Prof. Dr. Muhan Bali Millî Folklor

6

Prof. Dr. Muhan Bali, 1936 y›l›nda Arapgir’de (Malatya) do¤du. ‹lk ve orta okulu Arapgir’de bitirdi. 1953’de ‹stanbul’a geldi. 1958 y›l›nda, Behçet Necatigil’in ede-biyat ö¤retmeni oldu¤u Kabatafl Lisesi’ni, bitirdikten sonra ayn› y›l ‹stanbul Üniver-sitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Ede-biyat› Bölümü’ne kaydolmufl ve bu bölüm-den Prof. Dr. Mehmet Kaplan’›n dan›flman-l›¤›n› yapt›¤› “Peyami Safa’n›n Romanla-r›nda Hasta, Sakat ve Dejenere Tipler” bafll›kl› tezini haz›rlayarak 1962 y›l›nda mezun oldu ve ayn› y›l Prof. Dr. Mehmet Kaplan’›n kurucu olarak rol ald›¤› Erzu-rum Atatürk Üniversitesi’nde halk edebi-yat› asistan› olarak göreve bafllad›. Ata-türk Üniversitesi ad›na ‹stanbul Üniversi-tesi’nde yapmakta oldu¤u doktora çal›flma-s›n› 1967 y›l›nda tamamlad›. 1976 y›l›nda Doçent, 1983 y›l›nda Profesör oldu.Atatürk Üniversitesi ad›na 1971 y›l›nda bir y›l ABD’de, 1981 y›l›nda alt› ay Fransa’da araflt›rmalar yapt›. Amerika Birleflik Dev-letleri’nde 1971 y›l›nda yapt›¤› araflt›rma-lar›n› Prof. Dr. ‹lhan Baflgöz’ün, 1981 y›l›n-da Fransa’y›l›n-da yapt›¤› araflt›rmalar› ise Prof. Dr. Pertev Naili Boratav’›n yan›nda yapt›. Anadolu Üniversitesi’nde 7 y›l misa-fir ö¤retim üyeli¤i yapt›. Profesör olduktan bir y›l sonra bölüm baflkanl›¤›na atand›. 1984-85 aras› Dekan Yard›mc›l›¤›, 1985-86 aras› Erzincan E¤itim Yüksek Okulu Mü-dürlü¤ü yapt›. Bölüm Baflkanl›¤› 10 y›l sürdü. 1988’de KKTC’de görevlendirildi. Lefke Avrupa Üniversitesi’nde Türk Dili ve Edebiyat› Bölümü’nü kurdu, Dekanl›k ve Rektör Vekilli¤i yapt›. Son bir y›l Girne Amerikan Üniversitesi’nde bölüm baflkan› olarak görevlendirildi. 2003’te Atatürk Üniversitesi’nden emekli oldu. Ayn› y›l Bö-lüm Baflkan› Prof. Dr. ‹skender Pala’n›n daveti ile ‹stanbul Kültür Üniversitesi’ne geldi. Türk Dili ve Edebiyat› Bölümü’nde tam zamanl› olarak yeniden çal›flmaya bafl-lad›.

Prof. Dr. Muhan Bali üzerinde 6

kifli-nin genifl etkisi oldu¤unu vurgulamakta-d›r: Fethi Gemuhluo¤lu, Cemil Meriç; Meh-met Kaplan, Cahit Tanyol; ‹lhan Baflgöz, Pertev Naili Boratav. 1981’de kurulan Ke-malist At›l›m Birli¤i Erzurum Sekreterli¤i d›fl›nda hiçbir derne¤e, kuruma, kurulufla üye olmad›¤›n› özellikle vurgulamaktad›r. Yay›nlanm›fl 8 kitab›, 100’e yak›n makalesi ve gerek ulusal gerekse uluslar aras› alan-da 17 bildirisi vard›r. Mehmet Kaplan’›n dan›flmanl›¤›nda Mehmet Akal›n ile haz›r-lad›¤› Behçet Mahir anlatmas› Köro¤lu Destan› onun en çok bilinen derlemeleri aras›ndad›r. Yay›mlanan bu destan›n d›fl›n-da 1000’e yak›n ses band›nd›fl›n-dan oluflan zen-gin bir arflive sahiptir.

Erzurum gibi, sözlü kültür ve halk edebiyat› bak›m›ndan zengin bir kültür merkezinde uzun y›llar ö¤retim üyeli¤i ya-pan Prof. Dr. Muhan Bali, bu bölgenin kay-bolmakta olan halk kültürü ürünlerini, ta-mamen bir profesyonelin yaklafl›m ve yön-temiyle derlemifl, derlenmesine öncülük et-mifl ve derleme yöntemlerini ö¤rencilerine ders olarak okutmufltur. Onun bu alandaki yöntemlili¤inin göstergesi “Halk Edebiya-t›na Girifl Derleme Metotlar›” adl› çal›flma-s›d›r. Prof. Bali, derlemeye verdi¤i önem sayesinde yöre kültürünün bir çok ö¤esinin kaybolmas›n› önlemifltir. Prof. Bali’nin yu-kar›da sözünü etti¤imiz yaklafl›k 1000 ci-var›ndaki ses band›ndan oluflan bu çal›fl-mas› dahi bafll› bafl›na bir uzmanl›k, çaba ve sab›r ürünü olarak onun alan›na duydu-¤u engin sevginin ve ifl disiplininin bir ör-ne¤i olarak her türlü takdire de¤erdir.

Prof. Muhan Bali, bilimsel çal›flmala-r›nda dikkatini daha çok uzun emek ve sa-b›r isteyen kitaplara yöneltmifltir. Onun 1973 y›l›nda bas›lan “Erciflli Emrah ile Sel-vi Han Hikayesi, Varyantlar›n Tespiti ve Halk Hikayecili¤i Bak›m›ndan Önemi” ad-l› çaad-l›flmas›, halk hikayesi çaad-l›flan onlarca genç araflt›r›c› taraf›ndan al›nt›lanm›fl, mo-del al›nm›fl ve kaynak gösterilmifltir.

Halk hikayeleri üzerinde uzmanlaflan Prof. Dr. Muhan Bali, halk edebiyat›

malar›n›n yo¤un olarak fliir üzerine yürü-dü¤ü bir dönemde 1982 y›l›nda yay›mlad›-¤› “Halk Edebiyat›nda Nesir” adl› çal›flma-s›yla bu alanda önemli bir bofllu¤u doldur-mufltur. 1982 y›l›nda yay›mlanan bu eseri-nin Birinci Bölümünde “Genel Anlamda Nesirle ‹lgili Konular” “Türk Edebiyat›nda Nesir”, “Eski Türk Edebiyat›nda Nesir” “Yeni Türk Edebiyat›nda Nesir” gibi konu-lar› irdeleyen Prof. Bali, ‹kinci Bölüm’de örnekleriyle birlikte “Halk Edebiyat›nda Nesir” konusunu incelemektedir.

8.yüzy›l Çin Y›ll›klar›, Hunlarla ilgili bir bilgi verirken onlar›n “Hulin Da¤›n› Kaybettik” diye bafllayan a¤›tlar›ndan bir bölümü kaydeder, 11. yüzy›lda Kaflgarl› Mahmud “Alper Tunga Sagusu”nu derler, Yaflar Kemal Gö¤çeli Çukurova’dan yapt›¤› derlemelere dayal› olarak 1943 y›l›nda “A¤›tlar” kitab›n› kaleme al›r. 1997 y›l›nda Prof. Bali, a¤›tlar konusuna yeniden döner ve Kültür Bakanl›¤› Baflvuru Kitaplar› aras›nda yay›mlanan “A¤›tlar” adl› kitab›-n› haz›rlar. Türk halk kültürünün ve fliiri-nin yaz›l› kaynaklara göre kökeni iki bin y›l öncelere giden bir gelene¤i, halkbilimi-nin son bilgi ve derlemelerihalkbilimi-nin ve Prof. Dr. Muhan Bali’nin özgün de¤erlendirmeleri-nin ›fl›¤›nda bilim dünyas›na ulafl›r. Prof. Bali, bu çal›flmas›nda daha çok a¤›tlar›n edebi ürün olarak tafl›d›¤› de¤ere odaklan-m›fl ve dikkate de¤er tespitlerde bulun-mufltur. Uzun mesleki yaflam›nda bir çok ö¤renci yetifltiren Prof. Bali, 100’e yak›n ö¤rencinin lisans, 5 ö¤rencinin yüksek li-sans (Pakize Ercifl, Güvahi’nin Pendna-mesinde Halk Edebiyat› Unsurlar›, 1980, Adnan Vangölü, TRT Repertuva-r›nda Halk Kültürü, 1981, fieyda Ateflo-¤ullar›, Güneyyurt Folkloru, 1990, Hül-ya Çevirme, Ahmet Kutsi Tecer’in Türk Folklor ve Halk Edebiyat› Çal›flmalar›, 1990, Dilaver Düzgün, Ziyaettin Fahri F›nd›ko¤lu’nun Türk Folklor ve Halk Edebiyat› Çal›flmalar›, 1995) ve 5 ö¤ren-cinin doktora (Fuat Özdemir, Fuat Köprü-lü’nün Halk Edebiyat› ‹le ‹lgili Çal›fl-malar›, 1981, Dilaver Düzgün, Erzurum Köy Seyirlik Oyunlar›, 1983, P.Ercifl, Halk Edebiyat›nda Tenkid, 1985, Tur-han Kaya, Erzincan’da Halk Hayat›,

1990, Lütfi Sezen, Erzurum fiehir Folk-loru, ERVAK Yay›n›, Erzurum, 1994) tezi-ni yönetmifl, 20 civar›nda doçentlik jürisin-de bulunmufl, 15 civar›nda doçentin profe-sörlü¤e yükseltme ve atama komisyonla-r›nda bulunarak rapor haz›rlam›flt›r. Onun yetifltirdi¤i ve yükselmelerine katk› sa¤la-d›¤› bu ö¤renci ve adaylar›n ço¤u flimdi Türk akademik hayat›nda önemli roller üstlenmifltir. Prof. Dr. Muhan Bali, mesleki yaflam›nda olumlu bir kiflilik özelli¤ine ve çal›flkan bir bilim adam› profiline sahip olarak devaml› yap›c› ve yönlendirici ol-mufltur. Genç bilim adamlar›n› ve çal›flma-lar›n› destekleyen, onlar› cesaretlendiren ve takdir eden Prof. Dr. Muhan Bali’nin, genelde halkbilimi özelde halk edebiyat› alan›na ve çal›flmalar›na sa¤lad›¤› katk› her türlü takdirin üstündedir.

Milli Folklor ailesi olarak, alan›m›za yapt›¤› ve bundan sonra yapaca¤› (Prof. Dr. Bali gelecekte yapaca¤› çal›flmalar› flöyle aç›klam›flt›r: a)Sahibi oldu¤um dün-yan›n üçüncü, Türkiye’nin birinci Halk Edebiyat› arflivimi gelifltirmek, ‹stanbul Kültür Üniversitesi’nin bafllatt›¤› ve UNESCO’yla iflbirli¤i hâlinde yay›n›n› gerçeklefltirmek, b) Akademik ve dost çev-remden ald›¤›m Mektuplar›m› yay›mla-mak, c) K›br›s Sözlü¤ünü bitirmek) hiz-metler için teflekkür eder, kendisine sa¤-l›kl› uzun ömürler dileriz.

b) YAYINLARI

I. Uluslar aras› hakemli dergilerde yay›nlanan makaleler

1. Sivas Âfl›klar Bayram› ve fiah Turnu, Türk Folklor Araflt›rmalar› (TFA) Dergisi, 1967

2. At›flma Birincisi Âfl›k Yaflar Reyhanî, Türk Folklor Araflt›rmalar› (TFA) Dergisi, 1968, I

3. At›flma Birincisi Âfl›k Yaflar Reyhanî, Türk Folklor Araflt›rmalar› (TFA) Dergisi, 1968, II

4. At›flma Birincisi Âfl›k Yaflar Reyhanî, Türk Folklor Araflt›rmalar› (TFA) Dergisi, 1968, III

5. Atatürk Üniversitesi’nde Halk Edebi-yat› Çal›flmalar›, Türk Folklor Arafl-t›rmalar› (TFA) Dergisi, 1969

Millî Folklor, 2004, Y›l 16, Say› 64

6. Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakül-tesi Türkoloji Bölümü Bitirme Tezleri, ‹.Ü. Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyat› Bölümü Dergisi, 1969 7. Kaybolan Köy Folkloru,Türk Folklor

Araflt›rmalar› (TFA) Dergisi, 1970 II. Uluslar aras› bilimsel

toplant›lar-da sunulan ve bildiri kitab›ntoplant›lar-da (Proceedings) bas›lan bildiriler 1. Türk Folklor ve Halk Edebiyat›

Ör-neklerinin Komflu Ülkelerdeki Para-lelleri, Balkan Milletleri Folklor Se-mineri, Ohri, 1971

