• Sonuç bulunamadı

Ailesi mevsimlik tarım işçisi olarak çalışan çocukların yaşantılarının resimlerine yansıması ve plastik açıdan incelenmesi

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Ailesi mevsimlik tarım işçisi olarak çalışan çocukların yaşantılarının resimlerine yansıması ve plastik açıdan incelenmesi"

Copied!
406
0
0

Yükleniyor.... (view fulltext now)

Tam metin

(1)
(2)

AİLESİ MEVSİMLİK TARIM İŞÇİSİ OLARAK ÇALIŞAN ÇOCUKLARIN YAŞANTILARININ RESİMLERİNE YANSIMASI VE

PLASTİK AÇIDAN İNCELENMESİ

EMİNE TEKER

DOKTORA TEZİ

GÜZEL SANATLAR EĞİTİMİ ANABİLİM DALI

GAZİ ÜNİVERSİTESİ

EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

(3)

i

TELİF HAKKI ve TEZ FOTOKOPİ İZİN FORMU

Bu tezin tüm hakları saklıdır. Kaynak göstermek koşuluyla tezin teslim tarihinden itibaren Otuz altı (36) ay sonra tezden fotokopi çekilebilir.

YAZARIN

Adı : Emine Soyadı : Teker

Bölümü : Resim-İş Öğretmenliği Bilim Dalı İmza :

Teslim tarihi : Mart, 2015

TEZİN

Türkçe Adı : Ailesi Mevsimlik Tarım İşçisi Olarak Çalışan Çocukların Yaşantılarının Resimlerine Yansıması ve Plastik Açıdan İncelenmesi.

İngilizce Adı : Reflections of lives of the children whose families work as seasonal agriculturel workers on their drawings and their analysis of plastic.

(4)

ii

ETİK İLKELERE UYGUNLUK BEYANI

Tez yazma sürecinde bilimsel ve etik ilkelere uyduğumu, yararlandığım tüm kaynakları kaynak gösterme ilkelerine uygun olarak kaynakçada belirttiğimi ve bu bölümler dışındaki tüm ifadelerin şahsıma ait olduğunu beyan ederim.

Yazar Adı Soyadı: Emine TEKER İmza: ………..

(5)
(6)

iv TEŞEKKÜR

“Ailesi mevsimlik tarım işçisi olarak çalışan çocukların yaşantılarının resimlerine yansıması ve plastik açıdan incelenmesi” adlı araştırma, dezavantajlı bir grup olarak nitelendirebileceğimiz ailesi mevsimlik tarım işçisi olarak çalışan çocukların yaşantılarının resimlerine yansıyıp yansımadığına ve plastik açıdan değerlendirilmesine dayanan betimsel bir araştırmadır.

Bu kapsamda Doktora tezimin tüm aşamalarında bana yol gösteren, bilgi ve deneyimini paylaşan ve manevi desteğini eksik etmeyerek yoluma ışık tutan danışmanım, Prof. Dr. Osman ALTINTAŞ’a, araştırmanın başlangıcından itibaren tez izleme dönemi süresince önerileriyle destek veren sayın Prof. Dr. Güler AKALAN’a ve Sayın Yrd. Doç. Dr. Mehmet ŞEREN’e, resimlerin değerlendirilmesinde değerli zamanlarını aldığım, Sayın Doç. Dr. Tolga AKALIN’a ve Yrd. Doç. Dr. Erol Murat YILDIZ’a, anketlerin hazırlanması ve analizinde destek veren meslektaşlarım, Yrd. Doç. Dr. Zübeyde Demet KIRBULUT ve Arş. Gör. Mesut YILDIRIM’a, araştırma süresince bana her konuda yardımcı olan fikir ve zamanlarını aldığım Öğr. Gör. Haldun ÖZBUDUN ve Yrd. Doç. Dr. Hacer ÇORUH’a, Araştırmanın yapıldığı okullardaki özverili yardımlarından dolayı tüm idareci ve öğretmenlere, Araştırmanın öznesi olarak araştırmaya katılan ve bana dünyalarının kapılarını açan o içten çocuklara, süreç boyunca yanımda olan tüm öğrencilerime özellikle de Ahmet KUŞ ve Ömer BUGENÇ’e, beni her konuda destekleyen Annem Ayşe KÜÇÜK’e, zamanlarından çaldığım Çocuklarım Ateş Uygar TEKER ve Nil Su TEKER’e, tüm süreç boyunca yanımda olarak desteğini esirgemeyen sevgili eşim Op. Dr. Cuma TEKER’e teşekkürü borç bilirim.

Emine TEKER

(7)

v

AİLESİ MEVSİMLİK TARIM İŞÇİSİ OLARAK ÇALIŞAN

ÇOCUKLARIN YAŞANTILARININ RESİMLERİNE YANSIMASI VE

PLASTİK AÇIDAN İNCELENMESİ

(Doktora Tezi)

Emine Teker GAZİ ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

Mart, 2015

ÖZ

Resim, çocukların dünyasında, kendilerini özgürce ifade edebilecekleri en önemli araçlardan biridir. Çocukların yaptıkları resimler, duygularını, isteklerini, yaşantılarını ve gelişim süreçlerini anlamamızda bizlere birçok bilgi vermektedir. Araştırmanın genel amacı, Ailesi mevsimlik tarım işçisi olarak çalışan çocukların bu süreçten nasıl etkilendiğini (Eğitim, sağlık, beslenme, barınma, kültürel.) çocukların yaptıkları resimlere nasıl yansıdığını, plastik açıdan araştırmaktır. Araştırma genel tarama (survey) modeline dayalı betimsel bir araştırmadır. Anket formu ile toplanan ön bilgiler sonrasında yapılan uygulama çalışmaları projektif bir yöntem olan resim yorumlama tekniği (Görsel Analiz) ile değerlendirilmiştir. Araştırmanın evreni, Şanlıurfa ilinde ailesi mevsimlik tarım işçisi olarak çalışan çocuklar, örneklemi ise Şanlıurfa’nın Eyyübiye belediyesine bağlı 3 ilkokulda okuyan 7-9 yaş grubu toplam 120 öğrenci oluşturmaktadır. Araştırma verileri 8 bölümden ve 40 sorudan oluşan bir “Öğrenci Değerlendirme Formu” ile çocukların “Yaz Tatilinde Neler Yapıyorsunuz?” ve “Hayalinizdeki Yaz Tatili” konularında resmettikleri çalışmaların değerlendirilmesi ile elde edilmiştir. Anketler ve resimler betimsel istatistiki hesaplarla değerlendirilmiş ve tablolandırılmış, ayrıca resimler Lowenfeld’in resimsel gelişim evreleri kuramı ile Piaget’nin zihinsel Gelişim evreleri kuramı ile eşleştirilerek hazırlanmış gelişim evreleri dikkate alınarak oluşturulmuş “Resim Değerlendirme Formu” ile 3 alan uzmanı tarafından çizgisel gelişim basamakları bakımından ele alınarak değerlendirilmiştir. Anketlerin değerlendirilmesi ve resimlerin yorumlanması sonucunda, Ailesi mevsimlik tarım işçisi olarak çalışan çocukların bu süreçten eğitim, sağlık, beslenme, barınma, sanat, spor ve kültürel yaşantıları bakımından olumsuz olarak etkilendikleri, Ailesi mevsimlik tarım işçisi olarak çalışan çocukların yaptıkları resimler, plastik açıdan incelendiğinde (renk, şema, mekan ve anlatımsallık) çizgisel gelişim düzeylerinin normal olduğu ancak geride ve ileride olan çocukların da olduğu, verilen resim konularında resmedilen konulara bakıldığında, çocukların bildikleri, gördükleri, yaşadıkları konuları resmederken, hayallerindeki konulara oranla daha başarılı oldukları gözlemlenmiştir. Ailesi mevsimlik tarım işçisi olarak çalışan çocukların yaşantılarının, figür, nesne, renk ve resmedilen kompozisyonlar bakımından resimlerine yansıdığı ortaya çıkmıştır. Araştırma sonuçları dikkate alındığında, ailesi mevsimlik tarım

(8)

vi

işçisi olarak çalışan çocukların eğitim sorunlarının giderilmesi için, gittikleri yerlerde eğitimlerine devam edebilmelerine olanak sağlanacak koşulların ilgili kurumlarca hazırlanması, belediyelerin ve halk eğitim merkezlerinin mevsimlik tarım işçisi çocuklar için sanat, spor ve kültürel aktiviteler düzenlemesi ve Kurumların ailesi mevsimlik tarım işçisi olarak çalışan çocukların sorunlarını çözmek için disiplinler arası işbirliği yapmaları önerilmektedir.

Anahtar kelimeler, Sanat Eğitimi, Çocuk Resmi, Mevsimlik Tarım İşçiliği, Çocuk İşçi. Sayfa Adedi: 377

(9)

vii

REFLECTIONS OF LIVES OF THE CHILDREN WHOSE FAMILIES

WORK AS SEASONAL AGRICULTURAL WORKERS ON THEIR

DRAWINGS AND THEIR ANALYSIS OF PLASTIC

(Ph. D Thesis)

Emine TEKER GAZI UNİVERSITY

GRADUATE SCHOOL OF EDUCATIONAL SCIENCES March, 2015

ABSTRACT

In children’s world, drawing is one of the most significant tools for children to express themselves freely. Children’s drawings provide a lot of information for us to understand their emotions, desires, lives and development processes. The purpose of this study is to investigate how the children whose families work as seasonal agricultural workers are affected by this period (in terms of education, health, nutrition, sheltering, culture etc.) through the view of plastics using the pictures made by children. The study is a descriptive research based on survey model. Application studies following preliminary information which were collected through questionnaire forms were evaluated using visual analysis technique, which is a projective method for interpretations of the drawings. The population of the study consists of children whose families work as seasonal agricultural workers in Sanlıurfa and the research sample consists of 120 students aged 7-9 who study at elementary schools in Eyyubiye district of Sanlıurfa. Research data was collected through “Student Evaluation Form” including 8 parts and 40 questions and through the evaluation of the drawings with the themes of “What do you do in your summer holiday?” and“ Your Dream Summer Holiday”. Questionnaires and drawings were evaluated by basic statistical calculations and expressed in tables; the drawings also were evaluated regarding the stages of development by 3 experts through “Drawings Evaluation Form” created in the light of Lowenfield’s Stages of Artistic Development together with Piaget’s Stages of Cognitive Development. As a result of the evaluation of the questionnaires and interpretation of the drawings, it was found out that the children whose families work as seasonal workers are negatively affected by this period in terms of health, education, nutrition, sheltering, art, sports and cultural life; the level of children’s drawings is normal (colour, scheme, setting and expression) when analysed from the view of plastics and

(10)

viii

children’s experiences were reflected on their drawings considering figures, objects, colours and scenes depicted. In view of research results, authorities should provide opportunities for children to continue their education in cities that they goin an attempt to resolve their education problems; municipalities and public education centres should organise art, sports and cultural activities for children who work as seasonal agricultural worker and the authorities should strengthen interdisciplinary cooperation to solve problems of the children whose families work as seasonal agricultural workers.

