T T
' ---— — --- X
Yıldız Sarayına umulmaz bir zamanda giren ha reket ordusunun bazı neferleri fırsat yoksulluğu edip Kızıl Sultanın senelerdir biriktirdiği mücev herleri yağma etmişlerdi. Bu yazıda Yıldızın bu
yağmaya uğramadan evvel sinesinde sakladığı
şeylere şöyle bir göz atılmaktadır.
N--- ---— --- .>
%oZL<m: M cd âk ty . Ş zh tu u aJı& ğ lıı
JJBDÜLHAMtT n . kıymetli taş-
“ lara, eski eserlere, kitaplara,
silâhlara ve güzel eşyaya me
raklı bir hükümdardı. Otuz üç senelik saltanatı esnasında yeni dairelerle, kasırlarla genişlettiği Yıldız Sarayı içinde şehirden ve halktan uzak bir hayat geçirmiş
ve bu zaman esnasında müze,
silâhhane, kütüphane gibi kıy
metli tesisler vücuda getirmiş,
birçok da mücevherat ve antika eşya toplamıştı.
31 Mart vak’asını müteakip
tahttan indirilip bir gece saatin
de alelâcele Selâniğe götürülen
Padişahla ailesinden bazıları üst lerindeki eşyadan başka yanları
na birşey alamamışlar ve Y ıl
dız Sarayını bütün hâzineleriyle bırakıp çıkmışlardı.
Sarayı zaptetmiş, bahçelere
parklara girmiş bulunan Hareket ordunun MakedonyalI erlerinden
bazıları, idaresizlik ve disiplin
sizlik yüzünden dairelere girme ye, gördükleri eşyaları toplama ya başlamışlardı.
Buna o devirde bazı mesul va zife sahiplerinin de karıştığı son
radan söylenmiş ve böylece II.
Abdülhamid’in mücevherlerinden, kıymetli eşyalarından bir kısmı yağmaya uğramıştı.
Bu yağma meselesi bilâhare
Mebusan Meclisine intikal etmiş ve Meclis Hareket Ordusu ku mandanı Mahmut Şevket Paşa dan izahat istemişti.
(Hareket Ordusunun aralarında
MakedonyalI Bulgar çeteleri de
bulunan gönüllü taburundan bazı kimselerin Yıldız Sarayında mey
danda buldukları bazı kıymetli
eşyayı yağma ettiklerini Mah
mut Şevket. Paşa da Mebusan
Meclisinde kabul ve itiraf etmiş
fakat bu yağmacılığın tafsilâtı
gizli tutulmuştu.) (1)
Şehzadeliğindenberl iktisada ri
ayetiyle tanınmış, biriktirmeye,
muhafazaya meraklı olan II. Ab- dülhamit Yıldız Sarayında husu
sî dairesinin bir kısmını kıymet
li mücevherlere ve para, hisse
senetleri gibi servetlerine tahsis etmişti. Ayrıca ölen hemşireleri nin, bazı şehzadelerin, kadmefen- dilerin mücevheratı, kıymetli a- vanj ve kumaşlardan müteşek
kil mirasları da Yıldıza gelir,
Padişah bunları hususî dairesinin mermer merdivenlerle çıkılan üst katında ayrı odalarda muhafaza
ederdi. Bu odalarda evlenecek
sultanlar için hazırlanmış çeyiz ler de bulunurdu.
II. Abdülhamit hal’edildiği va kit bu dairede tesbit edilen eşya
arasında Abdülmecid’in büyük
kızı Fatma Sultanın diğer kızı
Refia Sultanın, Abdülâzizin oğ lu Mahmut Celâleddin Efendinin,
Abdülmecit kadınlarından Ser-
vetsezâ Hanımın metrûkâtı bu lunan mücevherat da vardı.
Abdülmecidin kızı ve Koca Re
şit Paşanın gelini olan Fatma
Sultana ait mücevherat arasın da '-unlar bulunuyordu: (Pırlan
ta ve damla yakutla kelebek,
pırlantalı altın bir çift kuş, mu
rassâ pençe ve damla zümrüt,
bir çift küpe, üç pırlantalı altın yüzük, eflâtun mineli ve pırlan ta altın saat ve kösteği, irili ve
ufaklı ve salkımlı büyük broş,
muhtelif büyüklükte inciler...) V. Mehmet Reşatla ana, baba
bir kardeş olan Refia Sultanın
da ölümünden sonra Yıldıza al
dırılan mücevherat arasında
(damla yakut, altın yüzük, et rafı çemberli pırlanta pençe, el
li dokuz pırlantalı altın gerdan
lık, som pırlanta iki parçadan
mürekkep dal taç, tokası büyük
diğerleri ufakça pırlantalar, bi
lezik, gök yakut ve pırlanta sal kım İncili tokasiyle beraber İn cili gerdanlık ve diğer mücevhe rat) bulunuyordu.
Yıldızdaki eşyayı tâdada me mur edilen komisyon II. Abdül- hamide ait olarak da dört yüz
elli altı parça mücevherat ile
murassâ eşya tesoit etmişti. Bu esva Parise gönderilmiş ve ora
da 1911 senesi aralık ve ocak
aylarında Galerie Ceorgea Petit
ile Otel Drant Salles’de müza
yede ile satılığa çıkarılmıştı. Bu mücevheratın parasiyle II. Abdülhamidin Alman bankaların da bulunan mevduatı ordunun si lâhlanmasında kullanılmıştı. Pa riste satışı yapılan mücevherat arasında İncili, zümrütlü teşbih ler, murassâ sigara, enfiye ku tuları, saatler, bastonlar, nargi leler, ağızlıklar, fincan zarflarla,
en kıymetli taşlardan küpeler,
yüzükler, gerdanlıklar ve taçlar bulunuyordu.
Yıldızda hususî dairede muhte lif kasalarda, dolaplarda ayrıca pek çok altın e banknot çıkmış bunlar Harbiye Nezareti vezne sine teslim olunmuştu. Yalnız bu
teslim muamelesinde zabıtların
iy* yapılmadığı, para ve mücev
heratın hemen tâdat edilmeden
Harbiye Nezaretine gönderildiği
sonradan iddia olunmuş ve 1919 senesinde kurulan (Divanıharp) de bu cihetler birer suç delili sa
yılarak o vakiıtkl alâkadarlar
hakkında gıyabî hükümler veril mişti.
II. Abdülhamit esasen girintili, çıkıntılı odalardan, koridorlardan
müteşekkil Yıldız dairelerinin
pek tahmin edilemiyen muhtelif yerlerine yerleştirttiği dolaplarda pek çok kıymetli eşya muhafaza etmişti.
Dolaplar, kasalar Yıldıza g i
renler tarafından kırılarak açıl mıştı. Ayrıca Harem dairesinde kalmış kadınların eşyaları da el den geçirilmiş, dışarı çıkmak is- tiyenlerin üstleri pek sıkı bir şe
kilde aranmış, kendilerine ait
bulunsa bile kıymetli eşyanın dı şarı çıkarılmasına müsaade edil memişti.
II. Abdülhamit halden sonra
Çırağan Sarayına nakletmek ü-
midiyle bazı çantalar hazırlat
mıştı. Bu çantalar ve valizler de ortada bulunmuş, hepsine el
ko-I
ikinci Abdillhamidc alt murassâkutular. (Parlste satılmışlar.)
t nulmuştu.
< (Payenende Kalfanın para bu
lunduğunu tahmin ve irae eyledi ği manaileri filhakika diğer çan talara mabetle gayet ağır bulu şan beş çanta ve bir valiz de- rununda para bulunması kuvvet li bir ihtimal dahilinde görülmüş olmakla ounlarla miktarı meçhul parayı havi bir küçük torbanın orada bırakılması muvafık görü lemediğinden münasip bir yerde hıfzedilmek üzere rakiine karar verilerek olveçhile cümlemizin ne
zareti tahtında olarak Hareket
Ordusu Kumandanlığı nezdine
nakledilmiştir.) (2)
II. Abdüihamitten maada ço
cuk ve kadınlarının eşyaları da aynı muameleye tâbi tutulmuş
tu. Pederiyle beraber bulunan
Şehzade Abit Efendiye ait iki
sandık bir hafta sonra M^hıenver Hanım tarafından alınıp Selâni
ğe götürülmek isteniimişse de
müsaade olunmamıştı. Bu san-
• dıklarda (miktarı gayri malûm
para, Şirketi Hayriye hissesi,
Teçhizatı Askeriye ve istikraz
senetleri, demiryolu tâdilâtı ve
Senedi Hakaniye) bulunmaktay dı. (Gayri malûm nukut) ve his se senetleri kaydiyle tutulan A- lâeddin, izzet ve A li Cenani im- zalariyle 22 Nisan 1325 tarihin
de bu sandıklar hakkında bir
mazbata tanzim olunmuştu.
Para, kıymetli taş ve nadide
eşyadan maada salon takımları, kristaller, gümüşler ve resimler
de saraydan uluorta çıkarılmış
ve bu suretle birçok şeyler z ı yaa uğramıştı.
V. Mehmet Reşadm ikameti i-
çin Yıldız Sarayını temizleyip
yeniden tanzime memur olanlar birçok salonları bomboş bulmuş lardı. İki tarafı dolaplarla çevri li bir odanın raflarında dolu bu lunan saat ve nişan mahfazala
rının da bomboş olduğu görül
müştü.
Fakat o günlerde bile Yıldızın
(Davamı 29. Sayfada)
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi
