t t
-
so
/
§>/%,
fltátUtéuCoM,
BAROK ÜSLÛBUNDA, TEK KUBBELİ VE DUVAR.
LARI KESME TAŞTAN
YAPILMIŞ
ONYEDİNCİ
YÜZYILDAN
KALMA ÇİNİLERİYLE MEŞHUR
BEYLERBEYİ CAMİİ
Boğaziçi'nin Anadolu yakasındaki en güzel bir noktada, bulunduğu yere apayrı bir güzellik veren bir minya tür kadar güzel bir cami yükselir. Bu nefis cami, bulunduğu o güzel ve asude semtin adıyla anılır halkın di linde: Beylerbeyi camii...
Bu camii. Sultan I. Abdülhamid, an nesi Şarmi Rabia Sultan'ın hâtırası na inşa ettirmişti. Camiin yerinde daha önceleri «İstravroz Sarayı» a- dıyla anılan eski Beylerbeyi Sarayı nın Hırka-i Saadet Odası bulunmak ta idi.
Barok mimari üslûbundaki bu nefis camiin mimarı Mehmet Tahir Ağa, bina emini ise Şehremini Hafız Mus tafa Efendi idi. Camiin inşaasına 24 Sefer 1191 günü başlanmış ve bina 5 Recep 1192 (1778) günü tamam lanmıştı. 21 Recep 1192 günü cuma selâmlığına gelen Sultan I. Abdül hamid, namazdan sonra bu camiin «Rabia Sultan Camii» adıyla anıl masını bildirmişti.
Önceleri «Rabia Sultan»ın adıyla a- nılan cami daha sonraları halkın di linde, bulunduğu semtin adını al mıştı.
Camiin inşaasından 44 yıl sonra, 1882 yılında, ikinci Mahmut Beyler beyi Sarayı'nın inşa ettirirken, ba baannesinin adını taşıyan ve baba sının eseri olan bu camii yeni ilâve lerle genişlettirmiş, bu arada camie bir ikinci miras daha yaptırırken, önüne de kârgir bir rıhtım inşa et tirmişti.
Barok üslûbundaki cami tek kubbeli olup duvarları kesme taştan yapıl mıştır. Kubbe kasnağı, dört duvar daki dört büyük kemer ile köşeler deki dört küçük yarım kubbeye yas lanmıştır.
Minber, vaiz kürsüsü ve dolap ka pakları mahun kaplama üzerine fildi şi kakmalı olup Türk tahta işçiliği sanatının en güzel örnekleri ile süs lüdür. Onyedinci yüzyıldan kalma çi nileri Eski Beylerbeyi Sarayı'ndan alınma olup kapıların üzerindeki ki tabeler de Türk hat sanatının nefis örneklerini vermektedir. Dış ve orta kapıların üzerindeki kitabeler de Türk hat sanatının cidden çok güzel örnekleridir. Dış ve orta kapıların üzerinde camiin inşa tarihi ve se beplerini anlatan kitabeler vardır. Bu arada dış kapının üzerindeki ki tabede, camiin Sultan I. Abdülha mid tarafından validesi Rabia Sul- tan'ın aziz ruhuna yaptırıldığı da yer almaktadır.
Beylerbeyi Camii'nin içindeki levha lardan biri, I. Abdülhamid'in sır kâ tibi İsmail Zihni Bey'in eseridir. Bu
30
levhanın hizasında sırma ile işlen miş levhanın kâtip ve hattatı da Darphane Nâzırı Mustafa Afif Bey' dir.
Birinci Abdülhamid bu cami ile bir likte bir sıbyan mektebi, bir imaret, bir de hamam inşa ettirmişti. Bu ha mam da mimarî bakımından pek bü yük değer taşımaktaydı. «Hadika», bu hamamdan «Misl-i nâyab bir e- ser-i nâdirdir» diye bahseder.
1894 yılındaki zelzeleden geniş öl çüde tahribata uğrayan cami esaslı bir restorasyona tâbi tutulmuş, bu nu 1950'lerdeki yeni bir tamirat iz lemişti. Bu son tamirat sırasında camiin kubbesi esaslı bir surette el den geçirilmişti.
Beylerbeyi Camii'nin en güzel taraf larından birini, tavanından sarkan nefis billûr avize teşkil eder. Bu billûr avize, 1894 yılındaki restoras yon sırasında, Beylerbeyi'nin ileri
gelenlerinden Hasippaşa zade Hâmi Bey tarafından camie armağan edil mişti.
Beylerbeyi camii, Boğaziçi'nin en güzel mimari eserlerinden biridir. Sade bir üslûb içindeki güzel görü nüşü ile Boğaz'ın Anadolu kıyısın daki eski yalılarla birlikte o güzel Beylerbeyi Sarayı'nın da ahengini tamamlamakta ve adını taşıdığı Bey lerbeyi semtine müstesnâ bir mâna vermektedir.
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Ta h a Toros Arşivi
