ÖZET
Menenjitte, hastal›k patolojisinin daha iyi anlafl›l-mas›na ra¤men tan› metodlar› ve tedavi metod-lar› hala sorun olmaya devam etmektedir. Gelifl-mifl tan› ve tedavi yöntemlerine ra¤men çocukluk ça¤› menenjitleri yüksek oranda mortalite ve morbiditeye neden olarak günümüzde de önemi-ni korumaktad›r. Akut bakteriyel menenjit ülkemiz çocuklar›nda önemli ölüm ve nörolojik sekel se-bebidir. Erken teflhis ve uygun antibiyotik tedavi-si tedavinin en önemli basama¤›d›r.
Çal›flmam›zda, Haydarpafla Numune E¤itim ve Araflt›rma Hastanesi Çocuk Sa¤l›¤› ve hastal›k-lar› Klini¤i’nde May›s 2002-May›s 2007 tarihleri aras›nda akut bakteriyel menenjit tan›s› alarak takip edilen hastalar de¤erlendirildi (n:46). Olgu-lar yafl, cinsiyet, ilk baflvuru flikâyetleri atefl, bafl a¤r›s›, kusma, ense sertli¤i, letarji, konvülziyon, döküntü, kan de¤erleri (CRP, lökosit miktar›, ço-mak polimorfonükleer hücre ve çoço-mak, total hüc-re oranlar›), yat›fl öncesi antibiyotik kullan›m› öy-küsü, kültür sonuçlar› (kan ve BOS), kullan›lan
tedavi flekli, destek tedavi metodlar›n varl›¤›, ge-liflen akut komplikasyonlar (apse, hidrosefali, subdural effüzyon, ventrikülit, eksitus) yat›fl süre-si ve hastalar›n taburcu olufl flekilleri aç›s›ndan de¤erlendirildiler.
Geliflmifl tan› ve tedavi yöntemlerine ra¤men ço-cukluk ça¤› menenjitleri yüksek oranda mortalite ve morbiditeye neden olarak günümüzde de öne-mini korumaktad›r. Sonuç olarak akut bakteriyel menenjit geliflmekte olan ülkelerde önemli bir sa¤l›k sorunu olmaya devam etmektedir. Koruyu-cu önlemler yan›nda sekel ve mortaliteyi azalt›c› tedbirler al›nmas› gerekmektedir. Morbidite ve mortaliteyi önlemeyi sa¤layacak ileri çal›flmalar›n yap›lmas› ve geliflmifl antibiyotik seçeneklerine ek olarak kortikosteroid, immünglobulin ve di¤er immün modülatör tedavilere ihtiyaç vard›r. Ke-moproflaksi ve immünizasyon teknikleri gelifltiril-melidir.
Anahtar sözcükler: Bakteriyel menenjit, akut komplikasyonlar.
HAYDARPAfiA NUMUNE E⁄‹T‹M VE ARAfiTIRMA HASTANES‹
ÇOCUK KL‹N‹⁄‹NDE MAYIS 2002 - MAYIS 2007 TAR‹HLER‹
ARASINDA TAK‹P ED‹LEN AKUT BAKTER‹YEL MENENJ‹T
OLGULARININ AKUT KOMPL‹KASYON GEL‹fi‹M‹ AÇISINDAN
DE⁄ERLEND‹R‹LMES‹
Tamay ÖZKOZACI1, Nurhan Ceviz OZANTÜRK2, Suna HANC‹L‹3, Esra ÖNAL SÖNMEZ1,
Narin AKICI4, Ça¤atay NUHO⁄LU5, Refik DEM‹RTUNÇ6
1. Haydarpafla Numune E¤itim ve Araflt›rma Hastanesi, Çocuk Klini¤i, Çocuk Sa¤l›¤› ve Hastal›klar› Uzman›, Baflasistan. 2. Haydarpafla Numune E¤itim ve Araflt›rma Hastanesi, Çocuk Klini¤i, Aile Hekimli¤i Uzman›.
3. Haydarpafla Numune E¤itim ve Araflt›rma Hastanesi, Çocuk Klini¤i, Çocuk Sa¤l›¤› ve Hastal›klar› Asistan›. 4. Haydarpafla Numune E¤itim ve Araflt›rma Hastanesi, Çocuk Klini¤i, Çocuk Sa¤l›¤› ve Hastal›klar› Uzman›.