2. Latif fiah Hikayesinin ‹ki Varyant› ve Bilinmeyen Bir Halk Hikayecisi, Uluslararas› Türk Folklor Kongresi, Ankara, 1976

3. Roman ve Halk Hikayesi, Uluslarara-s› Türkoloji Kongresi, ‹stanbul, 1977 4. Üç Hoca Halk fiairi ‹çinde Alvar

‹ma-mani Efe, Uluslararas› Türkoloji Kongresi, ‹stanbul, 1985

5. Sürmanî Üzerine Düflünceler, V. Mil-letleraras› Türk Halk Kültürü Kong-resi, Ankara, 1994

6. Atatürk Üniversitesi’nde K›br›s Türk Kültürü ‹le ‹lgili Olarak Yap›lan Ça-l›flmalar, KKTC, Lefkofla, 1995 II. Ulusal bilimsel toplant›larda

su-nulan ve bildiri kitab›nda bas›-lan bildiriler

1. Gümüflhaneli Âfl›k Akif Timurhan (Zevrakî) (Hayat›, Sanat›, Eseri), Gü-müflhane, 1990

2. Atatürk Üniversitesi’nde F›rat Hav-zas› Folkloru ‹le ‹lgili Derleme ve Ça-l›flmalar, Elaz›¤, 1992

3. Türk Edebiyat›nda ve Türk Halk Hi-kayelerinde Hoflgörü, Ankara, 1995 4. Isparta/Sücüllü Köyü’nden Bir Âlim:

Prof.Dr.Mehmet Akal›n, SDÜ, Ispar-ta, 1998

5. ‹ki Bilim Adam› ve Hac› Bektafl Veli, Gazi Üniversitesi, Ankara, 1998 6. Erzurum’un Manevî Mimarlar›n›n

Anadolu Evliyalar› ‹le ‹lgisi, Kültür Bakanl›¤›, Ankara, 1998

7. Osmanl› Dünyas›nda Klasik fiiir ‹çin-de Halk fiiirinin Klasik Unsurlar› Var

M›d›r?, Yap› Kredi Bankas›, ‹stanbul, 2000 (Bas›lmad›.)

8. fiiirle Seyahat, KKTC, Girne Ameri-kan Üniversitesi, 2003 (Bas›lmad›.) 9. Halk Hikayesi Dönüflümlü Roman,

KKTC, Girne Amerikan Üniversitesi, 2003 (Bas›lmad›.)

10. Halk Edebiyat› Çal›flmalar›n›n Dünü, Bugünü, Yar›n›, KKTC, Girne Ameri-kan Üniversitesi, 2004 (Bas›lmad›.) IV. Kitaplar›:

1. Erciflli Emrah ‹le Selvi Hikayesi: Varyantlar›n Tesbiti ve Halk Hi-kayecili¤i Bak›m›ndan Önemi, Ankara, 1973

2. Köro¤lu Destan› (Mehmet Kaplan, Mehmet Akal›n ile beraber), Ankara, 1973

3. Latif fiah Hikayesinin ‹ki Varyan-t› ve Bilinmeyen Bir Halk Hikaye-cisi, Ankara, 1976 (ayr› bas›m) 4. Anadolu’da Halk Meslek ve

Sanat-lar›: Çobanl›k, Ankara, 1979 (ayr› bas›m)

5. Halk Edebiyat›nda Nesir, Erzu-rum, 1982

6. A¤›tlar, Ankara, 1997

7. Halk Edebiyat›na Girifl: Derleme Metodlar› (Ders Notlar›), ‹stanbul, 2004

8. Peyamî Safa’n›n Romanlar›, ‹stan-bul, 1962-2004 (Bas›l›yor.)

V. Ulusal bilimsel toplant›larda su-nulan ve yay›mlanmam›fl konfe-rans bildirileri:

1. Tasavvuf Musikîsinde Mahallî Renkler, Terzi Baba Sempozyumu, Erzincan, 1986 (Bas›lmad›.)

VI. Uluslar aras› bilimsel toplant›lar-da sunulan ve yay›mlanmam›fl konferans bildirileri:

1. Ayn› Yöreden Ça¤dafl Üç Âfl›kta Tem-ler Mukayesesi, Çanakkale, On Sekiz Mart Üniversitesi, 1998

2. Yahya Kemal’in Hayat›nda ve

Sanat›nda Balkanlar, Balkan Türk-leri Araflt›rma Merkezi, Mostar, 2002

Millî Folklor, 2004, Y›l 16, Say› 64