B eslenm e ve D iyet D ergisi / J . N u tr. and D ie t., 16 : 81 - c 6 , 1939
T Ü R K İ Y E Y Ü K S E K İH T İS A S H A S T A N E S İ D İY E T P O L İ K L İ N İ Ğ İ N E B İ R Y IL İ Ç İN D E BAŞVURAN
H ASTA LA R IN D EM O G R A FİK Ö Z E L L İK L E R İ
Uzın. B y t. S em ra Ö ztürk AKEL*
T ürkiye Y ü k sek İh tisa s H a sta n esi D iyet P olik lin iğin e 1987- 1938 y ılla rı arasm d a b ir yıl b oyu n ca b aşvuran h a sta la rın yaş, c in siy et v e m eslek gruplarına göre da ğ ım ın in c elen m iştir. G örülm e sık lığ ın a göre h a sta lık lar; ü lser, kalp-dam ar h a sta lığ ı, diabet ve kronik b ö b rek y etm ezliğ i olarak sıralan m ak tad ır. H astalık ların orta yaş grubunda d ah a çok görü ld ü ğü ve p olik lin iğe g e le n erk ek h a sta la rın kadın h astalara k ıyasla daha fazla o ld u ğ u sa p ta n m ıştır.
G İ R İ Ş
T e k n o l o j i k g e liş m e le r, hızlı k e n t le ş m e o lg u la rı v.b. d e ğ işik lik le rin o l u ş t u r d u ğ u s tr e s , y e te r s iz v e d en g esiz b e s le n m e s a y ı l t ı l a n p e k ç o k h a s t a l ı k l a r ı n h e r cin s ve yaş g r u b u n d a o r ta y a ç ık m a s ın a n e d e n o l m a k t a d ı r . B u n e d e n le de h a s ta n e y e b a ş v u r a n h a s t a s a y ıla rı d a h e r geçen g ü n a r t m a k t a d ı r . B es le n m e , in s a n sağ lığ ın ın k o r u n m a s ı n d a ç o k ö n e m li b i r e tk e n d ir . H a s ta lı k d u r u m u n d a d a h a s t a lığ ın te d a v is in d e en az ilaç k a d a r ö n e m ta ş ıy a n ç o k çeşitli d iy e tle r v a r d ı r . Ç a lış m a m ız , b i r yıl b o y u n c a h a s ta n e m iz p o lik lin iğ in d e k u l la n ıla n d iy e tle r i s a p t a m a k a m a c ıy la p la n la n ıp y ü r ü t ü l m ü ş t ü r .
ARAŞTIRMA YÖNTEMİ VE ARAÇLARI
B u ç a l ı ş m a d a 1987 - 1988 y ılla rı a r a s ı n d a T ü r k iy e Y ü k s e k İ h t i sas H a s t a n e s i D iyet P o lik lin iğ in e b a ş v u r a n 4149 h a s ta n ı n vaş, cin s, m e s l e k ve h a s t a l ı k l a r ı n a g ö re d a ğ ılım la r ı in c e le n m iş tir.
B U LG U L A R V E TA R TIŞM A
T ab lo 1 : H a sta la r ın C in siy ete Göre D a ğ ılım ı
Cins S ayı %
K a d ı n 1857 44.7
E r k e k 2292 55.3
T o p la m 4149 100.0
P o lik lin iğ e g e le n h a s t a l a r ı n % 4 4 .7 ’s in in (1857) k a d ın , % 55.3’ ü n ü n (2292) ise e r k e k o l d u ğ u g ö z l e n m iş t ir .
H a c e t t e p e Ü n iv e r s ite s i B ü y ü k H a s t a S e rv is i d iy e t p o li k lin i ğ in d e 1982 - 1983 y ıl la r ı a r a s ı n d a y a p ı l a n b i r ç a l ı ş m a d a ise h a s t a l a r ı n % 5 9 ’u n u n (2950) k a d ı n , % 4 1 .0 ’in i n (2050) e r k e k o ld u ğ u b u l u n m u ş t u r (2).
N u m u n e H a s t a n e s i d iy e t p o li k lin i ğ in d e 1984- 1985 y ılla r ı iç in d e y a p ı la n b e n z e r b i r ç a l ı ş m a d a d a h a s t a l a r ı n % 56.0’s ı m n (1444) k a d ın , % 44.0’ü n ü n (1123) e r k e k o ld u ğ u b u l u n m u ş t u r (1).
B iz im ç a l ı ş m a m ı z d a k a d ı n h a s t a l a r ı n o r a n ı n ı n e r k e k h a s t a l a r a o r a n l a d a h a az o ld u ğ u ve d iğ e r iki ç a l ış m a y a g ö r e de k a d ı n h a s t a o r a n ı n ı n g id e r e k azald ığ ı g ö z le n m iş tir .
T ablo 2 : H a sta la rın Y a şa G öre D a ğ ılım ı
Y aş S a y ı % < 20 106 2.5 20 - 29 452 10.8 30 - 39 916 22.1 40 - 49 916 22,1 50 - 59 1053 25.4 6 0 -6 9 514 12.4 7 0 -7 9 165 3.9 80 > 27 0.8 T o p l a m 4149 100.0 H a s t a l a r ı n ç o ğ u n l u ğ u n u n o r t a y a ş g r u b u n d a ( 3 0 - 4 9 ) o ld u ğ u s a p t a n m ı ş t ı r . Bu b u lg u N u m u n e H a s t a n e s i n d e y a p ı la n b e n z e r b i r ç a l ış m a y a d a u y g u n lu k g ö s t e r m e k t e d i r (1). B u s o n u c u n b ir e y i n y a ş a m s tr e s le r i n d e n ve b u n l a r ı etk ile y e n e t m e n l e r d e n k a y n a k l a n d ığ ı d ü ş i i n ü ! m e k t e d i r.
PO LİKLİN İK HASTALARI VE ÖZELLİKLERİ 8 3
T ab lo : 3 H a sta la r ın M eslek G ruplarına G öre D ağılım ı
M eslek S a y ı % E v h a n ı m ı 1212 29.2 M e m u r 874 21.0 i ş ç i 155 3.7 S e r b e s t 332 8.0 Çiftçi 97 2.3 E m e k l i 496 11.9 Ö ğ re n c i 42 1.0 Ç a l ı ş m ı y o r 941 22.9 ( E r k e k ) T o p la m 4149 100.0 H a s t a l a r ı n b ü y ü k ç o ğ u n l u ğ u n u n % 29.2'sinin (2112) ev h a n ım ı o ld u ğ u , ik in ci s ıra y ı ç a l ış m a y a n e r k e k h a s t a l a r ı n aldığı % 22.9 (941), ü ç ü n c ü s ıra y ı ise m e m u r l a r ı n aldığı % 21.0 (874) s a p ta n m ış tı r .
B izim ç a l ı ş m a m ı z d a o ld u ğ u gibi H a c e t te p e Ü n iv ersitesi H a s t a nesi D iyet P o lik lin iğ in d e y a p ıla n b e n z e r iki ç a lış m a d a ev h a n ım la r ı
(% 38. 2) ile ilk s ıra y ı a l m a k t a d ı r (1, 2).
Ç a l ış m a m ız d a ev h a n ı m l a r ı o r a n ın ı n d iğ e r ç a l ış m a l a r a o r a n la g id e r e k a z a ld ığ ı g ö z le n m iş tir . E v h a n ı m l a r ı n ı n o ld u k ç a y ü k sek o r a n d a g ö r ü l m e s i n i n n e d e n l e r i a r a s ı n d a stres, ev işle rin in y o r u c u o lm a s ı, s o r u m l u l u k l a r ı n d a h a ço k o lm ası, ve e k o n o m ik z o r lu k l a r d a n ileri geldiği d ü ş ü n ü l m e k t e d i r . Y ine ev h a n ı m la r ı n ın çay s a a t le r i n in e n e r j i d e n zen g in y iy e c e k le rle y o ğ u n o lm a s ın ın d a h a s ta lık için z e m in h a z ır la d ığ ı g ö r ü lm e k te d i r .
H a s t a l ı k l a r ı n g ö r ü lm e sıklığı in c e le n d iğ in d e en fazla g ö rü le n h a s t a l ı ğ ı n % 29.6 o r a n ıy l a ü ls e r o ld u ğ u g ö z le n m iş tir (Tablo 4). H a c e t t e p e Ü n iv e r s ite s i H a s ta n e s i D iyet P o lik lin iğ in d e h e m e n h e m e n a y n ı n it e li k te iki a y r ı ç a l ış m a y a p ılm ış tır . İlk ç a lış m a 1972- 1973 y ılla rı a r a s ı n d a y a p ılm ış o lu p , s o n u c u n d a ü ls e r in % 43.7 ile ilk sı- rav ı ald ığ ı b u l u n m u ş t u r (3).
1982 - 1983 y ılla rı a r a s ı n d a y a p ıla n y in e b e n z e r b i r a r a ş t ı r m a d a d a ü l s e r % 41.4 ile b ir in c i s ıra y ı a l m ı ş t ı r (2). G ö r ü ld ü ğ ü gibi o n yıl a r a ile y a p ı la n h e r iki ç a l ış m a d a d a ü ls e r ilk sırayı a l m a k ta d ır . An c a k b u ç a l ı ş m a d a d a g ö r ü ld ü ğ ü gibi h a s ta lığ ın g ö r ü lm e o r a n ı gide r e k a z a l m a k t a d ı r .
T a b lo 4 : H a sta la rın H a sta lık la r ın a G öre D a ğ ılım ı H a sta lık la r S a y ı % Ü ls e r 1228 29.6 K a l p - D a m a r 950 22.9 D i a b e t 500 12.1 K.C h a s t a l ı ğ ı 138 3.4 S p . K o lo n 457 11.0 B ö b r e k H a s t a l ı ğ ı 306 7.4 Ü l s e r a t i f K o lit 36 0.9 G u t 19 0.4 T u z s u z 226 6.0 D a m p i n g S e n d r o m u 8 0.1 G lu te n s iz 15 0.4 D iy a r e 31 0.8 G io v e n e tti 2 — A k a la z y a 2 — Ü l s e r - G u t 2 — Ü l s e r - K a l p D a m a r 26 0.6 Ü l s e r - R e j i m 152 3.7 Ü l s e r - B ö b r e k H a s t . 1 — Ü l s e r - S a f r a K esesi 2 — D i a b e t - B ö b r e k 9 0.2 D i a b e t - S a f r a K e s e s i 6 0.1 D ia b e t - G u t 2 — D i a b e t - K . C H a s t. 1 — K a lp - B ö b r e k 4 — K a lp - S p . K o lo n 4 — K a lp - G u t 8 0.1 K a lp - S a f r a K e se si 6 0.1 K a lp - K.C H a s t. 2 — R e j i m - S p . K o lo n 6 0.1 T o p la m 4149 100.0
A n k a r a N u m u n e H a s t a n e s i D iyet P o lik lin iğ in d e 1984- 1985 yıl la r ı a r a s ı n d a y a p ı la n y in e b e n z e r b i r a r a ş t ı r m a d a d a d i a b e t t e n s o n r a ilk s ıra y ı % 27.7 ile ü l s e r i n ald ığ ı g ö z l e n m iş t ir (1).
İ s t a n b u l Ü n iv e rs ite si, İ s t a n b u l T ıp F a k ü lte s i, İç H a s t a l ı k l a r ı A n a b ilim Dalı, D iyet P o lik lin iğ in d e 1983 - 1986 y ılla r ı a r a s ı n d a y a p ı l a n b a ş k a b i r a r a ş t ı r m a d a d a ilk s ıra y ı o b ezite, ik in c i s ıra y ı d ia b e t ü ç ü n c ü s ır a y ı ise ü l s e r i n (% 22.6) a ld ığ ı g ö z l e n m iş t ir (4).
A r a ş t ı r m a m ı z d a ü l s e r d e n s o n r a ik in c i s ıra y ı k a l p - d a m a r h a s ta lığ ı (% 22.9) ü ç ü n c ü s ıra y ı ise (% 12.1) d i a b e t i n ald ığ ı b u l u n m u ş
PO LİKLİN İK HASTALARI VE ÖZELLİKLERİ 85
tu r . T a b lo 4 d e g ö r ü ld ü ğ ü gibi p o lik lin iğ e b a ş v u r a n h a s t a l a r a u y g u l a n a n d iğ e r d i y e tle r d e v e r ilm iş tir . B u d iy e tle r a r a s ın d a özellikle s p a s t i k k o lo n (% 11.0), b ö b r e k h a s ta l ık l a r ı (% 7.4) ve k a r a c iğ e r h a s ta l ı k l a r ı n d a (% 3.4) k u ll a n ıl a n d iy e tle rin yaygınlığı d ik k a t ç e k m iş tir.
S O N U Ç V E Ö N E R İ L E R
B u ç a l ı ş m a d a k i v e r ile r e d a y a n a r a k ç o c u k lu k ç a ğ ın d a b a ş la y a n y a n lış b e s l e n m e a l ış k a n lı k la r ı ile ileri y a ş la r d a o lu ş a b ile n özellikle ş iş m a n l ık , d ia b e t, k a lp - d a m a r h a s ta l ık l a r ı ve b u n l a r a b ağlı o la r a k g elişen h a s t a l ı k l a r ve d iğ e r h a s ta l ık l a r ın ö n e m s e n m e y e c e k düzeyde o l d u ğ u s ö y le n e b ilir. T o p l u m lu n u z d a g ö r ü le n h a s ta l ık l a r ı y o k e tm e k v ey a en az d ü z e y e i n d i r m e k için k ü ç ü k y a ş l a r d a n it i b a r e n y e te rli ve d e n g e li b e s l e n m e a l ı ş k a n l ı k l a r ı n ı n k a z a n d ır ıl m a s ı g e r e k m e k te d ir . B u k o n u y a g e r e k e n ö n e m v e rilm e li ve e ğ i tim le r y o ğ u n la ştırılm a lı- d ır. SUMMARY N U T R IT IO N A L STUDY AT T H E D E P A R T M E N T OF N U T R I T I O N AND D I E T E T I C S OF T H E T Ü R K İ Y E Y Ü K S E K İH T İS A S H O S P İT A L Ö ztü rk Akel, S„ In th is s tu d y , 4149 a d u l t m e n a n d w o m e n w h o a p p lie d t h e o u t p a t i e n t c lin ic f o r d i e t a r y t r e a t m e n t a t T u r k i s h H ig h S p e c ia lty (Y ü k se k İ h t i s a s ) H o s p i ta l , w e r e ex am in ed . T h e s tu d y w a s c o n d u c te d b e t w e e n 1987- 1988 o v e r o n e y e a r to fin d o u t th e in c id e n c e a n d t h e d i s t r i b u t i o n o f t h e i r d is e a s e s w i t h r e s p e c t to t h e i r age, sex, a n d o c c u p a t i o n . F r o m th e r e s u lt s o f th e s tu d y , it w a s c o n c lu d e d t h a t t h e m o s t c o m m o n d is e a s e s w e r e u lcer, c o r o n a r y h e a r t diseases, d i a b e t e s a n d k id n e y d is e a s e s resp ectiv ely . D iseases w e r e w id e s p r e a d a m o n g m i d d l e age a n d f e m a le p a t i e n t m o r e t h a n m a le p a tie n t.
K A Y N A K L A E
1 — B ilg en , J. : A n k a r a N u m u n e H a s t a n e s i P o lik lin iğ in e B i r Yıl i ç i n d e B a ş v u r a n H a s t a l a r ı n D e m o g r a f i k Özellikleri, D iab et Yıllığı, 5 : 204-208 1988.
2 — U l u c a n l a r , H. : H a c e t t e p e Ü n i v e r s i t e s i H a s t a n e s i B ü y ü k H a s t a S e r v i s i n d e k i D iyet P o lik lin iğ in e b i r Yıl S ü r e s i n c e B a ş v u r a n H a s t a l a r ı n D e m o g r a f i k Ö zellikleri. B e s l e n m e ve D iy e t D erg isi, 13 : 101, 1984.
3 — Ş a h l a n , V. : H a c e t t e p e Ü n iv e r s ite s i H a s t a n e l e r i n e Özel D iy e t A l m a k i ç i n B a ş v u r a n H a s t a l a r ı n D u r u m u . B e s l e n m e ve D iy e t D e rg is i, 2 : 148, 1973.
4 — Koç, Z. : İ s t a n b u l Ü n iv e r s ite s i, İ s t a n b u l T ıp F a k ü l t e s i , İ ç H a s t a l ı k l a r ı A n a b ilim Dalı, D iy et P o lik lin iğ in e B a ş v u r a n H a s t a l a r ı n D e m o g r a f i k ö z e l l i k l e r i , D ia b e t Yıllığı, 5 : 197 -203, 1988.
