^CUMHURİYET
r r - -03441
CEM AL REŞİT REY İN BİR PORTRESİ..
Bestecilere
saygı ve sevgi
S e lm i A N D A K
C E M A L
R E Ş İ T
R E Y ’İ N
S A N A T I N I
K U T L A M A
G E C E S İ
Ç
AĞDAŞ, çok sesli
ve evrensel müzik
yolunda uzun yıllar-
danberi, binbir emek
ve akla gelmez çeşitli
zorluklara rağmen fe
ragat ve fedakârlıkla
çalışan Türk bestecile
rinin yaratmalarının,
Türk halkının büyük
çoğunluğu tarafından
tanındığı söylenemez.
Bu üzücüdür ama, bir
gerçektir...
Ve üstelik hazin bir çelişkidir ki, ister yetişmiş, ün yapmış.^ is terse yetişmekte olan nice değer li bestecinin birçok uluslararası nitelikte yaratmaları ya nota kâ ğıtlarında solmakta ya da pek azı na talih kuşu konarak içerde ve- va dışarda çalınmak imkânı doğ maktadır. Bovlece sadece birkaç ünlü bestecilerimizin, gerçekten evrensel değerde bir iki eseri dış ülkelerdeki konserlerde ve ulus
lararası festivallerde tanınmak, övülmek ve yorumlanmak fırsatı nı bulabilmiştir. Bu duruma da ya kendi kişiliklerinin dışarda bi İinmesi, veya dış turnelere çıkan Türk solistlerinin konser program larına Türk bestecilerinin eserle rinden bir veya ikisini koymala rıyla kabil olmaktadır. Amma hu da, artık varlığını çok sesli mü zikte duyurarak gitgide yoğunla şan Türk bestesi kabında ancak bir damladır!?
ÖRNEK
DAVRANIŞLAR
Y
u k a r d a belirttiğimiz gibi Türk bestecilerinin eserleri ni yurdda ve dışarda tanıtmak yıllardan beri sırası geldikçe D u na benzer yazılar yazılmakta, söz ler söylenmekte, dilekler öne sü rülmektedir. Buna karşılık, ha zan yılda bir iki defa bu amaca yararlı olabilecek konserler veya anma programları düzenlenmek tedir. Az ve yetersiz olmakla be raber, bu olumlu davranışları gene önemli saymak, değerlen dirmek ve kutlamak zorunludur. îşte bu yolda yerinde ve kadir bilir bir davranış da, önümüzde ki günlerde İstanbul Devlet Ope ra ve Balesi Müdürlüğü’nün dü zenlediği Cemal Reşit Rey’in Sa natını Kutlama gecesi’dır.
14 Şubat gecesi Maksim salo nunda verilecek konserde ünlü virtüozlarımızdan piyanist Mithat Fenmen ve piyanist Giilây Uğur- ata sunacakları programda, ulus lararası değerde bestecimiz Ce mal Reşit Rey’in iki önemli ese rini çalacaklardır.
Konserin birinci bölümünde piyanist Gülây Uğurata, besteci nin «Hâtıradan ibaret kalan şe hirde gezintiler» adlı yedi parça dan kurulu eserini; ikinci bölüm de ise Mithat Fenmen ve Gülây Uğurata, gene Cemal Reşit Rey’in «12 Prelüd ve Füg»ünü çalacak lardır.
REY’İN
HİZMETLERİ
C
EMAL REŞİT Rey, Türkiye- de çok sesli ve evrensel mü ziğin doğmasında ve gelişme sinde başrolü oynayan öncü sa natçılardan biridir. Bu yolda ger çekten büyük hizmetleri küçüm senemez. Bütün dünyanın, özel likle başta Fransa olmak üzere Avrupa ülkelerinin bir müzik oto ritesi olarak tanıdığı Cemal Reşit Rey’in müziğin her türünde, say falara sığmayacak yoğun çalış masını ve uluslararası müzik iliş kilerinde kazandığı başarıları, bu kısa yazıda özetlemek gere kirse şu başlıca noktalarda top layabiliriz:O İstanbul'a kırk yıl ön cesi İlk defa bir «Yaylı Sazlar Orkestrası» ve arkasından bir «Senfoni Orkestrası» kazan dırmış olmak, Cemal Reşit Rey’in ülkemiz müzik haya tına yaptığı hizmetlerin ba şında gelir. Bu orkestra, yıl lardan beri İstanbul Şehir Or kestrası, Konservatuar Or kestrası. Filârmoni Orkestrası adları altında müzikseverlere ciddî ve evrensel müzik
ası-s
Ş
lamıştır. Hâlen Şehir Orkest rası adı altında çalışan en değerli elemanlarımız, Cemal Reşit Rey’in kurduğu Orkest ranın temeline dayanırlar. Bu böylece biline!
O İlk Türk Operetı’ni kardeşi Ekrem Reşit Rey’in yazdığı lib rettoları bestelemek suretiyle ya ratmak Cemal Reşit Rey adını halka maleden bir çabadır.
@ Müzik çevrelerimizi ya kınlaştıran Filarmoni Dem e- ği’ni (ne yazık ki artık İsUn- bulda geçmişe karıştı!) Afif Tektaş ile birlikte kurmak, O «Cem Sultan Operası». «Türk sahneleri (Scènes Tur ques), «Enstantaneler», «Çağırı- lış», «Sazların Sohbeti», «Fatih
Sultan Mehmet», «Kâtibim Üzeri ne Çeşitlemeler» ve diğerleri gibi opera, senfoni, konçerto, oda mü ziği, operet-rövü-müzikal ve film müziği olarak her türde besteicn miş olması.
e Uluslararası başarılar ve bunun yanı sıra 1947’de Fran sa Hükümeti «Palme Acadé mique», 1957’de «Légion d’ Honneur», 1956’da İtalya’da «Millî Eğitim» ve Ispanya’da «Alfonso El Sabio» kültür ni şanları ve ödülleri’ni kazanan bir bestecimizdir Cemal Reşit Rey...
Bütün bunlarla beraber, gönlü müz, müzisyenlerimizin onun eser lerini gereğiyle halkımıza tanıt masında birleşiyor.
