Meral Ataç'ın Büyükada'sı

I R

N O K T A S I /ORAL ÇALIŞLAR

Meral Ataç’m Büyükada’sı....

Meral A taç’ın, yaşamını anlattığı “Kü­

çük Hanım Meralika ” (Yapı Kredi Yayın­

lan) adlı kitabı pazar sabahı elime aldım, bir solukta okudum. Meral A taç’ın anı- lannda beni çeken ne oldu? Meral Ataç’ı tanıyorum. Aile dostumuzdur. Büyüka- da’da yaz akşamları, Merkez Eczane­ s in in kapısında eczacı arkadaşlarımız

Cüneyt A vni’yle uzun sohbetler ede­

riz. Bu sohbetlerin bir kısmına Meral Hanım da katılır. Bu sohbetlere zaman zaman da Meral Hanım’ın kızı Ceren eş­

lik eder.

Meral Hanım, Nurullah Ataç’ın kızı­

dır. Eski birBüyükadalı olduğunu da bi­ liyorum. Bazen eczane önündeki soh­ betlerimize efsanevi futbolcu Lefter de

katılır. Meral Hanım, Lefter’le çocukluk arkadaşı olduğunu söyler, o günlere iliş­ kin öyküler anlatır. Bu kadar yakından tanıdığım Meral Ataç’ın anılarının çıktı­ ğını görünce, onun geride bıraktığı yıl­ ları merak ettim.

Kitabı bu merakla okumaya başladım. Nurullah Ataç’ı, Nurullah A taç’ın kar­

deşi Dr. Galip Ataç’ı yazılarından, tari­

hi kim liklerinden tanıyordum . Meral A taç’ın anılarının önemli bir bölümün­ de Büyükada’daki yaşamından kesit­ ler yer alıyor. Bu benim merakımı daha da arttırdı, insanların yaşamı zaman za­ man büyük serüvenlere dönüşüyor. He­ le Cumhuriyetin kurulduğu yıllarda do­ ğanlar, bir büyük imparatorluğun yıkılı­ şıyla, yeni bir Cumhuriyetin kuruluşunu görenlerin yanında büyüdükleri için ya­ şamları daha da ilginç oluyor.

Meral A taç’ın dedesi, yani Nurullah A taç’ın babası Ata Bey, Hammer Tari- hi’ni tercüme eden bir bilim adamı, ay­ nı zamanda Osmanlı Imparatorluğu’nun sön dönem hükümetlerinin birisinde Maliye Bakanı. Babaanne ise Kısakü- rek ailesinden. Meral Ataç’ın annesinin

öyküsü ise daha dramatik ve karmaşık. Annesi kaçırılmış bir çocuktu ve Büyü- kada’da büyümüştü. Iklima Hala ise

bir başka değişik kadın kahraman sa­ yılabilir.

Büyükada’da deniz ulaşımı hep so­ runlu olmuş. Meral Ataç, o dönemde­ ki ulaşımı anılarında şöyle anlatıyor: “O

zamanlar bugün olduğu g ib i hızlı gidip gelen büyük ekspres vapurlar, deniz otobüsleri yoktu. Vapurların çoğu es­ ki püskü Şirket-i Hayriye’nin yandan çarklı vapurlarıydı. Bunların Bağdat, Basra, Gülcemal, Gülnlhal, Neveser, Nevnihal diye ilginç adları vardı... Tüm ada halkı İsta n b u l’a yıllarca bu eski püskü yandan çarklı vapurlarla gidip geldiler. Adaya ilk kez 1938 yılında ge­ len büyük süratli vapurun adı Suvat’tı. Kaptanı da adalı Ihsan K aptan’dı. Su­

vat martı gibi bembeyazdı. Köprüden kalkınca yalnız H eybeli’ye uğrar, kırk beş dakika ile b ir saatte Büyükada’ya varır, B üyükada’dan kalkınca yalnız Heybeli'den yolcu alıp köprüye gider­

di. Bu nedenle bu vapura ‘direkt’ va­ p u r derlerdi.”

Arada 66 yıl geçti. Hâlâ Büyükada’ya giden vapurlann hızı da temposu da de­ ğişmedi. Hatta, kış mevsiminde Sirke- c i’den Büyükada’ya gitmeye kalkar­ sanız, bu gidişiniz iki saati bile bulabi­ lir. Meral A taç’ın anılarından Büyüka­ da’ya ilişkin ilginç bir gerçek daha öğ­ rendim: “Benim çocukluğum da ada­

da b ird e Fransızca eğitim yapan Fran­ sız okulu vardı. Burada kız-erkek öğ­ renciler birlikte okuduğu halde biz bu­ raya ‘Sörler Okulu’ derdik. ” Bu okul

sanınm Tevhidi Tedrisat (öğrenimin Bir­ leştirilmesi) Kanunu nedeniyle bir süre sonra kapanmıştı.

Nurullah Ataç, oyun düşkünüdür. Bu nedenle sürekli zamanını oyun salon­ larında, kahvelerde geçirir: "Babam ar­

tık tüm tatil süresince evden çok Hüs­ nü Bey'in gazinosundaydı. Hüsnü Bey’in

Gazinosu b ir bakıma onun ikinci evi g i­ biydi. İstanbul’dan adaya gelen arka­ daşları babamı bulm ak için eve gel­ meden önce Hüsnü B e y’in gazinosu­ na uğrarlardı)... Ben babamı yaz b o ­ yunca artık vapurdan değil, Hüsnü Bey'in gazinosundan almaya gidiyor, ço­ ğu zaman da alamadan dönüyordum. ”

N urullah A ta ç, İsm et İnönü’nün

Cumhurbaşkanlığı döneminde ona Çan­ kaya Köşkü’nde danışmanlık yapmış­ tı. O dönemde de oyun merakından vazgeçmemişti. Meral Ataç, babasını bir gece sabaha karşı ünlü edebiyatçı,

Orhan V eli’nin yakın dostu Nahit Ha-

nım’ın evinde bulur: “ Oda sigara du­

manı içindeydi, göz gözü görm üyor­ du... Babam... bezik oynuyordu. ‘Kı­

zım sen mi geldin’ deyip oyuna devam

e tti."

Meral Ataç’ın anılarında, Cumhuriyet Türkiyesi’nin kuruluş yıllarının bütün önemli siyasetçileri, sanatçılan, tanın­ mış insanları var. Büyükada’nın eski günleri var. Bir solukta okuyabilirsiniz.