Ölümünün 13 üncü yıldönümünde Orhan Veli Kanık

15 Kasım 1963 v

ölümünün 13 üncü yıldönümünde

ORHAN VELİ KANIK

A n a d o l u ’n u n ş u r a s ı n a b u r a s ı n a s e r p l l i ; y e r y e r , b ö lg e b ö lg e gök­ l e r e b a ş ç e k m iş y ü c e d a ğ l a r v a r ­ d ır. H a ş a n Dağı, E r c iy e s Dağı, Kop Dağı, S u b h a n Dağı, A ğ rı D ağı ve b a ş k a la r ı... A y r ı a y r ı y e r d e l e r a m a t ü m ü b u t o p r a ğ ı n d a ğ l a r ı d ı r ; b i r b i r i n d e n u z a k t a o l s a l a r da y u r ­ d u n s ı n ı r la r ı iç i n d e d ir l e r . N â m ı k K e m a l , T e v f i k F ik r e t, M e h m e t Akif, C a h it S ıtk ı, A h m e t H a m d i, Y a h y a K e m a l , O r h a n Ve­ li... A n a d o l u n u n b u a y r ı y apıd a, a y r ı g ö s te r iş te k i d a ğ l a r ı n a ne k a ­ d a r b e n z i y o r la r . A y r ı a la n l a r d a , b e lk i çok a y r ı d u y g u l a r d a d ü ş ü n , ç e l e r d e e d e b i y a t ı m ı z ın dağ n i te l i ­ ğ inde y ü k s e l m i ş a d la r ıd ı r . He psi de b izim s a n a t y u r d u m u z u n b aşla rı b u l u t l u u ç la r ıd ı r . 1949 y ı lı n d a b i r d e r g id e «Yolunu B u l a m ı y a n E d e b i y a t , b a ş lık lı bir yazı y a y ım l a m ı ş t ım . Bu yazıyı be- ğ e n m iy e n O r h a n Veli, b a n a «Ede-| b iy atıu ız ı b i lm e m a m a , z e v k bakı m ın d a n , se n in y o l u n u b u l a m a d ı ­ ğın b e l l i ; h e m esk id en , h e m y e n i ­ d e n ha z d u y d u ğ u n zan nındasın ..» de m işt i. O v a k i t k e n d is in e yuka- r ı d a k i n e b e n z e r b i r c ev a p v e rm iş tim. Yüz yüze o l d u ğ u m u z için, s ı r a la d ı ğ ım a d l a r ve b a ş k a l a r ı a- r a s ın d a , y a ln ız o n u n k i y o k t u . Bir yıl s o n ra öldü . İ n a n ı y o r u m ki O r h a n Veli, cıle- b i y a t d ü n y a m ı z ın d a ğ n ite l iğ i n d e ­ ki s a i r l e r i n d e n b i r id i r . A çılıp u- z a k l a ş tı k ç a h e y b e t l i l i k l e r i d a h a iyi belli o lan a lım lı d a ğ l a r m is â ­ li. ö l ü m ü ü z e r i n d e n y ı l l a r g eçtik ­ çe o da d a h a b e lir li d a h a a lı m lı b ir ö lçü d e g e rçe k d e ğ e r in e b ü r ü n ­ m e k t e d ir .

Ö l d ü ğ ü z a m a n d a h a eni ko n u gençti. Ş e y h G a lip gibi, N â m ık K e m a l gibi, A h m e t H â ş im gibi, C a h it S ıtk ı gibi, k ı r k t a n b i r a z yol alm ış, f a k a t e lliy e u l a ş a m a m ı ş o- ¡ a n la r d a n d ı . A m a b ö y le o ld u ğ u h ald e, o da ö t e k i l e r b e n ze ri, kı­ sa cık ö m r ü n e e p ey i şe ysçr sığ d ır­ m as ın ı bildi. T ü r k ç e d e k i y en i şiir a n la y ı ş ı n ın ilk v e g e rçe k k u r u c u ­ su ve en b a ş a rılı u y g u l a y ı c ıs ı O r­ han V elid ir.

O n u n , bazı bazı, çok y a lın , çok

¿.ııııııı ıııııı

Yazan:

1

Şemsettin KUTLU

=

Tıı ıııııı ııııı m ıııııı m ıı i m i m ııuııı?

m o n o to n o ld u ğ u s ö y le n ir. Bu doğ j r u d u r . A n c a k t ü m kişili ği i l e ; ede- j

b iy a tım ız a e d eb iy atsız lıg ı, ş iir im i­ ze ( ş a i r a n e ) sizliği g e ti r m iş u s ta b ir s a n a tç ı b u l u n d u ğ u n d a hiç şüp he y o k t u r . O r h a n V e l i; T ü r k ç e y i a la b ild iğ in e k o l a y l a m a s ı n a , d u r u l a m as ın a , g ü z e l l e m e s in e k u l l a n m a ­ yı en iyi b a ş a r m ı ş ş a ir le r im iz d e n b i r id i r . K e n d is in i t a n ı y a n l a r b i l i r l e r ; ilk ş i ir le r in i y a y ın la d ığ ı y ı ll a r d a ge­ niş h ü c u m l a r a u ğ r a m ış , eni k o n u kızm ış, b i r a r a y ı l a r gibi de olm uş tu . S o n r a s o n r a b u n l a r a k a n ı k s a ­ dı. H a t t â h o ş l a n m a y a b a ş lad ı. H a k k ı n d a k o n u ş u l u p y azılm a s ın ı çek se v e rd i. Z a m a n z a m a n y e r g iy e ka­ çan, işin a la y ı n a y ö n e le n , h a t t â g e rçe k şi ir h a v a s ın d a n u z a k l a ş ır g ö r ü n e n bazı ş iirle rin i, h u çeşit­ ten d u y g u iniş ç ık ış la r ın ın a n la ­