5. Haydarpafla Numune E¤itim ve Araflt›rma Hastanesi, Çocuk Klini¤i, Çocuk Sa¤l›¤› ve Hastal›klar› Uzman›, Klinik fief Yard›mc›s›. 6. Haydarpafla Numune E¤itim ve Araflt›rma Hastanesi, 1. Dâhiliye Klini¤i, ‹ç Hastal›klar› Uzman›, Aile Hekimli¤i Koordinatörü, Klinik fiefi, Doçent Dr.
EVALUATION OF THE PATIENTS WITH BACTERIAL MENINGITIS IN TERMS OF DEVELOPMENT OF ACUTE COMPLICATIONS BETWEEN MAY 2002 - MAY 2007 FOLLOW-UP PERIOD IN HAYDARPAfiA NUMUNE
TRAINING AND RESEARCH HOSPITAL SUMMARY
Meningitis, despite a better understanding of pat-hologic processes of the disease, the diagnostic methods and treatment still remains a problem. Childhood meningitis can cause high mortality and morbidity in spite of the new advanced diag-nostic and treatment methods. Acute bacterial meningitis in children is major cause of death and neurological sequelae in our country. Early diagnosis and appropriate antibiotic treatment is the most important step in the treatment.
The patients who were followed in Haydarpasa Numune Training and Research Hospital Depart-ment of Pediatrics between May 2002 and May 2007, diagnosed as having acute bacterial me-ningitis evaluated in our study (n=46). The pati-ents’ age, sex, the first reference to the compla-ints, fever, headache, vomiting, neck stiffness, lethargy, convulsions, rash, blood values (CRP, the amount of leukocyte, neutrophil, and poly-morphonuclear cells, total cell ratios), a history of antibiotic use before admission, culture results (blood and CSF), treatment modalities, supporti-ve treatment, the presence of acute complicati-ons (abscess, hydrocephalus, subdural effusion, ventriculitis, excitus) were evaluated in terms of length of stay and patient discharge forms of existence.
Despite advanced diagnostic and treatment met-hods of childhood meningitis can cause high mortality and morbidity today. Acute bacterial meningitis remains a major health problem in de-veloping countries. Protective measures should be taken against sequelae and/or mortality. Furt-her work to be done to prevent morbidity and mortality and improved antibiotic options in addi-tion to corticosteroids, immunoglobulins and ot-her immune-modulating tot-herapies are needed. Chemoprophylaxis and immunization techniques should be developed.
Keywords: Bacterial meningitis, acute complica-tions.
G‹R‹fi VE AMAÇ
Geliflmifl tan› ve tedavi yöntemlerine ra¤men ço-cukluk ça¤› menenjitleri yüksek oranda mortalite ve morbiditeye neden olarak günümüzde de öne-mini korumaktad›r. Bakteriyel menenjitlerin %80’inin 5 yafl›ndan küçük çocuklarda görüldü¤ü düflünülürse pediatrik yafl grubundaki önemi daha iyi anlafl›l›r(1). Bakteriyel menenjite ba¤l› ölüm ora-n› süt çocuklar›nda %2 kadar olup yenido¤an dö-neminde % 30’a kadar yükselmektedir. Birçok ço-cuk menenjit sonucu kal›c› nörolojik sekellerle ha-yat›n› devam ettirmek zorunda kalmaktad›r (2,3). Çal›flmam›zda, Haydarpafla Numune Hastanesi Çocuk Sa¤l›¤› ve Hastal›klar› Klini¤inde May›s 2002-May›s 2007 tarihleri aras›nda akut bakteri-yel menenjit tan›s› alarak takip edilen hastalar de¤erlendirildiler. Olgular; yafl, cinsiyet, ilk bafl-vuru flikayetleri atefl, bafl a¤r›s›, kusma, ense sertli¤i, letarji, konvülziyon, döküntü, kan de¤er-leri (CRP, lökosit miktar›, çomak polimorfonükle-er hücre ve çomak, total hücre oranlar›),yat›fl ön-cesi antibiyotik kullan›m› öyküsü, kültür sonuçla-r› (kan ve BOS), kullan›lan tedavi flekli, destek tedavi metodlar› varl›¤›, geliflen akut komplikas-yonlar (apse, hidrosefali, subdural effüzyon, ven-trikülit, eksitus), yat›fl süresi ve hastalar›n tabur-cu olufl flekilleri aç›s›ndan de¤erlendirildiler. Çal›flmaya zaman›nda do¤an, özgeçmiflinde hastanede yat›fl öyküsü olmayan, motor ve men-tal geliflimi tamamen sa¤l›kl› hasmen-talar dahil edildi. Posttravmatik menenjit, multiple konjenital ano-malisi olanlar,asfiktik do¤um hikayesi olanlar ve MSS anomalisi olanlar dahil edilmedi. Çal›flma-m›zda akut bakteriyel menenjit tan›s› alm›fl has-talarda akut komplikasyon gelifliminde rol oyna-yan faktörleri belirlemeyi amaçlad›k.
Menenjit, çeflitli mikroorganizmalar›n neden ol-du¤u, beyin zarlar›n›n akut veya kronik gidiflli enflamatuar hastal›¤›d›r(4). Atefl, bafl a¤r›s›, kusma, huzursuzluk, fluur bozuklu¤u, ense sert-li¤i ve süt çocuklar›nda fontanel kabar›kl›¤› ile ortaya ç›kan, ölümcül olabilen bir enfeksiyon hastal›¤›d›r. Menenjitler; bakteriyel menenjitler,
aseptik (viral) menenjitler ve tüberküloz menen-jiti olmak üzere üç ana grupta incelenirler. Bak-teriyel menenjit % 80 oran›nda 5 yafl›ndan kü-çük çocuklarda ve erkeklerde k›zlardan daha s›k görülmektedir(1).
Yafllara göre yap›lan de¤erlendirmede en s›k tespit edilen bakteriyel menenjit etkenleri(3): Yenido¤anlar: Grup B Beta-hemolitik streptococ-cus (GBS), Escherichia coli, Listeria monocyto-genes, Süt çocu¤u ve çocuklarda: Streptococcus pneumonia, Neisseria meningiditis, Hemophilus influenza, 5 yafl›ndan büyük çocuklarda: Strepto-coccus pneumonia ve Neisseria Meningiditis ola-rak tespit edilmifltir.
Menenjit s›kl›¤› mevsimlere göre de¤iflir. Hemop-hilus influenza menenjiti bafll›ca sonbahar ve k›fl aylar›nda, pnömokok ve meningokok menenjiti ise k›fl ve erken ilkbaharda görülür (1-5). Menenjit-ler genelde sporadik olarak görülürMenenjit-ler. Ancak me-ningokok menenjiti epidemik olabilir. Çocuk yu-valar›nda H. influenza ile küçük salg›nlar bildiril-mektedir. Bakteriyel patojenlerin epidemiyolojisi co¤rafi bölgelere göre de¤iflmektedir(5). Geliflmifl ülkelerde GBS % 30-40, Gram (-) enterik bakte-riler %30-50 ve L. monositogenes %10 civar›nda görülmektedir(1). GBS, Gram (-) enterik bakteriler ve L. monositogenes en s›k rastlan›lan ajanlard›r. Bakteriyel menenjit olgular›n›n patogenezinde; bakterinin nazofarenks ve orofarenks mukozas›-n›n epitelyal hücrelerine yap›flmas›, mukozal ba-riyerin afl›lmas›, bakterinin fagositik hücreler ve bakteriolitik aktiviteden kurtularak kan dolafl›m› ile yay›lmas›, bakterinin BOS’a girmesi ve bura-da canl›l›¤›n› korumas›, meninkslerde ve beyin dokusunda bakterilerin yerleflerek hastal›¤a ne-den olmalar› olarak 5 aflama tespit edilir(6). Mu-kozal epitelin geçilmesi ve subepitelyal damarla-r›n invazyonu menenjit patogenezinde en kritik basamaklard›r(2). Meningeal patojenler genellikle solunum yoluyla buIafl›rlar. Özellikle bakterilerin özel yüzey antijenleri ve özel enzimleri ile nazo-farengeal temas ve kolonizasyon gerçekleflmek-tedir. BOS, bakteri enfeksiyonlar›n›n geliflebildi¤i di¤er anatomik bölgelerden farkl› olarak hücresel ve hümoral savunma sistemlerinden yoksun bir organd›r. Bakteriyel ürünler ile beyin koroid
plek-susu ve serebral endotelyal hücreleri üzerindeki reseptörler aras›nda ba¤lant› kurulmaktad›r. Su-baraknoid aral›¤a geçen bakteriler kan-beyin ba-riyerinin immünglobulinler ve kompleman gibi proteinlere geçit vermemesinden yararlanarak burada h›zla ço¤al›rlar(2).
Bakteriyel menenjit üzerine yap›lan 22 çal›flma-n›n meta analizini yapan Radetsky, üç türlü en-feksiyon tablosu tespit etmifltir(7). Klinik tablo, belirsiz semptomlar (atefl, halsizlik, huzursuz-luk, kusma) ile baflvuran ve menenjit tan›s› ko-nulmadan önceki bir kaç günde hastal›¤›n detlendi¤i birinci form; erken dönemlerde flid-detlenen fulminant form ve ilk baflvuru esnas›n-da tan›s› konulan ve takip eden günlerde gide-rek kötüleflen üçüncü form olarak s›n›fland›nl-m›flt›r. Klinik belirtiler büyük ölçüde hastan›n ya-fl›na ba¤l›d›r. Genel olarak yafl küçüldükçe semptomlar atipik olabilir.
Klinik bulgular ve laboratuvar tetkikleri tan›da yard›mc› olur. En önemli laboratuvar tetkiki BOS incelemesidir. Gram boyama halen önemi-ni koruyan h›zl› bir de¤erlendirme metodudur. BOS menenjit tiplerine göre özellikler gösterir. Tan›; BOS’un biyokimyasal incelemesi, Gram boyama ve kültürlerde bakterinin gösterilmesi ile konulur(8).
Nörolojik sekel, konvülziyon, iflitme kayb›, obs-trüktif hidrosefali, beyin parankim hasar›, fokal sensori-motor defisitler, mental retardasyon, ö¤-renme kusurlar›, kortikal düzeyde körlük, perife-rik dolafl›m kollaps›, Uygunsuz Antiditiretik Hor-mon sal›n›m sendromu (SIADH, subdural efüz-yon, vasküler tromboz ve beyin absesi oluflumu, K‹BAS bakteriyel menenjit sonras› geliflebilen komplikasyonlard›r (2,8,9).
MATERYAL VE METOD
Çal›flmam›zda, Haydarpafla Numune Hastanesi Çocuk Sa¤l›¤› ve Hastal›klar› Klini¤inde May›s 2002-May›s 2007 tarihleri aras›nda akut bakteri-yel menenjit tan›s› alarak takip edilen hastalar de¤erlendirildiler. Olgular; yafl, cinsiyet, ilk bafl-vuru flikayetleri atefl,bafla¤r›s›,kusma ,ense sert-li¤i, letarji, konvülsiyon, döküntü, kan de¤erleri (CRP, lökosit miktar›, çomak polimorfonükleer
hücre ve çomak, total hücre oranlar›),yat›fl önce-si antibiyotik kullan›m› öyküsü, kültür sonuçlar› (kan ve BOS), kullan›lan tedavi flekli, destek te-davi metodlar› varl›¤›, geliflen akut komplikas-yonlar (apse, hidrosefali,subdural effüzyon, ven-trikülit, eksitus), yat›fl süresi ve hastalar›n tabur-cu olufl flekilleri aç›s›ndan retrospektif olarak de-¤erlendirildiler.
Çal›flmaya zaman›nda do¤an, özgeçmiflinde hastanede yat›fl öyküsü olmayan, motor ve men-tal geliflimi tamamen sa¤l›kl› hasmen-talar dahil edildi. Posttravmatik menenjit, multiple konjenital ano-malisi olanlar asfiktik do¤um hikayesi olanlar ve MSS anomalisi olanlar dahil edilmedi.
Çal›flmada elde edilen bulgular de¤erlendirilir-ken, istatistiksel analizler için SPSS (Statistical Package for Social Sciences) for Windows 10.0 program› kullan›ld›. Çal›flma verileri de¤erlendiri-lirken tan›mlay›c› istatistiksel metodlar›n (Ortala-ma, Standart sapma) yan›s›ra verilerin karfl›laflt›-r›lmas›nda Mann Whitney U testi kullan›ld›. Nite-liksel verilerin karfl›laflt›r›lmas›nda Ki-Kare testi ve Fisher’s Exact Ki kare test kullan›ld›. Sonuçlar % 95’lik güven aral›¤›nda, anlaml›l›k p<0.05 dü-zeyinde de¤erlendirildi.
BULGULAR
Çal›flma May›s 2002-May›s 2007 tarihleri aras›n-da Hayaras›n-darpafla Numune E¤itim ve Araflt›rma Hastanesi Çocuk Sa¤l›¤› ve Hastal›klar› Klini¤in-de toplam 46 olgu üzerinKlini¤in-de yap›lm›flt›r. Olgular›n yafllar› 4 ay ile 14 yafl aras›nda de¤iflmekte olup ortalama yafl 5.25±4.12 idi.
Olgular›n hastanede yat›fl süreleri 2 ile 38 gün aras›nda de¤iflmekte olup ortalama 11.93±4.81 gündür. Çal›flmaya al›nan olgular›n % 41.3’ü ka-d›n ve % 58.7’si ise erkekti. Atefl görülen olgu oran› % 97.8; kusma görülme oran› % 82.6 ve bafl a¤r›s› görülme oran› ise % 60.9’du.
Sonuç de¤erlendirildi¤inde; 40 olgunun % 87’si-nin sa¤l›kl› bir flekilde taburcu edildi¤i; 6 olguda % 13’ünde ise komplikasyon geliflti¤i görülmüfl-tür.
Çal›flmaya al›nan olgulardaki lökosit miktar› 2900 ile 44200 aras›nda de¤iflmekte olup ortala-ma 18150.0±9052.7,CRP düzeyleri 13 ile 141 aras›nda de¤iflmekte olup ortalama 44.28±29.74 , BOS protein düzeyleri 34 ile 800 aras›nda de-¤iflmekte olup ortalama 186.26±139.88 , BOS glukoz/Kan glukozu oranlar› ise 0,10 ile 0,70 ara-s›nda de¤iflmekte olup ortalama 0,45±0,15 ,
BOS frotti yüzdeleri ise % 60 ile % 100 aras›nda de¤iflmekte olup ortalama % 81.36±% 12.03 ‘ti. BOS kültürü pozitif olan olgu say›s› 7 (% 15.4),hemokültür pozitif olan olgu say›s› 3 (% 6.5),dexametazon kullanan olgu say›s› 40 (% 87) ve yat›fl öncesi antibiyotik kullanan olgu say›s› 20 (% 43.5) idi.
Hücre say›s› 500 ile 1000 aras›nda olan olgu sa-y›s› 25 (%54.3), 1000 ve üzeri olan olgu sasa-y›s› ise 21 (% 45.7) idi.
Yafllara göre komplikasyon geliflen ve
geliflme-yen olgular aras›nda istatistiksel olarak anlaml› farkl›l›k yoktu (p>0.05). Cinsiyet da¤›l›mlar› da komplikasyon geliflme durumuna göre anlaml› farkl›l›k göstermemekteydi (p>0.05). Yat›fl süre-leri komplikasyon geliflen olgularda daha yüksek bulunmas›na ra¤men istatistiksel olarak anlaml› de¤ildi (p>0,05).
Atefl görülme oranlar›, kusma oranlar› ve bafl a¤-r›s› görülme oranlar› komplikasyon geliflen ve geliflmeyen olgularda anlaml› farkl›l›k gösterme-mekteydi (p>0,05).
Komplikasyon görülen olgularda CRP düzeyleri bir miktar yüksek olmas›na ra¤men istatistiksel olarak anlaml› farkl› bulunmam›flt›r (p>0.05). Lo-kosit düzeyleri de komplikasyon görülen olgular-da olgular-daha yüksek olmas›na ra¤men bu istatistiksel olarak anlaml› bulunmam›flt›r (p>0.05). BOS pro-tein düzeyleri ve BOS propro-tein/kan glukozu oran-lar› da komplikasyon görülen olgularda daha yüksek olmas›na ra¤men bu istatistiksel olarak anlaml› bulunmam›flt›r (p>0.05). BOS frotti
dü-zeyleri komplikasyon durumuna göre anlaml› farkl›l›k göstermemekte idi (p>0.05). BOS kültürü komplikasyon görülen ve görülmeyen olgularda hemen hemen ayn› oranlarda görülmekte olup aralar›nda anlaml› farkl›l›k görülmemifltir (p>0.05). Hemokültürde pozitiflik oran› kompli-kasyon görülen olgularda daha yüksek olmas›na ra¤men bu istatistiksel olarak anlaml› bulunma-m›flt›r (p>0.05).
komplikasyon varl›¤› daha yüksek oranda görül-mesine ra¤men bu istatistiksel olarak anlaml› bulunmam›flt›r (p>0.05). Dexametazon kullan›-m› ile komplikasyon aras›nda istatistiksel olarak anlaml› iliflki yoktur (p>0.05). Yat›fl öncesi anti-biyotik kullan›m› olan olgularda komplikasyon görülme oran› daha yüksek olmas›na ra¤men bu fark istatistiksel olarak anlaml› bulunmam›fl-t›r (p>0.05).
Letarji görülme oran› komplikasyon görülenlerde anlaml› düzeyde yüksek olmas›na ra¤men ista-tistiksel olarak anlaml› iliflki yoktur (p>0.05). En-se En-sertli¤i ve konvülsiyon varl›¤› oranlar› da komplikasyon görülenlerde daha yüksek olmas›-na ra¤men bu fark istatistiksel olarak anlaml› bu-lunmam›flt›r (p>0.05). Döküntü görülme oran› komplikasyon geliflenlerde anlaml› düzeyde yük-sek olarak saptanm›flt›r (p<0.05).
TARTIfiMA
Akut bakteriyel menenjit ülkemiz çocuklar›nda önemli ölüm ve nörolojik sekel sebebidir. Erken teflhis ve uygun antibiyotik tedavisi tedavinin en önemli basama¤›d›r. Çal›flmam›zda atefl, kusma, bafla¤r›s›, döküntü, ense sertli¤i, letarji, konvülsi-yon fleklindeki klinik bulgular; kan biyokimyas›n-da CRP, lökosit de¤erleri; BOS ‘biyokimyas›n-da protein, BOS glukoz/kan glukoz oran›, gram boyama; hemo-kültür ve BOS’da üreme fleklindeki bulgularla ve-ya normal akci¤er grafisi ve PPD testinin negatif
olmas› ile 46 hasta akut bakteriyel menenjit tan›-s› alm›flt›r.
Çelik arkadafllar› negatif gram boyama ve üreme olmamas› durumunda BOS parametreleriyle akut bakteriyel menenjit tan›s›n› koymufllard›r(10). Bu retrospektif çal›flmada akut bakteriyel menen-jit tan›s› alan çocuklarda geliflen akut komplikas-yonlar›n s›kl›¤›n› %13 olarak tespit ettik. Entesar H. Husain?in yapt›¤› çal›flmada bu oran %16 ola-rak bulunmufltur(11). Mortalite h›z› farkl› serilerde %1.4 ile %47 aras›nda de¤iflmektedir(12-13). Ça-l›flmam›zda 1 hastay› kaybettik. Bu hasta 1 ya-fl›nda baflvuruda genel durumu çok kötü olan be-yin ödemi nedeniyle kaybetti¤imiz bir hastayd›. Mortalitemiz di¤er geliflmekte olan ükelere göre daha düflüktür (%2.3). Geliflmifl ülkelerde, örne-¤in Baraff ve arkadafllar›n›n yapt›¤› bir çal›flmada mortalite %4.5 olarak bulunmufltur(14). Geliflmek-te olan ülkelerde mortaliGeliflmek-te geliflmifl ülkelere göre daha yüksektir. (% 4.8’e karfl› % 9.1)(15).
E. Molyneux ve arkadafllar›n›n yapt›¤› çal›flmada Blantyre’de mortalite % 46, Liverpol’da mortalite % 7 olarak bulunmufltur (16). Entesar H. Husain’in çal›flmas›nda akut bateriyel menejit tan›s› alan 172 hastan›n 2’si kaybedilmifltir (11).
Al Khorasani ve arkadafllar›n›n yapt›¤› çal›flma-da Hib afl›lamas›nçal›flma-dan önce % 10 olarak tespit edilmifltir(17). Tuncer O. ve arkadafllar›n›n yapt›¤› çal›flmada 48 hastan›n 6’s› kaybedilmifltir(18). Bi-zim çal›flmada mortalitenin bu kadar düflük
olma-s›n›n sebebi erken tan› ve ampirik antibiyotik se-çiminin isabetiyle aç›klanabilir.
Çal›flmam›zda yafl, cinsiyet, yat›fl süresi, atefl, meningial bulgular, BOS’da hücre say›s›n›n, protein de¤erinin yüksekli¤i ile komplikasyon görülme aras›nda bir iliflki saptanmam›flt›r. Singhi P. ve arkadafllar›n›n yapt›¤› çal›flmada da bu faktörlerle prognoz aras›nda bir iliflki saptanmam›flt›r (15).
