Kültür ve sanat hizmetlerinden:128. Sergi:Sami Güner'in fotoğraflarıyla Ölümsüz Sinan

YAPI VE KREDİ

B A N K A S I

Sergi

Ş

ami

S

iinezin

<

^ f-otoğıa^ û.aiuıta

o k

V /’

OLUMSUZ SINAN

OLUMSUZ SINAN

K ü ltü rle r duygusal, düşünsel içe rik le rin i ve m anevî yöne­

lim lerinin dinam ik gücünü

maddi ürünlerind e biçim len­ d irirle r. İç güçlerini dışarı vu ­ ru rla r. Her toplumun ta rih in ­ de, bu gücün en belirgin oldu­ ğu çağlar v a rd ır. Sü rekli kül­ tür değişm eleri içinde, ekono­ m ik, politik ve toplum sal et­ kenlerin en uygun şekilde bir birleşim de sonlandıkları ve o aşamada en çarpıcı yapıtları y a ra ttık la rı g ö rü lü r. Bizim m i­ m arim izde Sinan Çağı,. Anado-

lu-Türk kültürünün bireşim

(s e n te z ) potansiyelinin doru­ ğuna ulaştığı dönem lerden bi­ rini yan sıtm aktad ır.

•

B üyük ya p ıtla r, güçlü ekono­ m ik kayn aklar ister. Süleyma- niye KülIiyesi gibi bir yapı g ru ­ bunun gerçekleşm esi için ge­ lişm iş b ir işgücü ve örgü tlen­ me, çeşitli alanlarda uzm an­ laşm ış, hattâ büyük sanatçı

düzeyine ulaşm ış ustaların

varlığ ı g e re k ir. Selim iye gibi b ir yapıda görülen kom pozis­ yon u stalıkların ın arkasında yü zyıllara uzanan biçim gele­ nekleri v a rd ır. G erçekten de sim gesel kökeni in sanlık

tari-Prof. Dr. Doğan Kuban

hinin en eski inançlarına daya­ nan bir kubbe m o tifin i, b içim ­ sel abartm alardan sıy rılm ış, yapısal basit geom etrisi ile ku llan m ak cesaretini göster­ m ek için, kendi yaratıcılığ ın a inanan b ir kü ltü r ortam ı g ere­ kiyo rd u .

•

B unların hepsi 16. yüzyılın o r­ tasında hazırd ı. Sinan da bü­ yük deneylere hazırlanm ış bu­ lunuyordu. Kendisine m im ar- başılık verild iğ i zam an eski dünyanın büyük ü lke le rin i, bir yapı ustası o lara k, yani anla­ yan b ir gözle görm üş, çeşitli yapı deneylerinden geçm iş, büyük örgü tlen m elerin içinde bulunm uştu. B ir büyük sefe­

rin örgü tlen m esi, m alzem e

sağlam a, ulaştırm a ve insan gücü kullanm a açısından, bir şantiye örgütlenm esi için m ü­

kem m el b ir ö rn ekd i. Büyük

b ir geçici köprü yap ım ı, b ir­ çok yapı so ru n ların ı, ö zellikle strü k tü r so runlarını iç e riy o r­ du. Her yeni yapıda yeni bir denem eyle karşım ıza çıkm ak için bu tarihsel koşulların ça­ pında bir sanatçı g erekiyo rd u. Şehzade kül Üyesinin yap ım ı­ nın kendisine ve rilm e si,

Sina-Lüleburgaz : Sokollu Mehmet Paşa Camii ve Şadırvanı

nın çoktan kendini ispat et­ miş b ir sanatçı olduğunu gös­ te rm e kte d ir. Böylece 16. yüz­ yılın ortasından sonuna kad ar, yani Sinan çağında, Osm anlı m im arî kü ltürü kubbeli yapı­

nın sağladığı her olanağı,

kendi estetik görüşü içinde

g e rçe k le ştirm iştir. G erçi sa­ nat düzeyine ulaşan üretim uğraşı hiç b ir zam an sadece b ir yenilem e o lm am ıştır. Fa­ kat yapı tarihinin herhangi bir aşam asında, yapı sözlüğünden Sinan kadar çok şah-yapıt çı­ karan sanatçı da çok sa yılıd ır.

Edirne — Selimiye Camii

Kapak : Süleymaniye Camii Minaresi

Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi