• Sonuç bulunamadı

Yükseköğretim Kurulu Dokümantasyon Merkezi’nden Ulusal Tez Merkezi’ne Doğru

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Yükseköğretim Kurulu Dokümantasyon Merkezi’nden Ulusal Tez Merkezi’ne Doğru"

Copied!
20
0
0

Yükleniyor.... (view fulltext now)

Tam metin

(1)

Hakemli Yazılar Türk Kütüphaneciliği 16, 1 (2002), 41-60

Yükseköğretim

Kurulu

Dokümantasyon

Merkezimden

Ulusal

Tez

Merkezi

’ne

Doğru

From

.

The

Higher

Education

Council

Documentation

Center

Towards the

National

Thesis

and

Dissertation

Center

Erol Yılmaz *

Öz

Tezler,akademik çalışmalar başta olmaküzere, araştırmacılar için önemli bilgi kaynaklarıdır. Bu makalede,Türkiye’deki lisansüstü tezlerin bibliyografik dene­ timi konusunda yapılan çalışmalara kısaca değinilmiştir. Ardından konu., ülke­ mizdeki en geniş tez koleksiyonuyla1987 yılından beri ülke geneline bilgi hizme­ ti vermekteolan Yükseköğretim Kurulu (YÖK) Yayın ve DokümantasyonDaire Başkanlığı bağlamında irdelenmiştir. Dahasonra söz konusu kurumun Ulusal Tez Merkezi (UTM) yapısına dönüşmesi ve daha verimli hizmetler sunmasının önündekisorunlarve bunlara ilişkinçözüm önerileri sıralanmıştır.

Abstract

Dissertations and graduate theses are important information sources for researc­ hers, particularly for faculty members.In the present article,studies on thebib­ liographical control of dissertations andgraduate theses ofTurkey is reviewed briefly.. In thenext stage, the topicisreviewed with respect to Higher Education Council’s (HEC) Documentation Centerwhichowns thewidestcollection of dis­ sertationsand graduate theses in the country. The mentioned center should be transformed to NationalTheses and Dissertation Center (NTDC). Finally, the problemsthatpreventthe centerto offer more productive services regarding dis­ sertations and theses are discussed and related solutionsare presented.

Erol Yılmaz, Yükseköğretim Kurulu Yayın ve Dokümantasyon Daire Başkmıhğı’nda Uzman Kütüphaneci­ dir. e-posta: erol.yilmaz@yok.gov.tr

(2)

42 Hakemli Yazılar / Erol Yılmaz

Anahtar Kelimeler:

Lisansüstü Tezler-, YÖK Dokümantasyon Merkezi, Ulusal Tez Merkezi

Keywords:

Dissertations and Graduate Thesis, HEC Documentation Center, National The­ sis and DissertationCenter

Giriş

Yaşadığımız dönemin temel gerçeklerinden biri değişimdir. Kütüphaneler/ bilgi merkezleri de, farklı sektör kurumlan gibi, değişimdenetkilenmekte vekullanı­ cılarının değişen gereksinimlerine uygun hizmet verebilmek için bazıdurumlar­ da kısmî, kimizaman dabu iyileştirmeler yetersiz kaldığından dahaköklü deği­ şikliklere gitmektedirler.

Yükseköğretim Kurulu (YÖK) Yayın ve Dokümantasyon Daire Başkanlığa da, 1996yılında büyük bir değişime uğramış vefakat bu değişim yeniden yapı­ lanma pozisyonunadönüşememiştir. Oysaki Merkez, sahip olduğugeniş tez ko­ leksiyonu ve verdiğihizmetlerle, bu konuda ulusal birbibliyografik denetim ku­ rumu olacak “Ulusal Tez Merkezi” (UTM) potansiyelini taşımakta ve bilim dün­ yası bunu sabırsızlıkla beklemektedir. Beklentiye verilecek yanıt geciktikçe de, bukonuda farklı çözümarayışları ortaya çıkmaktadır.

Tezlerin Bibliyografik Denetimi12

1 Daire Başkanlığı, kütüphanecilik kamuoyunda daha çok “Dokümantasyon Merkezi” olarak bilindiği için, yazının bundan sonraki bölümünde kısaca Merkez olarak tanımlanacaktır.

2 Tezlerin ve genelde gri yayınların bibliyografik denetimi konusundaki tarihsel gelişmeler, teknik işlemleri ve hizmete sunulmaları konusunda daha geniş bilgi için bkz. Uysal (1995), Bayır (1995), Bahşişoğlu (2000).

Tezler, araştırmalariçin son derece önemlibilgi kaynaklarıdır. Tezleri de kapsa­ yan gri yayınlar,çeşitli şekillerde tanımlanmakla birlikte, yapılantanımlarda ge­ nellikle aynı özelliklerin öne çıkarıldığı görülmektedir.

Buna göre gri yayınlar, kısa tanımlamalarla, “raporlar-, kurum içi belgeler-, tezler vb. gibi resmi olarak yayımlanmayan veticari olarak elde edilemeyen ve sonuç olarak bibliyografik denetimi zor olan yayınlar’’ (Prytherch, 1990: 275),

“kurumsal raporlargibi, genellikle elde edilebilen ancak, resmi olarak satılama­ yanve diğeryayınlarla birlikte dizinlenmeyen! listelenmeyen yayınlar" (Longley and Shain, 1989: 235), “gelenekselyayın ticareti yolu ile sağlanamayan ve bi­ çimleri,bibliyografiksunuluşlarındakifarklılıklar gibi nedenlerle kitap,dergi gi­

(3)

Yükseköğretim Kurulu Dokümantasyon Merkezi’nden Ulusal Tez Merkezi’ne Doğru 43

bi geleneksel yayınlardan ayrılanbelge türleri” (Bayır, 1995: 98), “resmi olarak ve genelde diğeryayınlarla birlikte listelenmeyen ve normal ticari kanallarla sa­ tılmayan,ancak yinede dolaşımda olan kurumsalraporlar gibi yayınlar” (Ke­ enanand Johnston, 2000: 119) şeklinde tanımlanmaktadır.

Bellibir konuda derinlemesine bilginintoplandığı,incelendiği,ortayasürülen savların bilimselaraştırma yöntemleri ile sınandığı ve yorumlandığı, sorunların veolası çözümlerin sunulduğu tezler (Bahşişoğlu, 1999: 116) de çeşitlişekiller­ de tanımlanmaktadır.

“Bir yüksek derece alabilmek için yapılan akademik bir araştırmaiçerisinde hazırlanan bilimsel çalışma” (Keenan andJohnston, 2000: 82,240), "bir derece

ya da diploma almak için hazırlananbilimsel çalışma" (Prytherch, 1990: 202),

"bilimsel bir derece (lisans, doktora, doçentlik vb.)almak içinyapılan bilimsel araştırma” (Baysal, 1987: 81) bu tanımlardan bazılandır.

Tezlerinkolay erişilemeyen bir yayın türü olması veiçerdiği araştırmaya da­ yalı verilerin kullanıcılar açısından taşıdığıönem nedeniyle, denetimaltına alına­ rak hizmete sunulmasıylailgili çalışmalar uzunyıllarönce başlamıştır.

PekçokAvrupa ülkesinde ve Amerika Birleşik Devletlerinde bugün gri yayın' kapsamına alınmış olan tezlerin bibliyografik denetimi,başlangıcından beri dü­ zenli olarak yürütülmektedir(Uysal, 1995; Bayır, 1995).

Tezlerin bibliyografik denetiminin gerekliliği ve sağlanmasıkonusu UNES­ COtarafından 1950 yılında elealınmış ve üyeülkelerdeyapılanakademik tezle­ rin listelenmesine karar verilmiştir (Uysal, 1995: 30).Tezlerin eneski ve en yay­ gın duyuru biçimi, belirli sürelerleveçeşitlidüzenlerlelisteleriniyayımlamaktır. Amerikave Avrupa’daki pekçoküniversitede üretilen tezlerin listeleri, 19. yüz­ yıl başından beri görülmektedir (Bahşişoğlu, 1999: 117).

Amerika’da tezlerin bibliyografik denetimivehizmete sunulması konusunda temelkurum, University MicrofilmsInternational (UMI)’dır.UMI, kendisine ge­ len tezleri Dissertation Abstracts adlı veri tabanındadepolamaktadır. Veri tabanı 1861 yılında kabul edilmişolanilk Amerikan doktora tezinden,en songeçen se­ ne/ bir önceki dönem kabul edilmiş olan tezekadar yaklaşık 1.6 milyondan faz­ la doktora ve master tezini kapsamaktadır. Bu konuda tek yetkili kaynak olan UMIveri tabanı, 1000’den fazlaüniversite ve lisansüstüeğitim veren kurumdan gönderilen tezleri hizmete sunmaktadır. Veritabanına her yılyaklaşık 47 bin ye­ ni doktora tezive 12binmaster tezi ilâve edilmektedir. Dissertation Abstracts In­ ternational tarafından listelenenAmerika Birleşik Devletleri veKanada ağırlıklı tezler,basılı formatta, CD-ROM üzerinde ve çevrimiçiolarak taranabilmektedir. UMI tarafından listelenentezlerinbirmilyondanfazlası, Order No. (Sipariş No.) ile tam metin olarak kağıt veya mikroform şeklinde sipariş edilebilmektedir (Bahşişoğlu, 1999;Uysal, 1995) ().

UMI, Disseration Abstracts veri tabanında yer alan tezlerden geriye dönük olanları öncelikle 1861-June 1980 ve July 1980-December 1984 dönemlerini

(4)

44 Hakemli Yazılar / Erol Yılmaz

kapsarşekilde iki CD-ROM şeklindeyayımlamış, 1985 yılından itibaren de her altı ayda bir güncelleştirmeye başlamıştır. UMI, tezlerin bibliyografik denetimi­ ni yapan ve bu denli genişbir koleksiyonla tüm dünyaya fotokopi hizmetiveren kurumsal yapısıyla bu konuda tam birotoritekurum özelliği göstermektedir (Au­ ger, 1998: 68).

UMI’ninIntemet’teki sitesinde, akademikçalışmalarını tamamlayarak onay­ lananlara, bunları hangi formatta ve süreçteUMI’ye göndereceklerini açıklayan notlaryer almaktadır. Tezler, kağıt, disket, CD-ROM ve birleşik dokümanlar ha­ linde kabul edilmektedir. Ayrıca destek dokümanları denen, kapak sayfası, öz, anlaşma formu, ön-yayın sipariş formu, posta havalesi, yeniden basım izni form­ ları istenmektedir (Bahşişoğlu, 1999: 121-122) (Guidelinesy 2002).

İngiltere’de, İngiliz ve İrlandatezleriyle ilgili bibliyografik çalışma, Aslib ta­ rafından 1953 yılından beri düzenli olarakderlenerekyayımlanan ve tez künye­ leri 1950’yekadar geriye giden “Index to theses with abstracts accepted for hig­ her degrees by the universities of Great Britain and Ireland and the Council for National Academic Awards” adlı yayın ile yapılmaktadır. 1950’den önce kabul edilen tezleriçin kontroller, “Retrospective index to theses in Great Britain and Ireland 1716-1950” adıyla 1975 yılındabeşcilt halinde yayımlanan yayınla ya­ pılmaktadır (Auger, 1998: 66-67).

İngiliz doktora tezleri için merkezi bir sağlayıcı destekkurum olmamakla bir­ likte,British Library Document Supply Centre (BLDSC), bu hizmeti 1970’lere kadar inen geniş bir koleksiyonla başarıyla sürdürmektedir. BLDSC tüm İngiliz üniversitelerindentez almanınyanısıra, 1964’te kurulan ve hükümet dışıbirku­ ruluş olan Council for NationalAcademic Awards tarafındanödüllendirilen tez­ leride koleksiyona dahil etmektedir(Auger, 1998: 66).

İngiltere’de The Aslib Indexto Theses ve British Library Document Supply Center (BLDSC) çevrimiçi kataloğu, iyi birer tez danışma kaynağıdır. İngiliz üni­ versite kütüphanecileri tezlerin bibliyografikdenetimive siparişi yanındadaha geniş ve hızlıbir bulunabilirliksağlama arayışınadevam etmektedir (Bahşişoğ­ lu, 1999: 118).

Diğerülkelerdeki tezleri ortaya çıkarabilmek için de, o ülkelerde yayımlanan ulusal bibliyografyalara/ kataloglara bakmak gerekmektedir. Örneğin, Fransız tezleri, 1884’denberi “Cataloguedes theses de doctorat soutenues devant lesuni­ versites Francaises”adlı yayındakayıt altına alınmaktadır (Auger, 1998:68).

Bu ülkeler dışında Brezilya’da 1954, Hollanda’da 1972, Hindistan’da 1977, Avusturya’da ise 1990 yıllarından beri tezlerin denetimi çalışmaları devam et­ mektedir. Aynızamanda bu ülkelerde geriye dönük tezlerin bibliyografyalarının hazırlanması çalışmalarıda devam etmektedir (Uysal, 1995).

Günümüzde bütün dünyaülkelerinintezleriulusal bir merkezde toplayarak önceulusal düzeydebibliyografikdenetimini sağlamak, daha sonra da ulus­

(5)

Yükseköğretim Kurulu Dokümantasyon Merkezi’nden Ulusal Tez Merkezi’ne Doğru 45

rülmektedir. Bunun için Standing Conference of National and University Libra­ ries (SCONUL) tarafından önerilen formül/ prosedür tezlere erişebilirlik konu­ sunda ilgili kurumlarca benimsenmiş durumdadır. Buna göre; “bir yüksek derece almak için hazırlanmış ve kabul edilmiş her tezin en az bir kopyasıüniversitekü­ tüphanesineverilmeli”, “yazarın iznine bağlı olarak, tüm tezler kütüphanelerara-sıödünç verme için erişilebilir olmalı”, “yazar iznine bağlı olarak,tüm tezler fo­ tokopi yoluyla eldeedilebilmeli” vebunların sağlanması için “tezlerinteslimisı­ rasında, yazardan, ödünçverme ve fotokopiedebilme konusunda verdiği izin ya­ zılı olarak alınmalı vebu izin belgesi depolanan tezin içine yerleştirilmelidir” (Auger, 1998:67).

Teknolojik gelişmelerin sayesinde, günümüzdetezlerindijital olarak saklana­ bilmesi vehizmete sunulmasıdamümkün olabilmektedir.

Örnek olarak,İngiltere’de 1994’te on iki İngiliz üniversitesinden kütüphane­ cilerin örgütlediği ve amacı, özleri ile birlikte tezlerinulusaldüzeyde bibliyogra­ fik denetimini yaparak dijital formda saklamak ve kullanıma sunmak şeklinde açıklanan University ThesisOnline Group (UTOG) (Bahşişoğlu, 1999) ve Uni­ versity Microfilms International (UMI) tarafından gerçekleştirilenThe UMI Di­ gital Library ofDissertations adlı çalışma belirtilebilir. İkinci proje, UMI’nin 1861 yılından beri üstlendiği toplayıcı,indeksleyici ve yayıncı görevi üzerine

yapılanmışve giderek büyümekte olan dijitalbirkütüphanedir. 1997yılındaniti­ barentezler, hem kağıtüzerindehemde elektronik formatta kabuledilmekte, ka­ ğıt üzerinde gelenlerUMI tarafından dijital ortamaaktarılmaktadır (Bahşişoğlu, 1999: 121).

Günümüzde tezler, ticari olarak birçok farklı formatta genellikle Amerikan kökenli çok sayıdafirma tarafından listelenmektedir. Bunlardan başlıcalan Di­ alog, BRS,FirstSearch(OCLC), CitaDel (RLIN) gibi bibliyografik denetim ve doküman sağlama hizmetleri veren firmalardır (Bahşişoğlu, 1999: 118).

Türkiye’deTezlerin Bibliyografik Denetimi

Ülkemizde lisansüstü tez olarak, üniversitelerin sağlık, sosyal ve fen bilimleri baştaolmaküzere çeşitli enstitülerinde hazırlanmakta olandoktora, sanatta ye­ terlilik veyüksek lisans/bilim uzmanlığı tezleri ileüniversitelerin tıpfakülteleri ileSosyal Sigortalar Kurumu ve Sağlık Bakanlığı eğitim hastanelerinde hazırla­ nan tıpta uzmanlık tezleri sözkonusudur.

Ülkemiz üniversitelerinde lisansüstü eğitimin kontrolünü yapan enstitüler, mezun öğrencilerden belli sayıdatezkopyası istemekte ve bunlardan biriniMer- kez’e göndermektedir. Tıpta uzmanlıktezleriiçindebenzer bir uygulama üniver­ sitelerintıpfakülteleri dekanlıkları ile Sağlık Bakanlığı İhtisasŞubesi eliyle yü­ rütülmektedir.

(6)

46 Hakemli Yazılar / Erol Yılmaz

TürkiyeBilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu(TÜBİTAK) Dokümantasyon Merkezi (TÜRDOK)

Ülkemizde tezlerin bibliyografik denetimi konusunda ilk çalışmayı başlatan TÜRDOK, üniversitelerimizde yapılan veyurtdışında Türkler tarafından yapılıp TÜRDOK’a gönderilen doktora, doçentlik ve uzmanlık tezlerinin bibliyografik denetimini sağlamak üzere, 1975 yılında, üniversitelere, askeri akademilere, li­ sansüstüeğitim yapan diğer kurumlara ve eğitim hastanelerine bir duyuru yapa­ rak, tezlerin bibliyografik denetim altına alınacağım ve bunların bibliyografik bilgilerinin yıllık olarak yayınlanacağınıbildirmiş; ayrıcayapılacak tezlerin de düzenli birşekilde kendilerine ulaştırılmasınıistemiştir (Uysal, 1995).

Yapılan çalışmalar sonunda,ilk kez 1977’deTurkishDissertation Indexadıy­ la Türkçe-İngilizceyıllık bir eser yayımlanmıştır. Birinci sayısı 1974-1975 yılla­ rınaait olan ve Türkçe baskısıTez Duyuru Bülteni adıyla çıkanesertemel ve uy­ gulamalı bilimler alanında doktora, doçentlikve ayrıca ülkemizdekihastaneler­ de yapılan tıptauzmanlık tezlerinin özetleriyle birlikte bibliyografik kayıtlarını vermekteydi. Bununlabirlikte, yüksek lisanstezleri bu çalışmanınkapsamıdışın­ da bırakılmıştı (Baysal, 1987; Uysal, 1995; Bayır, 1995; Bahşişoğlu, 1999). Bül- ten’in 1975-1977 yıllarını kapsayan 2. sayısını, 1977-79 yıllarını kapsayan 3. sa­ yıizlemiş, 1979-1981 yıllarınıkapsayan4. sayı ise, son sayı olmuştur. Bülten’de yer alan tezlerin büyük çoğunluğunun birer kopyası TÜBİTAK kütüphanesinde araştırmacıların hizmetine sunularakaynı zamanda fotokopihizmetide verilmiş, araştırmacılar tezin tamamı olmamak koşuluyla bazı sayfalarının fotokopisini alabilmişlerdir (Uysal, 1995).

Uysal(1995: 75-76)’in,TÜBİTAKEnformatikDaireBaşkanlığı Uzmanların­ dan Aytaç Yıldızeli ile7.10.1994 tarihinde yaptığı görüşmeye dayanarak verdiği bilgileregöre, 1982 yılında yayınlanan Bülten’in4. sayısından sonra,tez sayısı­ nın artmasıyla hem tez hizmetinin, hem de Bülten’nin hazırlanmasızorlaşmış, bu işlemlerin klasik yöntemle yapılmasından dolayı da birtakım aksaklıklar Bül­ ten’in hazırlanmasında gecikmelere neden olmuş, bunun üzerine TÜBİTAK/ TÜRDOK yetkilileri tezlerle ilgilibütün işlemlerin bilgisayara dayalı yapılması için bir karar alarak önceki işlemleri durdurmuştur. Çalışmaların fizibilitesi ya­ pılmasına rağmen, ortaya çıkan bazı olumsuzlukların uzun süre devam etmesi üzerine,kimi yetkililer bu işin YÖKtarafındanyapılmasıgerektiğini,bazıları ise, TÜRDOK’un yapması gerektiğinisavunmuşlardır. Bu süre içerisinde tez­ ler TÜRDOK’agelmeye devam etmişancak, hiçbir işlem yapılmamış ve hizme­ te sunulmamıştır. Bu aradaMerkezveTÜBİTAK yetkilileri arasında konuyla il­ gili birtakım görüşmeler yapılmış fakat, bir sonuca bağlanamamış ancak, 1987 Yılıİcra Plam’nda konunun elealınmasıve YÖK veTÜBİTAKyetkililerinin gö­ rüşmeleri sonucunda, bu hizmetinMerkez tarafından yürütülmesinindahauygun olacağına kararverilmiştir.

(7)

Yükseköğretim Kurulu Dokümantasyon Merkezi’nden Ulusal Tez Merkezi’ne Doğru 47

YÖKYayın ve Dokümantasyon Daire Başkanlığı

Tarihçe

YÖK’tebirdokümantasyon merkezikurmaçabaları 1983Mart’ında başlamış ve Merkez 26 Aralık 1984 tarihinde hizmete açılmıştır (Tuncer, 1986: 33; Tuncer,

1988: 57).

Genel amacı Türkiye’deki bilimsel çalışmaları desteklemek, özelamacı ise, üniversiteler ile diğer kamu veözel sektörkuruluşlarındaki araştırma yapan kişi­ lereyardımcı olmak, ayrıca kütüphanelere doküman sağlamak(Tuncer, 1988: 57) olan Merkez’in, bu amacayönelikgörevleride; “Kütüphanenindüzenli çalışma­ sını sağlamak”, “kitapve dergileri yurtiçinden ve yurtdışmdan sağlamak,bunla­ rın mikrofilm,film, video-bandageçirilmesini ve ciltlenmesini ve kataloglama­ sınıyaptırmak”,“gerekli her türlü film,fotokopi, kitap, dergi ve makaleleri sağ­ lamak”ve “kütüphane hizmetlerini yükseköğretim kurumlan ile, ihtiyaç duyan kişi vekurumlarasunmak”(Yükseköğretim Üst..., 1983) şeklinde belirlenmiştir. Kuruluş amacını gerçekleştirmek için aynca, “zengin bir müracaat koleksiyo­ nu oluşturarak enformasyon hizmeti sunmayı da planlamış (Tuncer, 1983:71-72) olan Merkez’in, üniversitelerde eğitimi yapılan herdisipline ait önemli yayınla­ rın satınalındığı dergikoleksiyonunun sayısı, 1983 yılında 4800 iken, 1987’de, 13520’ye ulaşmış (Kasım 1981-Kasım 1988 Döneminde..., 1988: 43), ileriki yıl­ larda dergi sayısının 16 bine çıkarılması hedeflenirken (Tuncer, 1986), 1993 Ocak ayı itibariyle bu sayı 9796’yadüşmüştür (Özbudak, 1995: 116). Bununla birlikte, YÖK verilerine göre,dergi sayısı 1991 yılında 19791’e ulaşmıştır(Türk yükseköğretiminde..., 1991:25).

Merkez’de,Türk bilimine katkıda bulunmak prensibi gereği, ilk zamanlar hiç­ bir hizmet için ücretalınmamış (Tuncer, 1988), ancak zamanlaartan maliyetler nedeniylefotokopi hizmetiücretlendirilmiş, sonraki dönemlerde ülkenin ekono­ mik durumundaki bozulmalara da paralel olarak, Merkez’in koleksiyonundaki eksilmeler/ erimelernedeniylehizmetinkalitesi düşmüş ve “nihayet 1993 yılı ba­ şında6000’e kadardüşürülen süreliyayınabonelik giderlerinin deYÖK sırtında bir kambur olacağı düşüncesiyle izleyen yıllarda Merkez’in TÜBİTAK’a devri gündeme gelmiştir” (Çakın, 1998).

Üniversite rektörlüklerine gönderilen (17.09.1996 tarih ve B.30.0.YDB.0.00.00.02/152 sayılı) bilgi yazısıyla da, Merkez, 11.ı07.1996 tari­ hinde eski yapısından resmen aynlmıştır.

(8)

48 Hakemli Yazılar / Erol Yılmaz

Tezlerin Bibliyografik Denetimiyleİlgili Dönem

Merkez,Uysal (1995: 88)’ın aktardığına göre, 1987İcra Planı’nda, “Bilgi Tara­ ma Merkezi, üniversitelerin elindeki eski ve yeni bilgi, tez,, yayın vearaştırmala­ rı tarayarak kodlamaya ve hizmetesunmaya başlayacaktır’’ (1987: 165) ifadesi­ nin yer almasından sonra, Türküniversitelerinde hazırlanmış olan yükseklisans ve doktora tezlerini toplamayı da sorumluluğu altına almıştır (Turkish Hig­ her..., 1996: 9). KonununYÖKtarafından yazılıolarak üniversiterektörlüklerine bildirilmesiyletezler Merkez’e gönderilmeye başlamış, TÜRDOK’un 1991 yılı sonunda bünyesinde mevcut olan bütün tezleri Merkez’e göndermesiyle de(Uy­ sal, 1995) koleksiyon hızla artmaya başlamıştır. 1991 yılındaSağlıkve Sosyal YardımBakanlığı’nabağlı hastaneler ileGülhaneAskeri Tıp Akademisi’nde ha­ zırlanantıpta uzmanlık tezleriiçin de girişimde bulunulmuştur (Uysal, 1995).

TÜRDOK tarafındanyayımlanan Tez Duyuru Bülteni’nden sonra, Merkez ta­ rafından 1987-1988yıllarına ait tezleri kapsayan Türkiye Tez Kataloğu yayım­ lanmış, sonrakiyıllarda da süren bu hizmet,en son 1995 yılı tezlerinin bibliyog­ rafik bilgilerini kapsayan katalogdan (Türkiye Tez..., 1999) sonra durmuştur. Sonraki yıllara ait tezlerin katalogları ise, Merkez tarafından http://www.yok.gov.tr/yokbirim/dokuman/katalog/katalog.htmladresinde hizme­ te sunulmaktadır.

Tezlerleilgili hizmetin başlangıcında, yurt dışında Türk araştırıcılartarafın­ dan hazırlanan tezlerin de bu veritabanında yer almasıdüşünülmüş (Bayır, 1995: 53) ancakbu gerçekleşmemiştir.

Bugün, Merkez tarafından yapılan denetim çalışmalarıile tez tarama vebel­ ge sağlama hizmetlerinin teknolojinin sunduğu olanaklardan yararlanarak Inter­ netortamında sunulması konusundadaha önce başlatılan ve uygulamaya konu­ lan çalışmalardevam etmekte ancak, çeşitli olumsuzluklar/ yetersizlikler nede­ niyle istendik düzeye gelmesi geciktiği için, elektronik ortamda çalışmalar yapa­ rak hizmet verecek farklı bir merkezin kurulması da dahil olmak üzere çeşitli öneriler (Boz, 2001) sunulmaktadır.

Tezlerin Bibliyografik Denetimi Konusunda Diğer Kurumsal

Çalışmalar

Tezlerin bibliyografik denetimiyle ilgili olarak, TÜRDOK ve ardından Mer­ kez’in dışında, üniversitelere bağlı kütüphaneler veenstitüler ile Milli Kütüpha­ ne, Sağlık Bakanlığı Refik SaydamHıfzıssıhhaMerkezi gibi kurumlarm daça­ lışmaları sözkonusudur

Üniversite kütüphaneleri bağlı oldukları üniversitenin enstitülerinde kabul edilen tezlerin bir kopyasını bünyelerindebulundurarak, gerekli işlemlerden son­

(9)

Yükseköğretim Kurulu Dokümantasyon Merkezi’nden Ulusal Tez Merkezi’ne Doğru 49

ra hizmete sunmaktadırlar.Bunundışında birer kopyada tezi onaylayan enstitü­ lerdebulunmaktadır.

Sağlık BakanlığıRefik Saydam Hıfzıssıhha MerkeziKütüphanesi, Bakanlığın İhtisas Şubesi’ne teslim edilen tıpta uzmanlıktezlerini bünyesine alarak yararlan­ makisteyen herkese hizmet vermektedir. Tezlerin istenilenkısımlarından (gere­ kirsetamamı) fotokopi verilmekte ve ayrıca tezlerçokgerekli durumlardakurum personelinebir-iki gün mesai saati dışmda ödünç verilebilmektedir. Sağlık Ba­ kanlığı ileSosyal Sigortalar Kurumu’nabağlı eğitimhastanelerine ■ ve %2-3’ü de üniversitelerin tıp fakültelerine ait olmak üzere 10-12bin civarında tezi kapsayan koleksiyonda, 1990-2001 yıllan arası tezler kullanımda olmakla birlikte, Ku- rum’da dahaeski yıllara ait tezler de bulunmakta, ancak yer sorunu nedeniyle ayıklama yapıldığı için, her dönemde yaklaşıkolarak son 10 yıla ait koleksiyon­ la hizmetverilmektedir.3

Kütüphane Sorumlusu Hüseyin Göl ile 24.01.2002 tarihinde yapılan görüşmeden elde edilen bilgiler.

Tezlerle ilgilihizmet veren bir başka kurum da Milli Kütüphane’dir. Tezler, 2527 sayılı Basma Yazı ve Resimleri Derleme Kanunu’nun hükümlerine göre, kapsam dışı olmasınarağmen, Kanun’daanılan kuramlardan biri olan Milli Kü- tüphane’ye tez gönderilmeye devametmektedir. Koleksiyonda Şubat 2001 tarihi itibariyle26680adet tez bulunmakta ve bu tezler diğer yayınlar gibikataloglanıp sınıflandırılarak yer numarasıaldıktan sonrakitaplarla aynı raflarda depolanmak­ tadır. Bir günde araştırmacılar için 12, öğrencileriçin 6 adet çıkarılan tezlerin, te­ lif haklangerekçesiyle giriş, kaynakçave herhangibir 10 sayfasının fotokopisi çekilebilmektedir(Boz, 2001: 55).

Bununla birlikte, anlatılantümuygulamalarda, Merkez’eoranla sınırlısayıda bir tez koleksiyonuyla, daha küçük biraraştırmacı grubuna hizmet verilmektedir.

Bibliyografik Denetim ve Hizmete Sunma Konusunda Sorunlar ve Çözüm Önerileri

Merkez’in,yeni dönemindeUTM olarak yapılanması konusunda yaşanan temel sorunlar ve olasıçözüm önerilerişu şekildesıralanabilir:

1. Tezlerin bibl^y^g^^^i^ denetimi koriusunda temel problem, Merkez’in bu görevi yerinegetirmeye başladığı 1987 yılından beri, tartışmaya yer bırakmaya­ cak denli sağlam bir yasal dayanaktan yoksun olaraktezleri topluyor olmasıdır.

Tezlerle ilgili hizmet kararıyla, o dönemde faaliyetlerinedevam etmekte olan 28 üniversitenin rektörlüklerine konuyla ilgili olarak YÖK BaşkanVekili imza­ sıyla25.06.1987-03.07.1987 tarihleri arasındagönderilentekbiçim yazıda (YAY- DOK/10.01.001.2221-2246, 2297-2298) şu ifadelere yer verilmiştir;

“Bilindiği üzere 1983yılında YükseköğretimKurulu bünyesindekurulan Do­

(10)

50 Hakemli Yazılar / Erol Yılmaz

kümantasyon Merkezi, onbinin üzerinde yerli veyabancı dergi abonesi ile başta üniversitelerimizdeki öğretimelemanları olmak üzere,ihtiyaçduyan bütün araş­ tırıcılara hizmet sunmaktadır. Merkezin amacı, kitap dışında her tür doküman toplamakolduğundan, öncelikleönemli araştırmalarıiçeren tezleride kapsamı­ na almış durumdadır. Bu meyanda, üniversitenizde yapılan bilim uzmanlığı ve doktora tezlerinden birer adedininMerkezi’mize gönderilmesi için gereğini rica ederim.’’

Nevarki, yazı beklenen etkiyi göstermemiş, ilgili kurumların gerekliciddi­ yet ve duyarlılığı göstermemeleri çoksayıda tezin hizmete sunulamamasına ne­ den olmuş,ilkyazıdan sonra ilki 10.08.1990tarihinde olmak üzere(YAY-DOK/ 10.01.002/ 3171 sayılı), bugüne kadaryazılarakgelençok sayıda yazı ise, duru­ mu değiştirmemiştir. Yazıların yazılmanedeniise, ilgili üniversitenin sadece bel­ li enstitülerinden tez gelmesi; tez yerinesadece tez listesi gönderilmesi; tezlerin eksik gönderilmesi; veri giriş formlarınıneksik doldurulmasıvetezlerin Türkçe veyabancı dildeki özetlerininolmaması; tezlerin öğrenciler tarafındangönderil­ mesi veyagetirilmesivb. nedenler olmuştur.

Aynı şekilde, Merkez’in ulusal ölçekte bir tez merkezi potansiyeline karşın, herhangibir otorite kimliği olmadığından, Türkiyeve Orta DoğuAmme İdaresi Enstitüsü’nde kabul edilentezlerinde toplanarak hizmetesunulması düşünüldü­ ğünde, yazılan 21.03.1994 tarih ve YAY.D0K.B.30.0.YDB.0.00.01.02.15 sayılı YÖKBaşkan Vekili imzalı yazıda, kurumun tezlerinden birerkopyayı gönderme­ lerimümkünseistenmiş,ancak tezler gönderilmemiştir.

Merkez’in 1996’da yeni dönemegeçişinden kısa bir süre sonra bir ihtisas kü­ tüphanesi kurulmakta olduğu belirtilerekbirmilletvekiliaracılığıylaveresmiya­ zıylabelirli konulardaki tezlerden birer adetistenmiş, verilen olumsuz cevabın ardından, bu istek kanun teklifi halinde TBMM’ye taşınmıştır. Bunun üzerine Milli Eğitim BakanlığıYükseköğretim Genel Müdürlüğü ve YÖK Başkanlığı ile yapılan görüşmelerden sonrabu konuda net bir karar alınarak ülkedeki en geniş tez koleksiyonuylahizmet veren bir kurum varken, yenibir bilgi merkezi kurul­ masının savurganlık olacağıbelirtilmiş ve bu girişim sonuçsuzkalmıştır.

Ayrıca,kut.up-1tartışma listesinegönderilen mesajlarda, tezlerinbibliyografik denetimini üniversite kütüphaneleri ve enstitüler bazında yapmayayönelikçalış­ malar dile getirilmiş ve teknolojik gelişmelerin ışığında Merkez’inneler yaptığı sorgulanmıştır (Atılgan ve Karaağaç, 2001; Yar, 2001; Çelik, 2001; Çağıltay, 2001; Bilmen, 2001; Gök, 2001).

Bunun dışında, birticari firmanın,Internet ortamındadijitalkütüphaneolarak hizmet verecekbirtez veri tabanı oluşturmaya başladığı, vereceği hizmetler (tez tarama, tez kataloğu vb.),yaptığı fiyatlandırmave deneme sürümündeki verita-banmda bulunan bilgilerin YÖK’ün 1987-1988 yıllarına ait tez kayıtları olduğu belirtilmiş (Çetinkaya, 1999), daha sonra YÖK için üretildiği söylenenyazılımın Hacettepe Üniversitesi Kütüphanecilik Bölümü’ne hibe edildiği açıklanmıştır

(11)

Yükseköğretim Kurulu Dokümantasyon Merkezi’nden Ulusal Tez Merkezi’ne Doğru 51 (Çetinkaya,2001).

Kısacası, teknolojik gelişmelerinışığındaUTM şeklinde yeniden yapılanama- ması Merkez’in varlığını tartışılır duruma getirmiş vesonuçtaticarifirmalarında aralarında olduğu farklı kurumların bu hizmetle ilgili arayışları sözkonusu ol­ muştur.

Bu nedenle,temelproblemolanotoritekuram olmakonusunda olumlubirso­ nuç alabilmekiçin, birbirinin benzeri olanyazılar göndermek yerine,Merkez’in konumu, zaman geçirilmeden sağlam bir yapıya kavuşturulmalıdır. Bu amaçla, öncelikleenkısasürede tezlerle ilgilitümboyutlarıntartışılacağıbirtoplantıdü­ zenlenmeli veher gruptan(hukukçular, kütüphanecilik öğretim elemanları, Mer-kez’den ve dışarıdan uzman kütüphaneciler, tez yazarları, yayıncılar vb.) ilgili ki­ şilerin bu toplantıyakatılımı sağlanmalıdır. Elde edilen sonuçlar doğrultusunda özelliklebibliyografik denetim vetelif hakları/ kullanım hakları konularında ça­ lışma yapacak bir projegrubu oluşturulmalıdır.

2. Merkez’de yeterli düzeyde halkla ilişkiler faaliyeti yapılmamaktadır. Bu durum Merkez’in kamuoyundaya hiç bilinmemesine, ya daeksikbilgilerle ta­ nınmasına nedenolmaktadır.

Merkez’in hizmete başladığı1984 yılından bugüne kadar, ilk vetek broşürün hazırlandığı 1997 yılma kadar tanıtım amaçlı herhangibir broşür, kitapçıkvb. ba­ sılıbir araç hazırlanmamıştır. Merkezhakkındatanıtımbilgisi talep edenbirey­ leretek tek mektup yazılmasıyoluna gidilmiştir.

Özellikle 1996yılına gelindiğinde, tezler dışındaki koleksiyonunuve hizmet­ lerini TÜBİTAK’a devreden ve devir tarihini 11 Temmuz 1996 olarak bildiren (17.09.1996 tarih ve B.30.0.YDB.0.00.00.02/152 sayılı yazı) Merkez’in, yenipo­ zisyonunu vehizmetlerini tanıtmak içinyukarıda anılan broşür dışında hiçbir fa­ aliyetyapmaması,çeşitli ortamlarda tamamen devredilmiş ve bir anlamdakapan­ mışgibi değerlendirilmesine yol açmıştır.

Yetgin (1999) ve Saros (1999) ’un kütüphanecilerin tartışma listesiolan kutup- l’e gönderdikleri . mesajlarında, Şan (1999)’ın da kendisine gelen ve bu listeye yönlendirdiğibir mesajda Merkez’in,TÜBİTAK’a tamamendevredildiğini belir­ tenaçık ifadeleryeralmıştır. Ayrıca, bazı yazılı ortamlarda da aynı yönde ifade­ ler yer almıştır (Çakın, 1998: 46-48; Tekman, 1997: 73-74; Kayaoğlu, 1999: 279; Tonta, 1997: 62; Tekman, 1996: 310).

Bu tür yanlış anlamaları UTMyapılanmasıylaortadan kaldırma yolunda ya­ pılacak temel çalışmalardanbiriolarak, zaman geçirmeden planlıbir halkla iliş­ kiler çalışması başlatılmalı vebu çalışmaların sürekliliği için halkla ilişkiler ko­ nusunda uzman kişilerden oluşan birgrup oluşturulmalıdır. Bu çalışmalar içeri­ sinde, öncelikle kısa vadede, Merkez’i koleksiyon vehizmetler açısından tanıta­ cak ve gereklitüm bilgileri verecek kolay anlaşılır bir rehber(basılı ve elektro­ nik) hazırlanmalı ve bu rehberaracılığıyla Merkez’in bugünküdurumu ülke ça­ pında ilgili tüm kişi vekuramlara tanıtılmalı, yine bu amaçla özel olarakkonfe­

(12)

52 Hakemli Yazılar / Erol Yılmaz

rans, seminer vb. toplantılar düzenlemenin yanı sıra bilgi hizmetleri konusunda düzenlenmiş olan toplantılarda Merkezpersonelininkatılımı sağlanarak özellik­ le akademik bilgi toplumuna ulaşılmalıdır. Uzun vadede ise, basılı halkla ilişki­ ler materyallerinden yararlanmanın dışında, özellikle geniş kitlelereulaşabilme konusunda kitle iletişim araçlarındanyararlanılmalıdır. Bunundışında, kullanıcı­ lar için önemli konulan belirli aralıklarladuyuracak bir bültenin yayımlanması da düşünülmelidir.

3. Merkez’inUTMolma yolunda en büyük engellerinden birisi, personel ye­ tersizliğidir.

Özellikle uzman kütüphaneci yetersizliği, aralıksız olarak gelentezlerin bib­ liyografik künyesiyle bile olsa, en kısa sürede tezveritabanında yer almasını ge­ ciktirmekte, budurum da her dönemdedepodayaklaşık 10-15bin tezin sanki hiç yapılmamış gibi bekletilmesineve lisansüstü öğrencilerinbu tezlerden habersiz, benzer ya da aynı çalışmalarıyapmalarına, diğer kullanıcı gruplarının da araştır-malannın eksik yapılmasına neden olmaktadır.

Tezlerin depodan getirilerek kullanıcılarınhizmetine sunulması işlemindede yeterli sayıda personelgörevlendirilememekte, bu durum kullanıcılara az sayıda (birgünde7 adet)tez çıkarılmasına neden olmakta; hastalık,izin alma veya ben­ zer bir durumda azalan personel sayısınabağlı olarak, depodançıkarılantez sa­ yısıdaha da düşürülmektedir.Bu ise,kullanıcıların Merkez’denverimlibir şekil­ de yararlanmalarım engellemektedir.

Anahatlarıylaverilenbuprobleminçözülmesiyolundayapılacaktekşey, ön­ celikle yeterli sayıdakütüphanecilik ve bilişimteknolojilerikonularında uzman personelin Merkez’de istihdam edilmeleri sağlanmalıdır. Bunun yanısıra,kulla­ nıcılara j daha fazla tez sunabilmek için yardımcı eleman sayısı artırılmalıdır. Özelliklekısavadeli çözüm amacıyla, yardımcıeleman konusunda YÖK’ündi­ ğer birimlerinde çalışan personel arasından, geçici bile olsa,geçişler sağlanmalı­ dır.

4.Merkez’in hizmet verdiği gün sayısı ve saatleri bir ulusalmerkez için son derece yetersizdir. Hafta içi günlerde, 8.30-12.30, 13.30-17.30 saatleri arasında hizmet verilen Merkez’de, gün içinde çıkan tezlerin tekrar yerine yerleştirilebil­ mesiiçin 16.15’den sonrada tez çıkarılmamaktadır. Bu ise, çoğu öğretim üyesi, öğretim görevlisive araştırma görevlisi olan kullamcılannın özellikle belge sağ­ lamakonusundaki beklentilerinitam olarak karşılamamaktadır. Tarama işleminin Internet üzerindenelektronikolarak da yapılabiliyor olması,bu konudakullanı­ cıların fazlaproblem • yaşamalarını önlemekte, fakatgerekliolan tezlerinfotoko­ pilerinin elde edilmesinde çok büyük sıkıntılaryaşanmaktadır.

Bu konuda yapılacak en pratik çözüm,yeterli sayıda uzman kütüphaneci, kü­ tüphanecilik bilgisigerektirmeyen işleri (veri formlarının girişi vb.)yapacak ara eleman ve tez çıkaracakyardımcı eleman takviyesiyle Merkez’i hafta sonları da hizmete açmak ve hem öğle tatilinde, hemdeakşamlan belli bir saate (örn.22.00

(13)

Yükseköğretim Kurulu Dokümantasyon Merkezi’nden Ulusal Tez Merkezi’ne Doğru 53 veya22.30 gibi.) kadar hizmet vermektir.

Bu konuda, en azından Ankara içerisindeki kullanıcılarınbir kısmının belge sağlama konusundaki problemlerinin çözümüneyönelik olarak da,bir belgesağ­ lama organizasyonu olan Ortak Belge Sağlama (OBES) Projesi’nden (http://www.ulakbim.gov.tr/servisler/obes) gerekli yükümlülükleryerine getirile­ rek yararlanılabilir. Temel amacı, “üye kütüphane koleksiyonları kullanılarak belgesağlama işlemlerindeişbirliği yapmak” şeklinde belirtilen Proje’nin proto­ kolüne sadece küçük bir ilâve yapılarakMerkez de sisteme dahil edilecek ve böy- lece sistemde var olanGazi, Hacettepe veOrta DoğuTeknik üniversitelerindeki akademik personel velisansüstüöğrenim gören öğrencilere çok büyükbir kolay­ lık sağlanmış olacaktır.

İlerleyen zaman içerisinde tezlerin tam metinolarakelektronikortamdaerişi­ lebilirduruma getirilmesiyle bu konudaki sıkıntı minimum düzeye inecektir.

5. Merkez’in kullanıcı grubu, 124 sayılı KanunHükmündeKaramame’nin 9. maddesinde, “yükseköğretimkurumlan ile ihtiyaçduyan kişi vekurumlar”ola­ rak belirtilmektedir. Bunun yanı sıra, Merkez’in web sayfasında, “verilen hizmet­ lerden, üniversitepersoneli ile lisansüstü programlarına devam eden kişiler ve çeşitli kurumlarda görev yapmakta olan araştırmacılar yararlanabilir” (http://www.yok.gov.tr/web4/yararlan.html) denilmekte ve Merkez’e gelerek hizmet almak isteyen yüksek lisans, doktora, sanatta yeterlilikve tıpta uzmanlık öğrencileri, öğretim üyeleri, öğretimelemanlan, araştırma görevlileri ve bunlann dışında, kamupersoneli ile özel sektör personeline hizmet verilmektedir. Anılan gruplar dışında,örneğin,herhangi bir kurumda çalışmayanlar ve/ veyaüniversi­ telerin çeşitli fakülte ve yüksekokullarında lisans öğreniminedevam eden kişiler hizmetten yararlanamamakta, bu ise, istisnasız her gün büyük tartışmalara neden olmaktadır.Buna karşın, Internet ortamında erişim sağlayan, örneğin bir lise, hat­ ta ilkokul öğrencisi koleksiyonu kolayca tarayabilmektedir. Faks ya da postaile tarama isteğinde bulunanların da, hizmet grubundaolupolmadığı sadeceverilen beyana göre değerlendirilmekte ve istenilen bilgi taramasıuzmankütüphaneciler tarafından yapılarak, sonucubasılıçıktı olarakgönderilmektedir.

İlk yıllardan beri hizmet alamayan lisans öğrencileri hizmetlerden yararlana­ bilmek için, ya bağlı bulundukları fakülte dekanlığından yazı alaraktekrar baş­ vurmakta, ya da ilgili fakülte dekanı ya da yardımcısı biryazıylaöğrencileri adı­ nahizmeti talep etmektedir. Ancakbudurumlarda, geçmişte olduğu gibi bugün de,tüm yazılara olumsuzyanıt verilmektedir.

Bu tür tartışmaları ve karışıklığı önleyebilmek için, 124 Sayılı Kanun Hük­ münde Kararname hükümlerinegöre,hizmetlerini esas olarak yükseköğretim ku-rumlanna vermek durumunda olan Merkez, bunun için öncelikle gerekli perso­ nel ve bilgisayar ilâvelerini yaparaküniversite öğrencilerinin tamamını, eğer bu mümkün olmazsa birçoğu bitirme tezi hazırlayan son sınıföğrencilerini hizmet kapsamına almalıdır. Yapılan ilâvelere rağmen meydana gelecek yığılmaları ve

(14)

54 Hakemli Yazılar / Erol Yılmaz

dolayısıyla hizmette oluşacak aksamaları önleyebilmek için, gerekirse, yükse­ köğretim kurumlan ile eğitim hastanelerinde çalışan araştırmacı personel dışın­ daki bireyler hizmet kapsamından çıkarılmalı ve bu kişiler Milli Kütüphane’ye, üniversite kütüphanelerineve ilgili özel kütüphanelere yönlendirilmelidir.

Hizmetlerinelektronik ortamdasunulması konusundaki çalışmaların sonuç­ lanmasıyla, hem kullanıcı grubunu genişletmek mümkün olabilecek, hem de Merkez’ebizzatgelenlerin sayısı azalacağındandaharahat hizmet verilebilecek­ tir.

6. Merkez, tez’erin bibllyografik denetimini ulusal düzeyde gerçekleştirme­ sine karşın, bilim dünyası vekullanıcılar açısından kabul edilemez oranda “ka- yıtdışı tez” sözkonusudur. Merkez’in tezleri toplama konusunda yasal bir daya­ naktan yoksun olmasına bağlı olarak bir zorlayıcıdurumun olmaması ve ayrıca kuramların da konunun önemine inanarak gereken duyarlılığı göstermemeleri nedeniyle,Merkez’ehiç gönderilmeyen tezler birinci grupkayıtdışı tezlerioluş­ turmaktadır. İkincigrup, Merkez’e gönderilmiş ancak, işlemleri bitmediği için veri girişi yapılmamış tezlerden oluşmakta; üçüncü grup ise, çalışılmakta olan ancak, haklarında nicelve nitel hiçbir bilgi bulunmayan çalışmalardanmeydana gelmektedir. Kısacası,çoksayıda tezin bibliyografik bilgileri, Merkez’in veri

tabanında yeralmadığı içinbibliyografik denetim tam olarak yerine getiri­

lememektedir.

