• Sonuç bulunamadı

Nuruziya Sokak

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Nuruziya Sokak"

Copied!
1
0
0

Yükleniyor.... (view fulltext now)

Tam metin

(1)

Geçmişten günümüze, Beyoğlu'nda hep elitlerin yaşadığı bir yer

n w

N ur uziya Sokak

Galatasaray'da bir zamanların “ Rue de Pologne”si.

16

. yüzyıldan

bugüne siyasal, ekonomik, toplumsal gelişmelerin tümünden

nasibini almış. İmparatoriçe Eugenie'den tutun Franz von Liszt'e,

Nazım Hikmet'den “ulusal mimar” Mongeri'ye kadar sayısız ünlünün

Nuruziya Sokağı en parlak devrini Tanzimat’ta yaşadı. • Fotoğraf: Dinçer KARACA

adımları duyuluyor bu sokakta.

N

uruziya Sokağı, İstiklal Caddesinde Galatasaray'dan Tünel'e doğru yol alırken tam Odakule’nin karşısına düşen ve dik bir biçimde Yeniçarşiya inen sokak. Girerken sağ köşede eski Highscholl binasını görüyoruz. 19. yüzyıl başmda burada Lehistan temsilciliği varmış. Lehistan'ın bölünmesinin ardından Osmanlı, bir kısım Leh muhacirini İstanbul'a kabul etmiş. Tartışmak bir görüşe göre köylü Lehler Polonezköy’ü kurup, oraya yerleşmişler. Kentliler de Pera'da kendi temsilciliklerine yakın bir sokağa gelmişler. Sokağın adı zamanla Polonya Sokağı olmuş. Veya Peralılar'ın deyimiyle "Rue de Pologne".

High Scoll'un oluşumu geçen yüzyılın ikinci yansına rastlıyor. Kınm Savaşı'nda oluşan Osmank-İngiliz flörtü sonucu Abdülmecid, Fransız hanedankğından gelen Franchini-Loungueville ailesinin arsasını Britanyak Lady Redeliffe bağışlama jestini gösteriyor.

İngilizce tedrisatk kız lisesi olarak 1979'da devletleştirikp 1980'de Beyoğlu Anadolu Lisesi haline getirilen okul uzun yıllar Nişantaşı'ndaki erkek lisesi ile birlikte İngiliz ekolünün bir numarak temsilcisi oluyor.

Bir altta yine 19. yüzyılda Ragusa Kent Cumhuriyeti temsilcisine ait bir bina ve müştemilatı varmış. Ragusa o dönemde

SOKAKTA YAŞAMIŞ ÖNLÜLER

Franz Von Liszt

(Alman kökenli Macar besteci)

Marquis de la Valette

(1868-69 Fransa Dışişleri Bakanı)

De Thouvenel

(1860-1862 Fransa Dışişleri

Bakanı)-Cont de Montebello

( 1839'da Fransa Dışişleri Bakanı)

Marquis de Moustıer

( 1866-1868 Fransız Dışişleri Bakanı)

Pierre Loti ( Yazar) Giorgio de Chirico

(Dünyaca ünlü ressam)

Giulio Mongeri

(İtalyan kökenli İstanbullu mimar)

Eduardo de Nari

(İtalyan mühendis ve mimar)

Ernst Commendinger

(Ünlü piyano imalatçısı ve satıcısı)

Leo Sarran (Ünlü kuyumcu) Prof. Dr. Bahri Savcı

(Anayasa Hukuku Profesörü)

Refik Erduran (Gazeteci, yazar) Feridun Bukeger (FB'Iİ futbolcu) Haldun Bukeger

(Kasımpaşalı futbolcu)

Maruşka (Yunanlı taverna şarkıcısı) Orsan Öymen (Gazeteci, yazar)

Dalmaçya kıyılarında bir bağımsız cumhuriyet. 1918'de Avusturya- Macaristan İmparatorluğu'ndan Yugoslavya'ya geçen bu kentin Dubrovnik adını aldığını bikyoruz. Söz konusu diplomatik büro kaldırılınca yerine önce Prof. Copello'nun dans okulu açılmış. Copello'dan sonra möbleci Psalty, daha sonra da ünlü dans hocası mösyö Panosyan burada ikamet etmiş olmalı. Bu yapı bugün mevcut değil.

