TEKSTİL İŞLETMELERİNDE BİLGİSAYARA DAYALI KAYNAK
KULLANIMI VE ÜRETİM PLANLAMA SİSTEMLERİ ÜZERİNE BİR
İ
NCELEME: DENİZLİ ÖRNEĞİ
Pamukkale Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü
Yüksek Lisans Tezi
Tekstil Mühendisliği Anabilim Dalı
Deniz OKŞAN
Danışman: Yrd. Doç. Dr. Muhammet AKAYDIN
Ekim, 2006 DENİZLİ
iii
TEŞEKKÜR
Öncelikle beni böyle bir çalışmaya yönlendiren değerli Hocam Yrd. Doç. Dr. Muhammet AKAYDIN’a, uygulama çalışmasındaki yardımlarından dolayı değerli Hocalarım Yrd. Doç. Dr. Aşkıner Güngör’e ve Yrd. Doç. Dr. Güngör Durur’a, anket çalışması için anketimizi tamamlayan tüm katılımcılara sonsuz teşekkürlerimi sunarım.
iv
ÖZET
TEKSTİL İŞLETMELERİNDE BİLGİSAYARA DAYALI KAYNAK KULLANIMI VE ÜRETİM PLANLAMA SİSTEMLERİ ÜZERİNE BİR
ÇALIŞMA: DENİZLİ ÖRNEĞİ Okşan, Deniz
Yüksek Lisans Tezi, Tekstil Mühendisliği ABD Tez Yöneticisi: Yrd. Doç. Dr. Muhammet AKAYDIN
Ekim 2006, 45 Sayfa
Uluslar arası rekabet şartları ve teknolojideki hızlı değişim, işletmeleri farklı çözüm arayışlarına itmiş ve işletmeler bu amaçla bilgisayar destekli üretim takip sistemleri kullanmaya başlamışlardır. Bu sistemlerin ana hedefleri eldeki kaynakları en iyi şekilde kullanmak, tedarik ve stok süreçlerini olabildiğince etkinleştirerek üretim süresini kısaltmak ve maliyetleri en alt seviyede tutmaktır. Bu çalışmada işletmelerin, tedarikten dağıtıma kadar olan tüm iş süreçlerinin, bir bilgi yönetim sistemi desteği ile yönetmesini sağlayan ERP ve benzeri sistemlerin tekstil sektöründeki uygulamaları incelenmiştir. Bunun için, Denizli ili pilot bölge seçilmiş, ve işletmelerden bir anket çalışması ile veri toplanarak, işletmelerin bu tür bilgi sistemlerine bakış açıları ve sistemlerden beklentileri, sistemlerin faydaları ve kurulumları aşamasında karşılaşılan zorluklar gibi konular araştırılmış ve sonuçlar değerlendirilmiştir.
Anahtar Kelimeler: MRP, ERP, Türkiye’de ERP Uygulamaları, ERP’nin Avantajları, ERP’nin Dezavantajları
Yrd. Doç. Dr. Muhammet AKAYDIN Yrd. Doç. Dr. Güngör DURUR Yrd. Doç. Dr. Aşkıner GÜNGÖR
v
ABSTRACT
THE STUDY OF COMPUTER SUPPORTED SOURCE USAGE AND PRODUCTION PLANNING SYSTEMS AT THE TEXTILE FACTORIES:
THE SAMPLE OF DENİZLİ Oksan, Deniz
M. Sc. Thesis in Textile Engineering
Supervisor: Ass. Prof. Dr. Muhammet AKAYDIN July 2006, 45 Pages
The result of the world-wide competition and the rapid development on the technology, the factories have been focused on the alternative solutions and they started to use production planning systems supported by computers. The main aim of this kind of systems is to use the factory’s sources in a most effective way, to shorten the lead-times with effective supply and stock processes, and to drop the production costs. In this study, implementation of computer supported production planning systems, such as ERP, which enterprises to manage all work process from supply to delivery, is examined in a textile business. Denizli has been selected as a pilot area, and data have been collected from multiple textile factories through survey. The approach of enterprises to ERP and such systems and their expectations, benefits of the systems, the problems encountered during the system installation and operation are studied and analyzed.
Keywords: MRP, ERP, ERP in Turkey, Advantages of ERP, Disadvantages of ERP
Ass. Prof. Dr. Muhammet AKAYDIN Ass. Prof. Dr. Güngör DURUR Ass. Prof. Dr. Aşkıner GÜNGÖR
vi
İÇİNDEKİLER
Sayfa
Tez Onay Sayfası...i
Teşekkür...ii
Bilimsel Etik Sayfası...iii
Özet ...iv
Abstract...v
İçindekiler ...vi
Şekiller Dizini ...viii
Tablolar Dizini ...ix
1.GİRİŞ...1
2. KURUMSAL KAYNAK PLANLAMASINA GENEL BAKIŞ...3
2.1.Kurumsal Kaynak Planlamasının Evrimi...3
2.1.1. Ürün ağaçları ...3
2.1.2. Malzeme ihtiyaç planlaması ...4
2.1.3. İmalat kaynakları planlaması...5
2.1.4. Kurumsal kaynak planlaması...6
2.2.ERP Sistemini Oluşturan Modüller ...7
2.2.1. Stok yönetimi ve üretim modülü...7
2.2.2.Satınalma modülü ...8
2.2.3.Satış dağıtım modülü ...8
2.2.4.Malzeme gereksinim planlaması modülü ...9
2.3.ERP Yazılım Şirketleri ...9
2.4.ERP’de Dikkat Edilmesi Gereken Unsurlar...10
2.5.ERP Sisteminin Getirileri ...10
2.6.ERP Sisteminin Seçim Süreçleri ...11
2.7.ERP Sisteminin Kurulumunda Başarıya Etki Eden Faktörler...13
2.8.ERP Projelerinin Hayata Geçirilmesinde Kullanılan Yöntemler ...15
2.9. ERP Projelerinde Kimler Yer Almalı ...16
2.10. ERP Sistemlerinin Maliyeti...17
2.11.ERP Sistemlerinin Kurulumu Sırasında ve Sonrasında Karşılaşılan Problemler...18
2.12. ERP Sistemlerinin Dezavantajları...19
3. TEKSTİL SEKTÖRÜNDE ERP UYGULAMALARI ...20
3.1. Tekstil Sektöründe ERP Sistemlerinin Gerekliliği ...20
3.1.1. Müşterilerin beklentilerini öngörmek ...20
3.1.2. Global iş ...21
3.1.3.Etkin üretim - doğru planlama ...21
4. DENIZLİ İLİ VE ÇEVRESİNDEKİ TEKSTİL İŞLETMELERİNDE BİLGİSAYAR DESTEKLİ ÜRETİM TAKİP PROGRAMLARI UYGULAMALARI ...22
4.1.Anket Çalışmasının Uygulanması...22
vii
4.3. Anketin Değerlendirilmesi...23
4.3.1. Bilgisayar destekli herhangi bir üretim takip programı kullanım oranı....23
4.3.2. En çok kullanılan sistemler...25
4.3.3. Sistemlerin kullanıldığı modüller...28
4.3.4. İşletmelerin bilgisayar destekli takip sistemlerinden beklentileri...29
4.3.5. Sistem seçiminde etki den etmenler...30
4.3.6. Sistemlerin kurulum maliyetleri...31
4.3.7. Yatırımın geri dönüşü...31
4.3.8. Sistemlerin faydaları...32
4.3.9. Sistemlerin kurulumları sırasında karşılaşılan sorunlar...32
4.3.10. Sistemlerin tercih edilmeme nedenleri...33
4.3.11. Sistemlerin orta vadede tercih edilme durumları...33
5.SONUÇ...35
EKLER...37
KAYNAKLAR ...43
viii
ŞEKİLLER DİZİNİ
Sayfa Şekil 4.1 Denizli’deki tekstil işletmelerinde bilgisayar destek sistemi kullanım oranları...24 Şekil 4.2 Denizli’deki tekstil işletmelerinde bilgisayar destek programı kullanımının işçi sayısına göre dağılımı... 24 Şekil 4.3 Denizli’deki tekstil işletmelerinde uygulanan bilgisayar takip sistemlerinin kullanım oranlarını...28 Şekil 4.4 Denizli’deki tekstil işletmelerinde kullanılan bilgisayar takip programlarının kullanıldıkları modüllerin uygulanma yüzdeleri... 29
Şekil 4.5 Kurulum maliyetleri oranları...31 Şekil 4.6 Uygulanması düşünülen programların talep edilme oranları...34
ix
TABLOLAR DİZİNİ
Tablo 4.1 Denizli’deki tekstil işletmelerinde kullanılan bilgisayar takip sistemlerinin en
çok kullanıldığı alanlar...25
Tablo 4.2 Denizli’deki tekstil işletmelerinde kullanılan bilgisayar takip sistemlerinin uygulandığı modüller... 28
Tablo 4.3 Denizli’deki tekstil işletmelerinin bilgisayar destekli takip sistemlerinden beklentileri...30
Tablo 4.4 Sistem seçiminde etki eden etmenler...30
Tablo 4.5 Sistemlerin işletmelere faydaları...32
Tablo 4.6 Sistemlerin kurulumu ve kullanımı sırasında karşılaşılan sorunlar...33
Tablo 4.7 Sistemlerin tercih edilmeme nedenleri...33
1. GİRİŞ
Büyüme ve gelişme çabaları sonucu, giderek karmaşıklaşan bilgi akışlarının yönetilmesindeki zorluklar, uluslar arası rekabet şartları, teknolojideki hızlı değişim gibi olgular, iş dünyasını zorunlu olarak farklı çözüm arayışlarına yöneltmiştir. Bu noktada, bilgisayar destekli üretim takip sistemleri işletmelere avantaj sağlayan araçlar olarak öne çıkmaktadır. Bu sistemlerin ana hedefi ürün maliyetinin azaltılması, karlılığın artırılmasıdır. Bu sayede sürekli değişim ortamında rekabette başarılı olmak, değişen iş koşullarını önceden tahmin edebilmek ve bunlara hızlı yanıt verebilmek olası hale gelmektedir.
Bilgisayar destekli üretim takip sistemlerinin en yaygın olanı, son yıllarda kullanım oranı giderek artan ERP’dir. ERP İngilizce bir sözcük öbeğinin kısaltılmış şekilde kullanılan bir ismi olup Kurumsal Kaynak Planlaması anlamına gelen “Enterprise Resource Planning” sözcüklerinin baş harflerinden oluşmuştur. ERP kavramı kısaca şu şekilde tanımlanabilir: “Küçük, orta ve büyük ölçekli üretim ve hizmet sistemlerinin, tüm kaynaklarının etkin, verimli ve optimize edilerek kullanılmasını sağlayabilen bütünleşik bir sistemdir”. Bu kaynaklar; insan kaynakları, makine, malzeme/hammadde, enerji, finansman, satın alma, stoklar, pazarlama, kalite sistemleri, bakım onarım, müşteri ilişkileri yönetimi, tedarikçi zinciri yönetimi, yardımcı hizmetler, teknoloji, internet prosedür ve işlemleri şeklinde sıralanabilir.
ERP sistemleri, organizasyonların bütün fonksiyonlarını, iş ve bilgi akışlarını tek bir sistemde toplar. Böylelikle, organizasyonun kaynakları en verimli şekilde kullanılır, planlama, kontrol ve geleceğe yönelik tahminler daha kolay yapılır.
ERP sistemlerinin kurulması beraberinde maliyet, yeniden yapılanma gibi büyük yükler getirir ve sistemler işletmelere entegre edildikten sonra geri dönüşü oldukça zordur. Bu nedenle de ERP kurulumu oldukça hassas ve üzerinde uzun süre dikkatli bir çalışma yapılması gereken bir konudur.
ERP sisteminin işletmeye faydalı olabilmesi için öncelikle ihtiyaçların titiz bir çalışma ile belirlenmesi, sistemin seçiminin bu doğrultuda yapılması ve doğru entegratör kullanılması gerekmektedir. Kurulan ERP sistemlerinin işletmeye kazandırdıkları kadar beraberinde getirdiği sorunlar ve zorluklar da göz önünde bulundurulmalıdır. Bu çalışmada, Denizli ilinde yapılan anket çalışması ile tekstil sektöründe ERP ya da benzeri bilgisayar destekli üretim takip programlarına genel bakış açısı değerlendirilmiş, kullanım oranı ve kullanım alanları saptanmaya çalışılmıştır. Sistemi uygulayan işletmelerde yaşanan problemler ve sistemlerin işletmelere faydaları araştırılmıştır.
2. KURUMSAL KAYNAK PLANLAMASINA GENEL BAKIŞ 2.1. Kurumsal Kaynak Planlamasının Evrimi
Kurumsal Kaynak Planlamasının kaynağı 1960’lı yılların öncesinde kullanılan Malzeme Listesi (Bill of Material- BOM)-ürün ağaçları kavramına kadar gitmektedir. 1960’lı yıllarda Malzeme İhtiyaç Planlama (Material Requirements Planning- MRP), 1970’li yıllarda Kapalı Çevirimli Malzeme İhtiyaç Planlama (Closed Loop MRPI), 1980’li yıllarda Üretim Kaynakları Planlaması (Manufacturing Resource Planning, MRPII) ve Dağıtım Kaynakları Planlaması (Distrubution Resource Planning), 1990’li yıllarda ise İşletme Kaynakları Planlaması (Enterprise Resource Planning-ERP) sistemleri geliştirilmiştir. ERP tüm adı geçen bu sistemleri kapsayan bir yapıya sahiptir. Sözü edilen sistemler sırasıyla incelenirse;
2.1.1. Ürün ağaçları (Bill of materials: BOM)
Ürün ağacı, ana üretim planında bir ürünü oluşturan bileşenler ve hammaddelerin tanımlanması veya listelenmesidir. Bu listelerin içinde ürünün yapımı için gerekli olan parçalar, ürünün yapısında meydana gelen mühendislik değişikliklerinin kontrolü, servis parçaları ve bitmiş ürünler için hangi malzemelerin gerekli olacağı, ana üretim planını karşılamak için hangilerinin üretilip hangilerinin satın alınacağını belirleyen birçok bilgi bulunur. Bu sistemde son üründen başlayarak her bir ürün ağacına bir kademe kodu verilir (Peterson ve Silver 1985).
Bütün bu işlemlerin elle yapılması özellikle çok çeşitli ürünlerin üretildiği işletmelerde karmaşık ve zor olduğu için yeni sistemlere ihtiyaç duyulmuştur.
2.1.2.Malzeme ihtiyaç planlaması (Material requirements planning: MRP)
MRP kavramı, 1960 yıllarının sonlarına doğru imalatın hızla geliştiği dönemlerde ABD’de ortaya çıkmıştır. Büyüyen ekonominin getirdiği yoğun talep, üreticileri yüksek
hacimli seri üretime yöneltmiş olduğundan gerekli hammadde ve malzemelerin tedariki genel sorun haline gelmiş ve bu sorunu çözmek amacıyla işletme yöneticileri parçalara ilişkin statik bilgileri, ürün ağaçlarını, ürünlerin satış tahminlerini bilgisayara girmeye başlamışlardır. Verileri eşleştiren bilgisayarlar önce gerekli hammadde miktarını belirleyip sonra da mevcut stoklara ve verilmiş siparişlere bakarak ısmarlanması gereken doğru miktarları hesaplamıştır. Bu yöntem Malzeme İhtiyaç Planlaması olarak bilinmektedir (Dağlı 1984).
İlk zamanlarda bu sistem çok büyük boyutlu bilgisayar yardımıyla, ancak büyük şirketlerde kullanılmaktaydı fakat zamanla bilgisayar teknolojisindeki ilerlemeler sayesinde performansı ve hızı yüksek bilgisayarların piyasaya çıkmasıyla ve uygulama program ve yazılımların geliştirilmesiyle bu sistemin kullanımı yaygınlaşmıştır.
MRP sisteminin çalışması için şu üç temel girdinin saptanması gerekmektedir:
i) Ana Üretim Programı - Ne üretilecek?
- Ne zaman üretilecek?
ii) Ürün Ağacı Envanter Durumu Bilgileri - Ürün yapısı verileri
- Eldeki envanter duzeyleri - Ürün ağaçları
- Siparişler - Temin süreleri - Emniyet Stokları
iii) Malzeme İhtiyaç Planlaması - Satın alma Siparişleri
- İş emirleri
- Yeniden çizelgeleme emirleri.
MRP uygulamaları sonucu daha düşük stok düzeyleri, daha kısa üretim ve temin
2.1.3. İmalat kaynakları planlaması (Manufacturing resources planning: MRP II) Ekonomide yaşanan bazı gelişmeler, pazarın daha ağırlıklı biçimde müşteri istekleri tarafından belirlenmesi sonucunu doğurmuş ve bunun sonrasında imalat firmaları stoka yönelik değil, sipariş bazında üretim biçimine yönelmiştir. Bu yeni üretim biçimi ile etkin kapasite kullanımı, küçük miktarlarda ve ekonomik üretim yapabilme, etkin finansman yönetimi gibi konular büyük önem kazanmıştır. Bu sayede yeni bir yaklaşım olan Üretim Kaynakları Planlaması-MRP II ortaya çıkmıştır. Bu yaklaşım, tüm üretim, planlama, pazarlama, dağıtım, mühendislik ve finansal faaliyetleri kapsamaktadır.
Aslında bir paket programı olan MRP II sistemlerinde bulunan modüller şu şekilde özetlenebilir:
-Satış tahminlerinin yapılması
-Satış siparişlerinin açılması ve takibi - Ürün veri yönetimi
- Endüstri mühendisliği (İş merkezleri, operasyon planları, rotalar) - Ana üretim programının oluşturulması
- Malzeme ihtiyaç planlama - Kapasite ihtiyaç planlama - Atölye üretim programı - Satın alma ve fason takibi
- Envanter yönetimi (Stok kontrol) - Üretim ve ıskarta takibi
- Verimlilik hesaplandırmaları - Maliyetlendirme ve maliyet kontrol - Sevkiyat Planlama
- Satış sonrası müşteri hizmetleri - Finans yönetimi
2.1.4.Kurumsal kaynak planlaması (Enterprise resources planning: ERP)
Son yıllardaki teknolojik gelişmeler, firmaların pazarda tutunabilmesini zorlaştırmış, klasik yaklaşımların yetersizliğinin açığa çıkması ile beraber, yöneticiler kullandıkları üretim teknolojilerini ve yönetimsel yaklaşımlarını tekrar gözden geçirmek zorunda kalmıştır. Gümrük duvarlarının yıkılması neticesinde küresel ekonomi ve küresel rekabet kavramlarının ortaya çıkması ile, tedarikçiden başlayarak, tüm üretim sürecini ve müşteriyi de içine alan “Tedarik Zinciri Yönetimi” kavramını ön plana çıkarmıştır. Pazardaki güçlü değişimlere ve teknolojik gelişmelere şirketlerin organizasyonel yapılarındaki kurumsallaşmaya yönelim de eklenince, İşletme Kaynakları Planlaması ya da diğer adıyla Kurumsal Kaynak Planlamasi (ERP) kavramı ortaya çıkmıştır (Baki 2001).
ERP kavramının gelişmesinin nedenleri şu şekilde sıralanabilir: - Fiziki olarak dağınık imalat koşulları,
- Uluslararası dağıtım zincirleri,
- Uluslararası pazarlara açılma gereksinimi, - JIT tedarik sistemi,
- Yüksek rekabet,
- Değişken dünya pazarları şartları,
- Ekonomik duvarların yıkılması (Avrupa’daki küreselleşme gelişimi) - Yönetim organizasyonunda sadeleşme.
Gerek MRP II, gerekse ERP’deki ana amaç değişen pazar koşulları (iptal edilen siparişler, acil siparişler, yeni ürünlerin imalata alınması gibi) ve imalat koşulları (beklenmeyen arızalar, zamanında temin edilemeyen malzemeler gibi) karşısında imalat planlama/satın alma/stok kontrol fonksiyonlarına derhal işlerlik kazandırılmasıdır (Tanyaş 1997).
Konfeksiyon işletmelerinde ERP, çok genel olarak sipariş süreçlerinden üretim terminlerinin gerçekleştirilmesi aşamasına kadar birçok unsurdan meydana gelmektedir. Ürünlere ait modeller belirlendikten sonra siparişler oluşturulur. Siparişte gerekli tüm
malzemeler ve aksesuarlara ait model ağaçları tanımlanır. Burada ağacı oluşturan tüm dalların kullanılan miktarları, birimleri ve üretim sürecinde kullanılacak diğer parametreleri bulunmaktadır.
Model ağaçları, sipariş malzeme ihtiyaç planlamasının yapılmasında, üretim iş emirlerinin, malzeme ihtiyaçlarının ve işlem rotalarının belirlenmesinde kullanılmaktadır (Mabert vd 2001).
2.2. ERP Sistemini Oluşturan Modüller
ERP sistemleri, stok yönetimi ve üretim modülü, satın alma modülü, satış-dağıtım modülü, malzeme gereksinim planlama modülü olarak dört ana modülde toplanabilir (WEB_1.2003).
2.2.1. Stok yönetimi ve üretim modülü
Stok yönetimi ve üretim modülü, işletme için satın alınan malzemelerin depolara gitmesinden, müşteriye mamul olarak satılmasına kadar olan süreçleri kapsamaktadır. Firmadan satın alınan malzemeler önceden belirlenmiş satın alma giriş kodlarıyla depolara girdikten sonra fatura ve irsaliye bilgileri ile eşleştirilir. Satın alma ve fatura girişine ilişkin bağlantılar önceden yapılmış ilgili muhasebe hesapları tarafından yapılmaktadır. Satın alınan malzemeler, isteğe göre kalite kontrol prosedürlerine tabii tutulabilir. Kalite kontrol prosedürlerinin reddettiği malzemeler yine sistem aracılığı ile firmaya iade edilmektedir. Kabul edilen malzemeler, belli özellikteki lokasyon ve raflara yerleştirildikten sonra üretime çekilmek üzere beklemeye alınır.
Buraya kadar olan süreçte, teslim alma ve yerleştirme ile ilgili olarak depo personelinin, kalite kontrol ile ilgili olarak kalite personelinin, satın alma siparişleri ile ilgili satın alma personelinin, malzeme gereksinim planlaması ile ilgili olarak planlama personelinin ve faturalarla ilgili olarak muhasebe personelinin sistem aracılığı ile ilişkileri mevcuttur. Üretim siparişlerinin gereksinim duydukları malzemeler, otomatik ya da manuel olarak depodan çekildikten sonra yarı mamul-mamul üretimi için kullanılmaktadır. Ürün maliyeti için ön hesaplamalar sistem tarafından yapılmaktadir. Mamul deposunda veya kendine ait
lokasyonda bekleyen mamul, müşteriye sevk talimatı ile satışa verilir. Bu modülde üretim, planlama, mamul depo, satış ve muhasebe personeli sistem üzerinde çalışmaktadır.
2.2.2. Satın alma modülü
Satın alma modülü, üretim için gerekli malzeme ihtiyaçlarının saptanıp, satıcı firmaya bildirilmesi, takip edilmesi ve teslim alınması sürecini kapsamaktadır.
Bu modül ile işletmeler, tedarikçi firmalarla direkt ilişkiye geçmektedir. Bu süreç, hem şirketin kendi içindeki prosedürleri, hem de tedarikçilerle olan otomasyon ve prosedürlerini ilgilendirmektedir. Firmaya sunulan teklif talepleri firma tarafından onaylanmakta ve teklife dönüşmektedir. Talep tarihi ile teklif tarihi karşılaştırılarak satın alma departmanının performans değerlendirmesi yapılabilmektedir.
Bu modülün sahibi satın alma, malzeme depo, planlama ve muhasebe personelidir. 2.2.3. Satış dağıtım modülü
Satış dağıtım modülü, müşterinin mamul siparişlerinin alınıp, üretimden sonra teslimine kadar olan süreci kapsamaktadır.
Satış-dağıtım bilgi sisteminin yapısı, işletmelerin iş alanları, bulundukları coğrafi konum, ürün çeşitleri gibi kriterlere göre değişiklik gösterebilir. Örneğin bir işletme diğerlerinden farklı olarak fason satışa yönelik bir dağıtım kanalı oluşturmuşken, diğeri sadece toptan satış yapabilir.
Şirketlerin ve veri ambarlarının en önemli kısmını oluşturan satış-dağıtım bilgileri, hem bilanço sorgulamasına, hem müşteri bilgilerine, hem de diğer karar destek sistemlerine destek vermektedir.
Bu süreçte ise satış-dağıtım personeli, üretim personeli ve mamul ambar personeli aynı sistemi kullanmaktadırlar.
2.2.4. Malzeme gereksinim planlaması modülü
Bu modül, diğer tüm modüllerden gelen verileri değerlendirerek malzeme gereksinim miktarlarını hesaplar.
Süreç içerisinde planlama tipleri, müşteri, üretim yerleri, mamulun versiyonlari gibi kriterler bazında mamul gereksinim tarih ve miktarları sisteme tanıtılarak, malzeme gereksinimleri hesaplanır.
Sürecin sahibi planlama personeli, destekçileri ise tüm departmanlardır.
2.3. ERP Yazılım Şirketleri
Türkiye’de ve Dünya’da tüm sektörlere hitap eden yüzlerce ERP sistem üreticisi ve destekçisi bulunmaktadır. Fakat bazı firmalar uluslararası pazarda daha büyük yer kaplamaktadır. Bu şirketlerden bazıları şunlardır (WEB_2.2004):
- Baan - CODA - D&B - IBM - JD Edwards - Marcarn - Oracle - Peoplesoft - Platinum - Ramco - SAP - SMI - Software 2000
2.4. ERP’de Dikkat Edilmesi Gereken Unsurlar
ERP uygulaması öncesinde göz önünde bulundurulması gereken çalışmalar kısaca şu şekilde özetlenebilir (WEB_3.2001):
Mevcut durumun değerlendirilmesi: Burada mevcut durumun gelecekte kurulması istenilen iş modeli karşısında stratejik bir değerlendirmesi söz konusudur. İşletmelerin kurumsal kaynak planlaması uygulaması öncesinde güçlü ve zayıf yanlarını göz önünde bulundurarak bir durum değerlendirmesi yapması gerekmektedir.
Tasarım Aşaması: İleriye yönelik işletim modülü ile ilgili olarak kuruluşun tümünü içine alan bir taslağın hazırlanmasıdır.
Sisteme Geçiş Hazırlıkları: Her işletme birimi için bir plan hazırlanması gerekmektedir. Bunun nedeni her birimin kendi kültür, öncelik, mevcut sistemler gibi özelliklerini işletme geneline taşımasıdır. Ortak çözümlerin başarısı uygulamaların bir bütün olarak düşünülmesi ve hazırlanmasına bağladır.
Değişikliğin Yürürlüğe Konması: İşletmelere ait projelerin, bütünü kapsayan genel projenin birer alt projeleri olarak yürütülmesi gerekmektedir. Bu proje yönetimi yerel proje yönetimine ek olarak teknik düzeyde doğru iletişimin kurulması ve hazırlanan standartların yerel alt projelere transferi açısından merkezi bir koordinasyonu gerekli kılar.
Yukarıda adı geçen unsurların tümünün sistematik bir şekilde ele alınması, yani işletmenin yeniden tasarlanması ve kurumsal kaynak planlaması uygulamasına hazırlıklı olması gerekmektedir.
2.5. ERP Sistemlerinin Getirileri
ERP sistemleri, sipariş temin sürelerini ve maliyetleri azaltma amacına yöneliktir. Sistem sayesinde herhangi bir noktada alınacak bir kararın işletmenin bütünündeki etkileri takip edilebilmektedir. Proaktif bir düşünce ile sorunlar önceden görülerek gereken önlemler zamanında alınabilmektedir. Her çalışanın istediği veriye istediği zaman ulaşabilme olanağı yönetim yapısını da yalınlaştırmaktadır. Ayrıca tedarikçi firmalar, bölge
depoları, bayi/toptancı, perakendeci ile kurulan bilgi iletişimi ile stok düzeyleri, üretim programları karşılıklı olarak görülebilmekte böylece lojistik faaliyetlerinde etkinlik ve verimlilik artırılmaktadır. (Akaydın vd. 2003)
ERP sayesinde, işletmelerde, üst düzey bilgi entegrasyonu, en güncel bilgiye hızlı ulaşım, değişikliklere anında tepki verebilme yeteneği sağlanmaktadır.