Keywords : Art Education, Children’s Drawings, Seasonal Agricultural Workers, Child Labour Page Number : 377

(11)

ix

İÇİNDEKİLER

TELİF HAKKI ve TEZ FOTOKOPİ İZİN FORMU……….. ETİK İLKELERE UYGUNLUK BEYANI……….. JÜRİ ONAY SAYFASI………... TEŞEKKÜR SAYFASI………... ÖZ………. ABSTRACT………. İÇİNDEKİLER………... TABLOLAR LİSTESİ………..………….. ŞEKİLLER LİSTESİ……….. SİMGELER VE KISALTMALAR LİSTESİ………... BÖLÜM 1 ... GİRİŞ ... Problem Durumu... Araştırmanın Amacı... Araştırmanın Önemi………... Sayıltılar……….. Sınırlılıklar………..………... Tanımlar………. BÖLÜM 2 ... YÖNTEM... Araştırma Modeli………... Evren ve Örneklem……… i ii iii iv v vii ix xii xvi xxvi 1 1 1 5 6 7 7 8 9 9 9 10

(12)

x

Ölçme Araçları/Veri Toplama Araçları………... Öğrenci Anket Formu………. Resim Değerlendirme Formu………. Güvenirlik ve Geçerlilik………. Verilerin Toplanması………. Verilerin Analizi………. BÖLÜM 3 ... KAVRAMSAL ÇERÇEVE... Sanat Eğitimi... Sanat Eğitiminin Gerekliliği………... Sanat Eğitiminin Önemi………...……. Yaratıcılık Kavramı ve Çocukta Yaratıcılık………... Çocuk Resmi………..……. Bir İletişim Aracı Olarak Çocuk Resmi………... Psikolojik Tanı Aracı Olarak Çocuk Resmi……….. Çocuk Resmine İlişkin Yaklaşım ve Görüşler……… Çocuk Resminde Görülen Bazı Özellikler………...

Çocuk Resminde Büyüklük-Küçüklük………... Çocuk Resminde Simge……… Çocuk Resminde Algı………... Plastik Açıdan Çocuk Resmi………. Çocuk Resminde Şema………. Çocuk Resminde Renk………... Çocuk Resminde Mekan……….. Çocuk Resminde Anlatımsallık………... Görsel Algılama Açısından Çocuk Tipleri……….. Çocuk Resminde Çizgisel Gelişim Basamakları………. Karalama Dönemi 2-4 Yaş………... Şema Öncesi Dönem 4-7 Yaş………... Şematik Dönem 7-9 Yaş………. Ergenlik öncesi Evre 9-11 Yaş………..

11 12 13 13 14 14 19 19 19 24 27 28 30 31 32 34 39 39 40 41 41 42 42 44 44 45 46 47 48 50 51

(13)

xi

Mantık Çağı 11-13 Yaş………... Ergenlik Krizi 13 yaş ötesi………. İlkokul Çağı Çocuklarının Gelişimsel Özellikleri……… Mevsimlik Tarım İşçiliği ve Nedenleri………... Şanlıurfa ili ve Mevsimlik Tarım İşçiliği………... Ailesi Mevsimlik Tarım İşçisi Olan Çocukların Durumu……… Ailesi Mevsimlik Tarım İşçisi Olan Çocukların Yaşantıları………... İlgili Araştırmalar………

Çocuk Resmi İle İlgili Yurt İçi ve Yurt dışında Yapılan

Araştırmalar………... Mevsimlik Tarım İşçiliği İle İlgili Yurt İçi ve Yurt Dışında Yapılan

Araştırmalar……… BÖLÜM 4 ... BULGULAR VE YORUM...………

Anketlerden Elde Edilen Bulgular ve Yorumlar……….. Resimlerden Elde Edilen Bulgular ve Yorumlar………... BÖLÜM 5 ... SONUÇ VE ÖNERİLER...……….. Sonuçlar ... Öneriler...……… KAYNAKLAR ... EKLER ... EK 1. Anket Formu... EK 2. İzin Dilekçeleri... EK 3. Resim Değerlendirme Formu... EK 4. Uygulama Sırasında Çekilen Fotoğraflar……….. AMBLEM SAYFASI 52 53 54 56 58 59 60 62 62 65 67 67 68 91 351 351 351 354 355 363 364 367 371 372

(14)

xii

TABLOLAR LİSTESİ

Tablo 1- Araştırmaya katılan öğrencilerin „Yaş dağılımını‟ gösterir dağılım…………... Tablo 2- Araştırmaya katılan öğrencilerin „Cinsiyetlerini‟ gösterir dağılım………... Tablo 3- Araştırmaya katılan öğrencilerin „Okullarını‟ gösterir dağılım……… Tablo 4-Araştırmaya katılan öğrencilerin „Anne ve baba mesleklerini‟ gösterir dağılım….. Tablo 5-Araştırmaya katılan öğrencilerin „Kaç kardeş olduklarını‟ gösterir dağılım………. Tablo 6- Araştırmaya katılan öğrencilerin „Çalışmak için hangi şehirlere gittiklerini‟ gösterir dağılım………. Tablo 7-Araştırmaya katılan öğrencilerin „Büyüyünce ne olmak istediklerini‟ gösterir dağılım……….. Tablo 8- Araştırmaya katılan öğrencilerin „Okulu sevip sevmeme durumlarını‟ gösterir dağılım……….. Tablo 9- Araştırmaya katılan öğrencilerin „En çok sevdikleri dersi‟ gösterir dağılım……… Tablo 10- Araştırmaya katılan „Öğrencilerin en başarılı oldukları dersi‟ gösterir dağılım... Tablo 11- Araştırmaya katılan öğrencilerin „En başarısız oldukları dersi‟ gösterir dağılım……….. Tablo 12- Araştırmaya katılan öğrencilerin „Okula düzenli olarak devam edip etmediklerini‟ gösterir dağılım……… Tablo 13- Araştırmaya katılan öğrencilerin „Okula düzenli olarak devam edemeyenlerin nedenlerini‟ gösterir dağılım……… Tablo 14- Araştırmaya katılan öğrencilerin „Kendisinde ya da ailesinde sürekli bir sağlık sorunu olup olmadığını‟ gösterir dağılım……….……… Tablo 15- Araştırmaya katılan öğrencilerin „Kendisinde ya da ailesinde Sürekli bir sağlık sorunu olanların hastalıklarını‟ gösterir dağılım………...

68 68 69 69 70 71 72 72 73 73 74 74 75 75 76

(15)

xiii

Tablo 16- Araştırmaya katılan öğrencilerin „Haftada kaç kez banyo yaptığını‟ gösterir dağılım………. Tablo 17- Araştırmaya katılan öğrencilerin „Günlük el yıkama sayılarını‟ gösterir dağılım……….. Tablo 18- Araştırmaya katılan öğrencilerin „Dişlerini fırçalayıp fırçalamadığını‟ gösterir dağılım……….. Tablo 19- Araştırmaya katılan öğrencilerin „Günlük diş fırçalama sayılarını‟ gösterir dağılım……….. Tablo 20- Araştırmaya katılan öğrencilerin „Hastalanınca doktora gidip gitmeme durumlarını‟ gösterir dağılım………... Tablo 21- Araştırmaya katılan öğrencilerin „Her sabah düzenli olarak kahvaltı yapıp yapmadıklarını‟ gösterir dağılım……….. Tablo 22- Araştırmaya katılan öğrencilerin „Düzenli ya da bazen Kahvaltı yapanların kahvaltıda ne yediklerini‟ gösterir dağılım……….. Tablo 23- Araştırmaya katılan öğrencilerin „Kahvaltı edenlerin ne içtiklerini‟ gösterir dağılım……….. Tablo 24- Araştırmaya katılan öğrencilerin „Günde kaç öğün yemek yediğini‟ gösterir dağılım……….. Tablo 25- Araştırmaya katılan öğrencilerin „En sağlıklı buldukları yiyecek veya içeceklerin ne olduğunu‟ gösterir dağılım………... Tablo 26- Araştırmaya katılan öğrencilerin „Her gün süt içip içmediklerini‟ gösterir dağılım……….. Tablo 27- Araştırmaya katılan öğrencilerin „Evlerinin kaç odalı olduklarını‟ gösterir dağılım……….. Tablo 28- Araştırmaya katılan öğrencilerin „Kendilerine ait odaları olup olmadığını‟ gösterir dağılım………. Tablo 29- Araştırmaya katılan öğrencilerin „Evlerinin ısınma şeklini‟ gösterir dağılım……. Tablo 30- Araştırmaya katılan öğrencilerin „Evlerinin bahçeleri olup olmadığını‟ gösterir dağılım……….. Tablo 31- Araştırmaya katılan öğrencilerin „Evlerinin kira ya da mülk olup olmadığını‟ gösterir dağılım………. Tablo 32- Araştırmaya katılan öğrencilerin „Resim dersini sevip sevmediğini‟ gösterir dağılım……….. Tablo 33- Araştırmaya katılan öğrencilerin „Müzik dersini sevip sevmediğini‟ gösterir dağılım……….. 77 77 77 78 78 79 79 80 80 81 82 82 83 83 83 84 84 85

(16)

xiv

Tablo34- Araştırmaya katılan öğrencilerin „Resimlerinin sergilenip sergilenmediklerini‟ gösterir dağılım……… Tablo 35- Araştırmaya katılan öğrencilerin „Herhangi bir müzik aleti çalıp çalmadıklarını‟ gösterir dağılım……… Tablo 36- Araştırmaya katılan öğrencilerin „En çok sevdikleri renkleri‟ gösterir dağılım………. Tablo 37- Araştırmaya katılan öğrencilerin „Beden eğitimi dersini sevip sevmediğini‟ gösterir dağılım……… Tablo 38- Araştırmaya katılan öğrencilerin „Yüzmeyi bilip bilmediklerini‟ gösterir dağılım………. Tablo 39- Araştırmaya katılan öğrencilerin „Herhangi bir spor dalıyla uğraşıp uğraşmadığını ‟ gösterir dağılım………... Tablo 40- Araştırmaya katılan öğrencilerin „Herhangi bir dans etkinliğine katılıp katılmama durumlarını‟ gösterir dağılım………. Tablo 41- Araştırmaya katılan öğrencilerin „Bisiklet sürmeyi bilip bilmediğini‟ gösterir dağılım……….. Tablo 42- Araştırmaya katılan öğrencilerin „Kitap okumayı sevip sevmediklerini‟ gösterir dağılım……….. Tablo 43- Araştırmaya katılan öğrencilerin „Resim sergisine gidip gitmediklerini‟ gösterir dağılım……….. Tablo 44- Araştırmaya katılan öğrencilerin „Konsere gidip gitmediklerini‟ gösterir dağılım……….. Tablo 45- Araştırmaya katılan öğrencilerin „Boş zamanlarında ne yapıp ne yapmadıklarını‟ gösterir dağılım………. Tablo 46- Araştırmaya katılan öğrencilerin „Tiyatroya gidip gitmediklerini‟ gösterir dağılım……….. Tablo 47- Araştırmaya katılan öğrencilerin „Yaz tatilinde neler yapıyorsunuz?‟ konulu resim çalışmasında “en çok kullanılan renkler”i gösterir dağılım………... Tablo 48- Araştırmaya katılan öğrencilerin „Yaz tatilinde neler yapıyorsunuz?‟ konulu resim çalışmasında “en çok kullanılan nesneler"i gösterir dağılım……….. Tablo 49- Araştırmaya katılan öğrencilerin „Yaz tatilinde neler yapıyorsunuz?‟ konulu resim çalışmasında “en çok kullanılan figürler”i gösterir dağılım………... Tablo 50- Araştırmaya katılan öğrencilerin „Yaz tatilinde neler yapıyorsunuz?‟ konulu resim çalışmasında “en çok resmedilen kompozisyonlar”ı gösterir dağılım……..………… Tablo 51- Araştırmaya katılan öğrencilerin „Hayalinizdeki yaz tatili‟ konulu resim çalışmasında en çok kullanılan renkleri gösterir dağılım………

85 85 86 86 87 87 87 88 88 88 89 89 90 91 92 94 95 97

(17)

xv

Tablo 52- Araştırmaya katılan öğrencilerin „Hayalinizdeki yaz tatili‟ konulu resim çalışmasında “en çok kullanılan nesneler”i gösterir dağılım………... Tablo 53- Araştırmaya katılan öğrencilerin „Hayalinizdeki yaz tatili‟ konulu resim çalışmasında “en çok kullanılan figürler”i gösterir dağılım………. Tablo 54- Araştırmaya katılan öğrencilerin „Hayalinizdeki yaz tatili‟ konulu resim çalışmasında “en çok resmedilen kompozisyonlar‟i gösterir dağılım………. Tablo 55: Araştırmaya katılan öğrencilerin‟‟ Yaz tatilinde neler yapıyorsunuz‟‟(A) konulu resimlerinin çizgisel gelişim düzeylerini gösterir dağılım………... Tablo 56: Araştırmaya katılan öğrencilerin “Hayalinizdeki Tatil” (B) konulu resimlerinin çizgisel gelişim düzeylerini gösterir dağılım……… Tablo 57: Araştırmaya katılan öğrencilerin“Yaz tatilinde neler yapıyorsunuz‟‟(A) konulu resimlerinin çizgisel gelişim düzeylerini gösterir dağılım ve yüzdeliklerini gösterir grafik……… Tablo 58: Araştırmaya katılan öğrencilerin“Hayalinizdeki Yaz Tatili” (B) Konulu Resimlerinde Çizgisel Gelişim Düzeylerini gösterir dağılım ve yüzdeliklerini gösterir grafik……… 98 99 100 342 345 348 349

(18)

xvi

ŞEKİLLER LİSTESİ

Şekil 1- Lowenfeld’in Resimsel Gelişim Evreleri Kuramı ve Piaget’nin zihinsel Gelişim Evreleri kuramı ile eşleştirerek hazırlanmış Gelişim Evreleri ……… Şekil 2- Resim Değerlendirme Formu……….. Şekil 3- (R 1-A) 8 yaş / Köydeki Ev ve Tarla………... Şekil 4- (R 1-B) 8 Yaş / Gemiyle yolculuk yapmayı, gezmeyi istiyorum………... Şekil 5- (R 2-A) 8 Yaş / Ailesiyle Fındık Toplarken ………... Şekil 6- (R 2-B) 8 Yaş / Denizde Yüzmek İstiyorum………... Şekil 7- (R 3-A) 9 yaş / Köydeki ev, Tarla ve Hayvanlar……….. Şekil 8- (R 3-B) 9 Yaş / Havuzda Yüzmek istiyorum………... Şekil 9- (R 4-A) 8 Yaş / Tarla……… Şekil 10- (R 4-B) 8 yaş / Hayvanat Bahçesine gitmek istiyorum……….. Şekil 11- (R 5-A) 9 Yaş/ Babası Tarlada Traktör sürerken………. Şekil 12- (R 5-B) 9 yaş/ Deniz Kenarında Kahvaltı yapmak istiyorum………. Şekil 13- (R 6-A) 9 Yaş/ Babası traktörle buğday taşırken………... Şekil 14- (R 6-B) 9 Yaş/ Pikniğe gitmek istiyorum………... Şekil 15- (R 7-A) 9 Yaş/ Ailesiyle fındık toplarken……….. Şekil 16- (R 7-B) 9 Yaş/ Pikniğe gitmek istiyorum………..……... Şekil 17- (R 8-A) 8 Yaş/ Çadırımız………..………..

16 17 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116

(19)

xvii

Şekil 18- (R 8-B) 8 Yaş/ Pikniğe gitmek istiyorum………... Şekil 19- (R 9-A) 7 Yaş/ Elma toplarken……….. Şekil 20- (R 9-B) 7 Yaş/ Mutlu bir yaz geçirmek istiyorum………...………….. Şekil 21- (R 10-A) 8 Yaş/ Tarlada çiçek toplarken………...…………. Şekil 22- (R 10-B) 8 Yaş/ Deniz kenarında evim olsun istiyorum………...………. Şekil 23- (R 11-A) 9 Yaş/ Tarla sularken……….. Şekil 24- (R 11-B) 9 Yaş/ Havuzda yüzmek istiyorum………... Şekil 25- (R 12-A) 9 Yaş/ Arkadaşlarıyla oynarken………...…... Şekil 26- (R 12-B) 9 Yaş/ Ailemle denize gitmek istiyorum………. Şekil 27- (R 13-A) 9 Yaş/ Bahçe sulanırken………...…………... Şekil 28- (R 13-B) 9 Yaş/ Bol bol yemek yemek istiyorum……….. Şekil 29- (R 14-A) 9 Yaş/ Hayvanlara yem verirken………. Şekil 30- (R 14-B) 9 Yaş/ Nehir kenarına gitmek istiyorum………. Şekil 31- (R 15-A) 8 Yaş/ Tarlada çalışırken………. Şekil 32- (R 15-B) 8 Yaş/ Denize girmek istiyorum………. Şekil 33- (R 16-A) 9 Yaş/ Elma toplamaya giderken……… Şekil 34- (R 16-B) 9 Yaş/ Denize girmek istiyorum………. Şekil 35- (R 17-A) 8 Yaş/ Evimizin bahçesi ……… Şekil 36- (R 17-B) 8 Yaş/ Arkadaşımla oyun oynamak istiyorum………...………. Şekil 37- (R 18-A) 8 Yaş/ Ailece çalışmaya giderken……….. Şekil 38- (R 18-B) 8 Yaş/ Bahçeli evimiz olsun meyve yetiştirmek istiyorum……... Şekil 39- (R 19-A) 7 Yaş/ Evde otururken……… Şekil 40- (R 19-B) 7 Yaş/ Deniz kenarında evimizin olmasını istiyorum………. Şekil 41- (R 20-A) 9 Yaş/ Dağların arasında gezerken………. Şekil 42- (R 20-B) 9 Yaş/ Denize girmek istiyorum………. Şekil 43- (R 21-A) 8 yaş/ Uçurtma Uçururken………...………... Şekil 44- (R 21-B) 8 yaş/ Gemiyle yolculuk yapmayı, gezmeyi istiyorum………...

117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143

(20)

xviii

Şekil 45- (R 22-A) 9 Yaş/Ailesiyle piknik yaparken………. Şekil 46- (R 22-B) 9 Yaş/ Denize girmek istiyorum……….. Şekil 47- (R 23-A) 9 yaş/Arkadaşıyla Oynarken……… Şekil 48- (R 23-B) 9 yaş/ Öğretmenim ve arkadaşımla tatil yapmak istiyorum………. Şekil 49- (R 24-A) 9 yaş/ Çadırımız ……….. Şekil 50- (R 24-B) 9 Yaş/ Gemiyle yolculuk yapmayı, gezmeyi istiyorum……...………… Şekil 51- (R 25-A) 8 Yaş/ Parkta oyun oynarken………... Şekil 52- (R 25-B) 8 yaş/ Arkadaşımla oyun oynamak istiyorum………... Şekil 53- (R 26-A) 8 yaş/ Elma Toplarken………. Şekil 54- (R 26-B) 8 Yaş / Doğada gezmek istiyorum……… Şekil 55-(R 27-A) 7 yaş/ Köydeki Ev ve Tarla………... Şekil 56- (R 27-B) 7 Yaş/ Denize girmek istiyorum………... Şekil 57- (R 28-A) 8 yaş/ Çalışmaya Gittikleri ev………... Şekil 58- (R 28-B) 8 Yaş/ Deniz kenarında arkadaşlarımla oyun oynamak istiyorum…….. Şekil 59- (R 29-A) 9 Yaş/ Tarlada çalışırken………... Şekil 60- (R 29-B) 9 Yaş/ Denize girmek istiyorum………. Şekil 61- (R 30-A) 9 yaş/ Tırla çalışmaya giderken……….. Şekil 62- (R 30-B) 9 yaş/ Deniz kenarında evim olmasını istiyorum……… Şekil 63- (R 31-A) 9 yaş/ Ailesiyle fındık toplarken………... Şekil 64- (R 31-B) 9 yaş/ Denize girmek istiyorum………... Şekil 65- (R 32-A) 9 yaş/ Elma toplarken………... Şekil 66- (R 32-B) 9 yaş/ Deniz kenarında evim olmasını istiyorum………... Şekil 67- (R 33-A) 8 yaş/ Elma toplarken………. Şekil 68- (R 33-B) 8 yaş/ Gemiyle yolculuk yapmayı, gezmeyi istiyorum………... Şekil 69- (R 34-A) 9 yaş/ Kaysı toplamaya giderken……… Şekil 70- (R 34-B) 9 yaş/ Ablamla çiçekleri sulamak istiyorum………... Şekil 71- (R 35-A) 7 yaş/ İp atlarken……….

