AGÂH EFENDİ, Yusuf Agâh Efendi (1744-1824), Türk siyaset adamı. XVIII. yüzyıl sonlarında Avrupa’daki siyasî durumun olağanüstü önem kazanması üzerine, bü yük devletlere devamlı elçiler yollandığı sırada, Yusuf Agâh Efendi de Londra’ya gönderilmiştir. Agâh Efendi Morali Süleyman Penah Efendi’nin oğludur; Moranın Trapoliçe şehrinde doğmuştur. İstanbul’a gelerek Sadaret Mektubî Kalemi’nden yetişmiş, kalem şefliği olan Hâcegân rütbesini almış ve 1793 te Kalyonlar kâtibiyken Londra’ya devamlı elçi olarak yollanmıştır. Agâh Efendi beş yıl kadar İngil tere’de kalmış ve 1798 de İstanbul’a dönüşünde Yeniçeri Ocağı kâtipliğine atanmıştır. Daha sonraları birkaç
YUSUF AGÂH EFENDİNİN KIRAL GEORGE TARAFINDAN KABULÜ
defa Matbah ve Tersane Eminlikleri’nde ve 1807 yılında ordunun sefere kalkması sırasında, İstanbul’da Rikâb Def- terdarlığı'nda çalışmış olan Agâh Efendi, daha bir takım görevlerde bulunmuş ve bu arada Nişancılık ve Sadâret Kethüdalığı’nda da çalışarak üçüncü defa Matbah Eminliği yaparken seksen yaşında ölmüştür. İşbilir ve işgörür bir dev let adamı olarak tanınmıştır.
AGÂH EFENDİ, Çapanoğlu (1832 - 1885), ilk Türk gazetecisi. Tercümanı Ah. ât adlı ilk özel Türk gazetsini yayımlamış, Ziya Paşa, Namık Kemal ve arkadaşla- riyle birlikte erkinlik yolunda çalışmış, önemli memurluk larda bulunmuştur. YozgatlI Çapanoğlu Ömer Hulusi Efen di’nin oğludur; İstanbul’da doğmuştur. Tıbbiye Okulu’nun hazırlık sınıflarında yedi yıl kadar okumuş, o zaman hekim lik öğretimi Fransızca yapıldığı için bu dili öğrenmiş, fakat tıp öğrenimini bırakarak Babıâli Tercüme Odası’na girmiştir. Elçi Kâtibi olarak Paris’te ve sonra memleket içinde başka memurluklarda bulunmuştur. 1860 ta Tercüman ı Ahvâl adlı gazetesini çıkarmaya başlamıştır. Bu gazete, resmî olan
Takvim-i V e kay i' den ve Churchill adlı bir İngiliz tarafın
dan çıkarılan Ceride i Havadis’tea sonra bizde üçüncü, fakat resmî olmaksızın, bir Türk tarafından memleketimizde çıkarılmış ilk Türkçe gazetedir. Başlıca yazarı olan Şinasi
İstanbul Şehir Üniversitesi Kütüphanesi Taha Toros Arşivi