ERP sisteminin amacına uygun bir şekilde kullanımı gerçekleştirildiği takdirde işletmelere faydaları şu şekilde sıralanabilir:
- Stratejilere uygun bir işletme yönetimi,
- Stratejilerin sonuçlarını değerlendirme olanağı, - İşletme kaynaklarının etkin ve verimli kullanımı,
- İşletme birimleri arasında malzeme, işçilik, makine-teçhizat, bilgi gibi üretim ve dağıtım kaynaklarının ortaklaşa ve verimli kullanımının sağlanması,
- Müşteri, dağıtım merkezi, üretim ve tedarikçi arasında yakın işbirliği ve iletişim ortamının sağlanması,
- Tek bir noktadan gerekli bilgilere ulaşmanın olası hale gelmesi (Tanyaş 1997) 2.6. ERP Sisteminin Seçim Süreçleri
ERP sistemlerinin getirilerini en üst seviyede gerçekleştirmenin ilk adımı, doğru sistemi seçmektir. Bugüne kadar gerçekleştirilen ERP projelerinde başarıyı yakalayan şirketlerin en önemli özelliği kendi yapılarına, teknolojik sistemlerine ve kurumsal hedeflerine en uygun çözümü seçmeleri ve hayata geçirmeleridir. Sistem seçiminde yapılacak bir hata hem önemli ölçüde zaman ve maliyet kaybına hem de sistem kurulduktan sonra etkin kullanımında sıkıntılar yaşanmasına neden olmaktadır. Bu tür projelerde her aşamada yaşanan sıkıntılar operasyonel verimliliğin düşmesine ve maliyetlerin artmasına, hatta operasyonun tamamen durma noktasına gelmesine zemin hazırlamaktadır. Bu nedenle ERP çözümünün seçimi sırasında sistematik bir yol izlenmesi ve ihtiyaçlar çerçevesinde en uygun çözümün belirlenmesi gerekmektedir (WEB_4. 2005).
1. Aşama : Süreçlerin Belirlenmesi:
Günümüzde birçok işletme, kendi yaptığı işin bütününü görmekte zorlanır. Özellikle orta ölçekli isletmelerde günlük işlerin yoğunluğu ve değişime sürekli ayak uydurma çabası operasyonel işlerin artmasına ve stratejik bakış açısının daralmasına neden olmaktadır. ERP sistemi uygulamayı düşünen işletmelerin öncelikle böyle bir sisteme neden ihtiyaç duyduklarını belirlemesi gerekmektedir. İşletmeler iş fonksiyonlarının yetersizliği, büyüme ve gelişme sonrası artan işgücü ve işlem sayısı ya da da mevcut sistemin performansının yetersizliği nedeniyle yeni sistemlere gereksinim duyabilirler.
2.Aşama: Hedeflerin Değerlendirilmesi
Her işletme, belirli amaç ve hedeflere yönelik çalışır ve bunlara ulaşmak için stratejiler ortaya koyar. İşletmelerin sistem seçimi öncesinde stratejilerini belirlemesi, bugün ve gelecekte nerede olmak istediklerini ve ne yapmayı hedeflediklerini net biçimde ortaya koyması gerekmektedir. Daha sonra bu kurumsal hedefleri çerçevesinde ihtiyaç duyulan çözümün hangi zaman içerisinde hayata geçirileceği, bütçe durumu ve çözümün kurum içerisinde mi yoksa kurum dışında mı geliştirileceğinin kararı daha kolay verilebilir.
3.Aşama: Üreticilerin Değerlendirilmesi
Bugüne kadar ortaya konulan ERP projelerinde başarısızlıkların altında yatan temel etkenlerin başında üreticilerin sürekliliğinin ve desteğinin yetersizliği gelmektedir.Bu nedenle çözümün seçiminde, üretici firmaların stratejileri, uzun vadeli hedefleri, odaklandığı sektörler ve bu sektörlere yönelik bilgi birikimi ve coğrafi yaygınlık gibi parametrelerin değerlendirilmesi gerekmektedir.
4.Aşama: Belirlenen Çözümlerin Değerlendirilmesi
İhtiyaçlar ortaya konulduktan ve hedefler belirlendikten sonra alternatif çözümlerin değerlendirilmesi aşaması gelmektedir. Bu aşamada işletmeler, pazarda bulunan çözümler içerisinde kendilerine en uygun alternatifi belirlemeyi amaçlamaktadırlar. Çözüm alternatifleri belirlerken, öncelikle çözümün işletmenin kapasitesi ve büyümesi için yeterli
olup olmadığı değerlendirilmelidir. İşletmelerin, işin yapısının gerektirdiği işlem hacmini ve çalışan sayısını kaldırabilen çözümleri seçmesi gerekmektedir.
5.Aşama: Entegratörün Değerlendirilmesi
ERP sistemlerini işletme içerisinde hayata geçirecek olan satıcı şirketin/ entegratörün yapısı son derece önemlidir. Seçilen entegratörün işletme içerisinde kurumun bir parçası gibi çalışması ve sistemi işbirliği içerisinde kolaylıkla uygulayabilmesi gerekmektedir. Bu nedenle entegratör firma seçilirken entegratörün referansları, üretici ile olan işbirliği geçmişi, bilgi seviyesi, sektörel deneyimi ve proje yönetimi ve uygulaması tecrübesi gibi parametrelerin göz önünde bulundurulması gerekmektedir.
6.Aşama: Destek ve Hizmetlerin Değerlendirilmesi
ERP çözümü uzun vadeli bir yatırım olduğu icin zaman içinde ihtiyaç duyulacak destek ve hizmetler son derece önemlidir. Bu nedenle, üretici firmanın ne tür destek programına sahip olduğu, bu desteğin ve hizmetlerin hangi kanallardan verildiği ve hangi metodoloji ile sunulduğu gibi konuların dikkatlice değerlendirilmesi gerekmektedir.
7.Aşama: Geleceği Planlamak
Uzun vadeli sistem uygulamalarında sadece bugünün ihtiyaçları değil, kurumsal stratejiler çerçevesinde yarının ihtiyaçları da göz önüne alınarak seçim yapılmalıdır. Bu nedenle sistemin, işletmenin ihtiyaçlarını ne ölçüde ve ne kadar zaman boyunca karşılayabileceği, kullanıcı sayısı ve işlem miktarının artması durumunda ne ölçüde genişleyebileceği, yeni fonksiyonların sisteme ilave sürecinin ne şekilde gerçekleşeceği ve güncellemelerin nasıl hayata geçirilebileceği gibi özelliklerine dikkat edilmesi gerekmektedir.
2.7. ERP Sisteminin Kurulumunda Başarıya Etki Eden Faktörler
ERP’nin kurulumu, dikkatlice yönetilmesi gereken büyük bir organizasyonel değişiklik gerektirmektedir. Bu nedenle uygulamaya geçişte stratejik bir çerçeve içerisinde hareket edilmelidir. Bu sistematiği kısaca şu şekilde sıralayabiliriz (Pınar ve Erdem 2002).
Üst Yönetimin Desteği ve İnancı:
ERP’nin gerekliliğine ve avantajlarının gerçekleştirilebilirliğine en üst düzey yönetiminden başlayarak inanmak ve bu süreci desteklemek gerekmektedir. Birçok ERP projesi, üst yönetimin inanç eksikliği ve ilgisizliği nedeniyle stratejik bakış açısından kopmuş, zaman içerisinde başarısız sonuçlar ortaya koymuştur. Bu nedenle üst düzey yönetimin bu süreci sahiplenmesi, her noktada duyurması ve desteklemesi büyük önem kazanmaktadır. Proje için gerekli kaynakları sağlamak da bu desteğin bir parçasıdır. İnsan, para, donanım gibi kaynakların eksikliği projeyi aksatabilir.
İhtiyaçların ve Hedeflerin Belirlenmesi:
ERP çözümleri bir teknoloji olarak değil, insan-süreç-teknoloji bütünü olarak görülmeli ve bu yönde hareket edilmelidir. Bunun için öncelikle amaçlar ve geleceğe yönelik hedefler net biçimde ortaya konulmalı ardından işletmelerin işleyişinin sistematiği çözümlenmeli ve süreçlerin yapısı belirlenmelidir.
Proje Yönetimi Yaklaşımı:
İşletmelerin ERP kurulum süreci için bir proje yönetimi stratejisi bulunmalıdır. Bunun anlamı bir proje takımının ve projeyi yönetmek için bir planın olmasıdır. Proje için planlanan süre de önemlidir. Eğer bu süre gerekenden kısa öngörülürse, proje aceleye getirilip gelişigüzel yapılabilir. Ya da, eğer bu süre gerektiğinden fazla uzun olursa çalışanların projeye olan inançları kaybolabilir. Bu nedenlerden dolayı, ERP çözümünün kurumsal yapıya entegre edilmesi önemli bir süreçtir. Yürürlüğe koyma sürecinin bir proje gibi görülmesi, uygun kişilerin sürecin doğru noktalarında sorumluluk almasının sağlanması, sürecin işleyişinin zaman ve bütçe olarak sürekli izlenmesi ve üst yönetime raporlanması, başarı şansını büyük ölçüde arttırmaktadır.
Çözümün Hayata Geçirilmesi:
Bu aşama en sıkıntılı ve maliyetli aşamadır. Bu nedenle çözümü kurum içerisinde uygulayacak olan entegratörün doğru seçilmesi, kurum içerisinde bu entegratörle işbirliği
yapacak ekibin doğru kurulması ve yürürlüğe koyma sürecindeki maliyet unsurlarının önceden tespit edilmesi gerekmektedir.