144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170

(21)

xix

Şekil 72- (R 35-B) 7 yaş/ Dağlara gidip ağaçlarda sallanmak istiyorum………... Şekil 73- (R 36-A) 9 yaş/ Elma toplarken………... Şekil 74- (R 36-B) 9 yaş/ Denize girmek istiyorum………... Şekil 75- (R 37-A) 9 yaş/ Uçurtma uçururken………... Şekil 76- (R 37-B) 9 Yaş/ Bahçeli evimiz olsun, meyve yetiştirmek istiyorum……... Şekil 77- (R 38-A) 9 yaş/ Uçurtma uçururken………... Şekil 78- (R 38-B) 9 yaş/ Denize girmek istiyorum………... Şekil 79- (R 39-A) 8 yaş/ Okulun Bahçesinde oynarken……… Şekil 80- (R 39-B) 8 Yaş/ Pikniğe gitmek istiyorum……….. Şekil 81- (R 40-A) 8 yaş / Köyde çalışırken………... Şekil 82- (R 40-B) 8 yaş/ Doğada gezmek istiyorum………. Şekil 83- (R 41-A) 7 yaş/ Ailesiyle pamuk tarlasında……….……… Şekil 84- (R 41-B) 7 yaş/ Havuzda yüzmek istiyorum………... Şekil 85- (R 42-A) 9 yaş/ Camiye Kuran kursuna giderken………...……… Şekil 86- (R 42-B) 9 yaş/ Denize girmek istiyorum……… Şekil 87- (R 43-A) 9 yaş/ Köydeki havuza girerken………... Şekil 88- (R 43-B) 9 yaş/ Arkadaşımla oyun oynamak istiyorum……….. Şekil 89- (R 44-A) 8 yaş/ Tarla……….. Şekil 90- (R 44-B) 8 yaş/ Bahçeli evimiz olsun arkadaşlarımla oyun oynamak istiyorum……….. Şekil 91- (R 45-A) 7 yaş/ Arkadaşıyla oynarken……….. Şekil 92- (R 45-B) 7 yaş/ Havuzda yüzmek istiyorum……….. Şekil 93- (R 46-A) 8 yaş/ Konya’ya çapaya giderken………...………… Şekil 94- (R 46-B) 8 yaş/ Denize girmek istiyorum……….. Şekil 95- (R 47-A) 9 yaş/ Bahçeyi sularken……….. Şekil 96- (R 47-B) 9 yaş/ Denize girmek istiyorum……….. Şekil 97- (R 48-A) 8 yaş/ Çadırın önünde oyun oynarken………..………..

171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196

(22)

xx

Şekil 98- (R 48-B) 8 yaş/ Havuzda yüzmek istiyorum………... Şekil 99- (R 49-A) 9 yaş/ Ailesiyle pamuk tarlasında………...………. Şekil 100- (R 49-B) 9 yaş/ Havuzda yüzmek istiyorum………...……….. Şekil 101- (R 50-A) 7 yaş/ Çalışmaya gittikleri ev………... Şekil 102- (R 50-B) 7 yaş/ Denize girmek istiyorum………. Şekil 103- (R 51-A) 9 yaş/ Parkta oyun oynarken………...……….. Şekil 104- (R 51-B) 9 yaş/ Parkta oyun oynarken………. Şekil 105- (R 52-A) 9 yaş/ Annesiyle misafirliğe giderken………...………... Şekil 106- (R 52-B) 9 yaş/ Basketbol oynamak istiyorum………...………….. Şekil 107- (R 53-A) 9 yaş/ Arkadaşları oynarken kendisi evde………...…………. Şekil 108- (R 53-B) 9 yaş/ Pikniğe gitmek istiyorum………... Şekil 109- (R 54-A) 9 yaş/ Ailesiyle piknik yaparken………...……… Şekil 110- (R 54-B) 9 yaş/ Bisiklet sürmek istiyorum……….. Şekil 111- (R 55-A) 8 yaş/ Ailesiyle piknik yaparken……….. Şekil 112- (R 55-B) 8 yaş/ Ailemle vakit geçirmek istiyorum……….. Şekil 113- (R 56-A) 7 yaş/ Arkadaşlarıyla oynarken……… Şekil 114- (R 56-B) 7 yaş/ Dama oynamak istiyorum……….. Şekil 115- (R 57-A) 9 yaş/ Denize giderken……….……… Şekil 116- (R 57-B) 9 Yaş/ Denize girmek istiyorum……… Şekil 117- (R 58-A) 7 yaş/ Köydeki ev, tarla ve hayvanlar………... Şekil 118- (R 58-B) 7 Yaş/ Topkapı sarayına gitmek istiyorum………... Şekil 119- (R 59-A) 7 yaş/ Sulama kanalında yüzerken……… Şekil 120- (R 59-B) 7 yaş/ Büyük bir evimiz olsun istiyorum………. Şekil 121- (R 60-A) 8 yaş/ Tarlada Çalışırken……….. Şekil 122- (R 60-B) 8 Yaş/ iki katlı evimiz ve havuzu olsun istiyorum………... Şekil 123- (R 61-A) 7 yaş/ Arkadaşlarıyla oynarken………. Şekil 124- (R 61-B) 7 yaş/ Büyük bir evimiz olsun istiyorum………..

197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223

(23)

xxi

Şekil 125- (R 62-A) 7 yaş/ İp atlarken………..……….………… Şekil 126- (R 62-B) 7 yaş/ Bahçeli evimiz olsun, meyve yetiştirmek istiyorum……… Şekil 127- (R 63-A) 7 yaş/ Soğan tarlasında………... Şekil 128- ( R 63-B) 7 Yaş/ Bahçeli evimiz olsun, meyve yetiştirmek istiyorum………….. Şekil 129- (R 64-A) 8 yaş/ Ağaçta sallanırken……… Şekil 130- (R 64-B) 8 yaş/ Bahçeli evimiz olsun, meyve yetiştirmek istiyorum……… Şekil 131- (R 65-A) 9 yaş/ Ailesiyle ormana giderken………... Şekil 132- (R 65-B) 9 yaş/ Denize girmek istiyorum……….. Şekil 133- (R 66-A) 9 yaş/ Ailesiyle pamuk tarlasında……….. Şekil 134- (R 66-B) 9 yaş/ Denize girmek istiyorum………. Şekil 135- (R 67-A) 9 yaş/ Elma toplamaya giderken………... Şekil 136- ( R 67-B) 9 yaş/ Deniz kenarında evimin olmasını istiyorum……….. Şekil 137- (R 68-A) 9 yaş/ Ailesiyle pamuk tarlasında. ……….………... Şekil 138- (R 68-B) 9 yaş/ Denize girmek istiyorum………. Şekil 139- (R 69-A) 8 yaş/ Ailesiyle fındık toplarken ………... Şekil 140- (R 69-B) 8 yaş/ Yazlığa gidip denize girmek istiyorum………... Şekil 141- (R 70-A) 9 yaş/ Ailesiyle fındık toplarken………... Şekil 142- (R 70-B) 9 yaş/ Annem ve babamla deniz kenarında balık tutmak istiyorum... Şekil 143- (R 71-A) 8 yaş/ Kavun karpuz toplarken……….. Şekil 144- (R 71-B) 8 yaş/ Bisiklet sürmek istiyorum………...………... Şekil 145- (R 72-A) 8 yaş/ Kırşehir’de çekirdek çapalarken………...………….. Şekil 146- (R 72-B) 8 yaş/ Gemiye binmek ve balık tutmak istiyorum………... Şekil 147- (R 73-A) 9 yaş/ Domates tarlasında………...………... Şekil 148- (R 73-B) 9 yaş/ Ablamla çiçekleri sulamak istiyorum………... Şekil 149- (R 74-A ) 9 yaş/ Tarlada çalışıp hayvanlara bakarken………..…... Şekil 150- (R 74-B) 9 yaş/ Pikniğe gitmek istiyorum………

224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249

(24)

xxii

Şekil 151- (R 75-A) 9 yaş/ Çalışmaya gittikleri ev………... Şekil 152- (R 75-B) 9 yaş/ Denize girmek istiyorum……… Şekil 153- (R 76-A) 9 yaş/ Arkadaşıyla oynarken………. Şekil 154- (R 76-B) 9 yaş/ Denize girmek istiyorum………... Şekil 155- (R 77-A) 9 yaş/ Arkadaşıyla oynarken………. Şekil 156- (R 77-B) 9 yaş/ Denize girmek istiyorum……… Şekil 157- (R 78-A) 9 Yaş/ İp atlarken………... Şekil 158- (R 78-B) 9 yaş/ Denize girmek istiyorum……… Şekil 159- (R 79-A) 9 yaş/ Arkadaşıyla çizgi oynarken……… Şekil 160- (R 79-B) 9 yaş/ Gemiyle yolculuk yapmayı, gezmeyi istiyorum………. Şekil 161- (R 80-A) 8 yaş/ Domates tarlasında………. Şekil 162- (R 80-B) 8 yaş/ Denize girmek istiyorum……… Şekil 163- (R 81-A) 8 yaş/ Ailesiyle fındık toplarken……….. Şekil 164- (R 81-B) 8 yaş/ Denize girmek istiyorum……… Şekil 165- (R 82-A) 8 Yaş/ Elma ağaçları arasında arkadaşıyla oynarken…………... Şekil 166- (R 82-B) 8 yaş/ Ailemle vakit geçirmek istiyorum……….. Şekil 167- (R 83-A) 9 Yaş/ Portakal Bahçesi………. Şekil 168- (R 83-B) 9 yaş/ Bisiklet sürmek istiyorum………...………... Şekil 169- (R 84-A) 9 yaş/ Elma ağaçları arasında oyun oynarken. ………...………. Şekil 170- (R 84-B) 9 yaş/ Havuzda yüzmek istiyorum………..………. Şekil 171- (R 85-A) 8 yaş/ Ailesiyle elma ve kiraz toplarken………...…... Şekil 172- (R 85-B) 8 yaş/ Arkadaşımla oyun oynamak istiyorum……….. Şekil 173- (R 86-A) 9 yaş/ Annesiyle misafirliğe giderken……….. Şekil 174- (R 86-B) 9 yaş/ Arkadaşımla oyun oynamak istiyorum……….. Şekil 175- (R 87-A) 7 yaş/ Arkadaşıyla oynarken………...………. Şekil 176- (R 87-B) 7 yaş/ Bahçeli evimiz olsun, arkadaşımla oynamak istiyorum………. Şekil 177- (R 88-A) 9 yaş/ Okulun bahçesinde oynarken………...

