A. Ü. Ve/o Fak. Del'g.
39 (1-2): 168-173, 1992
KÖPEKLERDE TETRAMİzOL VE TRİKLORFON'UN KAN PARAMETRELERİNE ETKİLERİ
Arif Kurtdedel, Emine Baydan",
Aslan Kalınbacak'
M. Kazım Börkül,
The cffects of Tetraınisole and Trichlo::-phone on the blood parameters or dog
Sumnıary: The effec!S of Tetl'aınisole and TrichlOlp/zone which are
administred seperate[y and together Tare investig'lted clinical(y and haemato-logicalfy. In this sturi.)',21h'l(fbreed dog.>
~r
btoh sex aging six months to two ]ears, weighing six to 28 kg bod.)-'lL'e(~htwere userl. Th~y were divided into three group. The Iirst grovf) of eight dogs was giz;en Tetramisole 10 mg Ikg oral[y, the second grouf) of eight dogs wa'i given Tl'ichlorphone 75 mg Ikg oral[v and the third group of eight dogs was given 10 mg ikg Tetramisole and 75 mgi
kg Trichlorphone together oral[y followingı
2 hours fasting. Within 12 hours observation period, no toxication findings were no!iced. In group 1 and 2, he-matologic findings (pH, PCOıı PAz, HC03, Sat Az, base exces'i, erythrocyteand leucocyte counts, mean corpuscular volume ( MC V) , hematocrit and hemoglo-bin values didn' t change statistical[y imfıortant level. In group 3, the blood paremeters except pıı, did not change statistical[y an important level but j)l!
decreased at the first hour of the oral application of medicals.
According to the results of the studj', it is concluded that at therapeutic dose rates, Tetramisole and Trichlorphone can be used together wilhout causing toxication and the deerease in blood pH didn't require therap)'.
Özet: Tedavi dozlarmda köpeklere ayrı ayrı ve birarada verilen Tetra-mizoUe Triklorfon'lln etkileri klinik ve hematolojik olarak incelendi. Çalışma-da, heriki cinsiyetten, altı '?y ila iki )'aşlı 6 -28 kilogram canlı ağırlığında 24
i Doç. Dr., A.Ü. Veteriner Fakültesi İç Ha.stalıklar Anabilim Dalı, Ankara. 2 Yrd. Doç., A.Ü. Veteriner Fakültesi Farmakoloji ve Toksikoloji ABD, Ankara 3 Araş. Gör., A.Ü. Veteriner Fakültesi İç Hastalıklar Anabilim Dalı, Ankara.
TETRAMizOL VE TRiKLORFON'VN KAN PARAMETRELERiNE ETKiLERi 169
melez kejJek kullanıldı. Köpekler üç guruba a..yrıldı. Biriııci guruba Tetramizol, ikinci guruba Triklor/oıı ve üçiincü guruba Tetramizol ve Triklor/on aç karnına ağızdan verildi. U)'gulamadan sonra
ı
2 saat siire)'le gözetimde tutulan köpek-lerde klinik olarak herhangi bir zehirltllllir! belirtisine rastlanmadı. Birinci ue ikinci gurupta hematoirdik değerlerde (pH, PC02, POz, HC03 Sat02, ba;:, eksez, eritrosit ve löklHil sa..vıları, ortalama korpuskııler valiim, hematakrit ııe hemoglobin değerleri) istatistiki )'j'nr!tn önemli de,~işiklikler belirlmmedi.VCillZcü gntpta koli pH'sı !zariç d(ijer jKlfametrelerde iinemli bir değişikliğe rastlanam(l~kell, kan jd!' sm m ıineınıi dii:::f;)'dc(jJ
<
O. Oı) diiştiiğii belirlen-di.Çalışmanın s~:ıwc:lJld(lheriki ilacm tedavi dO.:unda birarada köjJeklere verilmesinin .:ehidenme..ye neden dına)'acağı ve kan jd/'sında m~Jıdan:ı gelecek deL.işikliğin sağaltım gerekti1'1lıqeee/fi I;anısma varıldı.
Giriş
Geniş spektrumlu bir antdmentik olan Tetramizol, sığır, koyun, keçi; domuz, köpek ve kanatlılarda akciğer ve mide-bağırsak nema-todlarına karşı etkilidir (1,17). Köpeklerde tetramizol'ün antelmentik etkinliğe sahiJ.ıizomeri olan Levamizol'ün özellikleD.immitis'in mikro-filerlerine karşı kullanılabileceği belirtilmektedir (5). Fosforlu bir bileşik olan Triklorfon ise hem insektlerle, hem dc evcil hayvanların iç ve dış parazitleriyle mücadelede kullanılan bir bileşiktir (8,9).
Tetramizol, merkezi sinir sisteminde gangliyonlarda ve sinir-kas kavşaklarında kolinerjik reseptörleri aktive etme yeteneğine sahiptir. Bu noktalarda önce orta şiddette uyarı, bunu takiben iletirnin blokajı-na neden olur (7). Parazitler üzerindeki antinematodal etkisini önce-likle bu yolla yapmaktadır (l3). Bunun yanısıra fumarat redüktazı inhibe ederek parazirin karbonhidrat metabolizmasmı da bozar (4). Triklorfon ise kolinesteraz enzimini inhibe ederek antiparaziter etki gösterir (5). Tetramİzoliin tedavi indeksi geniştir (3). Tedavi dozların-da hayvanlardozların-da herhangi bir yan etkiye neden olmaz (16). Toksik dozlarında ise zehirlenme belirtilerinin nikotinik ve muskarinik tipte olduğu kaydedilmektedir (14). Buna karşılık Tirklorfon'un tedavi indekü nispeten daha dardıf. Hayvanlarda tedavi dozlarında bile bazan zehiclenmclerc neden our. Zehirlenme belirtileri diğer organik fosforlu bileşiklerde olduğu gibi nikotinik ve muskarinik tiptedir (5,6).
Bu çalışmada, Tetramizol ve Triklorfon'un kolinerjik rescptör-leri aktive etme yetenekrescptör-lerinin bulunmasından dolayı birarada
kulla-170 A. KURTDEDE, E. ZQYDAI'\, M.K. nÖRKÜ, A. KALINBACAK
numaları durumunda yan etkilerin görülüp görülmeyeceği, kan pa-rametrelerinde değişikliklerin oluıup oluşmayacağının araştırılması amaçlandı.
Materyal ve Metot
Bu çalışmada, karışık ırktan altı ay ilc iki ya~lı ()-28 kilogram canlı ağırlıkta, heriki cinsiyetten 24 adet köpek kullanıldı. Köpekler Ankara Keçiören Belediyesi'nden sağlandı. Köpeklere kuduz aşısı uygulandı, türüne özgü gıdalar vcri.ldi ve önlerinde devamlı su bulun-duruldu. Köpekler sekizerli üç guru ha ayrıldı. Birinci gunı ba etken madde miktarı yönünden kontrol edilmiş (2,15) Tetramisol LO mg/kg canlı ağırlık tedavi dozunda, ikinci gruba aynı şekilde Triklorfon 75 mg/kg canlı ağırlık tedavi dozunda (5) ve üçüncü guruha aynı te-davi dozlarında Tetl'amizol ve Triklorfen tablederi ağız yoluyla aç kamına verildi. Herüç gunıptaki köpeklerden ilaç verilmeden önce ve verildikten bir saat sonra (18) hematolojik muayeneler için heparinize edilmiş enjektörkre vena sefalika antebraki'den ikişer ml kan alındı. Köpekler ilaç uygulamasından sonra 12 saat süreyle gözetim altında tutuldular.
Alınan kan örneklerinden pH, PCüı, P02 HCü3, Satüı, ve
baz eksez değerleri Corning 170 pH-Blood gase Analyser Cihazın'da, total eritrosit ve lökosit sayıları ile hematokrit ve ortalama korpuskü-ler hacım değerkorpuskü-leri Contraves Digicell 3100 h, Hemoglobin değeri ise Contraves HaemoceIl 400 h Cihazları ile belirlendi.
Sonuçların istatistiki değ'crlendirmeleri eşkmeye dayalı t testi
ile yapıldı (10).
Bulgular
Triklorfon, Tetn.mizol ve herikisinin birlikte verildiği köpekler-de gözetim altında tutuldukları sürece klinikman zehirlenme belirtisi sayılabilecek bulgulara (Durgunluk, ataksi, salya ve gözyaşı akıntlsı, konvülziyon gibi) rastlanmadı.
Köpeklerde ilaç uygulamasından önce ve sonra belirlenen ortala-ma kan pH, PCOı, POz, HC03, SatOı ve baz eksez değerleri ilc to-tal eritresit ve lökosit sayıları, hematokrit, ortalama eritrosit hacmı ve hemoglobin değerleri ve istatistiki karşılaştırmalar Tablo'da gösteril. di. Tablodaki kan parametrelerine bakıldığında, Triklorfon ve
Tetra-TETRAMlzOL YE TRIKLORFON'UN KAN PARAMETRELERINE ETKİLERİ 171
Tablo : Tetramizol (Grup I), Triklorfon (Grup 2) ve Tetramisol + Triklorfon (Grup 3) verilen kö-peklere ait uy~ulaına öncesi (UÖ) ve uygulama sonra<ı birinci saatte (US) belirlenen bazı kan parametreleri (Ortalama değer ~ Standart hata).
Tetramizol Triklorfcn Tetramizol ve Triklorfon
Parameıre n: 8 n: 8 n: 8
Uö US Uö US Uö US
-_._--- --- --- --- ---
---
---pH 7.291 :;:: 7.280 :ı= 7.181 'f 7. 178 'f 7.286 'f 7.276*=ı= X:ı= Si< 0.028 0.023 0.030 0.050 0.04() 0.040 --- --- ------
----peo. (mmHg) 55.14=ı= 40.80 =ı= 44.38 =ı= 46.65 =ı= 46.92 'f 40.27 =ı= X::;: Sx 3.977 2.446 3.890 4.180 2.018 i. i14 --- --- ------
---
---PO. (mmHg) 41.760 'f 42.420=ı= 4O.100=ı= 37.400'f 37.275 =ı= 40. 625=ı= X =ı= Sx 4.265 1.391 5. \lO 5.920 2.734 2.242 --- --- ---. --- ---HCO, (mmolfl) 25.9 :ı= 19.0-
T 16.3 =ı= 17.i =ı= 21.9 =ı= 18.5 =ı= X =ı= Sx LOI L61 2.55 2.00 0.85 0.65 --- --- ----Sat 0. % 62.46 =ı= 66.00 'f 55.52 =ı= 50.91 =ı= 55.18 =ı= 61.25 =ı= X =ı= Si. 6.133 2.50 8.17 12.53 3.98 3.35--- ---
---BE (mmol/!) -0.72 =ı= -6.48 =ı= -11.31=ı= -10 .68=ı= -3.93 =ı= 6.75 =ı= X =r- ~i. 0.979 1.72 2.94 2.63 0.88 0.83---
---- --- --- ---RBC (mm' jJ(l6) 5.258 =r- 5.580 =ı= 3.607 =ı= 3.ll0=ı= 3.517 =ı= 2.965 =ı='x
=ı=Sx 0.159 0.28 0.47 0.27 0.26 0.26 ---ıvrcv 72.4 =ı= 71.4 =ı= 76.4 =ı= 75.i =ı= 74.7 =ı= 72.8 =ı= X=ı= Si. 2.iII 1.749 1.590 2.350 1.305 1.287 ----_.-- --- ---HCl' (%) 38.63 =ı= 38.44 :ı= 27.52 =ı= 23.42 =ı= 26.42 =ı= 21.61 =ı= X =ı= Si. 1.4 76 1.760 3.770 2.230 2.282 1.990 --- ----WBC (mm'flO') 6.90 =ı= 7.86 =ı= 7.97 =ı= 8.54 =ı= 9.23 =ı= 9.41 =ı= X =ı= Si. 0.390 2.091 1.830 1.690 \.251 1.496 ----_._--
--- --- --Hb (% g) 13.5 =ı= 15.56 :ı= 14.04 =ı= 13.82 =ı= 13.35 =ı= 13.88 =ı= X =ı=Sx 1.724 0.823 1.270 1.100 0.694 0.397 • . (p < 0.01)İstatistiki karşılaştırmalar uygulama öncesi ve uygulama sonrası birinci saatte belirlenen dc~ecler arasında yapılmıştır.
A. KURTDEDE, E. BAYDAN. M.K. BÖRKÜ, A. KALINBACAK
mizol'ün birlikte verildiği guruptaki köpeklerin kan pH'sı dışında diğer parametrelerde istatistiki bakımdan önemli değişikliklerin meydana gelmediği görüldü. Triklorfon ve Tetramizol kombinasyonunun yapıl-dığı gurupta deneme öncesi kan pH değerinin denemenin yaklaşık bi-rinci saatinde önemli düzeyde (p
<
0.01) azaldığı dikkati çekti.Tartışma ve Sonuç
Paraziter hastalıkların tedavisinde çeşitli antiparaziter ilaçlar birarad'a kullanılmaktadır (5). Veteriner pratikte yaygın olarak kul-lanılan Tetramizol ve organik fosforlu antiparaziter ilaçların yapılan çalışmalarda birarada kullanımlarından sözedilmektedir (I 1,12,13).
Istatistiki karşılaştırmalar uygulaına öncesi ve uygulama 50n-rası birinci saatte belirlenen değerler arasında yapılmıştır.
Yapılan çalışmalarda Tetramizol'ün oluşturduğu toksititenin nikotin benzeri maddeler tarafından artırıldığı, organik fosforlu'ların ise bu toksititeyi artırmadığma işaret edilmektedir (13). Bu çalışmada, tek tedavi dozunda tetramizol ve organik fosforlu bileşiğin birarada verildiği köpeklerde Ford (12) ve Hsu'nun (13) bulgularına uygun olarak herhangi bir zehirlenme belirtisine rastlanmadı. Tetramizol' ün tek tedavi dozunda kan parametrelerinde önemli değişikliklere neden olmadığı bulguları Simkins ve arkadaşlarının (61) yaptıkları araştırma sonuçlarına benzerlik göstermektedir. Tetramizol ve orga-nik forfarlunun birarada kullanıldığı sekiz köpekte kan pH'sında de-neme öncesine göre belirlenen düşüşün klinik olarak dikkati çekecek bir belirtiye yol açmama~ı nedeniyle geçici olduğu ve herhangibir te-davi gerektirmediği düşünülmektedir.
Bu çalışmada, kan parametrelerinde pH'nın dışında önemli bir değişikliğinin görülmemesi ve hayvanların klinik muayenelerinde de herhangi bir zehirlenme bdirtisi göstermemderi heriki ilacın tedavi dozlarında köpeklerde birarada kullanılmasının belirgin bir yan etkiye neden olmadığını gösterdiği kanısına varılmıştır. Bununla birlikte pH' da görülen istatistikman önemli düzeydeki değişiklik bu ilaçların yük-sek dozlarda birarada kullanımlarında dikkatli olunması gerektiği fikrini vermektedir.
TETRAMizOL VE TRİKLORFON'UN KAN PARAMETRELERINF ETKiLERİ 173
Kaynaklar
1. Anon: Evaluatioıı of eertain veterinary dTIIg residues in flod. WHO-Geneva, 1990, pp. 31-36.
2. Anon: Specifu:ations for pestieides, WHO, 1985.
3. Abdulsalam, E.B. and Ford, E.J.H. (1987).The ejfeet of induecd liver, kidney, and lung lesions on the toxicity of levamisol and diazinon in ealves.J.Comp. Path., 97; 619-627. 4. Bossche, H.U., and Janssen, A.J. (1969).The bioehemical meehanism of actian of the
antinematodal dmg, tetramisol. Bioehem Pharm., 18: 35-42.
5. Booth, H.N. and McDona1d, L. (1982)."Veterinary Pharmacology and Therapeutics" Fifth ed. The Iowa state University Press./Ames.
6. Cook, W.O., Osweller, G.D., Walter, H. and Stahi, H.M. (1985).Levamisol toxi-eosis in swine. Veı. Hum. Toxieol.,27: 388-389.
7. Dobson, R.J., Dona1d, A.D., Waller, P.J. and Snowdan, K.L. (1986).An egg hatch assay for resistaııce to !evamiso!e in triehostrongyloid nelnatode parasites, Vet. Parasit., 19: 77-84.
8. Drndge, J.H. (1965).The use on anthelminties for param eontrols in the horse. Vet. Med. Smail Anim. Clin., 60: 243-247.
9. Drndge, J.H., Lyons, E.T. (1986).International parasites of equids with emphasis on treat-ment and control. Hoechst. Ruasse1Agri. Vet. Compy., New Jersey.
10. Dü:ı:güneş, D., Kesici, T., Gürbüz, F. (1983)."/statistik Metotlar I". A.ü. Zira?t Fak. Yay. 861, A.Ü. Basımevi, Ankara.
1I. Ford, E.J.K, and Abdelsalam, A.B. (1983).Combi~d ejfeet of fevamiso!e and Orga-nophosphorns eompouf.ds on ealves. Veı. Ree., 112: 1106.
12. Ford, E.J.H., and Abdelsalam, E.B. (1987).Combined ejfeet of slow re!ease levamuole and prolale on aee~~leholiııesteraseactiviry in eatıle. Vet. Ree., 120: 579-580.
13. Hsu, W. (I98i). Drug inleraetions of !evamisole With pyrantel tartarale and diehlorvos iıı pigs. Am.J. Vet. Res., 42: 1912-1914.
H. Pretoırius, J.L. and Harrow, W.T. (1967).The activiry of tetramuole in goals. J.S. Afr. Vet. Med. Ass., 38: 249-251.
I:>. Shingbal. D.M., and Joshl, S.V. (I 984).Colorimetric analysis of tetramisole hydrochloride and its d1ısageflrms. Indian Drugs., 2I: 396-397.
16. Slınkins, K.L., Berger, H., Sehunıaeher, W.G. and Drain, J.J. (1970).Safety of !evlimisale in eatıle. J. Anim. Sei., 35: 193.
17. Walley, J.K. (1966).Tetramiso!e (d-I-2,3,5,6 tetrahydro-6-phenyl imidazol (2,I-b) thi-azo!e hydrochloride-Nilverm) in treatment of gastrointestinal worms and lungworms in d1ımestic animals. Vel. Ree., 78: 406-414.
18. Watson, A.D.I., Sangster, N.C., Chureh, D.B. and Gogh, KU. (1988).£evamisal pluırmacokiııetics aııd bioavailabiliry in dogs. Res. Vet. Sei., 45: 411-413.
