs K adrosu... 60
1.2.2.5. Sanatta Güttüğü G a y e ... 61
1.2.2.6. Dili ve Üslûbu ... 62
1.2.2.7. Diğer Güzel Sanatlarla İlg isi... 65
1.3. ESERLERİ ... 67
1.3.1. Şiir Kitapları ... 68
1.3.2. Nesir Kitapları ... 78
İKİNCİ BÖLÜM : 1. ARİF NİHAT ASYA’NIN NESİRLERİ ... 87
1.1. NESİRLERİN TASNİFİ ... 89
1.2. MENSUR ŞİİRLERİ ... 92
1.2.1. Mensur Şiirimiz ve Arif Nihat Asya’nın Mensur Şiire Yönelişi ... 1.2.2. Mensur Şiirinde Devreler ve M ukayese... 98
1.2.3. Mensur Şiirinde Dil ve Üslûp ... 101
1.2.3.1. Kelime Hâzinesi ... 101
1.2.3.2. Cümle Yapısı ... 107
1.2.3.4. Hayal Unsurları ... 119
1.2.3.5. Temalar ... 125
1.2.3.6. Mensur Şiirinde Değişmeler ... 127
1.3. KISA NESİRLERİ ... 132 1.3.1. Vecizeler ... 133 1.3.2. Nükteler ... 136 1.3.3. H icivler... 139 1.3.4. Fanteziler ... 143 1.4. FIKRALARI ... 147
1.4.1. Sosyal Hayata Dair Fıkralar ... 148
1.4.2. Millî Meselelerimize Dair Fıkralar... 151
1.4.3. Politikaya Dair Fıkralar ... 153
1.4.4. Şahsî Hayatına Dair Fıkralar ... 154
1.4.5. Sanata ve Basın Hayatına Dair Fıkralar ... 156
1.4.6. Tabiata ve Tabiî Âfetlere Dair Fıkralar ... 157
1.4.7. İdeolojik Karakterli F ık ralar... 160
1.4.8. Fıkralarında Dil ve Ü slû p ... 160
1.4.9. Fıkralarında Şahıslar ve Çevre ... 162
1.5. SANAT ve EDEBİYAT YAZILARI ... 163
1.6. SEYAHAT YAZILARI ... 167
1.7. MEKTUPLARI ... 170
1.8. DİĞER Y A Z IL A R I... 171
1.9. NESİR KİTAPLARINDA YER ALAN MANZUMELER ... 171
SONUÇ ... 175
BİBLİYOGRAFYA... 178
1. Arif Nihat Asya’ya Dair Yazılanlar... 178
2. Faydalanılan Kaynaklar ... 199
