Olgu Sunumu
49 1) 1 No’lu Aile Sa¤l›¤› Merkezi, Dr., I¤d›r
2) Dokuz Eylül Üniversitesi T›p Fakültesi Aile Hekimli¤i Anabilim Dal›, Dr., ‹zmir
D
ifleti büyümesi, difleti boyutundaki art›flt›r. Büyü-menin hücre say›s›ndaki art›fla ba¤l› de¤il, difleti ba¤ dokusu hücre d›fl› matriks hacmindeki art›fl sonucu oldu¤u düflünülmektedir.[1]Difleti büyümesi art-t›kça, a¤r› kayna¤› haline gelir. Normal a¤›z hijyenini ko-rumak ve çi¤neme fonksiyonlar›n› devam ettirmek zorla-fl›r. Difleti büyümesinin en yayg›n nedeni kötü a¤›z hijye-nidir; ancak lösemi, ilaç kullan›m›, puberte, gebelik, di-yabet ve lokal difl hastal›klar›na ba¤l› olarak da ortaya ç›-kabilir.[2]
‹laca ba¤l› difleti büyümesine neden olan ilaçlar üç grup alt›nda toplanmaktad›r; antikonvülzanlar (fenito-in, fenobarbital, vigabatr(fenito-in, sodyum valproat),[3]
siklospo-rin A[4]
ve kalsiyum kanal blokörleri (nifedipin, diltiazem, verapamil).[5,6]
Bu ilaçlar içinde en fibrotik olan› fenitoin, ez az fibrotik olan› siklosporin A, orta dereceli indükle-yen ise nifedipindir.[7]
‹laca ba¤l› difleti büyümesi tüm di-fleti bölgelerinde yayg›n olabilir, ancak daha çok maksil-la ve mandibumaksil-la ön k›s›mmaksil-lar›nda lokalizedir. Genellikle difllerin oldu¤u bölgede görülen difleti büyümesi, nadiren diflsiz bölgeleri etkiler.[8]
‹laca ba¤l› difleti büyümesine ait prevalans çal›flmalar› %20 ile %83 aras› çeliflkili sonuçlar
ortaya ç›karm›flt›r.[9]
Nifedipinin difleti büyümesi ile ilifl-kili oldu¤u kabul edilmifl olmas›na ra¤men, bu durumun görülme s›kl›¤› ve fliddetine ait literatür bilgisi azd›r. Kontrol grubuna göre anlaml› yükseklik gösteren iki ça-l›flmada nifedipin kullanan hastalarda difleti büyümesi oran› %6.3 ve %7.3 olarak saptanm›flt›r.[10,11]
Literatürde kalsiyum kanal blokörlerine ve özellikle de dihidropiri-din grubu ilaçlara ba¤l› difleti büyümesine ait çal›flmala-r›n ço¤unun difl hekimli¤i dergilerinde yay›mlanmas›, klinik takipte bu yan etkiye dikkat edilmedi¤ini ve bu hastalar›n difl hekimlerine baflvurmalar› sonucu gereksiz cerrahi giriflimlere maruz kalabildiklerini düflündürmek-tedir. Bu olgu sunumunda; cerrahi yap›lmaks›z›n tedavi edilen bir hastada, nifedipinin neden oldu¤u difleti büyü-mesi, konuyla iliflkili kaynaklar ›fl›¤›nda tart›fl›lm›flt›r.
Olgu Sunumu
Hipertansiyon tan›s›yla üç y›ld›r 60 mg/gün nifedipin kullanan 54 yafl›ndaki erkek hasta, difletlerindeki büyüme-yi farkederek önce difl hekimine baflvurmufltu. Hastaya,
Türk Aile Hek Derg 2014;18(1):49-51 Olgu Sunumu | Case Report
doi:10.2399/tahd.14.94627
Nifedipine ba¤l› difleti büyümesi:
Olgu sunumu
Nifedipine-induced gingival overgrowth: a case report
Makbule Nesliflah Tan1, Ediz Y›ld›r›m2
© TAHUD 2014
Özet
Nifedipin, stabil anjina pektoris ve hipertansiyon tedavisinde kullan›-lan kalsiyum kanal blokörüdür. ‹laca ba¤l› difleti büyümesine neden olabilir. Bu çal›flmada; nifedipin kullan›m›na ba¤l› difleti büyümesi fli-kayetiyle klini¤e baflvuran bir olgu sunulmaktad›r. Olguda, büyüyen difleti dokular›nda cerrahi tedaviye gerek kalmadan, nifedipin kesi-lerek ve a¤›z hijyeni e¤itimi verikesi-lerek yeterli iyileflme sa¤lanm›flt›r.
Anahtar sözcükler: Nifedipin, difleti büyümesi, kalsiyum kanal
blo-körü.
Summary
Nifedipine is one of the calcium channel blockers used to treat hypertension and stable angina pectoris. The drug may induce gin-gival overgrowth. In this study, a case of gingin-gival overgrowth induced by nifedipine is presented. It has been treated by discon-tinuation of nifedipine and oral hygiene instruction, without any surgical procedure for gingival overgrowth.
Key words:Nifedipine, gingival overgrowth, calcium channel
block-ers.
2014 © Yay›n haklar› Türkiye Aile Hekimleri Uzmanl›k Derne¤i'ne (TAHUD) aittir. Deomed Yay›nc›l›k taraf›ndan yay›mlanmaktad›r. Bu makalenin koflullu kullan›m haklar› Deomed Yay›nc›l›k ve TAHUD taraf›ndan Creative Commons Attribution-NoCommercial-NoDerivs 3.0 Unported (CC BY-NC-ND3.0) lisans› arac›l›¤›yla bedelsiz sunulmaktad›r.
Copyright © 2014 Turkish Society of Family Practice (TAHUD). Published by Deomed Publishing, Istanbul.
Tan MN, Y›ld›r›m E |Nifedipine ba¤l› difleti büyümesi
50
Olgu Sunumu
oral hijyeninin oldukça kötü oldu¤u, difletindeki fazla do-kunun cerrahi yöntemle uzaklaflt›r›lmas› gerekti¤i söylen-miflti. Cerrahi tedaviyi kabul etmeyen hasta, üç ayd›r de-vam eden difleti büyümesi ile ortaya ç›kan flekil bozuklu¤u-nun neden oldu¤u, çi¤neme ve konuflma fonksiyonlar›n-daki zorlanma flikayeti ile kay›tl› oldu¤u aile hekimine bafl-vurdu. Esansiyel hipertansiyon tan›s›yla takip edilmekte olan hasta nifedipin ve irbesartan+hidroklorotiyazid kom-binasyonu kullanmaktayd›. Efllik eden bir hastal›¤› bulun-mamaktayd›. Hastan›n orofarinks muayenesinde; alt ön difller bölgesinde, kolay kanayan, interdental difleti bölge-sinde yayg›n, difllerin kesici yüzeyine kadar ilerlemifl difle-ti büyümesi tespit edildi (Resim 1). Yap›lan fizik muayene-de difl eti büyümesi haricinmuayene-de sistem bulgular› normaldi. Ay›r›c› tan› için yap›lan laboratuar tetkiklerinde, karaci¤er enzimlerinde s›n›rda yükseklik ve CRP yüksekli¤i (SGOT: 55 U/L, SGPT: 57 U/L, CRP: 36.7 mg/l) d›fl›nda baflka bulguya rastlanmad›. Hastadaki mevcut difleti büyümesi-nin kulland›¤› kalsiyum kanal blokörüne (KKB) ba¤l› ola-bilece¤i düflünülerek nifedipin kesildi ve hipertansiyon te-davisine irbesartan+hidroklorotiyazid kombinasyonu ile devam edildi. Ayl›k yap›lan kontrollerde difleti büyümesin-de gerileme oldu; üç ay sonras›nda büyümenin nerebüyümesin-deyse tamamen düzeldi¤i gözlendi (Resim 2).
Tart›flma
Dihidropiridin türevi bir kalsiyum kanal blokörü olan nifedipin stabil anjina pektoris ve hipertansiyon tedavisin-de kullan›lmaktad›r. Nifedipine ba¤l› difleti büyümesi ilk olarak 1984 y›l›nda bildirilmifltir. Patogenezi halen aç›kla-namam›flt›r. Kötü a¤›z hijyeni, yüksek doz ilaç kullan›m›, genetik faktörler, kiflisel yatk›nl›k ve difleti fibroblastlar› ile ilaçlararas› etkileflimin rolü oldu¤u düflünülmektedir. Ni-fedipin kullanan hastalarda interdental alandan bafllayan difleti büyümesi ilerledikçe nodül fleklini al›r ve kesici yü-zeyi örterek çi¤nemeyi engeller. Genç hastalarda ilaca ba¤l› difleti büyüme fliddetinin yafll›lara göre daha fazla ol-du¤u belirtilmifltir.[12]
Ancak 50 yafl›n üzerindeki olgumuz-da oldukça fliddetli difleti büyümesi görülmüfltür.
Difleti büyümesinde, enflamasyon ve fibrozisin derece-sinin ilac›n kullan›m süresi ve dozuna ba¤l› oldu¤u düflü-nülmektedir.[7,13]
Ellis’in çal›flmas›nda gingival sekresyonda nifedipin konsantrasyonunun plazmadan 13-316 kez fazla oldu¤u ve gingival sekresyonda düflük düzeyde nifedipin konsantrasyonu olanlarda difleti büyümesinin olmad›¤› gösterilmifltir.[14]Olgumuzdaki hasta ilac› yüksek dozda, üç y›l gibi uzun bir süredir kullanmaktayd›.
‹laca ba¤l› difleti büyümelerinin tedavisinde; baz› has-talarda hasta veya difl hekimi taraf›ndan normal a¤›z hije-ninin sa¤lanmas› yeterlidir; a¤›z hijyeni cerrahi (gingivek-tomi) giriflim ihtiyac›n› azalt›r. Bu soruna neden olan ila-c›n kesilmesi veya de¤ifltirilmesi de bir tedavi seçene¤idir ancak de¤ifliklik sonras› cerrahi planlamadan önce difleti büyümesinde gerileme için 6-12 ay beklemek gerekir.[8,15,16] Olgumuzdaki tedavi yaklafl›m›m›zda hastan›n nifedipini kesildi ve a¤›z hijyen e¤itimi verildi. Difleti büyümesi aylar içinde gerileme gösterdi.
Aile hekimi, sa¤l›k sistemiyle ilk t›bbi temas noktas›n› oluflturarak, yafl, cinsiyet ya da kiflinin baflka herhangi bir özelli¤ine bakmaks›z›n tüm sa¤l›k sorunlar›yla ilgilenir.[17] Bu hastaya aile sa¤l›¤› merkezinde uygulanan bütüncül yaklafl›m sayesinde, hastan›n kronik sa¤l›k sorununun te-davisi s›ras›nda ortaya ç›kan akut yan etkiye müdahale edi-lerek genel sa¤l›k durumunun iyileflmesi sa¤lanm›flt›r.
Bu olgu, nifedipin kullan›m›na ba¤l› ortaya ç›kan difle-ti büyümesinde, uygun hastada ilac›n kesilmesi halinde, cerrahi giriflime gerek kalmaks›z›n düzelme sa¤land›¤›n› göstermektedir. Klinik uygulamada uzun süreli kalsiyum kanal blokörü kullanan hastalar›n takibinde bu yan etkiye dikkat etmek gereklidir.
Kaynaklar
1. Kataoka M, Kido J, Shinohara Y, Nagata T. Drug-induced gingival over-growth-a review. Biol Pharm Bull 2005;28:1817-21.
2. Livada R, Shiloah J. Gummy smile: could it be genetic? Hereditary gin-gival fibromatosis. J Mich Dent Assoc 2012;94:40-3.
3. Brunet L, Miranda J, Roset P, Berini L, Farré M, Mendieta C. Prevalence and risk of gingival enlargement in patients treated with anticonvulsant drugs. Eur J Clin Invest 2001;31:781-8.
Olgu Sunumu
Türkiye Aile Hekimli¤i Dergisi | Turkish Journal of Family Practice | Cilt 18 | Say› 1 | 2014 51 4. Somacarrera ML, Hernández G, Acero J, Moskow BS. Factors related to
the incidence and severity of cyclosporin-induced gingival overgrowth in transplant patients. A longitudinal study. J Periodontol 1994;65:671-5. 5. Miranda J, Brunet L, Roset P, Berini L, Farré M, Mendieta C. Prevalence
and risk of gingival enlargement in patients treated with nifedipine. J Periodontol 2001;72:605-11.
6. Miranda J, Brunet L, Roset P, Berini L, Farré M, Mendieta C. Prevalence and risk of gingival overgrowth in patients treated with diltiazem or ver-apamil. J Clin Periodontol 2005;32:294-8.
7. Subramani T, Rathnavelu V, Alitheen NB. The possible potential thera-peutic targets for drug induced gingival overgrowth. Mediators Inflamm 2013;2013:639468.
8. Bharti V, Bansal C. Drug-induced gingival overgrowth: The nemesis of gingiva unravelled. J Indian Soc Periodontol 2013;17:182-7.
9. Pradhan S, Mishra P. Gingival enlargement in antihypertensive medica-tion. JNMA J Nepal Med Assoc 2009;48:149-52.
10. Ellis JS, Seymour RA, Steele JG, Robertson P, Butler TJ, Thomason JM. Prevalence of gingival overgrowth induced by calcium channel blockers: a community-based study. J Periodontol 1999;70:63-7.
11. Li X, Luan QX, Li P. Analysis of risk indicator for nifedipine-induced gingival hyperplasia. Zhonghua Kou Qiang Yi Xue Za Zhi 2007;42:677-80. 12. Sunil PM, Nalluswami JS, Sanghar SJ, Joseph I. Nifedipine-induced gin-gival enlargement: Correlation with dose and oral hygiene. J Pharm Bioallied Sci 2012;4(Suppl 2):S191-3.
13. Nishikawa S, Nagata T, Morisaki I, Oka T, Ishida H. Pathogenesis of drug-induced gingival overgrowth. A review of studies in the rat model. J Periodontol 1996;67:463-71.
14. Ellis JS, Seymour RA, Monkman SC, Idle JR. Gingival sequestration of nifedipine in nifedipine-induced gingival overgrowth. Lancet 1992;339: 1382-3.
15. de Carvalho Farias B, Cabral PA, Gusmão ES, Jamelli SR, Cimões R. Non-surgical treatment of gingival overgrowth induced by nifedipine: a case report on an elderly patient. Gerodontology 2010;27:76-80. 16. Ramsdale DR, Morris JL, Hardy P. Gingival hyperplasia with nifedipine.
Br Heart J 1995;73:115.
17. Guldal D, Gunvar T, Mevsim V, Kuruo¤lu E, Y›ld›r›m E. Aile hekimli¤i çekirdek yeterlilikleri hastalar›n beklentileri ile uyuflmakta m›d›r? Turk Aile Hek Derg 2012;16:107-12.
Gelifl tarihi: 16.07.2013 Kabul tarihi: 08.10.2013 Çevrimiçi yay›n tarihi: 29.01.2014
Çıkar çakıflması:
Çıkar çakıflması bildirilmemifltir.
‹letiflim adresi:
Dr. Makbule Nesliflah Tan 1 No’lu Aile Sa¤l›¤› Merkezi, Igd›r e-posta: drnesli293@hotmail.com