Uygulamada, tez konusu seçimi için veri tabanından düşünülen konuda tez olup olmadığı araştırıldığında, eğer düşünülenkonuda veaynı doğrultudabir tez bulunmuyor ise, çalışmaya başlanılmaktadır. Oysa tez veri tabanında, depoda olantezlerle,çalışılmakta olan tezler görünmemektedir. Budurumunsonucuola­ rak da,benzerhatta aynı konulardabirden çok tez hazırlanarak büyükbir bilim­ sel emek ve maddikaynak savurganlığıolmaktadır. Lisansüstü öğrenim mezun­ ları ile tez veri tabanında aynı döneme ait işlemi bitmiş tez sayıları incelendiğin­ de bibliyografik denetim altına alınamamıştez sayısınınnedenli çok olduğuda­ ha net anlaşılabilecektir.

Öğrenci Seçmeve Yerleştirme Merkezi verilerinegöre4,1987-1999 yılları ara­ sı lisansüstü mezun öğrenci sayısı 110305 iken, aynı dönemlereait olmak üzere 11.01.2002 tarihi itibariyle Merkez’e gelen toplam tez sayısı sadece 88710’dur (www.yok.gov.tr/web4). Aradaki fark,kayıtdışı tez sorununu tüm netliğiyle göz­ ler önünesermektedir.

4 AyrıntıU rakamtara er^ebUmek için (3SYM tarafından her yd yayınlanan ve ilgili yda dişkin tetahstiki ve­ rileri içeren kaynaktan [örn. 2000-2001 Öğretim yılı yükseköğretim istatistikleri = The 2000-2001 Acade­ mic year higher education statistics. (2001). Ankara: Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi] yararlanıla­ bilir.

Bu durum, tezveri tabanının damevcut özelliğiyle yetersiz kaldığını göster­ mekte, bu eksiğin giderilmemesiise, bilimsel gelişme vedolayısıyla ülke kalkın­ ması önünde büyük birengel olarak durmaktadır.

(15)

Yükseköğretim Kurulu Dokümantasyon Merkezi’nden Ulusal Tez Merkezi’ne Doğru 55 Bu sorunun çözümüiçintemeldelisansüstütezhazırlanantüm kurumlardan

tezlerin gelmesini sağlayacak bir yasal düzenleme yapılmalı ve böylece kabul edilmiş tezlerin eksiksiz olarak tez veri tabanına girmesi sağlanmalıdır. İkinci olarak da, halen hazırlunmuktaolantezler ayrıbir veri tabanında,ya da mevcut veri tabanına yapılacak ilâveyle kayıt altına alınmalıdır. Sözkonusu işlem ile, kı­ sa bir geçiş süresinden sonra, almanher tez konusu proje veritabanında yer ala­ cak ve burada yer alan birprojekaydıtezin Merkez’eulaşmasından sonra gerek­ li teknikişlemlerinin yapılmasıyla, bitmiş tezlerinveri tabanına aktarılarak kul­ lanıma sunulacaktır. Bu durumda, yenibir tez çalışması yapacak kişinin, bitmiş yada çalışılmakta olan birtezden haberdar olmaması sözkonusu olamayacağın­ dan,çalışılmış ya da çalışılmakta olanbir konu tekrar aynı boyutlarıyla ele alın­ mayacaktır. Kısacası,TezVeri Tabam’nın ayrı ve/veya içinde bir “Tez Projeleri Veri Tabam”nm varlığıyla bu problem kesin olarak çözülmüş olacaktır.

Ayrıca, eksiksizbirulusal denetimiçin,tez gönderen kurumların(üniversite­ ler, tıp fakülteleri, eğitim hastaneleri...) koleksiyonlarında bulunan tezlerin tam sayıları belirlenerek, Merkez’debulunmayantezlerin (en eskidenen yeni teze ka­ dar) birer kopyasıbasılı ve/ veya elektronik kopya olarak sağlanmalıdır.

Bunun dışında, güçlü bir UTMyapısı için,eskiden var olan doçentlik ve pro­ fesörlük tezleri de sisteme alınmalıda.Ayrıca, devlet üniversiteleri ve özel üni­ versiteler tarafından lisansüstü çalışma için yurtdışma gönderilen öğrencilerin gittikleri üniversitelerde kabul edilen tezleri de sisteme dahil edilmelidir. Tam bir bibliyografik denetim ve daha geniş bir koleksiyonla hizmet sunabilmekiçinko­ şullar uygun olduğu takdirde,kimi üniversitelerde hazırlanan bitirme tezleri de dikkatealınmalıdır.

7. Merkez’de bii^lli^t^j^ı^r^^^ilk dcnetîmin yanı sıra, koleksiyonda bulunan tezler­ den fotokopiçektirme şeklinde bir belge sağlamahizmeti de verilmekte, ancak bu konu geçmişteolduğu gibibugün de devam eden tartışmalara neden olmakta­ dır. Tartışmalar özellikle Merkez’in 1996 yılındakiyenidöneminde yoğunlaşarak sürmüş; bir kısımtartışmacı,“telif haklarına aykırı olduğu ve kopya tezleremey­ dan vereceği için” tezlerin metin kısmından (özellikle de tezin tamamı) fotokopi çekilmesine karşı çıkmışlardır. Karşı gruba göreise, “tezlerticari yayın olmadı­ ğı için uygulamanıntelif haklarıyla ilgisi bulunmamaktadır; kopya tezleriengel­ leme görevi de tez danışman(lar)ıile jüri üyelerinin ve sonrasında YÖK’ün ilgi­ li kurulunun görevidir. Ayrıca, kütüphanecibilgidepocusuvebilgiyi saklayan bir güvenlik görevlisi olmadığı gibi, kovuşturma yapmakkütüphanecilik felsefesine tamamen aykırıdır.”

Konu ayrıca, YÖK Yayın ve Dokümantasyon DaireBaşkanı’nm dakatıldığı 13-14Haziran 1996 tarihli “XV. Üniversite Kütüphane ve Dokümantasyon Daire Başkanlar’ Toplanlm”nduda görüşülmüş ve toplantı sonunda, “...yasaların mü­ saade ettiği ölçüde yazarından izin almaksızınfotokopi yoluyla araştırıcılara hizmet verilmesinin ilgili dairenin inisiyatifine bırakılması...” yönünde tavsiye

(16)

56 Hakemli Yazılar / Erol Yılmaz

kararı alınmıştır.

Tartışmalarınyoğunlaşmasıyla birlikte, Merkez,öncelikle uzman kütüphane­ cilerden oluşan bir ekibi bu konuyu araştırmaklagörevlendirmiştir. Çalışmalar sonunda hazırlanan raporda (Kaya, Cihaner,Kayan, 1997), telif haklan konusuy­ la ilgili 5846sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nun telif haklarıyla ilgili 38. maddesine atıfla durum değerlendirilmiş ve sonuç bölümünde şu ifadelere yer verilmiştir: ‘“Özetle bu raporun hazırlayıcılarına göre, ilgili Kanun’da tezlerin metin kısımlarından kişiselkullanım amaçlıolarak fotokopi çektirmelerine engel teşkil eden bir bahis yoktur. Ayrıca mesleki referanslarımız da kullanıcılarımızın mevcut koleksiyondan mevzuat çerçevesinde en üst düzeyde yararlandırılması yönündedir.’”

Dahasonra, bu rapordaki görüşler doğrultusunda, Kültür Bakanlığı Telif Hak­ ları ve Sinema Genel Müdürlüğü’ne başvurularak (08.01.1997 tarih ve B.30.0.YDB.0.00.00.212sayılı yazı), araştırmacılarınkullanım sırasında tezlerin bir bölümünün ya datamamının fotokopisinialabilmeleri konusunda görüş sorul­ muş, verilen cevapta, Kanun’un 38’ncimaddesinin l’nci ve 2’nci fıkralanma atıf­ la, kişisel amaçlı olmak ve hak sahiplerinin menfaatlerine zarar vermemek

kaydıyla uygun olduğu görüşü dile getirilmiştir. Merkez yönetimi, hazırlattığı rapora, bu yazıyı da ekleyerek, YÖK Eğitim KomisyonuBaşkanlığı’na başvura­ rak oradanda görüş istemiştir. Sözkonusu yazıda, araştırmacıların özellikle za­ man yetmezliği nedeniyle süreklifotokopitalebinde bulundukları, üniversiteler­ de bu konuda farklı uygulamalar olduğu ve gerek sözlü, gerekse yazılı şikayetle­ rin Merkez’eaktarıldığı, standartbir uygulamabulunarak alman kararın tümüni­ versite kütüphanelerine duyurulmasının zorunluluğu dile getirilmiştir. 2.3.1998 tarihli cevap yazısında (B.30.0.EÖB.0.00.00.03-08.05-415) konuyla ilgili nihai görüş, “tezlerden fotokopi çekilmesi uygun mütalaa edilmektedir” şeklinde netifadelerle iletilmiştir.

Türk kütüphanecilerinin tartışma listesi olan kutup-l’de bukonu yoğunlukla tartışılmış ve görüşbildirenprofesyonelkütüphanecilerintamamı ilke olarak tez­ lerin istenilen yerlerindenfotokopiçekilmesinin serbest olmasıgerektiğiyönün­ de görüş bildirmişlerdir (Uçmaz, 2001; Karataş, 2001; Gök, 2001; Akış, 2001; Boz, 2001; Odabaş, 2001; Toplu, 2001;Aydın, 2001; Çardaklı, 2001; Çağıltay, 2001; Belge, 2001). Yazar haklarına dikkat etmenin gerekliliğinin devurgulandı­ ğı tartışmalarda (Toplu, 2001; Boz,2001), ayrıca,tezlerin biran öncetam metin olarak Internet ortamında erişilebilir kılınması, en azından bibliyografikkünye olarak buişin tüm tezleri kapsar biçimdehalledilmesiistenmiş ve bu iş için Mer­ kez göreve davetedilmiştir (Akış, 2001; Aydın, 2001).Tartışmalara ABD’denka­ tılan Çağıltay(2001) ve Belge(2001), bu ülkedetezlerden rahatlıkla fotokopi çe-kilebildiğigibi, istenildiğinde belli bir süreyle ödünç de alınabildiğini ve ücreti karşılığındatezlere tam metin olarak erişiminde mümkün olabildiğini belirtmiş­ lerdir. Bunların dışında, Merkez’in,Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’na dayanarak

(17)

Yükseköğretim Kurulu Dokümantasyon Merkezi’nden Ulusal Tez Merkezi’ne Doğru 57 yazarhaklarını da gözetirbir şekilde sorunu çözmesi gerektiği bildirilmiş (Top­ lu, 2001); ABD’den örnekler verilerek Türkiye’de de özel şirketlerin tezlerin fo­ tokopileri ve tam metin elektronik erişimleri konusunaelatmalarının iyi olacağı, böylelikleerişimin dahadahızlanacağı belirtilmiştir (Belge, 2001). Değişik ta­ rihlerde yapılan yoğun tartışmalara karşın Merkez, yalnızca bir kez (2001),

“YÖK Yayınve Dokümantasyon DaireBaşkanlığıTezMerkezi olarak;Kültür Ba­ kanlığı Telif Hakları ve Sinema GenelMüdürlüğünden, ‘tezlerinaraştırmacılar tarafından kişisel amaçlı kullanımlarında bir bölümünün ya datamamının foto­ kopisinin alınması’ konusunda görüş sorulmuştur. Kültür Bakanlığının olumlu görüşü üzerine, YÖK Başkanlığı tezlerdenfotokopi alınmasına izin vermiştir.”

şeklinde yanıtvermiştir.

Görüldüğü gibi, yapılan tartışmaların odağında tez yazarlarının telif hakları­ nın ihlal edildiği düşüncesi hakimdir. Oysaki, öncelikle telif hakkı ilekullanım hakkının aynı durumu ifade etmediği kabul edilerek, tezlerden bireysel amaçlı fotokopi alma ile yazaraait telif hakkının ortadan kalkmadığı benimsenmelidir. 5846Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu ile sözkonusuYasa’ylailgili enson yapılan değişiklikleri içeren4630 Sayılı Yasa’da(Fikir veSanat..., 2001) budu­ ruma ilişkin açık ifadelere yer verilmiştir. İlgiliyasalardayeralan hükümlerle, “bir eserin sahibi onu meydana getiren” (Madde 8-Değişik: 21.2.2001-4630/5) şeklinde tanımlanmakta; işleme, yayma veçoğaltma haklan tamamen eser sahi­ binebırakılmaktadır.

Farklı birmevzuat olmaması nedeniyle tezler konusunda da budurum geçer­ liolacağından, ulusal bir bibliyografikdenetim yapılarak, yine ulusal ölçektehiz­ met verebilmek amacıyla tezlerinenstitülere ve eğitimhastanelerineteslimi sıra­ sında tez yazarlanndan kullanımaizin verdiklerine ilişkin bir yazı alınarak, bu izinler hem tezin içinde bulundurulmalı,hemdeaynbiryerde muhafaza edilme­ lidir. Herhangi bir yenilik içeren tezlerde patentbaşvurusu ve/veya herhangibir bilimsel yayında yayımlanacakolması gibiözel durumlarda, tez yazarının tezin içeriğinden yararlanma konusunda geçici süreyle kısıtlama getirme hakkı bulun­ malı, ayrıca yazarın tezini sadeceözel izniyle kullanıma sunma hakkıda olmalı­ dır. Ancakheriki durumda da, tezin bibliyografik künyesi tam birbibliyografik denetimsağlanabilmesi ve benzer çalışmaların yeniden yapılmaması için kulla­ nıma açık olmalıdır. Yurtdışmda da bunabenzeruygulamaların olduğu bilinmek­ tedir.

Yurtdışındakitezler,UMIaracılığıile istenen formatta,kağıt,mikroform, dis­ ket, CD-ROM veya birleşik elektronik dosya halinde sipariş edilebilmektedir. UMI,tezin kabulündensonra yazarla yaptığıanlaşma ve yenidenbasım vedağı­ tım izni sayesindebu hizmeti vermektedir. Böylece tezler, geniş bir potansiyel kullanıcı grubuna ulaşabilirken, yazarınbilimsel emeği uygulamaalanı bulabil­ mekte; manevive maddi karşılığını alabilmektedir (Bahşişoğlu, 1999: 122).

(18)

58 Hakemli Yazılar / Erol Yılmaz

sonunda, isteyen araştırmacılarakâramacıgütmeyen bir ücret karşılığı tezin bir kopyasını/ istenilen bölümlerinin fotokopilerini ya da elektronik hizmetin yay­ gınlaşmasıyladeğişik formatlardaki kopyalarınıgönderebilir. Ayrıca uzaktan eri­ şen kullanıcılara istedikleribölümleri yazdırma ve/veya indirme (download) şek­ linde hizmetverebilir. Böylece hem hizmetlerin finansmanı sağlanmış, hem de kullanıcılara daha kaliteli birhizmetverilmiş olacaktır.Bunun yanı sıraeldeedi­ lecekgelirin bir kısmının tez yazarınaödeneceği bir sistemin kurulması, tez ha­ zırlayanbireyleri hem daha kaliteli çalışmalar konusunda motive edecek, hem de kullanımiznini verme konusunda daha fazla teşvik edecektir.

Bu şekilde bir yapı kurulana kadar ise, Merkez tarafından yapılan araştırma ve gerekli makamlarla yapılan yazışmalar sonucunda YÖKBaşkanlığı tarafından verilen “tezlerden fotokopi alabilme izni”ni kullanıcı lehine değerlendirmek ve tezlerin istenilen kısımlarındanfotokopi alınmasına izin vermek kütüphanecilik felsefesi açısından dauygun olacaktır. Bu uygulama tüm üniversitevearaştırma kütüphanelerinde de bir an önce başlatılmalıdır.

Bununla birlikte Merkez’in bugünkü uygulamalarıkapsamında, içerisinde fo­ tokopi alabilmekonusunda izinbelgesi bulunmayantezin kullanıcıya kütüphane içi kullanım amacıylane kadar süreyle verileceğine de kararvermek gerekmek­ tedir. Çünkü Merkez’de yıllardır verilen hizmet sı-aımda, ilgili tezin hergünalı­ narakmesaisaatisonuna kadar yazıldığı,sayfa sayfa fotoğrafının çekildiğivediz üstü bilgisayarla yazıldığı görülmüştür. Ayrıca bir bölümünün fotokopisine izin verildiğinde de, birkaç kez aynıtez alınarakbir-iki gündetezin tamamı fotokopi edilmektedir.

Sonuç olarak, tezlerin bibliyografik denetimini ulusal boyutta tam/eksiksiz yaparak, ticari yollarla kolaylıkla elde edilemeyen bu özel yayınları genişkitle­ lerin kullanımınasunabilmek için Merkez’in bugünkü yapısı, hem yasal olarak, hem de personel ve teknolojik alt yapı ve olanaklar açısından yetersizkalmakta­ dır. Bu olumsuz durumu ortadankaldırarak, tezlerintam bir bibliyografik dene­ timini yapabilmek ve ulusal/ uluslararası toplumun kullanımına sunabilmek ise, kısmî iyilrşti-mrlrrlr değil, daha yapısal değişikliklere gidilerek, yaniUTM şek­ linde yeniden yapılanmayla olasıdır. Gerekli yasal destekle de güçlendirilmiş böyle bir merkez Türkkütüphaneciliği için,özellikle uluıla-araıı platformda, gu­ rur kaynağıolacaktır.

KAYNAKÇA

“About proquest digital dissertations”, [Çevrimiçi] Elektronik adres: http://wwwlib.umi.com/dis- srrtations/about_pqdb [4.02.2002]

Akış, Cennet. (20 Nisan 2001). “Tezlerin fotokopilerinin çektirilmesi hakkında”, [kutup-1 tartışma listesine gönderilen e-posta mesajı]

(19)

gön-Yükseköğretim Kurulu Dokümantasyon Merkezi’nden Ulusal Tez Merkezi’ne Doğru 59

derilen e-posta mesajı]

Auger, Charles Peter. (1998). Information sources in grey literature. 4th ed„ London: Bowker-Sa­ ur.

Aydın, Süleyman. (26 Nisan 2001). “Tez”, [kutup-1 tartışma listesine gönderilen e-posta mesajı] Bahşişoğlu, Hatice Kübra. (1999). “Üniversite kütüphanelerinde tezlerin erişimi ve kullanımı”,

21. Yüzyılda Üniversite Kütüphanelerimiz Sempozyumu bildirileri (22-24 Ekim 1998) içinde (116-124). (Yay. Haz.) Ender Bilar. Edime: Trakya Üniversitesi.

--- . (2000). Türkiye' deki bilgi merkezlerinde gri yayınların sağlanması üzerine bir inceleme. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara, Hacettepe Üniversitesi.

Bayır, Didar. (1995). Gri yayınlar: Tanımlama, sağlama, bibliyografik sunuş ve işlemler / Grey li­ terature: Identification, acquisition, bibliographic prensentation and processes. Istanbul: Türk Kütüphaneciler Demeği İstanbul Şubesi.

Baysal, Jale. (1987). Kütüphanecilik alanında yeni kavramlar araçlar yöntemler. İkinci bası. İstan­ bul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi.

“Basma Yazı ve Resimleri Derleme Kanunu”, Resmi Gazete (2741, 2.7.1934)

Belge, Aysun. (20 Nisan 2001). “Tezlerin fotokopilerinin çektirilmesi hakkında”, [kutup-1 tartışma listesine gönderilen e-posta mesajı]

---. (26 Nisan 2001)1. “Tez fotokopisi”, [kutup-1 tartışma listesine gönderilen e-posta mesajı] Bilmen, Mehmet. (7 Haziran 2001). “SAÜ Fen Bilimleri Enstitüsü-Tez özetleri”, [kutup-1 tartışma

listesine gönderilen e-posta mesajı]

Boz, Mehmet. (25 Nisan 2001). “Tez fotokopisi”, [kutup-1 tartışma listesine gönderilen e-posta me­ sajı]

--- . (2001). Internet üzerinden tezlere tam metin erişim: Türk üniversiteleri için kavramsal bir model. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara, Hacettepe Üniversitesi.

Çağıltay, Nergiz Ercil. (20 Nisan 2001). “Tezlerin fotokopilerinin çektirilmesi hakkında”, [kutup-1 tartışma listesine gönderilen e-posta mesajı]

Çakın, İrfan. (1998). “Üniversitelerimizin bilgiye erişim ortamları: Genel değerlendirme”, Hacet­ tepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi (Cumhuriyetimizin 75. Yılı Özel Sayısı): 37-67. Çardaklı, Fatih. (26 Nisan 2001). “Tezler”, [kutup-1 tartışma listesine gönderilen e-posta mesajı] Çelik, Sönmez. (6 Haziran 2001). “SAÜ Fen Bilimler Enstitüsü-Tez özetleri”, [kutup-1 tartışma lis­

tesine gönderilen e-posta mesajı]

Çetinkaya, Yüksel. (1999). TOTAL Tez Veri Tabanı Sistemi. (Yayımlanmamış 2 sayfa metin) ---. (8 Kasım 2001). “Tez Tarama Sistemi”, [kutup-1 tartışma listesine gönderilen e-posta me­

sajı]

Devlet Planlama Teşkilatı. 1987 İcra Planı. (1987). Ankara: DPT.

“Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu", Kanun No. ve Kabul Tarihi: 5846/ 5.12.1951. Resmi Gazete (7931, 13.12.1951)

"Fikir ve Sanat Eserleri Kanununun Bazı Maddelerinin Değiştirilmesine İlişkin Kanun”, Kanun No. ve Kabul Tarihi: 4630/ 21.2.2001. Resmi Gazete (24335-mükerrer, 3.3.2001)

Gök, Necati. (20 Nisan 2001). “Tez fotokopileri”, [kutup-1 tartışma listesine gönderilen e-posta me­ sajı]

--- . (7 Haziran 2001). “Tez özetleri”, [kutup-1 tartışma listesine gönderilen e-posta mesajı] “Guidelines for submission of dissertations and masters’ theses in electronic format”, [Çevrimiçi]

Elektronik adres: http://wwwlib.umi.com/disse-tations/about_rtds [04.02.2002]

Karataş, Ahmet. (19 Nisan 2001). “Tezlerin fotokopilerinin çektirilmesi hakkında”, [kutup-1 tartış­ ma listesine gönderilen e-posta mesajı]

Kasım 1981-Kasım 1988 döneminde yükseköğretimdeki gelişmeler. [1988]. Ankara: Yükseköğre­ tim Kurulu Başkanlığı.

Kaya, Yeter., Abdurrahman Cihaner ve Yusuf Kayan. (1997). YÖK Yayın ve Dokümantasyon Daire Başkanlığı bünyesinde bulunan tezlerden fotokopi çektirilmesi konusunda rapor. Ankara. (Me­ tin yayımlanmamıştır, 5 sayfa).

(20)

büt-60 Hakemli Yazılar / Erol Yılmaz

çe yönetimi (Nisan 1994-Kasım 1997). İstanbul: Mavibulut.

Keenan, Stella and Colin Johnston. (2000). Concise dictionary of library and information science. 2nd ed. London: Bowker-Saur.

Longley, Dennis and Michael Shain. (1989). Macmillan dictionary of information technology. 3rd. ed.. London: Macmillan Press.

“Ortak Belge Sağlama (OBES)”, [Çevrimiçi] Elektronik adres: http://www.ulukbim.gov.tr/serviı- ler/obes [28.01.2002]

Odabaş, Ali. (24 Nisan 2001). “Tezlerin fotokopilerinin çekilmesi”, [kutup-1 tartışma listesine gön­ derilen e-posta mesajı]

Özbudak, Elçin. (1995). “YÖK Dokümantasyon ve Uluslararası Bilgi Tarama Merkezi koleksiyo­ nundaki sanat ve beşeri bilimler konulu süreli yayınların kullanım değerlendirilmesi”, Türk Kü­ tüphaneciliği, 9 (2): 1113-123.

Prytherch, Ray. (1990). Harrod’s librarians' glossary of terms used in librarianship, documentati­ on and the book crafts and reference book. 7th ed. Aldershot, Hants: Gower.

Saros, Nilüfer. (5 Ağustos 1999). “Bilgiye erişim”, [kutup-1 tartışma listesine gönderilen e-posta mesajı]

Şan, Müjgan. (6 Ağustos 1999). “Yayın alımı hk.”, [kutup-1 tartışma listesine gönderilen e-posta mesajı]

Tekman, Erkan. (1997). “Ulusal Akademik Ağ Ulak-Net: Planlama, kuruluş ve projeler”, 33. Kü­ tüphane Haftası bildirileri (31 Mart-6 Nisan 1997, Ankara) içinde (70-79). (Yay. Haz.) Bülent Yılmaz. Ankara: Türk Kütüphaneciler Demeği.

--- . (1996). “Ulusal araştırma ağları ve ULAK-NET projesi”, Türk Kütüphaneciliği 10 (3): 307­ 310.

Tonta, Yaşar. (1997). “Ulusal bilgi ağları ve ULAKBİM”, 33. Kütüphane Haftası bildirileri (31 Mart-6 Nisan 1997, Ankara) içinde (59-69). (Yay. Haz.) Bülent Yılmaz. Ankara: Türk Kütüp­ haneciler Demeği.

Toplu, Mehmet. (24 Nisan 2001). “Tez fotokopisi”, [kutup-1 tartışma listesine gönderilen e-posta mesajı]

Tuncer, Nilüfer. (1983). “Üniversite kütüphanelerinin merkezileştirilmesi konusunda Yükseköğre­ tim Kurulu’nun görüşü ve Yükseköğretim Kurulu Dokümantasyon Merkezi”, Türk Kütüphane­ ciler Derneği Bülteni 32 (2): 69-72.

--- . (1986). “Yükseköğretim Kumlu Dokümantasyon ve Uluslararası Bilgi Tarama Merkezi”, Yükseköğretim Bülteni 1 (1): 33-35.

--- . (1988). “Belge sağlayan kuruluşlar: YÖK Dokümantasyon Merkezi ve BLDSC”, Türk Kü­ tüphaneciliği 2 (2): 51-60.

Turkish Higher Education System and education. (1996). 2nd ed. Ankara: Turkish Higher Educati­ on Council.

Türk yükseköğretiminde on yıl: 1981-1991/1981 Reformu ve sonuçları. (1991). Ankara: Yükseköğ­ retim Kumlu Başkanlığı.

Türkiye tez kataloğu 1995. (1999). Ankara: Yükseköğretim Kumlu Dokümantasyon Merkezi. Uçmaz, Ramazan. (19 Nisan 2001). “Tezlerin fotokopilerinin çektirilmesi hakkında”, [kutup-1 tar­

tışma listesine gönderilen e-posta mesajı]

Uysal, Neşecan. (1995). Tezlerin bibliyografik denetimi ve Yükseköğretim Kurulu Dokümantasyon Merkezi Tez Veri Tabanı. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara, Ankara Üniversitesi. Yar, Mehmet Ali. (6 Haziran 2001). “SAÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü”, [kutup-1 tartışma listesine

gönderilen e-posta mesajı]

Yetgin, Serpil. (5 Ağustos 1999). “Bilgiye erişim”, [kutup-1 tartışma listesine gönderilen e-posta mesajı]

YÖK Yayın ve Dokümantasyon Daire Başkanlığı. (20 Nisan 2001). “Tezlerin fotokopilerinin çekil­ mesi”, [kutup-1 tartışma listesine gönderilen e-posta mesajı]

“Yükseköğretim Üst Kuruluşları ile Yükseköğretim Kurumlannın İdari Teşkilatı Hakkında Kanun Hükmünde Kararname”, Kabul Tarihi: 7.10.1983 Resmi Gazete (18228, 21.11.1983)

Referanslar

Benzer Belgeler

There are three aims to this study: (1) to determine the role of p38 in the effects of HDAC inhibitors and activin A, in conjunction with bFGF, on cell growth and differentia- tion;

Lise ve ön lisans mezunu olan yönetici hemşirelerin “problem çözme güve- ni” (p=0,016; F=4,320) ve “yaklaşma – kaçınma” (p=0,049; F=3,109) alt boyut puanları

Bu olağanüstülükler daha çok, çocuksuz bir anne-babanın çok ileri bir yaşta dua ile, rüyada görülen derviş ile veya dervişin verdiği bir şey ile (çoğunlukla elma)

Faringeal irritasyon şikayetleri olan hastalara orofaringeal bölgeye cerrahi girişim yapılacaksa, anormal seyirli bir karotis arterden şüphelenilmeli ve dikkatli olunmalıdır..

Five hundred cases of simple hyperplasia and 500 cases of complex hyperplasia making a total of 1000 cases of EH that had been diagnosed in our laboratory between January

Şiirlerini okuyanlara, dinleyenlere yalnız kendi şiirini değil, şiiri sevdiren özdemir Asaf, onu tanımak olanağım bulan herkese de kendini sevdirdi.. Kendine özgü

Padişahın yalnız Saray kapışını olsun bu akşam tenvir ile mesar- ratı umumiyeye sureti iştirak göstermemesi, muzafferiyatı kati- yei muntazıra henüz ikinci

1475 sayýlý Ýþ Kanunu döneminde Yargýtay, önceleri, "iþveren, ihbar önellerine dayanarak iþ sözleþmesini bozacaðýný bildirdiði takdirde, iþçiye her gün için