Hastalar›m›zda daha küçük yaflta daha fazla komplikasyon geliflmedi veya akut bakteryel me-nenjit s›kl›¤›nda artma ile karfl›laflmad›k. Bu du-rum baz› çal›flmalarda farkl›d›r(19-20). Kirimi E. ve arkadafllar›n›n yapt›¤› çal›flmada BOS’ta lökosit say›s›n›n düflük olmas› ve CRP yüksekli¤i ile kö-tü prognoz aras›nda pozitif iliflki saptanm›flt›r(21). Ayn› çal›flmada 48 hastan›n 6’s› (%12.5) kaybe-dilmifltir.
Geliflmekte olan ülkelerde hastalar hastaneye genel durumu daha kötü, bilinç durumu daha kö-tü ve daha fazla konvülsiyon ile baflvurmaktad›r-lar(16). Bizim çal›flmam›zda da %4 hasta letarjikti, %4.3 hasta konvülsiyon ile baflvurmufltu. Bu du-rumda prognozu kötü etkilememifltir. Çal›flma-m›zda febril konvülsiyon ile komplikasyon ve prognoz aras›nda iliflki saptanmam›flt›r.
Elizabeth M. ve arkadafllar›n›n yapt›¤› çal›flmada konvulsiyon prognozu kötülefltirmifltir(16). Bir çok çal›flmada akut bakteriyel menenjitin akut faz›n-da konvülsiyon geçirmifl olmak morbidite ve mor-taliteyi artt›rd›¤› gösterilmifltir(22). Bizim çal›flma-m›zda BOS kültürü pozitif olgu say›s› %15.4’tir. Al Khorasani ve arkadafllar›n›n yapt›¤› çal›flma-da BOS kültürü pozitif olgu %30.1 bulunmufl-tur(17). BOS kültürlerinin 4’ünde S. pnömonia, 1’indea H. influenza, 1’inde meningokok, 1’nde de MSSA üremifltir. BOS kültüründe sadece MSSA üreyen hastada komplikasyon geliflmifltir. Ülkemizde Hib afl›s›n›n uygulanmas›yla beraber Hib infeksiyonunun yerini üreme olan olgulardan görüldü¤ü gibi pnömokok infeksiyonu alm›flt›r. BOS kültüründe üreme olan hastalarda Pnömo-kok infeksiyonuna ba¤l› komplikasyon görülme-me nedeni potent antibiyotik (vankomisin) tedavi-sine erken bafllanm›fl oldu¤u kan›s›nday›z. Çal›flmam›zda 2 hastada subdural ampiyem, 2
hastada subdural efüzyon, 1 hastada subarakno-id ampiyem akut komplikasyon olarak tespit ettik. Tuncer O. ve arkadafllar›n›n 48 pürülan menenjit tan›s› alm›fl hastada yapt›¤› çal›flmada en s›k hidrosefali ve subdural efüzyon, anormal CT bul-gusu olarak saptanm›flt›r(18).
Çal›flmam›zda döküntü ile akut komplikasyon aras›nda pozitif bir korelasyon saptad›k. E. Moly-neux ve ark yapt›¤› çal›flmada geliflmifl bir bölge olan Liverpol’da döküntülü meningokok menenji-tine yani sepsis tablosuna daha s›k rastlanm›flt›r. Geliflmekte olan Blantyre bölgesinde meningo-kok menenjiti olan hiçbir hastada döküntü tespit edilmemifltir. Liverpol’daki hastaneye mortalitesi daha düflük olan meningokok menenjiti daha faz-la baflvurmufltur(16). Klini¤imizde daha önce 1999–2001 y›llar› aras›nda yap›lan bir çal›flmada 49 hastaya akut bakteryel menenjit tan›s› kon-mufltur(23). Zamanla akut bakteriyel menenjit s›k-l›¤›nda azalma olmufltur. Hib afl›s›n›n yap›lmas›-n›n yayg›nlaflmas› nedeniyle hasta say›m›zda azalma oldu¤u kan›s›nday›z.
Sonuç olarak akut bakteriyel menenjit geliflmek-te olan ülkelerde önemli bir sa¤l›k sorunu olma-ya devam etmektedir. Halk sa¤l›¤› önlemleri ile sekelleri ve enfekte olan çocuklarda mortaliteyi azaltmak için gerekli önlemleri al›nmak zorun-dad›r.
KAYNAKLAR
1. Gold R. Epidemiology of bacterial meningitis. Infect Dis Clin North Am. 1999; 13(3): 5 15-25.
2. Leib SL, Tauber MG. Pathogenesis of bacterial menin-gitis. Jnfect Dis Clin North Am. 1999;13 (3): 527-48. 3. Kiipi T, Anttila M, Kallio MJ, Peltola H. Length of predi-agnostic history related to the course and sequelae of childhood bacterial meningitis. Pediatr Infect Dis J. 1993; 12 (3): 184-8.
4. Ayfle Wilke Topçu. ‹nfeksiyon Hastal›ldar›. 1986; sayfa 869-82.
5. Alhan E, Bozdemir N, Yuksel B, Önenli N, Kocabafl E, Aksaray N. Epidemiology of meningococcal infections in children in mid-southern part of Turkey. Eur J Epidemiol. 1995; 11(4): 393-6.
6. Kanra Güler, Akal›n H. Erdal ‹nfeksiyon Hastaliklar›. 1993; sayfa 44-65.
7. Paret G, Keller N, Barzilai A, Zemach M, Guttman D, Vardi A, Shatzberg G, Cohen H, Barzilay Z. lnvasive
me-ningococcal disease: patient and strain characteristics set new challenge for prevention and control. Infecti-on.1999; 27(4-5): 261-4.
8. Kaplan SL. Clinical presentations, diagnosis, and prognostic factors of bacterial meningitis. Infect Dis Ciin North Am. 1999; 13(3): 579-94.
9. Schaad Urs B. Diagnosis and treatment of bacterial meningitis. Am›ales Nestle 1997; 55: 103
10. Celik N., Tanir G., Aydemir C., Tuygun N., Zorlu P. Differential diagnosis of bacterial and viral meningitis in childhood acute meningitis : A statistical model. Mikrobi-yol Bul. 2007 Jan; 41 (1): 63-9.
11. Entesar HH, Faisal A., Esmaeel B., Mamdooh H. Et al. Epidemiology of childhood meningitis in Kuwait. Med Sci Monit, 2007; 13(5): CR220-223.
12. Pena JA and Jimenez L: Prognosis of bacterial me-ningitis. Rev Neurol (1999) 29: 311 – 315
13. Kaaresen P1 and Flaegstad T: Prognostic factors in childhood bacterial n›eningitis. Acta Paediatr (1995) 84: 873—878.
14. Baraff Lj, Lee SI, Schringer DL. Outcomes of bacteri-al meningitis in children: a meta anbacteri-alysis. Pediat Infect Dis J 1993; 12: 389-394.
15. Singhi P., Bansal A., Geeta P. Singhi S. Predictors ›f long term neurological outcome in bacterial meningitis.In-dian J Pediatr 2007; 74: 369-374
16. Molyneux E., R›ordan I., Walsh A. Acute bacterial
meningitis in children presenting to the Royal Liverpool Children’s Hospital , Liverpool, UK and the Queen Eliza-beth Central Hospital in Blantyre, Malawi; a world of dif-ference. Annals of Tropical Paediatrics (2006) 26, 29-37 17. Al Khorasani A, Banajeh S. Bacterial profile and clini-cal outcome of childhood meningitis in rural Yemen: a 2 year hospital based study. J Infect. 2006 Oct;53(4): 228-34. Epuh 2006 Jan 23.
18. Tuncer O, Caksen H, Arslan S, Atas B ve ark. Crani-al computed tomography in purulent meningitis of child-hood. Yüzüncü Y›l University, Faculty of Medicine. 19. Sunakawa K., Nonyama M., Ooishi T et al. Trends in pediatric bacterial meningitis in Japan (2003-2004). Kan-senshogaku Zasshi. 2006 Jan; 80 (1): 27-28
20. Pentland LM,Anderson VA, Wrennall JA. The implica-tions of childhood bacterial Meningitis for language deve-lopment. Child Neuropsychol. 2000 Jun; 6(2): 87-100. 21. Kirimi E., Tuncer O, Arslan ve ark. Prognostic Fac-tors in children with purulent meningitis in Turkey. Acta Med. Okayama, 2003 Vol. 57, No 1, pp 39-44.
22. Pomeroy SL, Holmes SJ Dodge PR, Feigin RD. Se-izures and other neurologic sequelae of bacterial menen-gitisin children. N Engl Med 1990; 323: 1651-1657. 23. Ülker E, Özkozac› T, Ceran Ö. Haydarpafla Numune Hastanesi Çocuk Sa¤l›¤› ve Hastal›klar› klini¤inde 1999-2001 y›llar›nda takip edilen menenjit olgular›n›n de¤er-lendirilmesi. Uzmanl›k Tezi, ‹stanbul, 2001.