250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276

(25)

xxiii

Şekil 178- (R 88-B) 9 yaş/ Deniz kenarında evim olmasını istiyorum………. Şekil 179- (R 89-A) 9 yaş/ Ormana giderken……… Şekil 180- (R 89-B) 9 yaş/ Ailemle denize girmek istiyorum………...……... Şekil 181- (R 90-A) 8 yaş/ Tarlada kuşları ve kelebekleri seyrederken……… Şekil 182- (R 90-B) 8 yaş/ Bahçeli evimiz olsun, arkadaşlarımla oynamak istiyorum……. Şekil 183- (R 91-A) 9 yaş/ Ailesiyle çapa yaparken………. Şekil 184- (R 91-B) 9 Yaş Denize girmek istiyorum………...………. Şekil 185- (R 92-A) 9 yaş/ Elma toplamaya giderken……….. Şekil 186- (R 92-B) 9 yaş/ Denize girmek istiyorum……… Şekil 187- (R 93-A) 9 yaş/ Ailesiyle biber toplarken……… Şekil 188- (R 93-B) 9 yaş/ Denize girmek istiyorum………. Şekil 189- (R 94-A) 9 yaş/ Elma toplamaya giderken……….. Şekil 190- (R 94-B) 9 yaş/ Havuzda yüzmek istiyorum……… Şekil 191- (R 95-A) 8 yaş/ Uçurtma uçururken……… Şekil 192- (R 95-B) 8 yaş/ Havuzda yüzmek istiyorum……… Şekil 193- (R 96-A) 8 yaş/ Çadır ve pamuk tarlası………...……… Şekil 194- (R 96-B) 8 yaş/ Bahçeli evimiz olsun, arkadaşımla oynamak istiyorum………. Şekil 195- (R 97-A) 8 yaş/ Çalışmaya gittikleri ev………... Şekil 196- (R 97-B) 8 yaş/ Balık tutmak istiyorum………... Şekil 197- (R 98-A) 9 yaş/ Babası tarlada traktör sürerken………...……... Şekil 198- (R 98-B) 9 yaş/ Arkadaşlarımla oyun oynamak istiyorum……….. Şekil 199- (R 99-A) 9 yaş/ Arkadaşlarıyla oynarken………... Şekil 200- (R 99-B) 9 yaş/ Ankara’ya lunaparka gitmek istiyorum………. Şekil 201- (R 100-A) 9 yaş/ Ay çiçeği tarlasında………. Şekil 202- (R 100-B) 9 yaş/ Ailemle vakit geçirmek istiyorum………... Şekil 203- (R 101-A) 9 yaş/ Arkadaşlarıyla oynarken……….

277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302

(26)

xxiv

Şekil 204- (R 101-B) 9 yaş/ İki katlı evimiz ve havuzu olsun istiyorum………. Şekil 205- (R 102-A) 8 yaş/ Elma toplamaya giderken………... Şekil 206- (R 102-B) 8 yaş/ Denize girmek istiyorum………. Şekil 207- (R 103-A) 8 yaş/ Çalışan ailesine su götürürken……… Şekil 208- (R 103-B) 8 yaş/ Havuzda yüzmek istiyorum………. Şekil 209- (R 104-A) 8 yaş/ Çadır ve pamuk tarlası……… Şekil 210- (R 104-B) 8 yaş/ Havuzda yüzmek istiyorum………. Şekil 211- (R 105-A) 8 yaş/ Ailesi tarlada kendisi kardeşleriyle evde……… Şekil 212- (R 105-B) 8 yaş/ Denize girmek istiyorum………..……… Şekil 213- (R 106-A) 8 yaş/ Tarlada çalışırken………... Şekil 214- (R 106-B) 8 yaş/ İki katlı evimiz ve havuzu olsun istiyorum………. Şekil 215- (R 107-A) 9 yaş/ Elma toplarken………... Şekil 216- (R 107-B) 9 yaş/ Havuzda yüzmek istiyorum………. Şekil 217- (R 108-A) 9 yaş/ Arkadaşları oynarken kendisi evde………. Şekil 218- (R 108-B) 9 yaş/ Ailemle vakit geçirmek istiyorum………... Şekil 219- (R 109-A) 9 yaş/ Yağmurda ıslanan ağaçları seyrederken………... Şekil 220- (R 109-B) 9 yaş/ İp atlarken……… Şekil 221- (R 110-A) 9 yaş/ Köydeki ev ve tarla………... Şekil 222- (R 110-B) 9 yaş/ Büyük bir evimiz olsun istiyorum……… Şekil 223- (R 111-A) 9 yaş/ Çadırın önünde oynarken……… Şekil 224- (R 111-B) 9 yaş/ Havuza girmek istiyorum………... Şekil 225- (R 112-A) 8 yaş/ Tarlada biber toplarken……… Şekil 226- (R 112-B) 8 yaş/ Denize girmek istiyorum………... Şekil 227- (R 113-A) 7 yaş/ Çadır ve biber tarlası……… Şekil 228- (R 113-B) 7 yaş/ İki katlı evimiz ve havuzu olsun istiyorum…………... Şekil 229- (R 114-A) 9 yaş/ Tarlada yemek yerken………. Şekil 230- (R 114-B) 9 yaş/ Büyük bir evimiz olsun istiyorum………

303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329

(27)

xxv

Şekil 231- (R 115-A) 8 yaş/ Evin bahçesi………. Şekil 232- (R 115-B) 8 yaş/ Denize girmek istiyorum……….. Şekil 233- (R 116-A) 8 yaş/ Elma toplarken………. Şekil 234- (R 116-B) 8 yaş/ Havuzda yüzmek istiyorum……….. Şekil 235- (R 117-A) 9 Yaş/ Tarlayı sularken………... Şekil 236- (R 117-B) 9 yaş/ Ailemle vakit geçirmek istiyorum……… Şekil 237- (R 118-A) 9 yaş/ Ailesiyle elma ve kiraz toplarken……….……… Şekil 238- (R 118-B) 9 yaş/ Doğada gezmek istiyorum……… Şekil 239- (R 119-A) 8 yaş/ Tarlada çalışıp hayvanlara bakarken……… Şekil 240- (R 119-B) 8 yaş/ Havuzda yüzmek istiyorum……….. Şekil 241- (R 120-A) 9 yaş/ Tarlada çalışırken………. Şekil 242- (R 120-B) 9 yaş/ Denize girmek istiyorum………..

330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341

(28)

xxvi

SİMGELER VE KISALTMALAR SAYFASI

UNİCEF: United Nations International Children’s Emergency Fund. (Birleşmiş Milletler Uluslararası Çocuklara Acil Yardım Fonu).

TÜİK: Türkiye İstatistik Kurumu ILO: Uluslararası Çalışma Örgütü

ÇGSB: T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı SGK: Sosyal Güvenlik Kurumu.

T.C.: Türkiye Cumhuriyeti

MİGA: Mevsimlik İşçi Göçü İletişim ağı F: Frekans, tekrarlanma sıklığı.

%: Yüzde R: Resim

A: Araştırmaya katılan çocukların “Yaz Tatilinde Neler Yapıyorsunuz?” konulu resimleri B: Araştırmaya katılan çocukların “Hayalinizdeki Yaz Tatili” konulu resimleri.

(29)

1

BÖLÜM 1

GİRİŞ

Tezin bu bölümünde, araştırmanın, problem durumu, amacı, önemi, sayıltılar, sınırlılıklar ve tanımlara ilişkin bilgilere yer verilmektedir.

Problem Durumu

İnsanın gelişim süreci içerisinde çocukluğun büyük bir öneme sahip olduğu bilinmektedir. Çocukluk döneminde alınan eğitim bireyin tüm yetişkinlik dönemini etkilemektedir. Bu dönemde yoksulluk ya da başka engelleyici sebepler doğrultusunda aileleri mevsimlik tarım işçisi olarak çalışmak zorunda olan çocuklar bu süreçten eğitimsel bağlamda olumsuz etkilenmektedir. Ayrıca bu sürecin çocuklar üzerinde fiziksel, ruhsal, toplumsal vb. açılardan da olumsuz etkiler bıraktığı söylenebilir.

Literatüre bakıldığında eğitim ile ilgili pek çok tanımın yapıldığı görülmektedir. En genel anlamda ise Filiz (2011, s. 2) eğitimi şu şekilde tanımlamaktadır, “eğitim; bireyde kendi yaşantıları yoluyla davranış değişikliği meydana getirme sürecidir”. Sanat eğitimi ise, “yaşam boyu etkisini sürdürmesi beklenen insanı bilgilendiren, düşündüren, yetkinleştiren, arındıran, mutlu eden çok özel bir kültür alanıdır” (Kırışoğlu, 2009, s.3). Buradan hareketle Ailesi mevsimlik işçi olarak çalışan çocukların sanat eğitimi ile ilişkisini araştırmanın önemli olduğu düşünülmektedir.

(30)

2

Bir iletişim aracı olarak çocuk resmi, psiko-pedagojik açıdan çocuğu tanıtmaya yarayan bir ölçüt olduğu kadar, onun zeka, kişilik, yakın çevre özellikleriyle iç dünyasını yansıtmaya yarayan bir ifade aracı olarak da büyük bir öneme sahiptir. Çocuk resmi sadece bir iletişim aracı olarak değil, psikolojik tanılarda da kullanılan bir araç olarak kabul edilmektedir (Yavuzer, 2013, s.12).