Çalışanların Katılımı ve Desteğinin Sağlanması :
Üst yönetimin de desteği alınarak ERP çözümünün neden gerektiği, neler getireceği ve nasıl kullanılacağı konusunda pozitif bir iletişim ortaya konulmalıdır. ERP projesi konusunda çalışanlara güven aşılamak önemlidir. Bu yeni sistemi kabul edip uyum sağlayabilmeleri için zaman vermek gerekmektedir. Her kurumda mevcut düzenin değiştirilmesine karşı bir direnç olacaktır. Bu direnci en aza indirmenin yolu sistemi kullanacak olan çalışanlara sistemin gerekliliklerini ve yapısını net olarak anlatmak, onların çözümün gerekliliğine inanmasını sağlamak ve çalışanları projenin bir parçası haline getirerek desteklerini kazanmaktır.
Çözümün Sürekli Güncel Kılınması:
Gerek değişen iş yapısı, gerek teknolojik yenilikler gerekse ihtiyaçların değişimi ERP çözümünün sürekli güncel ve yeni tutulmasını gerektirmektedir. Çözümün bu ihtiyaçlar çerçevesinde sürekli güncel kılınması yatırımın geri dönüşü anlamında da önemli getiriler sağlayacak, çözümden elde edilen değeri maksimize edecektir.
2.8. ERP Projelerinin Hayata Geçirilmesinde Kullanılan Yöntemler
ERP Projelerinin hayata geçirilmesinde en çok kullanılan 3 yöntem mevcuttur (WEB_5.2005) :
1. Bing-Bang Yöntemi:
Bu yaklaşımda gerekli ön hazırlık yapıldıktan hemen sonra sistem bir anda değiştirilmektedir. Yöntemin riski herkesin bir anda yepyeni bir yazılım ve iş yapma biçimi ile karşı karşıya gelmesidir. İşletmenin iş hacmi büyük ve hedeflenen entegrasyon çok geniş ise bu yöntem pek tavsiye edilmez. Daha çok küçük ölçekli işletmeler için ya da ERP’nin kısmi uygulamaları için geçerli bir yöntemdir.
2. Kademeli Geçiş :
Bu yaklaşım çok sayıda işletmeye sahip olan gruplar için daha çok tercih edilen bir yöntemdir. Grubun en istekli ve hazır olan birimi ile uygulamaya başlanır ve kademeli olarak diğer birimlere geçiş yapılır. Bu durumda oluşabilecek herhangi bir aksilik merkez sistemi çok fazla etkilemeyeceği için risk de azdır. Tek sakıncalı tarafı toplam geçiş süresinin uzun olabilmesidir.
Bu yöntemin diğer bir uygulanış şekli ise işletmenin belirli bir noktasından hemen uygulamaya başlamak ve ardından zamanla iyileştirmeler yapmaktır.
3. Yeni Sistem:
Bu sistem kademeli geçiş ve bing-bang yöntemlerinin kombinasyonundan oluşmaktadır. Yöntemde, kurulu olan bilgisayar sistemi ile işletmenin tüm alanlarını kapsayacak şekilde uygulamalar başlatılır. Prensip olarak sistem sınırları fazla zorlamadan uygulama başlanır ve uzun bir süre devam edilir. İşletme kapasitesi arttırıldıkça uygulama da detaylandırılır.
2.9. ERP Projelerinde Kimler Yer Almalı
Proje ekibinde, projeye yeterli zamanı ayırabilecek, sözü geçen ve karar yetkisi olan yönetici veya yönetim kurulu üyelerinin yanı sıra işletme içinden ve dışından uygulamadan sorumlu danışmanlar olması gerekmektedir. Danışmanlar genellikle sistemin içeriği ile değil, nasıl yürütülmesi gerektiği ile ilgilenirler. Bunların dışında, ekipte sistemi kullanacak departmanlardan birer temsilci olmalı, fakat bu kişiler projenin yürütülmesinde değil sadece uygulanmasında yer almalıdırlar.
Özetle, projede mutlaka yer alması gereken üç temel kişi vardır; şirket içinden tamamen proje ile ilgilenen ve tercihen ERP hakkında deneyimi olan bir yetkili, şirket dışından sistemi kontrol edecek bir şahıs ya da şirket, sisteme veri girişi yapacak olan kullanıcılar.
2.10. ERP Sistemlerinin Maliyeti
Uygulanacak modül sayısı, kaç kullanıcıya hitap edeceği, işletmenin değişime ne kadar hazır durumda olduğu, eğitim seviyesi gibi etmenler maliyet üzerinde büyük rol oynadığı için bir ERP sisteminin maliyetini ortalama olarak tahmin etmek pek mümkün olmamaktadır(WEB_6.2006 ).
ERP’nin maliyetlendirilmesi sırasında göz ardı edilen ya da öngörülmesi zor olan, bu nedenle de üzerinde durulması gereken gizli masraflar su şekilde sıralanabilir:
1.Eğitim masrafları: Eğitim masrafları genellikle tahminlemenin üzerinde olmuştur, çünkü kullanıcıların büyük bir çoğunluğunun bilgisayar kullanım bilgisi azdır ve yeni bir sistemi öğrenme ve adapte olmaları genellikle beklenenden daha çok zaman ve çaba gerektirmektedir.
2.Sistemin entegrasyonu ve test masrafları: Sistemin işleyişini gerçek olarak test edebilmek için gerçek bir siparişin başlangıçtan, ödemesi yapılıncaya kadar takip edilmesi gerekmektedir ki bu çoğu zaman birkaç ay sürmektedir. Test süresinin uzun olması da maliyeti artıran bir etkendir.
3.Yenileme ve değişiklik masrafları: Kurulan sistemin herhangi bir noktasında yapılacak bir değişikliğin tüm sisteme yeniden tanıtılması ya da tüm sistemin yenilenmesi gerekebilmektedir. Bu da çoğu zaman üreticiler tarafından karşılanmayıp ekstra maliyet getirebilir.
4.Yetişmiş personel sirkülasyonu: ERP sisteminin uygulanması için yetiştirilen elemanların tecrübesi arttıkça başka şirketlere transfer olma ya da başka firmalar tarafından yüksek ücretlerle kiralanma durumları ortaya çıkabilir. Bu durumda firmaların bu elemanlarına daha yüksek ücretler verme zorunluluğu ortaya çıkabilir.
5.ERP sonrası depresyonu: ERP kurulmaya başladığı andan itibaren işletme içi çalışma prensibi tamamıyla değişmekte ve özellikle ilk etapta çok zor bir duruma gelebilmektedir. Bu zorluklar zaman zaman paniklere ve iş kayıplarına neden olabilir.
2.11. ERP Sistemlerinin Kurulumu Sırasında ve Sonrasında Karşılaşılan Problemler ERP’nin temel kurulum adımlarında en çok sorun, eğitim ve alıştırma destek sürecinde yaşanmaktadır. İşletmeler ERP sistemlerini uygulamaya geçirdikten sonra, şirket personelinin alıştıkları bir sistemden ayrılarak yeni bir sisteme adapte olmasında ve yeni sistemle ilgili eğitimlerin verilmesinde sorunlar yaşamaktadır. ERP sistemlerinin kurulumu sırasında ve sonrasında karşılaşılan sorunlar şu şekilde sıralandırılmaktadır (Karadede ve Baykoç 2006):
- Kurum çalışanlarının yeni sisteme direnç göstermeleri
- Çalışanların, işlerini, sahip oldukları gücü veya organizasyon içerisindeki etkilerini kaybetme korkusu yaşaması
- Altyapı yetersizliği
- Danışmanlık hizmet kalitesinin yeterli düzeyde olmaması - Kullanıcıların yeterince kalifiye olmaması
- Kurulum ekibinin başka işlerle de uğraşıyor olması
- Bilgi sistemi personeli ile kullanıcılar arasında dil farklılıkları kökenli zorluklar yaşanması
- Sisteme ait dökümantasyon eksikliği
- Sistem kurulumuna ait bütçe oluşturma zorluğu
- Proje yönetimi faaliyetlerinin yeterince iyi yapılmaması - Üst yönetimin yeni sistemi yeterince sahiplenmemesi - Yazılım ile ilgili hatalar
- Kurulum ekibi içerisindeki sirkülasyon, ekibin sabit kalmaması
2.12. ERP Sistemlerinin Dezavantajları
%61’ini imalat sektörünün oluşturduğu kurumlarla ERP’ye ilişkin bir anket çalışması yapılmış ve ERP ya da benzeri sistemlerin dezavantajları araştırılmıştır. Çıkan sonuçlara göre, sistemlerin en önemli dezavantajları şu şekilde sıralandırılmıştır (Yegül 2004):
- Kullanımın karışık oluşu - Kurulumun çok pahalı oluşu
- Sistem ile ilgili bir sorunun giderilmesindeki zorluklar - Sistemi işletmenin çok pahalı oluşu
- Kullanıcılarda hata yapma korkusu - İş üzerindeki bireysel kontrolün azalması
3. TEKSTİL SEKTÖRÜNDE ERP UYGULAMALARI 3.1. Tekstil Sektöründe ERP Çözümlerinin Gerekliliği
Tekstil gibi dinamik ve hızlı bir sektörde ayakta kalmanın tek yolu operasyonun nasıl ilerlediğinden her an haberdar olmak ve işi kontrol altında tutabilmektir. Müşterilerinin beklentilerinin bu kadar hızlı değiştiği, moda ve trendlerin çok fazla tesirinde kalan bu sektörde süreçlerin herhangi bir döneminde hangi noktada olduğunu bilmek kadar pazarın nasıl bir değişim gösterdiğini, yeniliklerin neler olduğunu ve rakiplerin nasıl ilerlediğini öngörmek büyük önem kazanmaktadır. Önceden taleplerin ne yönde değişeceğini öngörmek ve o yönde konumlanmak için de bu talepleri yaratanları yani müşterileri çok iyi tanımak gerekmektedir(WEB_7.2005 ).
Diğer önemli bir nokta da, tekstilde artan rekabetin karlılığın sınırlarını oldukça aşağıya çekmesidir. Bu sektörde karlı kalmak ve karlılığını artırmak isteyen işletmeler, üretim süreçlerini mümkün olduğu kadar akıcı ve kısa tutmak zorundadırlar. Eldeki kaynakları en iyi şekilde kullanmak, tedarik ve stok süreçlerini olabildiğince etkinleştirmek, maliyetleri en alt seviyede tutmak, kısacası daha kaliteli ürünü daha kısa sürede ve daha az maliyetle üretmek sektördeki işletmelerin en önemli çabasıdır.
3.1.1. Müşterilerin beklentilerini öngörmek
Tekstil sektörü, gerek kurumsal, gerekse bireysel satışlarda müşterisini yakından tanımak zorundadır. Bu amaçla, müşterilere ait bilgilerin, geçmişte yapılmış satışların ve genel pazar eğilimlerinin bir bütün içerisinde analiz edilmesi gerekmektedir. Örneğin, sipariş kayıtlarının çok daha etkinleştirilmesi satış miktarlarını artırmaktadır.
Satış modüllü sistemler sayesinde, satış temsilciliklerine sattıkları ürünler hakkındaki bilgilere uzaktan erişim imkanı verilebilir, satış temsilciliklerindeki bireylerin müşteri
ziyaretlerinde bu bilgilere anında ulaşarak teklifleri çok kısa sürede sunmalarına olanak sağlanabilir.
3.1.2. Global iş
Tekstil sektörü uluslararası ilişkilerin en yoğun olarak yaşandığı sektörlerden biridir. Birçok üretici, yabancı ülkelerde tesislere sahiptir ve tekstil şirketlerinin büyük bir çoğunluğu ihracata yönelik çalışmalarda bulunurlar. Bu durumda tekstil işletmeleri sadece yerel değil, global pazarda da varlıklarını sürdürmek zorundadırlar. Bu şekilde çalışan işletmelerin uluslararası değer zincirlerindeki iş ortaklarıyla da aynı dili konuşmasi, fiziki işlemlerde çakışmaların önüne geçebilmesi, yabancı bir pazarda iş yapma araçlarına sahip olması ve coğrafi sınırlardan bağımsız, etkin bir bilgi paylaşımı ortamı geliştirmesi gerekliliği tekstil sektöründe bilgisayar takip programı kullanımını zorunlu hale getirmektedir.
3.1.3. Etkin üretim- doğru planlama
Zamanın çok değerli olduğu bu sektörde üretim süreçlerinin girdi aşamasından mamülün sevkiyatına dek olabildiğince hızlı ve verimli bir şekilde uygulanması gerekmektedir. Maliyetleri en alt seviyede tutmak için stok planlamasının yapılması, pazardan gelecek ilave siparişlerin etkin bir biçimde yönetilmesi, üretim planının doğru ve verimli yapılması tekstilde başarının en önemli unsurlarındandır.
Yukarıda sözü edilen tüm işlem ve organizasyonların düzenli bir şekilde yapılanması ve tekstil işletmelerinde uygulanması için, malzeme tedarikinden üretim planlamasına, insan kaynaklarından finansa, proje yönetiminden tedarik zinciri yönetimine her alanda birçok ERP sistemleri oluşturulmuş ve geliştirilmiştir. İşletmelerin yapması gereken, bir danışman şirket ya da şahıs yardımıyla, tüm bu faktörleri göz önünde bulundurarak bir veya birden fazla programı seçmek ve uygulamaya geçirmektir.
4. DENİZLİ İLİ VE ÇEVRESİNDEKİ TEKSTİL İŞLETMELERİNDE BİLGİSAYAR DESTEKLİ ÜRETİM TAKİP PROGRAMLARI UYGULAMALARI Denizli’de tekstil sektörü 1950’li yıllarda ev ve atölye tipi sanayi şeklinde başlamış ve zaman içindeki gelişmeler ve modern tesislerin kurulması ile en önemli sanayi kolu durumuna gelmiştir. Denizli Sanayi Odası verilerine göre Denizli ili ve civarında 550 adet tekstil işletmesi bulunmaktadır ve resmi olmayan kayıtlara göre bu işletmelerde çalışan işçi sayısı 35.000 dolaylarındadır.
Bu çalışmanın amacı, Denizli’de üretim yapmakta olan tekstil işletmelerindeki ERP ve benzeri bilgisayar destekli üretim takip programı kullanım oranını, bu sistemleri kurmuş ya da kurmakta olan işletmelerin bu sistemleri tercih etme nedenlerini, sistemlerin kurulumu aşamasında yaşadıkları sorunları, sistemin işletmelere kazandırdıklarını, herhangi bir sistem kullanmayan işletmelerin neden böyle bir sistemi tercih etmediklerini ve gelecekte kullanım olasılıklarını tespit etmektir.
Bu amaca ulaşmak için, Denizli genelindeki tekstil işletmelerinden bir anket soru formu aracılığı ile bilgiler toplanmış ve istatistiksel bazlı analizler kullanılarak sonuca ulaşılmaya çalışılmıştır. Anket formu örneği EK-1’de verilmiştir.
4.1. Anket Çalışmasının Uygulanması
Anket sorularının tespiti için bu konu hakkında daha önce yapılan çalışmalar incelenmiş ve anketin hedefleri doğrultusundaki özelliklere sahip sorular seçilmiştir. Anketin uygulaması için anketi doldurabilecek bilgi ve tecrübelere sahip yetkili kişilerle irtibata geçilmiştir. Bu kişilere öncelikle telefon ve mail ile anket çalışması hakkında genel bilgi verilmiş ve ardından anket formu yine mail ve faks yoluyla ulaştırılmıştır.
Denizli’de tekstil sektöründe yaklaşık 550 adet tekstil işletmesinin faaliyet gösterdiği göz önünde bulundurulursa, %10 güven aralığı ve %95 güvenlik seviyesinde bir sonuca ulaşmak için gerekli örnek büyüklüğü 75-81 olarak tespit edilmiş ve bu sayıdaki işletmeye anket çalışması ulaştırılmıştır. Fakat anketi cevaplayacak yetkili kişilerin iş yoğunlukları ve anketi cevaplamaktaki isteksizlikleri dolayısıyla ancak 40 işletmeden anket cevapları alınabilmiştir.
Ulaşılan 40 adetlik örnek büyüklüğü, %95 güvenlik seviyesinde %15’lik bir güven aralığına tekabül etmektedir ki bu da istatistiksel olarak anlamlı sayılabilecek bir değerdir. Fakat yine de, bu anket çalışması ile ulaşılan değerler, yüksek istatistiksel anlamlılığa sahip doğrular olarak kabul edilmekten ziyade, Denizli’deki tekstil sektöründeki bilgisayar uygulamalarına ilişkin eğilimler hakkında genel bir bilgi niteliğinde düşünülmelidir.
4.2. Araştırmaya Katılan İşletmeler Hakkında Genel Bilgi
Ankete katılan işletmeler çeşitli parametreler bazında değerlendirildiğinde özetle şu sonuçlara varılmıştır:
- Katılımcıların tümü Denizli ve çevresinde faaliyet gösteren tekstil işletmelerinden oluşmaktadır.
- Katılımcıların %30’unu entegre tesisler, % 35’ini dokuma + konfeksiyon işletmeleri, %20’sini boyahaneler ve %15’ini sadece konfeksiyon işletmeleri oluşturmaktadır.
- Katılımcı işletmelerin %46’sı hem ulusal hem de uluslararası pazarda, %29’u uluslararası pazarda ve kalan %25’i sadece ulusal pazarda faaliyet göstermektedir.
- Katılımcıların çalışan sayısı değerlendirildiğinde, %15’inin 1000 ve üzerinde, %25’inin 500-1000 arasında, %43’ünün 100-500 arasında ve %17’lik bir kısmının 100’ün altında çalışanı bulunmaktadır.
4.3. Anketin Değerlendirilmesi
4.3.1. Bilgisayar destekli herhangi bir üretim takip programı kullanım oranı
Anket sonuçları değerlendirildiğinde, katılımcıların %52’si ERP ve benzeri bir bilgisayar sistemi kullanmakta, %21’i yakın bir gelecekte bir veya birkaç destek programı
almayı ve uygulamayı planlamakta, %27’si ise, yakın bir gelecekte bu şekilde bir uygulamaya geçmeyi düşünmemektedir. Bu %27’lik kısmın %15’ini daha önce ERP ya da benzeri bir sistem hakkında hiçbir bilgisi olmayan işletmeler oluşturmaktadır (Şekil 4.1).
27%
21% 52%
Orta vadede bir destek programı almayı düşünen işletmeler Orta vadede böyle bir uygulamaya gecmeyi düşünmeyen işletmeler Herhangi bir destek programı kullanan işletmeler
Şekil 4.1 Denizli’deki tekstil işletmelerde bilgisayar destek sistemi kullanım oranı
ERP ve benzeri sistemlerin kullanıcıları olan işletmeler incelendiğinde, bu oranı, tam ve yarım entegre tesislerin ya da işçi sayısı 500-1000 arası ve 1000’den yüksek olan işletmelerin oluşturduğu gözlenmektedir. Buradan çıkarılan sonuç şudur ki, işletmenin kapasitesi, eleman ve süreç sayısı arttıkça ERP ve benzeri bir destek sistemine olan ihtiyaçları da artmaktadır. 0% 0% 46% 88% 100% 0% 20% 40% 60% 80% 100% 120% 20-50 50-100 100-500 500-1000 1000 ve üzeri İşletmelerdeki işçi sayısı
B il gi sa ya r d es te k s is te m i k u ll an ım o ra n ı ( % )
Şekil 4.2 Denizli ilindeki tekstil işletmelerinde bilgisayar destek programı kullanımının işçi sayısına göre dağılımı
Şekil 4.2’de de görüldüğü üzere eleman sayısı 100’ün altında olan hiçbir işletme herhangi bir sistem kullanmamakta, 100-500 işçisi bulunan işletmelerin %46’sı, 500-1000 işçisi bulunan işletmelerin %88’i ve işçi sayısı 1000’in üzerindeki işletmelerin tümü bir bilgisayar destek sistemi kullanmaktadır .