Sokağın İstiklal Caddesi ile kesiştiği sağ köşede daha 20. yüzyıl başlarında Odessa kökenli bir Fransız olan Mösyö

Moulatier'in pastanesi varmış. Pastane o dönem o kadar ünlü ki çikolatalı pastaları Lebon veya Tokathyan'ınkine yeğleniyor. Aşağıda bir zamanların Erduran

Apartmanı var. Gazeteci yazar Refik Erduran bu apartmanda büyümüş ve 1949 yılındaki ilk evliliğini Nazım Hikmet'in küçük kız kardeşi Melda ile yine burada yapm ış.l951'deki genel aftan yararlanarak tutukluluktan kurtulan Hikmet o yıllar bu eve sık uğruyor.

Commendinger Evi

Aynı hizada biraz daha aşağıda yer alan 17 no'lu Kıyın Apartmam'nın Ûa dairesi yetmişli yıllarda Türkiye İşçi partisi tarafından kiralanmış.

Kıym'ın bir altındaki bina 19. yüzyıl İstanbul'unun dünyaca ünlü piyano imalatçısı ve sahası Avusturya kökenli Commendinger'lerin evi imiş. Alman kökenli ünlü Macar besteci Franz von Liszt ise o sıralarda 35 yaşmda, ve 1847 yılında Paris'te yitirdiği sevgilisi Maria Duplessis'in şokunu atlatabilmek için aynı yılın yazmda İstanbul'a geliyor ve

Commendinger'lerin evine yerleşiyor. Polonya Sokağı'nda oturanların çoğuyla tanışıp dostluklar kuran ünlü besteci büyük bir olasılıkla bu sokakta tanıdığı Mösyö Franchini'nin Büyükdere'deki yazlık köşkünde bir konser veriyor. 1849'da bir yangın geçirenCommendinger Evi, 1960'daki son yangında ise cumbalı ön cephesini yitirmiş.

Commendinger Evi’nin yanında, daha aşağıda, bugün Masonlara ait olan ve 19. yüzyılda Kraliyet İtalyan Okulu, daha sonra da İtalyan Konsolosluğu olarak hizmet vermiş bina mevcut. Burası 1928'de Masonlar tarafından satın alınıyor ve Mason dünyasının iki önemli kavramı olan "nur" ve "ziya"yı bir araya getiren "N ur'u ziya" tarifli Polonya Sokağı'nm yeni adı olarak ortaya çıkıyor. Mason faaliyetlerinin Atatürk tarafından durdurulmasıyla bina daha sonra halk evlerine tahsis ediliyor, 1948 yılında Masonlara geri veriliyor.

Şimdi Fransız Sarayı'na geliyoruz. 1920'li yılların sonlarına dek Fransız Elçiliği olan binanın arazisi 1500'lerin sonunda 12. elçi Savary de Breves tarafından satın alınmış. Buraya ilk binayı yaptıran da Breves olmuş. Çok kez yıkılıp, yanan saray son biçimine 1847de

kavuşmuş. Binayı Parisli mimar Pierre

Laurecisque inşa etmiş. Elçilik bölgesi içinhde olup sokağa yakın yer alan tercümanlık binası 1874'de yapılmış ve 70 yıldır Fransız Araştırma Enstitüsü olarak faaliyet göstermeye başlamış. Bu enstitü son yıllarda Anadolu Araştırma Enstitüsü halini almış durumda.

Sarayın kuyumcusu

Sarayın bir altındaki eski

"Appartement Constantinople" daha sonralan Atlas Apartmanı adını almış. Bugün ise isimsiz ve hala sokağın en güzel yapılarından.