Bu bağlamda Çocuk resmi, karalamalardan başlayarak simgesel anlatıma doğru gelişen çocuk resimleri, görme, algılama, imge elde etme, depolama, hatırlama, düşünme, çağrışım gibi bir dizi ussal işlemin ürünü olarak tanımlanmaktadır (Vygotsky’dan aktaran Kırışoğlu, 2005, s,61). Ayrıca çocuk resimleri; çocukların hayal güçlerinin yanı sıra bizlere gerçek hayatlarından da ipuçları veren çok değerli bir araçtır. Çocukların çok küçük yaşlardan itibaren okuma-yazma ve hatta konuşmayı öğrenmeden önce, resim yapabildikleri bilinen bir gerçektir.

Yavuzer (2013, s. 11)’in belirttiği üzere “Çocuk resimlerinin başlıca önemi, çocuğun düşünce şeklini ve içeriğini yansıtmasıdır.” Yani çocuk yaşadığı, etkilendiği, ya da yapmayı planladığı bir takım şeyleri resim yoluyla bizlere sunmakta ve bu yol içeriği yansıtması bakımından büyük bir önem taşımaktadır.

Resim yapabilmek genel anlamda ele alınacak olursa, Keskin (2012, s. 11)’e göre “insan beyninin bilişsel integrasyonu içinde işlenerek, hafızaya alınmış duyusal bir uyarana (genellikle görsel bir duyum), ince motor yeteneği ile yanıt verebilmesidir.”

Çocuk resim yoluyla anlatmak istediklerini coşkulu ve sade bir şekilde ifade etmektedir. Yavuzer (2013, s. 13)’in belirttiği üzere “Çocuk, bize resmiyle adeta kendisinin bir parçasını yansıtmakta, olaylar hakkındaki duygu, düşünce ve görüş biçimlerini dile getirmektedir. Çocuk için resim, dinamik bir faaliyet örneği ve yalın bir anlatım aracıdır.” Çocuk resimleriyle geçmişten günümüze ilgilenildiği ve özellikle son 15 yıl içerisinde, bilişsel süreçlerin bir ürünü olarak bilgi-işleme temelinde deneysel yöntemlerle incelendiği yapılan araştırmalarla açıklanmıştır (Yavuzer, 2013, s. 23).

Buyurgan, (2012, s. 34) çocuğun algılarının güçlendikçe, yaşantı ve deneyimleri arttıkça simgelerinin gelişeceğini, detayların artmaya başlayacağını vurgulamakta ayrıca simgenin, çocuk tarafından algılama ile toplandığına ve çocuk resimlerinde simgelerin oluşumu ve gelişiminin çeşitli faktörlere bağlı olduğuna vurgu yapmaktadır. Bu faktörlerin Çocuğun

(31)

3

yaşı (algısal, bedensel, ruhsal gelişim), görsel uyarıcılar, aile, okul ve kültürel çevre gibi faktörler olduğunu açıklamıştır.

“Çocuk olgunlaştıkça, bildiklerine gördüklerini, gördüklerine bildiklerini ekleme işinde daha gelişir. Karşılaştıklarından çıkardığı anlamlar zamanla zenginleşir ve her geçmiş yaşantının bunda rol oynadığı görülür. Bir şeyin ne olduğunu, ne işe yaradığını anlamakta her geçen gün biraz daha ustalaşır ve gittikçe daha fazla ön bilgiye ve ipucuna ihtiyaç duyar” (Jersild’den aktaran Kırışoğlu, 2005, s.63).

Çocuklar hayatın onlara ağır gelen anlamlarını ifade etmeye çalışırken bunu kendi çocukluğun getirdiği naif duygular ile yapmaktadırlar. Kimi zaman bize hayatları ile ilgili çeşitli ipuçları verirken, kimi zaman da sadece hayal güçlerini kullanarak, eğlenip, kaliteli zaman geçirmek için resim yapmaktadırlar.

Yukarıdan da anlaşıldığı üzere, çocuk resimlerinin önemi ve anlaşılması tartışmasız çok gereklidir. Buna rağmen bu alanda yetişmiş çocuk resimleri araştırmaları yapan çocuk resmi uzmanı yeterince bulunmamaktadır. Ayrıca farklı alanlarda yapılmış çocuk resimleri araştırmalarının yanı sıra dezavantajlı bir grup olarak tasvir edebileceğimiz, ailesi mevsimlik tarım işçisi olarak çalışan çocukların resimlerinin araştırılmamış olması da büyük bir eksikliktir.

Mevsimlik tarım işçiliği ile ilgili yapılan literatür çalışmasında, bu konuyla ilgili bir çok araştırma, veri ve bilgiye ulaşılmıştır. Ancak, Ailesi mevsimlik tarım işçisi olarak çalışan çocukların resimleriyle ilgili yapılmış herhangi bir araştırmaya ulaşılmamıştır. Bahsi geçen mevsimlik tarım işçiliği ve çocuklar ile ilgili ulaşılan bilgiler kısaca aşağıdaki şekilde özetlenebilir.

Mevsimlik tarım işçiliği; tarım işlerinin yoğun olduğu zamanlarda, kısa süreli istihdam edilen işçilerdir. Kendi bölgelerinde geçici olarak çalışanlar kadar bir bölgeden başka bir bölgeye giden tarım işçileri de bu kategoride yer alırlar. Mevsimlik işçiler özellikle endüstri bitkilerinin yetiştirildiği ilkbahar ve yaz aylarında, büyük miktarlarda işgücü talep eden Çukurova, Ege, Karadeniz ve İç Anadolu bölgelerinde büyük önem taşımaktadırlar. Çukurova’ya Nisan, Mayıs, Haziran aylarında pamuk çapası için Eylül-Ekim aylarında ise pamuk toplanması için başka bölgelerden kitleler halinde mevsimlik işçi gelmektedir. Ege bölgesine de zeytin toplanmasında, üzüm kesiminde, tütün dikiminde, çapasında, kırılıp dizilmesinde ve pamuk çapasında mevsimlik işçiler kullanılmaktadır. (Çalgüner’den aktaran, Kaleci, 2007)

Tarımsal alanlardaki iş gücünü karşılamak amacıyla, doğudan mevsimlik olarak göç eden işçilerin, çok uzun yıllardan beri değişik şekillerde karşımıza çıkmakta oldukları

(32)

4

bilinmektedir. Yaşamak için çalışmaya ihtiyaç duyan bu kişilerin çareyi, göç ederek sağladıkları tahmin edilmektedir. İşverenin de işine gelen bu ucuz, kalifiye olmayan işçilerin yoğun bir şekilde tercih edildiği düşünülmektedir. Kadın, erkek ve maalesef aileleri ile birlikte bu yaşama şeklini kabul etmek zorunda kalan çocuklar bu süreç içerisinde yaşantılarını bilerek veya bilmeyerek bir şekilde ihmal etmektedirler.

United Nations International Children’s Emergency Fund (UNİCEF, 2011) Türkiye’de Çocukların Durumu Adlı Raporunda; Her yıl her yaştan on binlerce erkek ve kız çocuğunun çalışmak için aileleriyle birlikte (ve bazen onlar olmadan) pamuk, fındık ve başka çeşitli mahsullerin yetiştirildiği ve barınma, tesis ve hizmetlerin genellikle asgari düzeyde olduğu bölgelere göç etmekte olduklarına değinmektedir. Ayrıca; Aileleriyle birlikte gelen ve çalışmak için çok küçük olan çocukların da bu koşullardan olumsuz şekilde etkilenmekte olduğunu açıklamaktadır. Yine aynı raporda Göçebe işçiliğin genellikle Türkiye’nin güneydoğu bölgesinden gelen aileleri kapsamakta olduğunu ve ilkbahar başından sonbahar sonlarına kadar sürerek okul takvimiyle çakışabildiğini vurgulayarak çocuk işçiliği konusunda bir açıklama getirmektedir.

Mevsimlik göçlerden en çok etkilenenlerin çocuklar olduğu düşünülmektedir. Gelecekte önemli misyonlar yüklenecek olan çocukların bu dönemde yaşadıkları eğitim, sağlık, barınma vb. sorunların onlar üzerinde derin izler bırakabileceği tahmin edilmektedir. Çocuk İşçiliğinin sakıncaları Sosyal Güvenlik dergisi (2012, s.14)’nde şöyle açıklanmıştır. “Çocuk İşçiliği çocuğun eğitim hayatına zarar veren bir olgudur. Eğitimini tamamlayamayan çocuğun yaşamının geri kalan kısmında toplumsal kısır döngüden kurtulup kendini geliştirme şansı çok düşük olacak ve belli bir çevrenin kalıpları arasında sıkışmış olarak yaşayacaktır”

Mevsimlik göçe maruz bırakılan çocukların yaşam kalitesinin de ister istemez düşeceği, kültürel, sanatsal, sporsal faaliyetlerden uzak kalacağı, çocuk yaşına rağmen yaşanılmayan bir çocukluğun üzerine ağır yükler yüklenerek robotlaşan çocuk adamlar haline gelecekleri ve gelecekte mutsuz bireyler olarak yetişecekleri düşünülmektedir.

Mevsimlik tarım işçiliği sadece ülkemizde değil, birçok ülkede daha karşılaşılabilen bir durumdur ve Mevsimlik tarım işçileri sorunsalının; Geçmişten günümüze yapılmış birçok araştırma, proje, tez vs. olmasına karşın halen tam olarak çözülememiş bir problem olduğu açıkça görülmektedir.

(33)

5

Uluslararası çalışma örgütü (ILO) araştırmalarına göre dünyada 5-14 yaş grubunda 250 milyon çalışan çocuk bulunmaktadır, 12-17 yaş grubu 283 milyon çocuğun çalıştığı için okula devam edemediği tahmin edilmektedir.

Şimşek (2012, s. 21) tarafından hazırlanan “Mevsimlik Tarım İşçilerinin Haklarının ve Ailelerinin İhtiyaçlarının Belirlenmesi Araştırması” verilerinden de anlaşıldığı üzere mevsimsel göçün en çok; nisan ayından başlayarak, ekim ayının ortalarına kadar yoğun bir şekilde yaşanmakta olduğu, en çok mevsimlik göç veren illerden birinin Şanlıurfa olduğu aktarılmıştır. Yine Şeren (2011, s. 87)’e göre, “Kırsal alanlarda yaşayan ailelerin çocuklarını okula göndermek hususunda istekli olmadıkları da bir gerçektir”. Bunun bir nedeni de mevsimlik göçe maruz kalan çocuklardır.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK, 2013) verilerinden anlaşıldığı üzere; Şanlıurfa’nın toplam doğurganlık hızının en yüksek olduğu il olduğu anlaşılmakta ve bu sebeple yaşam koşulları düşen ailelerin her sene mevsimlik göçe maruz kaldığı düşünülmektedir.