4.3.2. En çok kullanılan bilgisayar destek sistemleri
Bilgisayar sistemleri kullanan şirketler arasında, Bilgisayar Destekli Tasarım (CAD) %78’lik bir oranla kullanım oranı en yüksek, Elektronik Ticaret ise %11’lik bir oranla kullanım oranı en düşük sistem olarak belirlenmiştir. Kullanılan sistemler ve kullanım oranları Tablo 4.1’de gösterilmiştir.
Tablo 4.1 Denizli’deki tekstil işletmelerinde kullanılan bilgisayar takip sistemlerinin en çok kullanıldığı alanlar
Kullanan İşletmeler (%)
Mevcut olup kullanmayan işletmeler (%)
Bilgisayar Destekli Tasarım (CAD) %78 %5
Malzeme İhtiyaç Planlaması (MRP) %72 %10
Barkod Teknolojileri %67 %5
Üretim Kaynakları Planlaması (MRP II) %66 5
Depo Yönetim sistemleri (WMS) %56 0
Kurumsal Kaynak Planlaması (ERP) %50 %5
Elektronik Veri Değişimi (EDI) %39 %5
Tedarik Zinciri Yönetimi (SCM) %33 %5
Karar Destek Sistemi %28 %5
Müşteri İlişkileri Yönetimi (CRM) %22 %17
Tam Zamanlı Üretim (JIT) %17 %22
Gelişmiş Planlama Sistemleri (APS) %17 %28
Elektronik Ticaret %11 %11
Tablo 4.1’de adı geçen kullanım alanları aşağıda çok kısa başlıklar halinde açıklanmıştır:
Bilgisayar Destekli Tasarım (CAD): Bu sistemde ürünler için bilgisayar ortamında tasarımlar yapılır ve üretim için gerekli veri tabanları oluşturulur. Renkli ekranda ürünün final hali görüntülenip, üzerinde istenilen revizyonlar yapılabilir.
Malzeme İhtiyaç Planlaması (MRP): Malzeme İhtiyaç Planlaması bilgisayara dayalı bir envanter planlama ve kontrol sistemidir. Üretimi yapılacak olan ürüne ait hammadde ve yardımcı malzemeler sistem tarafından otomatik olarak hesaplanıp istenilen zamanda istenilen birime yönlendirilir.
Barkod Teknolojileri: Barkodlar otomatik veri toplama uygulamalarında otomatik veri girişi yapılmasını sağlayan işaretlerdir. Bu işaretler sayesinde, üretim operasyonu süresince hammadde girişinden ürün sevkıyatına kadar tam ve ayrıntılı bir takip sağlanabilir.
Üretim Kaynakları Planlaması (MRP II): MRP sistemine finans, muhasebe, kapasite planlaması gibi yeni modüllerin eklenmesi ile bu sistem oluşmuştur.MRP II sisteminin en önemli kullanım amacı stokların azaltılması ve üretim kayıplarını azaltacak şekilde planlanması, bu sayede müşteriye servis kalitesinin arttırılması ve genel maliyetlerin azaltılmasıdır. Kısaca MRP II’de temel hedef verimliliğin arttırılmasıdır.
Depo Yönetim Sistemleri (WMS): Bu sistem belirlenen kriterler doğrultusunda ürün için en uygun stoklama adresini belirlemekte, sevkıyatın en çabuk şekilde yapılmasını sağlamakta, adresler arası yer değiştirme, depolar arası transfer ve envanter sayımı işlemlerini organize etmektedir.
Kurumsal Kaynak Planlaması (ERP): İşletmelerin, tüm kaynaklarının etkin, verimli ve optimize edilerek kullanılmasını sağlayan bir sistemdir. Bu kaynaklar; insan kaynakları, makine, malzeme/hammadde, enerji, finansman, satın alma, stoklar, pazarlama, kalite sistemleri, bakım onarım, müşteri ilişkileri yönetimi, tedarikçi zinciri yönetimi, yardımcı hizmetler, teknoloji, internet prosedür ve işlemleri şeklinde sıralanabilir. ERP sistemleri, organizasyonların bütün fonksiyonlarını, iş ve bilgi akışlarını tek bir sistemde toplar. Böylelikle, organizasyonun kaynakları en verimli şekilde kullanılır, planlama, kontrol ve geleceğe yönelik tahminler daha kolay yapılır.
Elektronik Veri Değişimi (EDI): Bu veri transfer sistemi ile firmaların kendi network sistemleri dışında müşterileri, tedarikçileri ve satıcılarıyla direkt veri alış verişi yapması olası hale gelir.
Tedarik Zinciri Yönetimi (SCM): Tedarik zinciri yönetimi firmaların rekabet gücünü arttırmak ve bir organizasyon içerisinde imalat, lojistik ve malzeme yönetimi fonksiyonlarının koordinasyonunu geliştirmek için kendi tedarikçilerinin proseslerini, teknolojilerini ve yeteneklerini nasıl kullanacaklarına odaklanmaktır.
Karar Destek Sistemleri: Bu sistemler verileri, modelleri, yazılım arabirimini ve kullanıcıları bir sistemde birleştirerek yöneticilere karar vermelerinde yardımcı olmak üzere kurulmuş sistemlerdir. Ayrıca modern analitik tekniklerle karar vericiye tavsiyelerde bulunan gelişmiş sistemler de mevcuttur.
Müşteri İlişkileri Yönetimi (CRM): Müşteri ilişkileri kurma, geliştirme ve sürdürme konusunda uygulanan bir metodolojidir. Bu sayede işletmeler en karlı müşterilerini belirleyerek onlara yönelik pazarlama stratejileri geliştirebilirler.
Tam Zamanlı Üretim(JIT): Bu üretim sisteminde önceden yapılan tahminlere göre değil, pazardan gelen talepler doğrultusunda, gerçek ihtiyaçlara göre gerekli malzemelerin gerekli oldukları iş birimlerine, tam gerekli oldukları zamanda ve miktarda gelmesini öngörmektedir.
Gelişmiş Planlama Sistemleri (APS): Optimizasyon, kapasite planlama similasyonu, kaynak planlama, talep yönetimi, tahminleme için gelişmiş matematiksel algoritma veya mantık üzerine hazırlanmış bir yazılım sistemidir.
Elektronik Ticaret: Her türlü malın ya da servisin bilgisayar teknolojisi, elektronik iletişim kanalları ve ilgili teknolojiler ( akıllı kart, elektronik fon transferi-EFT, POS terminalleri gibi) kullanılarak satılması veya satın alınmasıdır.
Şekil 4.3’de görüldüğü üzere, işletmelerin satın aldıkları ancak kullanıma geçemedikleri sistemlerin başında %28 oranla Gelişmiş Planlama Sistemleri (APS) gelmektedir. Depo Yönetim Sistemleri ise satın alındığı tüm işletmeler tarafından aksatılmadan çalıştırılan tek program olarak belirlenmiştir.
En Çok Kullanılan Bilgisayar Takip Sistemleri 72% 66% 50% 78% 56% 33% 22% 17% 17% 11% 28% 39% 67% MR P MR P II ERP CAD WM S SCM CR M APS JIT e-tic aret KDS EDI BT Sistemler Y ü z d e K u lla n ım O ra n la rı ( % )
Şekil 4.3 Denizli’deki tekstil işletmelerinde uygulanan bilgisayar takip sistemlerinin kullanım oranları
4.3.3. Sistemlerin kullanıldığı modüller
Kullanılan bilgisayar destekli takip sistemlerinin uygulandığı üretim modülleri ve kullanım oranları Tablo 4.2’de gösterilmiştir.
Tablo 4.2 Denizli’deki tekstil işletmelerinde kullanılan bilgisayar destekli takip sistemlerinin uygulandığı modüller
Kullanan İşletmeler(%)
Stok Yönetimi %89
Finans / Muhasebe %83
Üretim Planlama %83
Siparis Alma Süreçleri %72
Satın alma %67
Kalite Kontrol %67
Tasarım %61
İleri Planlama ve Tablolama %44
İnsan Kaynakları %44
Bakım / Onarım %33
Lojistik Dağıtım %33
Proje Yönetimi %33
Bilgisayar Destekli Takip Sistemlerinin Kullanım Alanları
89% 83% 83% 72% 67% 67% 61% 44% 44% 33% 33% 33% 17% Fina ns/M uhas ebe Kalit e Ko ntro l Lojis tik Kullanım Alanı Y ü z d e K u lla n ım M ik ta rı Şekil 4.4 Denizli’deki tekstil işletmelerinde kullanılan bilgisayar takip programlarının kullanıldıkları modüllerin uygulama yüzdeleri
Tablo 4.2 değerlendirildiğinde, en çok uygulama alanı bulan modül stok yönetimi modülü ve uygulama alanı en az olan modül ise müşteri ilişkileri modülü olarak belirlenmiştir (Şekil 4.4).
4.3.4. İşletmelerin bilgisayar destekli takip sistemlerinden beklentileri
Anket çalışmasında, işletmelerin bilgisayar destekli takip programlarından beklentilerini değerlendirebilmek için, katılımcılara beklenti listesi sunulmuş ve önem sırasına göre 1’den 12’ye kadar, 1 en önemliyi gösterecek şekilde sıralandırmaları istenmiştir. Alınan puanların ortalamasına göre yapılan sıralama Tablo 4.3’de gösterilmiştir.
Tablodan da görüldüğü gibi, işletmelerin sistemlerden en büyük beklentileri işletme maliyetlerindeki azalma ve iş süreçlerinde iyileşme olup, büyük bir kısmının e-ticaret uygulamaları ile ilgili bir beklentisi bulunmamaktadır.
Tablo 4.3 Denizli’deki tekstil işletmelerinin bilgisayar destekli takip sistemlerinden beklentileri
4.3.5. Sistem seçiminde etki eden etmenler
İşletmelerin sistem seçerken göz önünde bulundurdukları etmenleri belirlemek için, liste sunulmuş ve önem sırasına göre 1’den 9’a kadar, 1 en önemliyi gösterecek şekilde sıralandırmaları istenmiştir. Alınan puanların ortalamasına göre yapılan sıralama Tablo 4.4’de gösterilmiştir.
Tablo.4.4 Sistem seçiminde etki eden etmenler
Beklenti Ortalama
İşletme maliyetlerinde azalma 3.2
İş süreçlerinde iyileşme 4.3
İş sistemlerinin basitleşmesi ve standartlaşması 5.0 Birimler arasında koordinasyonun sağlanması 5.1
Verilere daha kolay ulaşabilme 5.5
Tüm işletmede ortak bir bilgisayar ağı kullanımı ve böylelikle bilgi akışının kolaylaşması
5.8
Verilerin garanti altına alınması 6.0
Müşteriler ve tedarikçilerle olan iletişimin güçlendirilmesi 7.0 Coğrafi olarak birbirinden uzak birimler arasında
koordinasyonun sağlanması
7.2
Stok düzeyinin azalması 8.1
e-ticaret altyapısının oluşturulması 10.6
Diğer ( Tüm birimlerin kontrol altında tutulması) 11
Ortalama Programın basitliği ve kolay adapte edilebilirliği 2.6
Raporlandırma ve analizleme yetisi 2.7
Maliyet 5.0
Satış sonrası destek 5.1
Satıcının referansı 5.5
Danışman firma desteği 5.8
Kurulum süresinin kısa olması 6.0
Tablo 4.4’den de görüldüğü üzere sistem seçerken işletmelerin en çok önem verdiği konuların başında programın basitliği ve kolay adapte edilebilirliğinin yanı sıra raporlandırma ve analizleme yetileri gelmektedir.
4.3.6. Sistemlerin kurulum maliyetleri
Sistemlerin kurulumlarının işletmelere maliyetleri araştırıldığında, katılımcıların %55’inin böyle bir çalışma yapmadığı ortaya çıkmıştır. %45’i oluşturan kısımda ise ortalama maliyetler yüzde oranlarına göre Şekil 4.5’de gösterilmiştir.
45% 20% 15% 10% 10% Yazılım Danışmanlık Donanım Kurulum Eğitim
Şekil 4.5 Kurulum maliyetleri oranları
Şekil 4.5 incelendiğinde, maliyetlerin en büyüğünü %45’lik payla yazılım masrafları oluşturmakta, bunu %20’lik oranla danışmanlık hizmetleri ve %15’lik payla donanım masrafları izlemektedir. En düşük maliyetleri ise %10’luk oranlarla kurulum ve eğitim masrafları oluşturmaktadır.
4.3.7. Yatırımın geri dönüşü
Sistemlerin kurulumu sırasında işletmelerin göğüslendiği maliyetlerin ne kadar bir süre içinde geri dönüşlerinin sağlanacağı ile ilgili çalışma katılımcıların sadece %10’u tarafından yapılmış, ve bu süre ortalama 36 ay olarak belirlenmiştir.
4.3.8. Sistemlerin Faydaları
Sistemlerin işletmeye faydalarının tespiti için, katılımcılara fayda listesi sunulmuş ve fayda seviyesi puanlandırılmıştır. Burada hiç faydası olmadı: 1 puan, az faydası oldu: 2 puan, orta düzeyde faydası oldu: 3 puan ve oldukça fazla faydası oldu: 4 puan olarak belirlenmiş ve anket sonucunda ortalama fayda değerleri tespit edilerek liste hazlırlanmiştır. Alınan puanların ortalamasına göre yapılan sıralama listesi Tablo 4.5’de gösterilmiştir. Tablo 4.5 Sistemlerin işletmelere faydaları
Yapılan değerlendirme sonucu en az faydanın satışlarda artış kaleminde oluştuğu belirlenmiştir. Bu kalem aynı zamanda işletmelerin %41’i tarafından üzerinde değerlendirme yapılmayan tek fayda çeşidi olarak gözlenmiştir.
4.3.9. Sistemlerin kurulumu ve kullanımı sırasında karşılaşılan sorunlar
Sistemlerin kurulumu ve kullanımı sırasında karşılaşılan güçlükleri belirlemek için, katılımcılara sorun listesi sunulmuş ve sorun seviyesi puanlandırılmıştır. Burada hiç sorun yaşanmadı: 1 puan, az sorun yaşandı: 2 puan, orta düzeyde sorun yaşandı: 3 puan ve oldukça fazla sorun yaşandı: 4 puan olarak belirlenmiş ve anket sonucunda ortalama sorun değerleri tespit edilerek liste hazırlanmıştır. Alınan puanların ortalamasına göre yapılan sıralama listesi Tablo 4.6’de gösterilmiştir.
Fayda Listesi Ortalama
Bilgilere ulaşma kolaylığı sağlandı 3.9
Bilgilerin kalite düzeyi arttı 3.8
İşletme verimliliği arttı 3.3
Tedarikçi ve müşterilerle daha iyi koordinasyon sağlandı 3.1 Tedarikçi ve müşterilerle bilgi paylaşım düzeyi arttı 3.1
Terminlere uyum miktari arttı 3.0
Maliyet tasarrufu sağlandı 2.9
Üretim süresi azaldı 2.9
Stok seviyesinde azalma oldu 2.8
Tablo 4.6 Sistemlerin kurulumu ve kullanımı sırasında karşılaşılan sorunlar
4.3.10. Sistemlerin tercih edilmeme nedenleri
İşletmelerin neden herhangi bir bilgisayar sistemi kullanmadıkları ya da orta vadede kullanmayı düşünmedikleri araştırılmış ve bu amaçla katılımcılara neden listesi
sunulmuştur. Alınan yanıtlara göre, bu tür sistemlerin tercih edilmeme nedenleri, önem sırasına göre Tablo 4.7’de verilmiştir.
Tablo 4.7 Sistemlerin tercih edilmeme nedenleri
4.3.11. Sistemlerin orta vadede tercih edilme durumları
Katılımcıların % 21’i önümüzdeki 2-3 yıllık zaman zarfında ERP ya da benzeri bir bilgisayar takip programına geçiş yapmayı düşünmektedir. Ancak bunların %43’ünün henüz ne tür bir sistem uygulayacakları konusunda bir fikri ya da calışması bulunmamaktadır. Geriye kalan %57’lik kısmın tercih edecekleri sistemler ve tercih edilme oranları Tablo 4.8’de gösterilmiştir.
Sorun Listesi Ortalama
Çalışanların direnci 3.2
Gizli maliyetler 3.0
Kaynak yetersizliği 2.9
Mevcut sisteme entegrasyon 2.6
Bilgi ve beceri eksikliği 2.6
Yöneticilerin ilgisizliği 2.3
Tedarikçilerin ve müşterilerin sisteme entegrasyonu 1.9
Yetersiz satıcı desteği 1.0
Neden Listesi İşletme
sayısı (%) Böyle bir sisteme bütçe ayırmak istemiyoruz %50
Böyle bir sisteme ihtiyacımız yok %38
Sistemi uygulayacak altyapımız yok %38
Sistem hakkında yeterli bilgiye sahip değiliz %20 Sistemi uygulayabilecek yeterli sayıda eğitimli elemanımız
yok
%13
Tablo 4.8 Orta vadede uygulanması düşünülen sistemler
Tercih edilme oranları (%)
Üretim Kaynakları planlaması (MRPII) %72
Gelişmiş Planlama Sistemleri (APS) %43
Tam Zamanlı Üretim (JIT) %29
Depo Yönetim sistemleri (WMS) %15
Tedarik Zinciri Yönetimi (SCM) %15
Malzeme İhtiyaç Planlaması (MRP) %15
Kurumsal Kaynak Planlaması (ERP) %15
Barkod teknolojileri %15
Elektronik Ticaret %0
Karar Destek Sistemi %0
Elektronik Veri değişimi (EDI) %0
Müşteri İlişkileri Yönetimi (CRM) %0
Tablo incelendiginde, uygulanması düşünülen programlar arasında ilk sırada %72’lik bir oranla MRP yer almaktadır. Bunu, % 43 ile Gelişmiş Planlama Sistemleri ve %29 oranla da Tam Zamanli Üretim Sistemleri takip etmektedir. Hiçbir işletme Müşteri İlişkileri Yönetimi, Elektronik Ticaret, Karar Destek Sistemleri ve Elektronik Veri Değişimi gibi sistemlere yatırım yapmayı planlamamaktadır (Şekil 4.6). Yaygınlığı son dönemlerde gittikçe artan ve işletmeler için son derece gerekli ve önemli olan bu tür sistemleri işletmelerin tercih etmeme nedeni olarak, işletmelerin çoğunluğunun sistemler ve yararları hakkında çok fazla bilgi sahibi olmadıkları gösterilebilir.
15% 72% 15% 15% 15% 0% 43% 29% 0% 0% 0% 15% MR P MR P II ERP WM S SCM CR M APS JIT e-tic aret KDS ED I BT Sistemler Y u zd e o ra n la ri