30 numaralı Belvü Apartmanı (eski "Appartement Gramatopoulos") 1941’de Mulaüer Konağı'nı yıktıran saat tüccarı Gramatopulos tarafından yaptırılmış. Ünlü pastaned Moulatier'nin konağı yüzyıl başmda İstanbul'un iki büyük yapı ustasını barındırıyor kiraa olarak: Mimar ve mühendis Eduardo de Nari (İstiklal Caddesindeki Atlas Han) ve İstanbullu İtalyan mimar ve Türk Ulusal Mimarinin öncüsü Giulio Mongeri (Maçka Palas Apartmanı).

Art Deco üsluplu Belvü

Apartmanı'nda bugün, yıllarca Osmanlı hükümdarlarının ve T.C. yöneticilerinin yabancılara verecekleri hediyeleri hazırlamış ünlü kuyumcu Leo Sarran'ın

dul eşi Madam Evlambiya oturuyor. Evlambiya Sarran, sokağın Yeniçarşiya açılan ve bugün bir lokantanın

bulunduğu sağ köşesindeki binada uzun yıllar Katolik kilesisi papazlarının kaldığını belirtiyor. Fİocalar hocası Prof. Dr. Bahri sava da yıllarca Belvü Apartmanı'nda oturmuş ve vefatına kadar bu apartmandan çıkmamıştı.

Nuruziya Sokak son 150 yılda paralelinde bulunan Eski Çiçekçi Sokağa oranla hep elit bir sokak niteliği taşıdı. Hele Beyoğlu'nun Pera olduğu günlerde... Bakın Ziya Umur Mimar Sinan dergisindeki m akalesinde ne diyor: "İstiklal Caddesi 19. yüzyıl sonlarına kadar Avrupa'nın en büyük caddesiydi. Çünkü hiçbir kent İstanbul kadar çeşitli ulusları bir araya

toplamamıştı. 500 bin kişilik koca "m etropol" nerede? Şim diki, 10 m ilyonluk köy nerede? Tabü bu büyük caddeye açılan bütün yolların da önemi büyüktü. O zam anlar otom obil trafiği olmadığından bir yolun önemliği genişliği ile değil, içinde oturan adamlarla ölçülürdü. İşte bizim N uriziya Sokağımız bu yan yolların en önem lilerinden biri id i."

Hakkı SABANCAL!

Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi

Referanslar

Benzer Belgeler

İşte o en zorlu günlerimizde sarsılmaz imanımızın, hak yolundaki sadakatimizin, vatan sevgimizin, asalet ve cesaretimizin mısralara bürünmüş hali olan İstiklâl

Elektrik Mühendisleri Odası Sırdaş Karaboğa Makina Mühendisleri Odası Yavuz Bayülgen Metalurji Mühendisleri Odası Mahmut Kiper Şehir Plancıları Odası Ü.Nevzat

Alt kata, bir kaç basamakla çıkılan geniş bir terastan hafif ve camlı bir demir kapı ile giriliyor.. Oturma

Kabul salo- nunun güney cephesindeki revaklı kısım, Anadolu Selçuk kapılarını anımsatan şe- ref kapısı, şehrin kale civarı iskân so- kaklarındaki evlerin

“Korunan alanlar ı istisna-özel kanun kapsamından çıkaran, iç içe geçen doğal ve kültürel değerleri birbirinden ayrıştıran, sürdürülebilirlik adı altında

Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği’nin (TMMOB) açıkladığı 2011 HES raporunda, kısa zamanda uygulamaya konulan yakla şık bin 500 HES’in mevcut ölçüm ağı

"Kentsel dönü şüm alanı" ilan edilmeden önce, "kentsel yenileme", "kentsel sağlıklaştırma" gibi hangi müdahale biçiminin

Kamuoyuna sunulan rapora göre son dönemde izin verilen HES’lerin şimdiye kadar var olan HES’lerden çok daha az elektrik üreteceği ortaya konulurken amac ın, doğayı, yok