tım ı o l a r a k k a b u l e t m e k m ü m k ü n d ü r . O r h a n V e l l ’n l n ; k a b a , ala ycı , o l u m s u z g ö r ü n m e k is ted iğ i de çok o l m u ş t u r . A m a a s l ın d a o, çok in­ ce, çok d u y g u l u y d u . H a t t â -daha i le r i g i d e r e k lö y liy e e e ğ im - r o m a n t i k b i r iç d ü n y a s ı n a sa h ip ti. De­ n i l e b i l i r ki, k i ş i ıe l y a ş a y ış ın d a k i O r h e n V e l i:

Çocuk gönlüm kaygılard an âzâde, Y ü zlerd e nur, ek in lerd e b erek et; A t ü stün de mor k â k ü llü sebzâde. U n u tm aya b aşlad ığım m em lek et. Sak ağım da ann em in sıcak dizi, k u la ğ ım d a fa lcı kad ının sözü. G öl başın da padişabın iiç kızı. | A la y la rla kaf dağına hareket,

t M ı s r a l a r ı n d a y a ş ı y a n nazlı »ehir ç o c u ğ u ; v e asıl O r h a n V eli ise:

j

i

Ben kî yaln ızım bu dünyada.. Bir sabah k ızıllığ ın d a

Y ola çıkarım U zu n k öp rtid cn ; Y aylım ın atları şın gır m ıngır. Arabacım on dört yaşında- Dizi dizim e değer bir tâzen in , Ç arşaflı, am a h afifm eşrep ; G önlüm şen o lm a lı d eğil mi? j N erd ee!,..

S ö y ley in ne var bu y olcu lu k ta?

; m ı s r a l a r ı n d a y a ş a y a n m u ts u z y u r t ç o c u ğ u d u r

O r h a n Veli, k ö t ü m s e r l i ğ i n i ; iyiıu s e r g ö r ü n m e k l e , kay g ıs ız görün- jm e k le , çoğu z a m a n için d e n alk ışla ly ıp in an d ığ ı d e ğ e r y a r g ı l a r ı n a il- | gisiz g ö r ü n m e k l e ö r t m e ğ e s av aşır İdi. Ç ü n k ü h e r g e rçe k sa n a tç ı gibi

0 da m a ğ r u r d u . Y a h y a K e m a l ’le i b e r a b e r o l d u ğ u b i r gün, b ü y ü k

ş a irin , k e n d is in e dev y a p ıl ı apart-1 m a n i a n g ö s t e r e r e k « B u r a la r d a ya I ş ı y a n la r ın h e r şe y leri, h e r şe yleri j v a r a m a , b izim d ü ş ü n e b i ld i k l e r i m i zi d ü ş ü n e b i lm e k , d u y d u k l a r ı m ız ı d u y a b i l m e k m u t l u l u ğ u n d a n y o k s u n d u r l a r » d e diğ ini sık sık a n l a t ı r , özle m in i ç ek tiğ i f a k a t e ld e e d em e diği y a ş a y ış a u l a ş a m a m a n ı n hıncı m ç ı k a r m a y a ç a b a la r d ı. Ge nç ö ld ü am a adını e d eb iy atı, m ız ıc ö l m e z le r i a r a s ı n a k a tm a s ı n ı b a ş a r d ı k t a n s o n ra öldü. H e r h a ld e pimdi m u t l u d u r . ♦ ♦ ♦

Şiirlerinden bir demet

x

X

Sevdaya mı tutuldum?

Ben de mİ b öyle u yk u su z kalacaktım ? Benim de mi dü şü ncelerim olacaktı? Sessiz sedasız mı olacak tım böyle? Çok sevd iğim sala ta y ı b ile Aram az m ı olacaktım ? Ben b öyle m i olaoaktım ?...

Kitabe-i Senk-i Mezar: III

T üfeğini d epoya koydular. Esvabını b aşkasın a v erd iler;

Artık ne torbalında ekmek kırıntısı,

N e m atrasında du dak larının İzi; ö y l e b ir rüzgâr ki,

K endi gitti,

İsm i b ile kalm adı yadigâr. Y alnız şu b ey t kaldı,

K ahve ocağında el yazısı İle: « ö lü m A llahın emri

A y rılık olm asaydı.»

Bayram

K argalar, sak ın annem e sö y le m ey in ; Bir gün toplar a tılırk en evd en kaçıp H arbiye N ezaretin e gideceğim . S öylem ezsen iz size m acun alırım . S im it alırım , horoz şek eri a lırım ;

Sizi kayık salıncağın a bindiririm kargalar, ♦ B ütü n zıp zıplarım ı size veririm , Ç K argalar ne olur annem e s ö y le m e y in !.

Güzel Havalar

Beni bu güzel h avalar m ah vetti, B öyle havada istlfâ ettim E vkaftak i m em u riyetim d en . T ütüne b öyle havada alıştım , B öyle havada âşık o ld u m ; Eve ek m ek le tuz götürm eyi B ö y le h avalarda u n u ttu m ; Şiir yazm a h astalığım Hep böyle havalarda nüksetti Beni bu güzel h avalar m ah vetti..

Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi