liyatro Yazarlarından
P O R T R E L E R
REFİK ERDURAN
Şeref GÜRSOY
p İR İL pırıl bir tiyatro yazan. Malûm ya, tiyatro yazarları
arasmda horozlanmak âdettir. Refik Erduran’m eserleri
sahnede horozlanır. Sanki tevazu ve sessizliğin
intikamı
nı eserlerinde çıkarır...
1928 y ıiın a a Istan bulda uogdu. R o b ert K o lejd e 16 yaşındayKen yazdığı «K ahram an* adlı ten. p er d elik ilk piyesiyle tiy atro gibi b ir peri kızının h ayatına girdi.
B içim li yapılı, yüz h atları yu m uşak, sevim li... A nasının gözü ik i göz... K anuşm ası kesik kesik, gözlerinin açılıp kapanm ası p er
van elerin k a n a t çırp ışı gib i pır p ır. K e y fin ce h a rek et eden b ir e- da. V iskiye, daha b irçok güzel şey Je re susanus ik i dudak.. Sağa so la beyzad eler gibi para saçan iki •1.. H er an nabzını sayan bir bed
b in lik . Y ağlı yem eklerd i gram ını yu tm ayan b ir boğaz.. A küm ülâtör gib i boşaltılıp doldurulan bir gönül.. En göze çarpan özelliği, yüzündeki neşeli, güven dolu h a liy le karşısın d aki in san ları a p tal ca gören b ir ifad e.. B ir güzel o- n a baktı m ı. yüzünü hem en ço cuksu b ir gülüm sem e kaplar.. H er bakım dan gönlünün ölçüsüz yu m u şaklığı ek lenirse, R efik E r- 'du ran 'ın p ortresin i çizm iş oluyo ruz.
T iy atro, tiy atro , tiy atro .. T an ın m ış b ir y a z a r; «A rtık ailem içm çalışm ıyorum . G ökteki kuşlara bakın, ne e k e rle r, ne b içerler, ne de tavan arasına b ir şey ler yığar la r. A llah babam ız on ları besle- ein * dem iş. İşte bizim R efik Er- d u ran ’ım ız da tiy atro yazm aya b aşladı m ı, bütün dünya gözünden silin ir, aile efrad ın ı A llah Bab a b ak ar. Tlyatrosuz ne vücutça, ne ru h ça kend isini rah at hissetm ez, R e fik Erduran. kalem in e en ya kışan işe, b ir piyes yazm aya baş ladı m ı, ne b ir şaka yapar, ne y ap tırır. N e kitaplardan konuşur, n e konuşturur.
Sek iz ağız, dokuz dudak gü nler c e susar, ve susturur. R efik E r- d u ran 'ın dilinden düşürmediği cüm leyi b ilir m'isiniz? «T ürkiye- de tiy atro geviş getiriyor* Hoş. bu cüm le üzerine eğilm ek lâzım .. Onun önünü, arkasın ı, yanlarını yoklam ak lâzım . Bu cüm leyi söy lem ek kolay değildir. R efik E r duran. söylediği bu cüm leye bir gün gü lebilir gibi geliyor bana. B u suç, tiyatrom uzda değil, ya zarlarım ızda . B irço k tiy atro y a zarım ızın eseri sonsuzluğa değil de belâya götürüyor tiy a tro la rı m ızı. Bu m alûm .. Bu malûm üze rin d e 'd u rm a k daha verinde olur. İşte bizim R efik E rd u ran ’ımız da ku d retli kalem iyle bu peri k ı zın ın hayatına girm işti dem iştik. B ir ç o k eleştirm ecilerim iz R efik E rd u ra n ’a çatarlar... P eri gibi bir kıza neden ucuz basm adan elb ise l e r giyd iriyor diye.. Yazdığı eser lerd en «D eli*. «Bir K ilo Namus* te m silleri için böyle söylem iş lerd i... Yooo.. R efik Erduranım ıza lâ f yok .. M esele, ucuz basma e l b isey i P e ri Kızm a giydirm ede y a kıştırm ası .
H er tiyatrod a en azından 300 -
400 k o ltu k vardır.
B u koltu klara oturan »ey ircilerim iz içinde birkaç k o ltu k ta eleştirm ecilerim iz otu ru rla r. O nlar beğenirler veya beğenm ezler. B en sadece R efik Erdu ran'dan bahsederken övm e n in dışında b ir şeyler yaptığım a İnanıyorum da onun için vazıyo- rum .
Bu gibi fevkalâd e kabiliyetli
R E F İK ERDURAN S a d e c e t iy a tr o y a r a r ı genç yazarların teşv ike de ih tiyaç la rı yok tu r bence.. R efik Erdu ran sad ece piyes y azan olarak güzel b ir iş yaptığına inandığını söy ler... T iy atro iyi şeydir, gü zel »eydir der.. D aim a tiyatrod a b ir şey ler yapm ak için düşünür, düşünür, düşünür. Her hald e şu 0
10 y ıllık T ü rk sah nelerin d e R efik E rd u ran 'm soluğu vardır.
K abm a sığm ıyan b ir ruh hali vardır onda. K orku n ç b ir araş tırm a zevki vardır onda. Yazdığı piyeslerde oynayan san atçılarla dostluk yapm ak ister. Z aten bü tü n dostları tiy atroların san atçı ları, yazarları, d ekorcuları, ışık çıları ve bu arada gUzel k ızlar dır. O nlarla dostluk yapması, ti yatroya dostluk yapm ak içindir. B e lk i kü çü cü k bir sev öğrenirim diye,
R efik Erdu ran'da anlaşılm ası g ereken nokta su: E le ştirm ecile rin söyledikleri gibi gişeyi dü şünm ez... «Cangiz Hanın B isik le ti* kom edisini yazarken oynaya cak aktörü düşünüyordu. Bu la m azsam zararı yok. b irkaç yıl beklesin diyordu. G işe düşünse, b ek letir m iydi?.. Dem ek oluyor ki. Erduran. teJif h akkını değil de sanat h akkını düşünüyordu.
1953 te Çağlayan Y ayınevi’nt ku ran R efik Erduran, tek rom anı «Yağm ur D uası* nı yazdı. F ak at Erduran, iki sene sonra rom ancı lık ve editörlüğü b ırak tı. Daha doğrusu iflâs etti. Bu tic a rî iş ti. iflâs edebilirdi Ama tiyatrod a E rd u ran ’m iflâs edeceğini hiç sanm am ..
R efik Erduran'm söylediğine g ö re : «Cengiz Hanın B isikleti* n- deki üç kadınla evlenen adam, babasının hayat m acerasıym ış... B ir T ü rk atasözü vard ır: Oğlan dayısına, kız anasına çekerm iş... Bu atasözlerine göre R efik Erdu ran, sevgili karısı Leylâ Erduran' la b irlik e daha nice nice yıllara,..
İstanbul Şehir Üniversitesi Kütüphanesi Taha Toros Arşivi
