V A T A N
KİTAPLAR ARASINDA
¡OOVI-«Fuat Köprülü Armağanı»
Türkoloji sahasında pek muh-telif mevzuların incelen mesinden meydana gelen «Fu at Köprülü Armağanı» (1), be ni pek ziyade mütehassıs etti. Tarihten, Edebiyat Tarihin den, Coğrafyadan ve Türk Dili ile Türk Edebiyatından, hattâ Türk Mimarisinden bâhis 49 makale ile süslenen bu eser, cidden dikkatle tetkike değer. Ben kitabı sadece, ana hatla- riyle takdim edip tanıtmağa
çalışacağım.
Değerli bir Türk Dili ve Edebiyatı hocası ve bu alanda milletlerarası şöhret sahibi bir âlim olan Prof. Fuat Köprülü’- nün 60 yaşma basması müna sebetiyle, kendisine Türk ilim ve irfan hayatının müşterek bir hediyesi olarak hazırlanıp yayınlanan «Armağan»ı; Prof. Osman Turan ile birlikte ça lışan iki doçent ve bir öğretim görevlisi meydana getirmişler dir.
Kitabın baş tarafında 23 sa- hife tutan bir «mukaddeme» vardır. Bunda; Prof. Köprülü namına böyle bir eser hazırlan ması sebepleri ü z e r i n d e
durulmakta ve «hocamın ilmi faaliyetleri, uzun uzadıya tah lil edilmektedir. Yazının son larına doğru şu satırları oku yoruz.
«İşte Fuat Köprülü’nün bir taraftan bu ilmi mevkii, diğer taraftan Türkiye’nin ilmi te kâmülündeki rolü, yukarda işa ret ettiğimiz üzere, onun şere fine çıkarılmakta olan bu ese re böyle hususiyet atfetmemi ze sebep olmuştur. Nitekim, biz eserin tab ve neşri ile meş gul olurken de, Dil ve Tarih Kurumlan bir kaç makaleden mürekkep bir eseri, İktisat Fa kültesi ve Türkiyat Enstitüsü son dergilerini Fuat Köprülü’- ye ithaf etmek suretiyle böyle bir görüşe iştirak ettiklerini meydana koydular. Bir hayli zamandanberi, doğumunun 60 ncı yılı vesilesiyle, bu teşebbü se girişmeği düşünüyorduk. Lâ kin 1948—1950 yılları arasın da Avrupa’da bulunmuş olma mız, tam zamanında harekete geçmemize engel oldu. Niha yet döner dönmez derhal faa liyete geçtik; adları, s. Ll’de yazılı tertip hey’etini teşkil eden arkadaşlar çalışmağa ha zır olduklarını bildirdiler. E- seri geciktirmemek ve biran önce neşredebilmek için mes lekî ve şahsî bakımdan alâka darlara mektup yazarak onları «Armağanca iştirake davet et tik. Fakat yukardaki mülâha zalara, bir taraftan tayin etti ğimiz müddetin kısalığı, diğeri taraftan makaleleri alfabetik olarak dizmek için verdiğimiz karar, bir çok ilim adamlarının daha müsait bir müddet zar fında iştirak etmek arzularına is'af etmemize imkân vermedi.
«Mukaddeme» yi takiben, «Fuat Köprülü’nün ilmi neşri yatını gösteren liste gelmekte dir. Hazırlanması için çok ça lışıldığı ve hatasız olmasına dik
kat edildiği anlaşılan bu liste 1912 tarihinden başlamaktadır. Köprülü’nün listeye geçmiş ilk İlmî eseri; Servet-i Fünun Mecmuasında 1912 yılında ya yınlanan «Şinasi’nin Şiirleri» başlıklı makalesidir. Bundan sonra, 1950 ye kadar yayınla dığı kitapların, makalelerin, tenkidi ve tahlili notların hep si listeye alınmıştır. 1919 da hiç bir eserinin yayınlanmadı ğı görülmektedir. Bu bakım dan, en zengin yıl, 1928 dir.
Son yedi sekiz yıl içinde ise, yalnız İslâm Ansiklopedisi’nde yayınlanan «Kelime izahlarımı görmekteyiz. Prof. Köprülü’ nün bu büyük esere devamlı surette yazı yazdığı anlaşılmak tadır.
«Fuat Köprülü’nün İlmî Neş riyatımı gösteren listenin esa sı, Şerif Hulusi tarafından neş redilen «Fuat Köprülü’nün ya zılan için Bibliyografya»dan alınmıştır.
Eserde yayınlanan makalele rin hepsinden burada bahset menin imkânsızlığını takdir edersiniz. Fakat bazılarına kı saca temas etmek isteriz.
Meselâ; «Tarih Anlayışı» başlıklı birinci makale, Dr. A. Adnan Adıvar’ındır. «Tarih» i anlamak hususunda insanlar arasında pek büyük farklar bu lunduğu, müteveffa Adnan bey nekadar vukufla ve ciddiyetle belirtmiştir.
Prof. Ahmet Ateş; her za manki ağır başlılığı ve derin çalışmasiyle, «Mesnevi'nin on- sekiz beytinin mânası» başlık lı bir makale yazmıştır.
Prof. Mehmet Kaplan, «De de Korkud kitabında Hayvan lar» başlıklı makalesiyle güzel bir tetkik yapmıştır.
Derin bir tetkikci olan Prof. Zeki Velidî Togan, «Yeseviliğe dair bazı yeni malûmat ortaya koymaktadır.
Osman Turan’m «Selçuk Tür kiyesi din tarihine dair bir Kaynak» adlı makalesi dikkate şayândır.
Eski mimarimizin belki ye gâne üstadı olan ve eski eser lerden nicelerini kurtarmağı başaran Yüksek Mimar Saim Ülgen arkadaşımız da Vezir Köprü kasabasındaki «Köprülü Konağı»nı izah ve tasvir etmiş tir.
«Armağansın göze çarpan bir hususiyeti de, 49 makale den 24 tanesinin Türklere, 25 tanesinin yabancı âlimlere ait olmasıdır. Anlaşılan, Prof. Köp rülü’nün ilmi şöhreti Türkiye’ den ziyade yabancı memleketle re yayılmış ki, onlar, Türk ilim adamı için hazırlanan «Ar mağansa daha büyük bir alâka göstermişler.
Bir çok mürettip hatâlarına ve tertip ve tanzimde rastlanan dikkatsizliklere rağmen, «Fuat Köprülü Armağan son zaman larda Türk Tarihi, Türk Dili ve Türk Edebiyatı mevzuunda yayınlanan eserlerin en kıy metlisidir, diyebiliriz.
Eseri hazırlayanlara ve ma kale gönderenlere teşekkür et mek borcumuzdur.
H. R. ERTUĞ
(I) Fuat Köprülü Armağa nı - Ankara Dil ve Tarih - Coğ rafya Fakültesi tarafından ya yınlanmıştır. 600 LIII sahife- dir. zerinde fiyat yoktur.
■ •...•■«...».«t... HMMtOllltftlIlAllllflff Iftlâf
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi
