G Ü N Ü N
K O N U L A R I
llll=IIIHIIIIİIIIIUIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIİIIIIIIIIIIIIIIIlllliniHIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIinilllEllli
30 lı'ıııslos Zaferinin
Manbnlflaki akisleri
Atatürk’ün lisanı ile «Türk vatanı nın ziyneti, Türk tarihinin serveti, Türk milletinin güz bebeği İstanbul»L a u
YAZAN:
Halûk Y, Şehsuvaroğlu
]
J
atlerini • bildiğim için fazla şey ısöylemiyerek, »- rade efendimizin- dir, diyip sükût ettim ve bir iki Birinci Dünya Harbinden sonra,düşman işgaline uğramış ve Istan- bulun münevver, hassas halkı ıztı- raplı zamanlar yaşamıştı.
Vatanperver İstanbullular, Birin ci Dünya Harbinde, Çanakkalede tarihin esini ender kaydettiği bir hamasetle buruşmuşlar ve İstik lâl Mücadelesine canlgriyle, var- lariyle katılmışlardı. Millî Müca dele, Istanbuldan büyült ölçüdg si lâh ve cephane yardımı görmüş tü, İzmirin işgali gibi felâketler nasıl en büyük aksini Istanbulda bulmuş ve Sultanahmet mitingi ile hisli ve heyecanlı bir şekilde ce vabını almışsa, istiklâl Harbinin büyük zaferleri de en coşkun bir şekilde Istanbulcfh kutlanmış ve nihayet Dumiupınar Başkuman danlık Meydan Muharebesinin ka zanılması bu şehirde büyük coş kunluklara yol açmış; geçe beş yüz senedir görülmemiş bir şehrâ- yinle İstanbul bir gündüz manza
rasına bürünmüştü.
OsmanlI sarayının son Başkâti bi Rıfat Bey yayınlanmamış hâtı ralarında büyük zaferin saraydaki aksini şöyle anlatmaktadır:
«Bu senelerde Ingilterenin Baş vekili olan Loyd Corc namında bir çiftçinin Yunanlılara bütün İngi liz pskerî depoları sizin için açık tır, istediğinizi meçcanep alabilir siniz, yolundaki müsaadesi ve di ğer birçok muavenat ile vücuda getirilen tahkimatın her gün birer türlü destanı medayihi işittikçe müteessirane ve mütevekkiline encamı hali bekleştiğimiz günler den birinde Afyonkarahisarı mev kii müstahkeminin tamamiyle zaptolunduğu müjdesi mesaimi muntazıramızı teşnifsâz-ı div âva- ze kûs-i zafer ile her tgraf tgnin endaz ölmesiyle bittabi abd-i ah- karı da subuh-i neşe ve neşveye garik eylemiş ve o akşam hariçte şehrâyin yapılacağı da söylenmiş idi. Bütün rüfekay-ı kiramım ile kalblerimiz sürür ve şâdi içinde raksan ve gözlerimiz dümu-ı mü« bahat ile giryan olduğu halde, bu ruz-u behçetfüruz ikindiye te- karrup eylemiş idi ki, zat-ı Haz- reti Padişahı abd-i âcizi ferman buyurdukları ve kendileri büyük havuzun yanında oturmakta ol« dukları haber verildi. Hemen pür* neşe oraya gittim.- Zat-ı Hazret-i Padişah! güvercinlik ittihaz olu nan küçük kış bahçesinin yanında bir ağaç gölgesine mevzu koltuk ta oturuyordu. Emr-ü işaretleri veçhile karşılarındaki sandalyeye kuud ettim. «Başkâtip Bey sabah ki havadisi duydun mu?»
buyur-malariyle, evet efendim, birçok hayret ve sevinçle duydum ve mu hakkak lutf-ü inayet-i İlâhiye olan bu hale lıamd-ü sena ettim. Nasıl hayret edilmesin ve sevinilmesin, aylarca mesaii azime ve türlü es- İeha-i cedide ile teçhiz edilmiş o- lan ve metanetinden ehemmiyet ile bahsolunan bir mevkii müstah kem, on gün bile tamam olmaksı zın kâffei levazım ve teçhizatiyle zaptolunuyor ki, bu şüphesiz ke rem^ İlâhi ile harikai Hamasettir. Kulunuz Afyonkarahisarını bir li ralık gördüm ve her tarafını zi yaret etti idim. Memleketin UÇ ta rafı dik ve yüksek sırtlar ile mu hattır. Bu sırtların birinin ucun da önündeki ovaya hâkim büyük ve mürtefi bir kaya ve bunun te pesinde Selçukjlerden kalma bir istihkâm harabesi vardır ve kaya oyulmak suretiyle meydana getıı il miş, müstatilülşekil iki de su ha vuzu vardır ki, bugün yapılmış gi bi yepyenidir, Memleketin bu va zıyeti itibariyle icap eden yerleri lâyıkiyle teçhiz olunursa müteas- sirütteshir bir mevkii askeri ola cağı yeknazarda anlaşılıyor İdi, de dim.
Bu ifadatımı dinliyordu. Muzaf- feriyet ve şehrâyin haberleri alın dıktan sonra, birarahk mabeyin kâtiplerinden Reşat Bey yanıma geldi. «Bu akşam devairi resmiy-e donatılacak imiş. Sarayı Hümayun buna yalnız seyirci vaziyette kal mayıp hiç değilse Saltanat kapısı nın tenviri ile iştirak edilmesi pek münasip olur. Bunu siz arz ve istizan ederseniz efendimiz kabul buyururlar» demiş idi. Zaten fakir de bu fikirde bulunduğumdan pekâlâ olur cevabını vermiş idim. Yukarıda kaydettiğim müsaha- battan sonra, o yolda bir arz ye İstizan yolsuz olmıyacak addedile- miyeceği cihetle, efendim, malum-ı şahaneniz bu gece dışarıda şehrâ yin yapılacak imiş. Ortalığın ka rarmasına daha hayli zaman var. Tensip ve ferman buyrulursa. Sa rayı Hümayunun yalnız Saltanat kapısı olsun donatılarak şehrâyı- ne iştirak sureti izhar olunursa pek muvafık olur ise de her halde ferman efendimizindir, dedim. Bu maruzatım üzerine elindeki siga rasını bir iki nefes çektikten son ra «Dur acele etme vaat ve işâa kılındığı veçhile Yuaniler İzmir- den denize dökülsün o vakit yal nız kanıyı defğil, Sarayı baştan başa donatırım. Şimdi ise "bir kan dil bile yakmam» dediler.
Tabi-âfâki sözden sonra müsaade et meleriyle odaya avdet eyledim. Bazı esbabı mesbukası veçhile son radan, kapının donatılmasına emir verilir ümidiyle, odaya avdetim den lânei hakiraneme dönünceye kadar, pencereden aralık aralık. Saltanat kapısına atfı nigâh etti isem de, o yalda bir harekete delâ let edecek bir hal göremedim ve zavallı adam, hariçte harekât olan ca hıziylg yol alıyor, sen ne vâdi- de puyap oluyorsun? diye, söyle ne söylene evimize vaşıl oldun,. Padişahın yalnız Saray kapışını olsun bu akşam tenvir ile mesar- ratı umumiyeye sureti iştirak göstermemesi, muzafferiyatı kati- yei muntazıra henüz ikinci safhası olgn Afyonkarahisar muzafferiyeti haddi zatında ne kadar parlak olursa olsun muzafferiyatı kâmile için daha katedilecek mesafeler bulunmasına ve neticenin ne ola cağı evvelden tamamiyle kestirile- miyeceğine göre tenvirat hususun da acele muvafık! ihtiyat görüle- miyeceği ve bahusus vekarı hü kümdarı iie telif kabul edemiye- ceği düşüncesine matuf olabilür İse de revşi hal ve maslahat bilet- raf nazarı teemmüle alındıkta hüs nü kuruntu mahsulü olduğu şüp he götürmez.»
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği T a h a To ro s Arşivi