Tüm bu araştırmalar dikkate alındığında araştırmanın problem durumu; aileleri dolayısıyla mevsimlik göçe maruz kalan çocukların bu süreçten nasıl etkilendiği (Eğitim, sağlık, beslenme, barınma, kültürel) çocukların yaptıkları resimlerle, plastik açıdan araştırılmak istenmiş; bu çalışma ile ilgili daha çok veri sunacağı düşünüldüğü için bu araştırmanın Şanlıurfa ilinde yapılmasının uygun olacağı düşünülmüştür.

Araştırmanın Amacı

Bu Araştırmanın genel amacı, ailesi mevsimlik tarım işçisi olarak çalışan çocukların bu süreçten nasıl etkilendiklerini, yaptıkları resimler aracılığıyla ortaya koyabilmektir.

Bu genel amaç kapsamında aşağıdaki soruların yanıtları alt amaç olarak araştırılmıştır. 1. Ailesi Mevsimlik Tarım İşçisi olarak çalışan çocukların demografik yapıları

nasıldır?

2. Ailesi Mevsimlik Tarım İşçisi olarak çalışan çocukların eğitim, sağlık, beslenme, barınma durumları nedir?

3. Ailesi Mevsimlik Tarım İşçisi olarak çalışan çocukların sanat, spor ve kültürel aktiviteler bakımından durumları nasıldır?

(34)

6

4. Ailesi Mevsimlik Tarım İşçisi olarak çalışan çocukların resimlerinde görülen figür ve nesneler nelerdir?

5. Ailesi Mevsimlik Tarım İşçisi olarak çalışan çocukların resimlerinde resmedilen konular nelerdir?

6. Ailesi Mevsimlik Tarım İşçisi olarak çalışan çocukların resimlerinde kullanılan renkler nelerdir?

7. Ailesi Mevsimlik Tarım İşçisi olarak çalışan çocukların resimleri Çizgisel Gelişim Basamakları bakımından ele alındığında ne düzeydedir?

8. Ailesi Mevsimlik Tarım İşçisi olarak çalışan çocukların yaptıkları resimler plastik açıdan incelendiğinde (renk, şema, mekân, anlatımsallık) resimlerine nasıl yansımıştır?

Araştırmanın Önemi

Eğitimsel açıdan çocukları tanımak için çocuk resimlerinin sanatsal gelişimini bilmenin yanı sıra, çocuk resimlerinin iletişimsel görevi, tanısal görevi ve psiko-pedogojik açıdan incelenmesi önemlidir. Çocuk resimleri herhangi bir konuda yaptırıldığında ise bir takım durumlara ulaşılabilmekte ve analizi de yapılabilmektedir. Bu bakımdan araştırmanın projektif bir yöntem olan çocuk resimleri yoluyla yapılması önemlidir.

Çocuk resimleri ile yapılmış birçok araştırma olmasına rağmen bu çalışmalar henüz yeterli seviyede değildir ve bu alanda yetişen uzmanlara gereksinim olmasına karşın çocuk resmi alan uzmanı sayısı çok azdır. Bu araştırma çocuk resimleri alanında uzmanlık sağlaması dolayısıyla önemlidir. Bunun yanı sıra toplumsal bir sorunu yine çocuk resimleriyle ele alarak analiz etmesi bakımından da değerlidir.

Yine ülkemizde yetişen Görsel Sanatlar Öğretmenleri, Sınıf Öğretmenleri, Psikolojik Danışman ve Rehber Öğretmenleri ve belki de ebeveynler için öğrencilerini ya da çocuklarını doğru değerlendirmeleri açısından bu araştırma önemlidir.

Tüm bunların yanı sıra, birçok kurum ve kuruluş bakımından ele alınan tüm toplumu etkileyen, yaşam koşulları bakımından çok kötü durumda olan ve dezavantajlı bir grup olarak bilinen, Mevsimlik tarım işçilerinin ve bu sürece onlarla birlikte katılmak zorunda olan çocukların araştırılması bakımından da önemlidir.

(35)

7

Kısacası; Maddi imkânsızlıklar nedeniyle yaşam alanlarının değiştirilmesi toplumsal bazı sorunları da beraberinde getirmektedir. Bu araştırmada dezavantajlı bir grup olan ailesi mevsimlik tarım işçisi olarak çalışan çocukların yaşantılarının resimler yoluyla tespit edilmesi, aynı çocukların eğitim, sağlık, beslenme, barınma ve kültürel durumlarını saptayacak olması ve bu çocukların beklentilerini yansıtması bakımından da önemlidir.

Sayıltılar

Bu araştırmada aşağıdaki varsayımlardan hareket edilmiştir.

1. Araştırmaya katılan öğrencilerin uygulanan “Öğrenci Anket Formu’ndaki sorulara doğru cevap verdikleri varsayılmıştır.

2. Araştırmaya katılan alan uzmanlarının öğrenci uygulama çalışmalarını uygun değerlendirdikleri varsayılmıştır.

3. Araştırmanın yapıldığı 3 okulun bu araştırma için yeterli olduğu varsayılmıştır.

Sınırlılıklar

1. Bu araştırma 2013-2014 eğitim öğretim yılında ilkokulda okuyan 7-9 yaş arası ailesi mevsimlik işçi olarak çalışan120 öğrenci ile sınırlıdır.

2. Bu araştırma benzer sosyo-ekonomik özelliklere sahip olan Şanlıurfa Eyyübiye semtinde bulunan ve rastgele (random) seçilen 3 okul ile sınırlıdır.

3. Bu araştırmanın Resim uygulama çalışmaları “Yaz Tatilinde Neler Yapıyorsunuz?” ve “Hayalinizdeki Tatil” konuları ile sınırlıdır.

4. Bu araştırmadan elde edilecek öğrenci resimlerinde görülen konu, figür ve nesnelerin; 3 alan uzmanı tarafından plastik (renk, biçim, şema ve anlatımsallık) açıdan değerlendirilmesi ile sınırlıdır.

(36)

8

Tanımlar

Eğitim: Kişilerde olumlu davranış değişiklikleri meydana getirme etkinliği ve süreci, yani

bireyin yaşantısında kasıtlı davranış değişiklikleri meydana getirme sürecidir (Çiftçi, 2011, s.103).

Sanat Eğitimi:20. Yüzyılın başından bu yana sanat eğitimi kavramı, kaplamsal ve genel

anlamda, Sanatların tüm alanlarını ve biçimlerini içine alan, okul içi ve okul dışı yaratıcı sanatsal eğitimi tanımlamaktadır (San, 2010, s.17).

Mevsimlik İşçilik: Tarım işlerinin yoğun olduğu zamanlarda kısa süreli istihdam edilen

işçilerdir (Çalgüner’den aktaran, Kaleci, 2007, s.2).

Çocuk İşçi: 18 yaşının altındakilere fiziksel, mental, ahlaki açıdan zarar veren ve onları

eğitimden yoksun bırakarak zedeleyen, istismar eden bir çalıştırma biçimi şeklinde ifade edilebilir (T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (ÇGSB), 2007, s, 9).

Yaşantı: Bireyin algılayarak ve doğrudan doğruya etkinlik göstererek edindiği bilgi, tutum

ve becerilerin tümü. İnsanın, özdeksel ve toplumsal çevresiyle ilişki kurması sonucu gerçekleşen etkileşim süreci (BSTS, Eğitim Bilimleri Sözlüğü 1974)

Çocuk Resmi: Çocukların karalamadan başlayarak, simgesel anlatıma doğru gelişen,

görme, algılama, imge elde etme, depolama, hatırlatma, düşünme, çağrışım gibi birçok eylemden sonra ortaya çıkan resimlerdir. (Vygotsky 1966; Aktaran, Kırışoğlu 2002)

(37)

9

BÖLÜM 2

YÖNTEM

Bu bölümde, araştırmanın modeline, evren ve örneklemine, ölçme araçlarına/veri toplama araçlarına, güvenirlik ve geçerliğine, verilerin toplanmasına ve verilerin analizine yönelik bilgilere ve açıklamalara yer verilmiştir.

Araştırma Modeli

Araştırma modeli ile ilgili elde edilen bilgiler ve araştırma modeline dair yapılan açıklamalar aşağıda sırasıyla anlatılmıştır.

Karasar (2012, s.76)’a göre model, ideal bir ortamın temsilcisidir ve önemli kısımları içeren gerçek durumun bir özetidir. Büyüköztürk, (2011, s.6) ise “Araştırmacı, probleme ilişkin oluşturduğu soru cümlelerini ya da hipotezlerini test etmek için öncelikle uygun araştırma desenini seçmek durumundadır. Araştırma deseni, toplanacak verilerin analizinde kullanılacak test istatistikleri ya da istatiksel işlemleri işaret eder.” diyerek araştırma modelinin ya da deseninin, oluşturulan alt problemlerle ilişkili olmasına dikkat edilmesi gerektiğine vurgu yapmaktadır. Bütün bunlardan hareketle, araştırma modeli hem en önemli kısımları vurgulamak hem de alt problemlerle ilişki sağlaması bakımından seçilmiştir.

Bu Araştırma, betimsel ya da diğer bir deyişle betimleme modeli ile gerçekleştirilmeye çalışılmıştır. Cebeci (2010, s.7) betimleme yöntemini şu şekilde açıklamaktadır; “olayların, olguların, nesnelerin, kurumların veya çeşitli durumların ne olduklarını veya belli

(38)

10

özelliklerinin neler olduğunu ortaya çıkarma işlemleridir”. Bu nedenlerden dolayı yapılan araştırma betimsel bir şekilde yapılmıştır.

“Betimsel araştırmalar, olayı olduğu gibi araştırmaya ve var olan durumu belirlemeye çalışan araştırmalardır. Bu tür araştırmalarda, ele alınan olaylar ve durumlar ayrıntılı bir şekilde araştırılmakta, daha önceki olaylar ve durumlarla ilişkisi incelenerek, “Ne” oldukları betimlenmeye çalışılmaktadır. Tarama (survey) betimsel araştırmalarda kullanılan yaygın yöntemlerin başında gelmektedir. Bu nedenle betimsel araştırmalar genellikle tarama (survey) araştırmaları olarak da bilinmektedir” (Erkuş’dan aktaran Karakaya, 2012, s.59)

Tüm bu bilgiler ışığında araştırma modelini kısaca özetlersek, Araştırma genel tarama (Survey) modeline dayalı betimsel bir araştırmadır. Aynı zamanda araştırma, konusu bakımından da nitel bir araştırmadır. Nitel araştırma olaylar ve bireylerin bu olaylardaki yaşantılarıyla ilgili sorulara cevap vermek için kullanılır (Penfield’den aktaran Turgut 2012, s. 228). “Öğrenci Anket Formu” ile toplanan ön bilgiler sonrasında yapılan uygulama çalışmaları projektif bir yöntem olan resim yorumlama tekniği (görsel analiz) ile değerlendirilmiştir.

Çocuk psikolojisinde kullanılan yöntemlerden biri olan Projektif Teknikler (Projective Techniques) Çeşitli ortamlarda çocuğa kendini özgürce ifade olanağı verilmesi, böylelikle iç dünyasındaki duygu ve tutumları açıklayabilmesine fırsat tanınmasıdır. Resim faaliyeti bu tekniğin türleri arasında sayılabilir. Bu yöntemin amacı çocuğun iç dünyasındaki çatışmaları, duygu ve düşüncelerini bu yolla yansıtabilmesine ortam hazırlamaktadır (Yavuzer, 2013, s.21).

Evren ve Örneklem

Araştırmanın çalışma evreninin belirlenmesi ve örneklemin nasıl oluşturulduğuna dair açıklamalar aşağıda sırasıyla yer almaktadır.

Şahin (2012, s. 121) evren ve örneklem ilgili şöyle bir açıklama getirmektedir; “Bir nitelik hakkında yorum yapabilmek için, o niteliğe ait tüm gözlem sonuçlarına gereksinim duyulur. O niteliğe ait gözlem sonuçlarına evren ya da yığın denir. Genellikle tüm gözlem sonuçlarına ulaşmak mümkün olmayabilir ya da ulaşılan tüm gözlem sonuçları çok maliyetli ve pratik olmayabilir. Bu gibi durumlarda evreni temsil edebilecek, evren içinden seçilen bir veri grubuna ilişkin gözlem sonuçlarıyla çalışmak pratik ve yeterli olabilir. Bu veri grubuna örneklem denir. Örneklem yığını temsil edebilen evren içinden uygun

(39)

11

yöntemler kullanılarak seçilen kümelere denir”. Yine başka bir araştırmada tüm evrenle çalışmanın zorlukları aşağıdaki şekilde ifade edilmiştir.

Sosyal bilimlerde çoğu araştırma, evrenin tamamı yerine, evreni temsilen yansız olarak seçilen örneklem üzerinde gerçekleştirilir. Bu durumda araştırmacı, ihtiyaç duyduğu verileri örneklemden toplar. Ancak burada temel amaç, toplanan verilere dayalı olarak hesaplanan istatistiklerden hareketle evren hakkında tahminler yapmak ya da evreni bilmektir. Örneklemden hesaplanan istatistiklere dayalı olarak evren değerlerine ilişkin doğru kestirimler yapılmasını sağlayan yöntem ve tekniklere kestirisel (anlam çıkartıcı) istatistikler denir (Büyüköztürk, 2011, s. 5).

Araştırmada yukarıdaki bilgilerden hareketle, tüm evren ile çalışma imkânı olmadığından, bir çalışma evreni ve uzman kanısı alınarak seçilen örneklem üzerinde çalışılmıştır. Bir çalışma evreni ve örneklem oluşturmanın diğer bir nedeni de Gökçe (2004, s. 110)’nin belirttiği gibi, örneklem alarak yapılan çalışmalar, tüm evrenin incelenmesiyle elde edilen sonuçlar kadar sağlıklı, güvenilir ve geçerli olmaktadır. Örneklem seçme nedenleri arasında zaman, maliyet ve insan gücü sorununun yanında teknik bir takım nedenler de bulunmaktadır. Kısacası birçok açıdan (zaman, maliyet, teknik nedenler vb..) incelendiğinde araştırma, bir çalışma evreni ve uzman kanısı alınarak belirlenen örneklem üzerinde gerçekleştirilmiştir.

Araştırmanın yapıldığı okullar için Şanlıurfa İlindeki tüm okulların listesi çıkarılmıştır. Benzer; sosyo-kültürel yapıya sahip okullar arasından yapılan araştırmalar sonucunda Eyyübiye belediyesine bağlı rastgele (random) 3 okul seçilmiştir. Bu okullarda anket ve resim uygulaması yapılabilmesi için gerekli tüm izinler alınmıştır. Seçilen okullarda anket ve resim uygulamaları gerçekleştirilmiştir.

Tüm bunlardan hareketle, Araştırmanın çalışma evrenini Şanlıurfa İlinde ailesi mevsimlik tarım işçisi olarak çalışan çocuklar, örneklemi ise Şanlıurfa’nın Eyyübiye Belediyesine bağlı Ertuğrul Gazi, Yenice ve Hacı Bozan İlkokullarında okuyan 7-9 yaş grubu toplam 120 öğrenci oluşturmaktadır.

Ölçme Araçları/Veri Toplama Araçları

Yapılan araştırmada veri toplama araçları, “Öğrenci Anket Formu” ve “Resim Değerlendirme Formu” kullanılmıştır. Bu araçlar konusu ve yöntemi bakımından doğrudan

(40)

12

değil “dolaylı ölçme” araçlarıdır ve araştırma verileri daha çok yargısal verilerdir. Araştırmada kullanılan bu araçlar aşağıda sırasıyla açıklanmıştır.

Öğrenci Anket Formu

Araştırma grubunu oluşturan öğrenciler hakkındaki kişisel bilgileri toplamak, ailesi mevsimlik tarım işçisi olarak çalışan çocukların durumlarını saptamaya yönelik düşüncelerini öğrenme amacıyla “Öğrenci Anket Formu” oluşturulmuştur. Bu anket formu sınıflandırılarak 8 bölümden oluşturulmuştur. Şahin (2012, s. 113)’in de belirttiği gibi “Sınıflama ölçeği verileri, verilerin ortak özellikleri kullanılarak sınıflandırıldığı durumlarda kullanılır”. Ankette yer alan bu bölümler, kişisel bilgiler, eğitim, sağlık, beslenme, barınma, sanat, spor ve kültür durumlarına yöneliktir. Her bölümde 5 adet açık uçlu soru sorulmuştur. Açık uçlu sorular sorulmasının nedeni, öğrenciyi sınırlamadan bir durum analizi yapmak içindir. Anketler araştırmacı tarafından “Standartlaştırılmış Karşılıklı görüşme anketleri” şeklinde uygulanmıştır. Baş (2013, s.104)’ın belirttiği üzere, karşılıklı görüşme anketlerinde hazırlanması gereken “ön bilgilendirme mektubu”nun yerine alınan resmi izinlerle birlikte okullar ziyaret edilmiş, okul idarecileri ile yüz yüze görüşülmüş, çalışma için okulda uygun bir ortam seçilmiş ve belirtilen gün ve saatte belirtilen sayılarda öğrencilerle anket uygulaması gerçekleştirilmiştir. Bu araştırma için anket tekniğinin seçilmesinin nedenleri arasında daha objektif olması ve dış geçerlik düzeyinin yüksek olması yer almaktadır. Bunun yanı sıra anketler yazılı anketler şeklinde uygulandığı için okuyucuya tekrar okuma fırsatı vermiştir ve böylece hata payının da daha az olduğu düşünülmektedir.

Araştırmacı tarafından hazırlanan anket uzman görüşü alınarak kapsam geçerliliği sağlanmıştır. Uzman görüşü, yapılan araştırmada üzerinde durulan konuya ilişkin gerekli bilginin alanında başyapıt sayılabilecek kitaplara ya da alan uzmanlarına başvurularak (örneğin danışma kitapları, toplum liderleri, bilim adamları gibi) elde edilmesidir (Bordens’ten aktaran Yolcu, 2012, s.9). Buradan hareketle uzman görüşü alınarak araştırmacı tarafından hazırlanan “öğrenci anket formu” “ön uygulama” ile önce araştırmacı tarafından cevaplanmış, daha sonra pilot uygulama ile 30 kişilik bir gruba uygulanmıştır. Böylece kavram yanılgıları, anlaşılmayan sorular düzeltilmiş ve öğrenci anket formu son şeklini aldıktan sonra belirlenen 120 kişilik örnekleme başarılı bir şekilde uygulanmıştır.

Şekil

Şekil 1- Lowenfeld’in Resimsel Gelişim Evreleri Kuramı ve Piaget’nin zihinsel Gelişim  Evreleri kuramı ile eşleştirerek hazırlanmış Gelişim Evreleri
Tablo 1- Araştırmaya katılan öğrencilerin ‘Yaş dağılımını’ gösterir dağılım
Tablo 6-Araştırmaya katılan öğrencilerin ‘Çalışmak için hangi şehirlere gittiklerini’ gösterir dağılım
Tablo 7-Araştırmaya katılan öğrencilerin ‘Büyüyünce ne olmak istediklerini’ gösterir dağılım
+7

Referanslar

Benzer Belgeler

Paris, eğlence ve neş'eyi, hayat ve can­ lılığı kadınların sırtından temin eden dünyanın en ünlü zevk beldesidir.... I tDO, Casino De Paris, Moulin Rouge,

Özellikle epistemoloji konusunda, dönemindeki hâkim düşünceden ayrılarak, ‘kesin’ oluşu nedeniyle bilgiyi öne çıkaran ve bilgiye ulaşmada tecrübeye

Nonparametric estimation from incomplete observations, Journal of American Statistical

Bunun sonucunda, kriptokromla ilgili genleri etkin olan sineklerin manyetik alanı algılayabildiğini keşfettiler.. Ardından, Kral kelebeklerinde de benzer iki genin bulun- duğu

Buradan anlaşılacağı üzere, fatura müşterinin borçlandığı tutarı gösteren bir belgedir, ancak bunun yanında düzenlenmesi zorunlu olan irsaliyenin ayrı ya da irsaliyeli

 Tarımsal üretim alanlarında temel sağlık hiz- metlerinin sunumuna uygun araçlarla gezici sağ- lık hizmetlerinin etkinliği saptanmış (25), Sağlık Bakanlığı

Konuyla ilgili değişik araştırmalarda tarım işçilerinin sınıflandırılmasında genel olarak çalışma süreleri, isçilerin yaş ve cinsiyet özellikleri,

Olguların erken dönemde tespitine yönelik olarak 7-14 günlük periyotlarda MTİ’nin alından (lazer termometre ile) ateş ölçümleri ve COVID-19 ile uyumlu semptom